'Landschapsbelevenissen' neemt je mee op de fiets doorheen de geschiedenis van het landschap. Via stopplaatsen met tekst en uitleg maak je kennis met bezienswaardigheden die verhalen over vroeger en nu.

1. COLOFON
Deze brochure is een uitgave van Regionaal Landschap Rivierenland vzw in samen-
werking met de provincie Antwerpen.
Redactie: Sabine Caremans
Met dank aan: Philippe de Backer, Bart Govaere, Stefaan Janssens, Suse Leisegang,
Peter Hendrickx, Katrien Proost, Ilse Stoffels, GeraldVereyken, EviVan Camp, Anja van
Dyck en Griet van Olmen
Eindredactie:SabineCaremans,MartineCouvreur,AnnKersemansenDirkVanden-
bussche
Vormgeving en druk: Drukkerij Michiels, Booischot
Kaart: Smets en Ruppol
Foto’s: Sabine Caremans, Bart Ceulemans, Martine Couvreur, Christine de Ceuster,
KempensLandschapvzw,KatrienProost,IlseStoffels,Tpa,GrietVanOlmen,LiesVan
den Bruel, GlennVermeersch en HansVermeersch.
Cartoon: Britt Biermans
Verantwoordelijke uitgever: Martine Couvreur, Regionaal Landschap
Rivierenland vzw, Hombeeksesteenweg 264, 2800 Mechelen
Wettelijk depotnummer: D/2010/12.253/3
DezepublicatieisgedruktopFSC-papiermetvegetaleinkten.
NIJLEN . HEIST-OP-DEN-BERG . PUTTE . BERLAAR
Landschaps-
belevenissen
Opontdekkingnaardegeschiedenisvanhetlandschap
in en omheen de valleien van Grote Nete en Gestelbeek
in Rivierenland

2. VOORWOORD
‘Landschapsbelevenissen’neemtjemeeopdefietsdoorheendegeschiedenisvanhet
landschap.Via stopplaatsen met tekst en uitleg maak je kennis met bezienswaardig-
heden die verhalen over vroeger en nu.
Je doorkruist de vallei van de Grote Nete en de vallei van de Gestelbeek en leert
bij over de natuur en het landschap. Je gaat terug naar de tijd van Graaf de Ferra-
ris (omstreeks 1777) en Vandermaelen (omstreeks 1854) en ontdekt waarom je nu
nog bepaalde bossen, weiden, heide, hoeves, hoven en kastelen ziet. Je flitst 10 à
20 miljoen jaar terug en komt te weten waarom de Beerzelberg nu het dak van de
provincie Antwerpen is. Je maakt tot slot kennis met verschillende landbouwteelten
enhunrelatiemetdenatuurenhetlandschap.Dankzijdeverschillendehoevewinkels
langsheen de landschapsbelevenissenroute kan je genieten van het lekkers dat deze
streek te bieden heeft.
Een stopplaats is een plek waar je kan halt houden om over de geschiedenis en de
wetenswaardighedentelezen,enhetlandschapinjeoptenemen.Enkelalserduide-
lijk bij vermeld staat dat je er hoeveproducten kan kopen of vrij mag rondwandelen,
is dit ook toegelaten.
Ben je benieuwd? Stap dan op je fiets met dit boekje in de hand en beleef het land-
schap!
Provinciaal Groendomein
Kesselse Heide
Provinciaal
Groendomein
De Averegten
Beerzelberg
2
1
3
4
5
7
8
9
6
1
2
4
5
6
7
8
9
11
12
14
13bis
13
10
15
16
17
18
3
7
29
fietsroute: A-lus
fietsroute: B-lus
fietsroute (autovrij)
fietsroute (onverhard)
fietsroute (onverhard en autovrij)
route afwijkend fietsroutenetwerk
te bezoeken, afwijkend van de fietsroute
verbindingsroute of variante
fietsknooppunt
kilometeraanduiding
MET DANK AAN TOERISME PROVINCIE ANTWERPEN VZW
NADRUK OF AANPASSING ONDER GELIJK WELKE VORM IS VERBODEN
© TPA - © KAARTONTWERP SMETS & RUPPOL
Rivierenroute 02-08-2010 12:19 Pagina 1

3. FIETSLUS A - 35 KM
Fietsknooppunt 30 ˘ 28
AanlooproutevanuitLier.DezeprachtigewegneemtjemeelangsheendeGroteNete
naar het startpunt van Fietslus A.
Fietsknooppunt 16 ˘ 14
1. Herberg de Boekt
HerbergdeBoekt(Kesselsesteenweg14,2590Berlaar)ishetstartpuntvanonzetocht.
