1. Лекцийн товч агуулга №14
Ойн химийн хэрэглээ, ирээдүйн төлөв

2. Чулуун нүүрс, нефть, байгалийн шатах
хий, занараас гарган авч байгаа 400 гаруй
нийлэг зохиомол эд агуурсыг мөн л модноос
үйлдвэрлэж байна. Мод хэрэглэдэггүй улс
үндэстэн, улс ардын аж ахуйн салбар байхгүй.
Үйлдвэрүүдийн чиглэлээр авч үзвэл
• Хүнсний
үйлдвэрт
талст
саахар, ванилин, шингэн нүүрсхүчлийн
хий, спирт, цууны хүчил, хиам, чихэр
боовны хальслаг бүрхүүл, боодлын
материалуудыг

3. • Нэхмэлийн үйлдвэрт зохиомол ба нийлэг
мяндас, саван, угаагч бодис
• Арьс ширний үйлдвэрүүдэд идээлэх бодис,
хиймэл нийлэг арьс, үслэг материалуудыг
• Хөдөө аж ахуйд малын уурагт тэжээл,
витаминт гурил, хортон шавьж, хогийн
ургамал устгах бодис, биоидэвхит эм
бэлдмэлүүдийг
• Эрчим хүчний үйлдвэрт хатуу, шингэн, хий
түлш, төрөл бүрийн тослох материалуудыг

4. • Зам барилгын үйлдвэрт замын хучаас
бүрхүүл, ширхэгт хавтан, төмөр замын дэр
мод, хөлөг онгоц, уул уурхайн бэхэлгээ
мод, зам гүүрийн барилгын материаллыг
үйлдвэрлэх
• Эмийн
үйлдвэрт
метанол, этанол, ариутгалын ба нян
эсэргүүцэх эмийн зүйлс, идэхжүүлсэн нүүрс
• Эфирийн тос, парфюмер, косметикийн
үйлдвэрт эмчилгээний ба гоо сайхан, тансаг
үнэртний
биобэлдмэл,
эрүүл
ахуйн
бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэх

5. • Уул уурхайн үйлдвэрт өнгөт металл, хүдэр
баяжуулах тос, тэсрэх бодис, нүүрсний
тэргэнцэр,
бэхэлгээний
материалуудыг
үйлдвэрлэх
• Фанер, мебель, хайрцаг сав, шүдэнз хийхэд
• Соёл
ахуй,
үйлчилгээний
үйлдвэрт
саван, цаас, бичгийн хэрэгсэл, хүүхдийн
тоглоом, хөгжмийн зэмсэгүүдийг үйлдвэрлэх
• Химийн үйлдвэрүүдэд нийлэг, зохиолмол
мяндас, арьс шир, каучук, резин, техникийн
спирт,органик
уусгагч,
глицерн,
тослох
материал, хийн түлш зэргийг гарган авахад
модон материалыг үндсэн түүхий эд болгон
ашиглаж байна.

6. Манай гаригийн бүх хүн амын 80% нь модон
орон сууц, оромжинд амьдардаг ба
бэлтгэлийн модны ихэнх хувийг түлшинд
хэрэглэх бөгөөд барилга, үйлдвэрт түүнээс
багагүй хэмжээний мод ашиглагдана.
Таван давхар барилга барихад 5-6 га талбайн
ой мод хэрэглэгддэг байна. Өөрөөр хэлбэл
орон сууцны ам дөрвөлжин талбай тутамд 2
шоо метр банз, нэг километр төмөр зам
тавихад 400 шоо метр дүнз мод шаарддаг
байна.

7. Модон материал 500-600 С халуун хүйтнийг
тэсвэрлэх чанараар төмрөөс илүү уян хатан
учраас төмөр зам барилгад хамгийн их
хэрэглэгдэж байна.
Модон материал дулаан шингээх, хадгалах
чанараар тоосгоноос 30-60% давуу байдаг.
Тэрчлэн модны дуу цуурайг дамжуулах
чанарыг
ашиглаж
лекц,
концертийн
танхим, үзвэр үйлчилгээний газрыг чимэглэж
тоноглоход өргөн ашигладаг.

8. Модон материал аливаа хорт бодис, тослог
зүйлсийг сайн шингээх тул уул уурхай, галт
тэрэг, хөлөг онгоц, засварын барилгад
хамгийн өргөн хэрэглэгддэг. Одоо цагт 180
гаруй зүйлийн модоор цаас үйлдвэрлэж
байна. 1 тонн цаас үйлдвэрлэхэд 6 шоо метр
гацуур хэрэглэдэг гэсэн судалгаа байдаг.
Сонин сэтгүүлийн нэг жилийн хэрэгцээнд 9
сая тонн цаас буюу 54 сая тонн гацуур
хэрэглэж байна.

9. Модны чанарыг сайжруулах технологийн ирээдүй.
Энэ нь үйлдвэрт ашиглагдахгүй байсан
модыг технолгийн дэвшлийг ашиглан
хэрэглээнд оруулах явдал юм.
Тухайлбал: нүргэс, хус, улиангар мэт
чанар
муутай
модлог
ургамлыг
барилга, зам, гүүр, мебель, ахуйн
үйлчилгээнд хэрэглэх боломж олгож
байгаа ба дэлхийн улс орнууд төрөл
бүрийн технологийг хэрэглэж байна.

10. • Модыг 140-160 С температурт 150-350
даралтанд
нягтруулж
“цул”
мод
боловсруулах технологи
• 100-105 С-ийн халуун уураар пресслэх
тэрчлэн ус, усны уур, шүлт аммиакаар
180С-т уяжуулах фенолформальдегид
давирхай шингээн нягтруулах замаар
модны чанарыг сайжруулж автомашины
сэлбэг хэрэгсэл, галт тэрэг, хөлөг
онгоц, трамвай зэрэгт ашиглаж байна
• Галд шатахгүй буюу дулаанд тэсвэртэй
модон материал үйлдвэрлэх технологи
• Модон
материаллыг
хөгц, мөөг, мөөгөнцөрөөс хамгаалах
технологи

11. • Модон материал түүнийг ус чийгтэй
нөхцөлд тэсвэртэй болгох технологи
• Модны үртэс ашиглах
• Модны зомгол, харуулдас мэт хаягдлыг
химийн
төрөл
бүрийн
бодисын
тусламжтайгаар боловсруулж төрөл бүрийн
салбарт чухал бүтээгдэхүүнүүд үйлдвэрлэх