2. Poel aan de monding van de Gestelbeek te Berlaar
VanaanHerbergdeBoektziejeaandeoverkantvandeKesselsesteenwegeenbomenrij
vanzwarteelsenwilg,dieleidtnaardemondingvandeGestelbeek.Daarligteenpoel
dieheelwatwaterplantenendierenhuisvest,zoalskikkers,padden,salamanders,libel-
lenendiertjesmetsprekendenamenalsschrijvertjes,ruggenzwemmersenschaatsen-
rijders.Depoelwerdin2010heraangelegddoorRegionaalLandschapRivierenlandmet
steun van de provincie Antwerpen. In een boom vlakbij de poel plaatsten leden van de
milieuraad van Berlaar in 2008 een door de gemeente aangekochte steenuilenkast die
nu bewoond is. De steenuil heeft het liefst een landschap met weilanden, knotwilgen,
fruitbomen en oude schuurtjes. Bloemrijke weilanden zijn echte muizen- en regen-
wormparadijzen,dusdaarvindtdezevogelveelvoedsel.Inholtesvanknotwilgen,fruit-
bomenenschuurtjeskandesteenuildanweerzijnjongengrootbrengen.Eninhagenen
houtkantenverschuilthijzich.Desteenuilisookdikwijlsoverdagactief.Jekanhemzien
genieten van het zonnetje op knotwilgen of weidepaaltjes. De meeste mensen merken
hemechternietop,omdathijzokleinis.Alshijopeenpaaltjezitishetnetofdatgewoon
watlangeris.Hijmaaktwélveellawaai.
Meer informatie vind je op: www.rlrl.be
Je rijdt naar knooppunt 16, fietst over de Grote Nete en kijkt uit over de vallei. Dit land-
schap is in de Vlaamse landschapsatlas opgenomen als ankerplaats ‘Omgeving van
Gestel’.
Ankerplaatsen zijn heel waardevolle landschappen met een grote historische,
natuurwetenschappelijke en esthetische waarde (meer informatie vind je op:
www.onroerenderfgoed.be).
Het landschap in deze omgeving is een landbouwgebied dat ontstond door ontgin-
ningvanuitkasteeldomeinenendeervanafhankelijkehoeves.Reedsopdekaartvan
Ferraris (1777), was heel dit gebied (tot aan Kruiskensberg en Gestel op de andere
oever) gekenmerkt door aaneengesloten beemden langsheen de sterk kronkelende
Nete. Beemden zijn graslanden, gelegen in rivier- en beekdalen. Naast de beemden
lagen akkers en hooilanden op de drogere gronden en hier en daar een klein perceel
bos.BijnaeeneeuwlatertoontdekaartvanVandermaelen(1854)dathetlandschap
maar weinig veranderd is. Er zijn ook enkele kasteeldomeinen en hoeves aanwezig.
Een voorbeeld van zo’n kasteeldomein is het Kesselhof te Nijlen, een neoclassicistisch
kasteel uit 1872-1874, omgeven door een park, aangelegd in 1862-1864. Ook de
Gasthuishoeve en hoeve‘De Hel’zijn stille getuigen van een ver verleden.
Mijmerend over het rijke verleden van dit landschap, kom je terug in het heden te-
recht wanneer je bij de Ionahoeve aankomt. Ga even mee op ontdekking naar een
houtkant, vooraleer de hoevewinkel te bekijken.
Fietsknooppunt 30Fietsknooppunt 30 ˘
AanlooproutevanuitLier.DezeprachtigewegneemtjemeelangsheendeGroteNete
Fietsknooppunt 30Fietsknooppunt 30Fietsknooppunt 30Fietsknooppunt 30Fietsknooppunt 30Fietsknooppunt 30Fietsknooppunt 30Fietsknooppunt 30Fietsknooppunt 30
naar het startpunt van Fietslus A.
Fietsknooppunt 16 ˘
1. Herberg de Boekt
Fietsknooppunt 16Fietsknooppunt 16Fietsknooppunt 16Fietsknooppunt 16Fietsknooppunt 16Fietsknooppunt 16Fietsknooppunt 16Fietsknooppunt 16Fietsknooppunt 16Fietsknooppunt 16
˘ 28
AanlooproutevanuitLier.DezeprachtigewegneemtjemeelangsheendeGroteNete
28282828282828
˘ 14
4 5
Poel Gestelbeek Kasteel Kesselhof

4. 3. Houtkant in beheerovereenkomst
Enkele tientallen meter voor het bord van de hoevewinkel zie je aan de rechterzijde
een perceel dat aan twee kanten begrensd is door houtkanten. Deze bestaan uit o.a.
zwarteels,hazelaar,ratelpopulier,zomereik,spork,berk,sleedoornenvlier.Dehout-
kanten zijn in beheerovereenkomst bij de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), d.w.z.
dat de Ionahoeve op vrijwillige basis een contract heeft afgesloten met deVLM voor
het beheer en het onderhoud van deze houtkanten. In ruil hiervoor ontvangen ze
jaarlijks een beheersvergoeding. Meer informatie vind je op: www.vlm.be
4. De Ionahoeve
De Ionahoeve doet dienst als zorginstelling en begeleidt zo’n 30 kinderen en 30 vol-
wassenen. Deze mensen werken onder pedagogische begeleiding dagelijks mee op
het land, in de tuin en in de bakkerij, waar ze zelf groenten kweken en brood bakken.
Als onderdeel van het begeleidingstraject bieden ze zelf gebakken brood en gebak,
bioproducten, Oxfam fairtrade producten, sappen en wijnen, zuivelproducten en
groenten aan in de hoevewinkel. Op het domein mag je gerust een kijkje nemen.
Dewinkelisgeopendopmaandag,woensdag,vrijdagvan14utot17.30u.IonaHoe-
vewinkel, Nieuwe Bevelsesteenweg 66, 2560 Kessel.Tel. 03 491 02 29.
Fietsknooppunt 14 ˘ 41 ˘ 34
5. Melkveebedrijven
Moderne melkveebedrijven zijn hier duidelijk aanwezig in het landschap. De weilan-
denzijngelegenophogergelegen,drogeregrondenindevallei.Indeverteziejeaan
de linkerzijde de kerktoren van Bevel.
Richtingfietsknooppunt34ziejeaanderechterzijdeKruiskensbergteNijlen.
6. Kruiskensberg
‘Kruiskensbergenomgeving‘werdin1995omwillevandehistorische,natuurweten-
schappelijke en esthetische waarde aangeduid als beschermd landschap. Kruiskens-
berg is tevens als ankerplaats opgenomen in de landschapsatlas. Omstreeks 1777 (te
zien op de Ferrariskaart) maakte Kruiskensberg deel uit van een geheel van overwe-
gend heide, beemden, akkers en bos. Het gebied strekte zich toen in het noorden uit
tot de Herenthoutsesteenweg, maar heeft ondertussen plaats moeten maken voor
weilanden.
In het bos Kruiskensberg bevinden zich enkele opvallende stukjes natuur: een ven
met uitgestrekte vochtige heide en open zandduinen. Het zuidelijke gedeelte van dit
Fietsknooppunt 14 ˘
5. Melkveebedrijven
Fietsknooppunt 14Fietsknooppunt 14Fietsknooppunt 14Fietsknooppunt 14Fietsknooppunt 14Fietsknooppunt 14Fietsknooppunt 14Fietsknooppunt 14Fietsknooppunt 14Fietsknooppunt 14 ˘ 41 ˘˘ 41414141414141 ˘ 34
vewinkel, Nieuwe Bevelsesteenweg 66, 2560 Kessel.Tel. 03 491 02 29.
6
met uitgestrekte vochtige heide en open zandduinen. Het zuidelijke gedeelte van dit
7
Houtkant Melkveebedrijf

5. gebied -ter hoogte van de oude Netearmen- is een ideale leefplek voor libellen en
vleermuizen. Er staat ook een historische kapel, waar je voorbij fietst. In dit gemeen-
telijk wandelbos ben je altijd welkom voor een wandeling.
Kruiskensbergisooknunogbekendalsbedevaartsoord.Volgensdelegendeontstond
de plek toen omstreeks 1260 een schaapherder van koorts genas door de heilzame
werking van het water uit de bron op de Lieve-Vrouweheide te Bevel. Als aandenken
plaatste hij een houten kruis op de berg waar de bron ontsprong. In 1691 werd de
bron van het bedevaartsoord omgevormd tot vijf waterputten. De kapel van Kruis-
kensberg gaat terug tot 1861 en het bijhorende ijzeren kruis vervangt het oorspron-
kelijke houten en dateert van 1865. Elk jaar op goede vrijdag komen bedevaarders
terug naar deze plek.
Aanfietsknooppunt34fietsjeevennoordwaartsnaarhetaardbeibedrijf‘Ophet
Veld’Steynehofweg7teNijlen.
7. Aardbeibedrijf‘Op hetVeld’
Op het aardbeibedrijf van de familie Vermeiren-Van Olmen kan je van mei tot sep-
temberaardbeienenallerleiheerlijkebessen-ookkleinhoutigfruitgenoemd-kopen
aan een kraampje op het veld.
Voor de bestuiving van de aardbeien gebruikt men hier hommels. Zonder goede be-
stuiving immers geen goede vruchtzetting.
Op het bedrijf springt men oordeelkundig om met het gebruik van gewasbescher-
mingsmiddelen.Zowordthetgebruikvanherbicidentoteenminimumbeperktdoor
het gebruik van antiworteldoeken in de plukpaden.Voor irrigatie gebruikt men in de
eerste plaats regenwater en daarnaast ook putwater.
Meer informatie vind je op: www.ophetveld.be
Fietsknooppunt 34 ˘ 33 ˘ 25
Via fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug in
hethartvandevalleivandeGroteNete.
8.Vallei van de Grote Nete
De Grote Nete is een zoetwatergetijdenrivier: het waterpeil zakt en stijgt bij elke cyclus
van eb en vloed. Zover landinwaarts is er echter geen invloed meer van het zoute zee-
water, maar volgt het zoete water deze getijdenwerking. Je hebt hier een mooi zicht op
het afwisselende valleilandschap van de Grote Nete en wat verderop de Wimp. Je ziet
restantenvandeoudeperceelstructuurenhetwegenpatroon,oudebossen,broekbossen
en hooilanden. Deze elementen weerspiegelen duidelijk de geschiedenis van dit gebied
sindsde18eeeuw.Deopvallendereliëfverschillenendevariatieinbegroeiingtyperendit
structuurrijklandschap,waarinopenengeslotenvegetatieselkaarafwisselen.Decombi-
natie van vochtige vegetatietypes en oude bossen biedt een ideale leefplek voor tal van
zeldzameenminderzeldzamebroedvogels,alsookvooramfibieënenzoogdieren.
In de hooilanden naast de brug leeft ondermeer de roodborst-
tapuit. Roodborsttapuiten verkiezen open tot halfopen, vaak
droge terreinen met enige struweelopslag of hoog opschie-
tendekruiden.Hetgoedverborgennestwordtopofnetboven
degrondgebouwd.Vanafeenuitkijkpostinhetterritoriumaast
deroodborsttapuitopinsectenenanderkleingedierte.
Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34
Meer informatie vind je op: www.ophetveld.be
Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34 ˘˘
Via fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug inVia fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug inVia fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug in
Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34Fietsknooppunt 34
www.ophetveld.be
˘˘ 3333 ˘
Via fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug inVia fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug inVia fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug inVia fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug in
www.ophetveld.be
˘˘
Via fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug inVia fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug inVia fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug in
3333333333333333 ˘
Via fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug inVia fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug inVia fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug inVia fietsknooppunt 33 - 25 kom je aan Taverne ’t Schipke en bevind je je terug in
2525
8 9
Kruiskensberg Vallei van de Grote Nete

6. De komende jaren zal het uitzicht van de vallei hier enorm veranderen. In het kader
van het Sigmaplan, waarin veiligheid tegen overstromingen, natuurlijkheid, en eco-
nomie centraal staan, zal vanaf de Hellebrug tot aan de Herenbossen de vallei haar
natuurlijk karakter op termijn terugkrijgen.
Het Sigmagebied in deVallei van de Grote Nete strekt zich verder uit tot voorbij het
Zammelsbroek in Oosterlo. Tussen de Herenbossen en het Zammelsbroek zal het
gebied vooral dienen voor waterberging maar zal de natuur haar plaats blijven be-
houden.
De grote uitdaging van het Sigmaplan in deVallei van de Grote Nete bestaat uit het
vernatten van het gebied zonder dat de mensen hier schade van ondervinden. Door
het opstuwen van het waterpeil bij laagwater van de Nete, kan de grondwaterstand
in de vallei verhogen en kunnen schrale graslanden, dottergraslanden en zelfs riet-
moeraszichterugontwikkelenenkunnenvogelsoorten,zoalsroerdomp,totbroeden
komen in de vallei.
Meer informatie vind je op: www.sigmaplan.be
Even opgelet! Voor je knooppunt 25 bereikt, fiets je even zuidwaarts door de
Averegten. Je bevindt je al spoedig in het hart van dit prachtige bosgebied in
Heist-op-den-Berg.
9. De Averegten
DeAveregteniseenbosrijkgebied(100ha)opdegrensvandeHeistsedeelgemeen-
ten Hallaar en Itegem, dat reeds ten tijde van Ferraris (1777) bestond. Het kasteel
Isschot ligt er verscholen tussen de bomen. Het Provinciaal domein De Averegten is
eengebiedmeteenevenwichtigeafwisselingtussenopenruimteengeslotenbos.De
open ruimten worden voornamelijk beheerd als graasweiden voor de dieren (herten,
schapen, paarden), als picknickweide of als speelweide.
Doordezeafwisselinglevenerheelwatdierendiehunprooivindeninhetopengebied.
De kerkuil broedt in de boerderij, de steenuil in een oude, holle wilg, de ransuil in de
eikenboom.AllevindenhunprooiindeweilandenrondHallaaraardendeboerderij.
Dieper in het bos wonen o.a. de vos, marterachtigen zoals bunzing, hermelijn en
wezel, grootoorvleermuizen en bosuil. Ook deze jagers kunnen daar leven omdat er
voldoende prooidieren aanwezig zijn.
In de verschillende poelen die het domein rijk is, leven kikkers, salamanders en pad-
den. Daarnaast komen in het gebied ook enkele reptielen voor, zoals de levendba-
rendehagedis.Inhetvoorjaarkanjemeteenbeetjegelukdehazelwormzienzonnen
op het dolomiet van de vrij toegankelijke groene wandelroute.
De Averegten was oorspronkelijk een kasteeldomein en hoorde bij het kasteel van
Isschot. Het kasteel staat er nog steeds maar is particuliere eigendom. Het domein
werd gebruikt als‘lusthof’waarin de kasteelheer met zijn vrienden ging jagen en de
kasteelvrouw met haar vriendinnen ging zwemmen in de vijver.
AanTaverne het Boshuis kan je de fiets even parkeren en naar de biologische scha-
penboerderij wandelen, die zich aan de oostelijke zijde bevindt. De wandeling naar
de boerderij bedraagt 1,5 km. Je zal merken dat het bosgebied overvloeit in weilan-
den die begraasd worden door schapen en paarden.
10 11
Roodborsttapuit Hooiland de Averegten

7. De biologische schapenboerderij is een typische Kempische langgevelhoeve. Op de
boerderij kan je op verschillende plaatsen gevlochten heggen terugvinden die dienen
als omheining voor de schapen. Bij ecologisch beheer van het landschap past de be-
heerderhierdezeeeuwenoudetechniektoe.Meidoorn,sleedoorn,maarookhondsroos
of eglantier snij je hierbij laag op de grond, legt ze neer en uit deze neergelegde takken
schieten nieuwe takken op. Zo kom je tot een gevlochten, levende heg, prima geschikt
omdeschapenbinnentehoudenenbovendieneenparadijsvoorvogelsomteschuilen,
tenestenentesmullenvanbessenenbottels.Neemgerusteenkijkje.Jekanerookte-
rechtvoorlamsvlees.Wielievernietwandeltentochdeboerderijwilzien,kanbestnaar
knooppunt25fietsenenvervolgensnaarknooppunt29,waardeboerderijgelegenis.
Natuurliefhebbers vinden in de buurt van de boerderij, in het oostelijk gelegen ge-
deelteHallaaraard,rustigeobservatiepuntenvoorhetwaarnemenvano.a.roodborst-
tapuit, kievit, graspieper, boerenzwaluw.
Meer informatie vind je op: www.averegten.be
Eens de Averegten uit, vervolg je je weg vanaf knooppunt 29 naar 38. Vanaf
knooppunt 38 ga je richting knooppunt 78, maar je rijdt niet tot aan knooppunt
78. Je wijkt even van het fietsknooppuntennetwerk af door de Werftsesteenweg
tot op het einde te volgen, naar de Liersesteenweg. De Liersesteenweg steek je
over en je slaat de Kleine Kegelstraat/Kroonstraat in. Dit zijn twee straatnamen
voor één straat omdat je je hier op de grens van Heist-op-den-berg met Putte
bevindt. Op het einde van deze straat steek je de Mechelsesteenweg over en je
slaat de eerste straat links in, de Peredreef. Op nummer 5 bevindt zich domein
‘TerSpeelbergen’,teHeist-op-den-BergenPutte.
10.Ter Speelbergen of Bokrijk in het klein
In 1951-1952 bouwde Jozef Weyns, stichter en eerste conservator van Bokrijk, zijn
huis volgens eigen inzichten en met authentieke materialen, gered uit hoeves en
gebouwen in heelVlaanderen. Deze heemstee geldt als rechtstreekse voorloper van
Bokrijk. Verder omvat het domein Ter Speelbergen een schuurtje afkomstig uit Kas-
terlee en een grote tuin. Ook een bakhuis afkomstig uit Diepenbeek bouwde hij op
traditionele manier in de tuin herop.
De vzw Kempens Landschap verwierf het domeinTer Speelbergen in 2006 en verze-
kerdeopdezemanierhetpubliekekaraktervandesite.Deopdrachtvandevereniging
leunt nauw aan bij het gedachtegoed van wijlen dr. Jozef Weyns. Ter Speelbergen
blijft een gastvrij huis. Iedereen is er van harte welkom.
Meer informatie vind je op: www.kempenslandschap.be
JefietstdePeredreefuitenkomtzorechtsopdeKastanjedreef.Vanafhiervolgje
terug het fietsknooppuntennetwerk richting knooppunt 79, langs het enigszins
verscholenkasteelPelgrimshof.
11. Kasteel Pelgrimshof
Het Pelgrimshof te Heist-op-den-Berg heeft een herkenbare domeinstructuur met
een beboste kern en dreven en akkers, die dateren uit de tijd van Vandermaelen
(1854). Als leengoed voor de heren van Beerzel, die het op hun beurt in leen hiel-
den voor de heren van Heist-op-den-Berg, dateert de oudste vermelding van de
Pelgrimshoeve uit de 15e eeuw.
Jefietstverderrichtingknooppunt92enkomtvoorbijSpeelbergenbos.
12. Speelbergenbos
Eind 2002 kocht de vzw Kempens Landschap op vraag van de gemeente Heist-op-
den-Berg een bosweiland nabij het Pelgrimhof. De aankoop gaf een aanzet tot de
verdere versteviging van de gemeentelijke natuurlijke structuur en de hovengordel
rond Heist-op-den-Berg.
Ter omvorming van het populierenbos plantte men als hoofd-
boomsoorten es en winterlinde aan. Verder creëerde men een
soortenrijke bosrand met streekeigen struiken zoals meidoorn,
spork en hazelaar.Bokrijk. Verder omvat het domein Ter Speelbergen een schuurtje afkomstig uit Kas-
12 13
Ter Speelbergen Kasteel Pelgrimshof

8. Het bosweiland is ontsloten voor wandelaars via een wandellus van ongeveer 900m.
De ingang en parking van het wandelgebiedje zijn gelegen in de Pelgrimhofstraat,
waar je langs fietst.
Fietsknooppunt 92 ˘ 19
Je fietst verder langs knooppunt 92 richting knooppunt 19, maar in de Minksbos-
senstraatneemjedeeerstestraatlinksenrijdjedeRechtestraatin.Hierstopjeeven
bijnr.2,teHeist-op-den-Berg,deLangveldhoeve.
13. Langveldhoeve
In1985werdhetouderlijkelandbouwbedrijfindeLangveldstraatovergenomendoor
de familieVan den Bruel. Het landbouwbedrijf week uit naar de Rechtestraat 2 voor
de productie van melk en zuivel. Op de weide rondom de Langveldhoeve kan je de
grazende koeien bewonderen. De verschillende ambachtelijke producten kan je nog
steedsindeLangveldstraat56kopen.Datbetekentdatjeopditadres,Rechtestraat2,
niet kan aanbellen.
Het gesloten melkveebedrijf telt ongeveer 90 melkkoeien. Het bedrijf beschikt over
ongeveer 80 ha landbouwgrond waar zowel maïs, gras als graan verbouwd worden.
Enkele hectare gras zijn bestemd als graaswei voor de koeien. Daarnaast zitten er in
het teeltplan jaarlijks 1 à 1,5 ha aardappelen, die ook verkocht worden in de winkel.
Plattekaas, yoghurt, ijs, boter, rijstpap en andere heerlijke desserten worden dagvers
en ambachtelijk bereid.
In de Langveldstraat 56, te Heist-op-den-Berg kan je elke dag behalve woensdag en
zondag terecht van 9u tot 12.30u en van 13.30u tot 18u. Meer informatie vind je op:
www.langveldhoeve.be
Je keert nu terug naar de Minksbossenstraat en vervolgt je weg naar knoop-
punt19ennadienrichtingknooppunt18.Naeenzigzaggendeklimkomjeopde
Beerzelberg,ookwelhetdakvandeprovincieAntwerpengenoemd.
14. Beerzelberg
Beerzelberg is een heuvelrug die zo’n 10 à 20 miljoen jaar geleden als zandbank
voor het strand van de toenmalige zee lag. Sinds de daling van de zeespiegel en de
daaropvolgende erosieperiode markeert deze heuvelrug de grens van de verdwenen
‘Diestiaanzee’in het huidige landschap. Het is één van de meest noordelijke uitlopers
in het zandbankensysteem van de toenmalige Diestiaanzee. De berg ligt zo’n 50m
boven de zeespiegel en is het hoogste punt van de provincie Antwerpen. De top van
Beerzelberg is zoals bij de meeste Diestiaanheuvels plat.
Op Beerzelberg zelf vind je enkele exemplaren van zogenaamde autochtone bomen en
struiken. Dit zijn bomen en struiken die zich sinds hun spontane vestiging na de laatste
ijstijd ter plekke enkel natuurlijk hebben verjongd, of kunstmatig zijn vermeerderd met
striktlokaaloorspronkelijkmateriaal.Autochtonebomenenstruikenzijnaangepastaan
de lokale groeicondities, na vele eeuwen van natuurlijke selectie. Ze zijn vaak beter be-
standtegenuitzonderlijkevorstperiodesenziektesdanniet-autochtonebomenenstrui-
ken.SindsenkelejarenoogstenkweekteenerkendboomkwekeropBeerzelbergzaden
met de bedoeling om het plantgoed weer in de streek aan
te planten. Ook op andere plaatsen gebeurt dit, onder meer
door Regionaal Landschap Rivierenland in samenwerking
met o.a. Bosgroep Antwerpen-Zuid. Meer informatie vind je
op:www.rlrl.be
Fietsknooppunt 92 ˘
Je fietst verder langs knooppunt 92 richting knooppunt 19, maar in de Minksbos-
Fietsknooppunt 92Fietsknooppunt 92Fietsknooppunt 92Fietsknooppunt 92Fietsknooppunt 92Fietsknooppunt 92Fietsknooppunt 92Fietsknooppunt 92Fietsknooppunt 92Fietsknooppunt 92 ˘ 19
Je fietst verder langs knooppunt 92 richting knooppunt 19, maar in de Minksbos-
˘
Je fietst verder langs knooppunt 92 richting knooppunt 19, maar in de Minksbos-
19191919191919
14 15
Speelbergenbos Beerzelberg

9. Tijdens de Middeleeuwen werd op de Beerzelberg eikenhout via hakhoutbeheer
gewonnen.Wat vandaag overblijft zijn de eeuwenoude hakhoutstoven, als getuigen
van het toenmalige beheer. Naast de hakhoutstoven is de vegetatie open, met vooral
ruige grassoorten en plekjes met purperkleurige struikheide. Op de heide vinden we
talrijke solitaire bijtjes. Je kan hier vrij wandelen. Bij Natuurpunt De Putter kan je te-
recht voor meer informatie over solitaire bijen, alsook bij Natuurpunt Educatie.
Meerinformatievindjeop: www.natuurpunt.be/nl/natuurbehoud/educatie
Jefietstrichtingknooppunt18,maarterhoogtevanhetkruispuntvandeHeimolen-
weg (straat waar je infietst na de Kegelstraat) en de Houwstraat, sla je rechtsaf de
Houwstraat in. De Houwstraat wordt de Isschotweg. Daar sla je de tweede zijstraat
in(deHeestenweg).NadeHeestenweggajelinksdeBruulstraatintotopdeMelkou-
wenstraat,waarjelinksingaat.Vanafhiervolgjedewegnaarknooppunt52.
JestoptbijGrobarBVBA,BartenElkeCeulemans-Hendrickx,Alflaar14,2590Berlaar.
15. FlandriaTomatenteelt in serre
Bart en Elke Ceulemans hebben een serre van 23.000 m2. Zij telen vleestomaten
volgens het Flandria-lastenboek. Flandria is het keurmerk voor groenten en fruit
dat de belangrijkste veilingen in België gebruiken. Eén van de vereisten van het
Flandria-lastenboek is milieubewuste teelt: bv. schadelijke insecten bestrijden met
hunnatuurlijkevijanden,waardoorjemindergewasbeschermingsmiddelenmoetin-
zetten. Flandria werd opgericht in 1995, met lastenboeken voor tomaten en witloof.
Ondertussen zitten er al meer dan 55 soorten groenten en fruit onder het Flandria-
label (o.a. tomaten, sla, asperges, bonen, broccoli, bloemkool, radijsjes, aubergines,
courgettes, champignons, witloof, komkommer, appelen en peren).
Deze producten zijn in de winkel herkenbaar aan de verpakking met
hetFlandria-logo.Debestuivingvandetomatenplantendiezeopdit
bedrijf kweken gebeurt met hommels.
Tevens maakt men gebruik van warmtekrachtkoppeling (WKK), duidelijk zichtbaar naast
deserre.Hiermeeproducerenzijelektriciteitvoordebuurtenmetdewarmtedievrijkomt
verwarmenzedeserres.Dezeserresbegietenzemetregenwateruiteenopvangbekken.
Jemaaktweerrechtsomkeerenfietstterugnaarknooppunt52.
Fietsknooppunt 52 ˘ 32
VoorjeGestelbinnenrijdt,ziejeaandelinkerzijdeindevertedeKijfbossen.
16. Kijfbossen
Ten oosten van Berlaar ligt in de vallei van de Gestelbeek een kleinschalig en gesloten
landschapmeteenafwisselingvanbosjesensoortenrijkehooilanden.Deze‘open’vallei
iseennatuurlijkoverstromingsgebiedenbiedteenmooivergezichtopdeomgeving.
Hetboscomplex‘DeKijfbossen’iseen‘Ferrarisbos’(bestondreedsin1777)enmaaktdeel
uit van een oud domein van de adellijke familie‘van Rameyen’van het wat verderop
gelegen Hof van Rameyen.Tegenwoordig is het boscomplex eigendom van het Agent-
schapvoorNatuurenBos(VlaamseGemeenschap).Erkomenenkelezeerwaardevolle,
kleinebossenvoor(alluviaalessen-iepenbosenalluviaalelzenbosmetveelzachteberk).
Desporenvanhethistorischehakhoutbeheervanhazelaar,esenzwarteelszijnprachtig
bewaard,eninveelgevallenzijndeoverstaandersnogoudezomereiken.
In 2002 kocht het Agentschap voor Natuur en Bos 36 ha aan, bestaande uit een oude
boskern van 13 ha en de omliggende weilanden. In 2004 beplantten vele tientallen
vrijwilligers 5 ha met 11.000 bomen in het kader van de actie‘Kom op tegen kanker’.
In 2010 plantte ANB terug enkele hectaren aan, om de oudere
boskern uit te breiden. Zo krijgen de typische bossoorten meer
kansen. Door behoud van de openheid in de beekvalleien, kan
ook dit typische soortenrijke landschap behouden blijven.
Fietsknooppunt 52
Jemaaktweerrechtsomkeerenfietstterugnaarknooppunt52.
Fietsknooppunt 52 ˘
VoorjeGestelbinnenrijdt,ziejeaandelinkerzijdeindevertedeKijfbossen.
Fietsknooppunt 52Fietsknooppunt 52Fietsknooppunt 52Fietsknooppunt 52Fietsknooppunt 52Fietsknooppunt 52Fietsknooppunt 52Fietsknooppunt 52Fietsknooppunt 52
Jemaaktweerrechtsomkeerenfietstterugnaarknooppunt52.
˘
VoorjeGestelbinnenrijdt,ziejeaandelinkerzijdeindevertedeKijfbossen.
3232
16 17
Tomatenteelt bij Bart en Elke Ceulemans Kijfbossen

10. Fietsknooppunt 32 ˘ 16
Ter hoogte van knooppunt 32 kom je terug in de vallei van de Grote Nete en zie
je aan de rechterzijde het Hof van Rameyen, een waterburcht die dateert van de
14eeeuw.Jebevindtjeopnieuwindeankerplaats‘OmgevingvanGestel’enrijdt
terugnaarknooppunt16.
17. Gestel
Gestel is een beschermd dorpsgezicht. Samen met de
gemeente Berlaar, werkt de vzw Kempens landschap
aan een initiatief om de dorpskern te herwaarderen.
De kern van dit gehucht bevindt zich ongeveer in het
midden, tussen het Kasteel van Gestel en het Hof van
Rameyen, en ontwikkelde zich rond de kerk die hier
in de 15e eeuw werd opgericht.Voor de kerk ontstond
door de inplanting van enkele hoeves een rechthoekig
plein, dat doorheen de geschiedenis zijn uitzicht grotendeels heeft behouden. Het
landschapindeomgevingvanGestelbestaatuitlandbouwgebied,datontstondvan-
uit kasteeldomeinen en hoven.
InGestelkochtNatuurpuntDeWielewaaldeOudeNetemeander.Ditiseenwaardevolstukje
natuurwaarvroegerdeGroteNetemeanderde.
Meer informatie vind je bij:
www.kempenslandschap.be
www.natuurpuntdewielewaal.be
18. Het Geboortebos Den Hulst
HetGeboortebosDenHulstiseenvoormaliggemeentelijkstortdatdegemeenteBer-
laar uitbouwt tot een natuureducatief parkje. Elk jaar herinnert een pas aangeplante
boom aan alle nieuwgeboren kinderen van het afgelopen jaar. Door telkens een an-
dere boomsoort te planten ontstaat er op termijn een klein arboretum. Bijenbond
St. Ambrosius Berlaar schenkt deze geboortebomen en plant ze aan.
Hetgemeentebestuurendemilieuraadondernemenallerleiactiesomhetparkjezoaan-
trekkelijkmogelijktemaken.Zohangenernestkastenvoortorenvalk,steenuil,mezenen
solitaire bijen, en werd een houtmijt aangelegd als schuil- en nestplaats voor allerlei
dieren.Viaonderhoudvanknotbomenenhakhoutkanten,endoorselectiefmaaibeheer,
geeft men kansen aan fauna en flora. Ook bepaalde kruiden worden bevoordeeld als
waardplantvoorbijvoorbeeldvlinders.Viainfobordenvindjemeeruitleglangsheeneen
educatiefpad.Neemgerusteenkijkjeopditvoormaligestortmetnieuwefunctie.
FIETSLUS B - 22 KM
Fietsknooppunt 25 ˘ 51
1. Sint-Guibertuskerk, Itegem, startplaats
Je start fietslus B nabij knooppunt 25, in het hartje van Itegem, deelgemeente
van Heist-op-den-Berg. Aan de Sint-Guibertuskerk (met parkeerplaats) fiets je
de Karel Goovaertstraat uit. Op de Krombeekweg sla je linksaf en volgt het fiets-
knooppuntennetwerkrichtingknooppunt51.
BijhetoverstekenvanderivierdeGroteNete,houjeevenhalt.
2.Vallei van de Grote Nete
De landschappelijke structuren van bewoning, wegen, percelering, enzovoort uit de
18de eeuw zijn hier op een goed herkenbare manier bewaard
gebleven.
Fietsknooppunt 25 ˘
1. Sint-Guibertuskerk, Itegem, startplaats
Fietsknooppunt 25Fietsknooppunt 25Fietsknooppunt 25Fietsknooppunt 25Fietsknooppunt 25Fietsknooppunt 25Fietsknooppunt 25Fietsknooppunt 25Fietsknooppunt 25Fietsknooppunt 25 ˘ 51
1. Sint-Guibertuskerk, Itegem, startplaats
˘
1. Sint-Guibertuskerk, Itegem, startplaats
51515151515151
Fietsknooppunt 32 ˘
Ter hoogte van knooppunt 32 kom je terug in de vallei van de Grote Nete en zie
Fietsknooppunt 32Fietsknooppunt 32Fietsknooppunt 32Fietsknooppunt 32Fietsknooppunt 32Fietsknooppunt 32Fietsknooppunt 32Fietsknooppunt 32Fietsknooppunt 32Fietsknooppunt 32 ˘ 16
Ter hoogte van knooppunt 32 kom je terug in de vallei van de Grote Nete en zie
16161616161616
18 19
Gestel Natuureducatief pad Gestel

11. In de middenloop van de Grote Nete ligt het
natuurgebied ‘Vallei van de Grote Nete’. Dit
gebiedisineigendomvanNatuurpuntGrote
Nete en strekt zich uit over een oppervlakte
van 70 ha. Het valleilandschap omvat een
kleinschalige afwisseling van hooilanden,
populierenbossen, ruigtes, wilgenstruwelen
engraasweiden.Hetoudecultuurlandschap
is nog zeer goed bewaard te Hallaar en Itegem en wordt gekenmerkt door een fijn
vertakt netwerk van kleine landschapselementen, zoals houtkanten, bomenrijen,
slotenenknotwilgen.DeGroteNetemeandertovereenafstandvan8kilometerdoor
dit unieke landschap. De vegetatie omvat een rijke variatie van dottergraslanden,
pinksterbloemweiden, kleine oude eikenbossen, bloemrijke moerasspirearuigten en
moerasvegetaties op venige bodems.
Opvallendeplantensoortenzijnondermeerkleineratelaar,moerasviooltje,wateraard-
bei, blauwe knoop en grote bevernel.
Het gebied herbergt een belangrijke populatie roodborsttapuit, blauwborst, bosriet-
zanger, zomertortel en grasmus. Minder algemeen zijn nachtegaal, wielewaal en
sprinkhaanzanger,buizerd,torenvalkensperwer.Meerinformatievindjebij:Natuur-
punt Grote Nete (http://home.scarlet.be/vic.vandyck/).
JefietstdoortotjeaanjerechterzijdedeWimpelhoeve,Wimpel9teWiekevorst,ziet.
3. DeWimpelhoeve
Reeds in de 12e eeuw zijn er sporen teruggevonden van deWim-
pelhoeve. Het meest opvallende aan het huidige complex is de le-
menschuuruit1741.Zeis39mlangenhetrietendakreikttotruim
10m boven de grond. Aan beide uiteinden van de schuur situeren
zichstallingen;inhetmiddengedeeltewaseendorsvloerenstapel-
ruimtevoorgraanenstro.Deschuuriseenbeschermdmonument.
Fietsknooppunt 51 ˘ 26 ˘ 42
Je stopt bij de Waterzuivering Morkhoven, gelegen langsheen de route op de
Wiekevorstseweg44,Herentals.
4.Waterzuivering Morkhoven
Deze afvalwaterzuiveringsinstallatie werd gebouwd in 1981 en kan het afvalwater
zuiverenvan43.200mensen.HetgezuiverdewaterkomtindeWimpterecht.Aquafin
beheert de infrastuctuur voor de zuivering van het afvalwater volgens de 11 rivier-
bekkens dieVlaanderen telt. IJzer, Brugse Polders, Gentse kanalen, Beneden Schelde,
Leie, Boven Schelde, Dender, Dijle, Nete en Maas.
Fietsknooppunt 42 ˘ 99
Ter hoogte van kruispunt Wiekevorstse Goorweg/ Pompoenstraat steek je over
en sla je rechtsaf de Hoogbraak in naar Klein Scherpenheuvel, Kapellekensdreef,
teWiekevorst.
5. Klein Scherpenheuvel
Dezekapeldateertvan1842endankthaarnaamaandeopvallendegelijkenismetde
barokke Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Scherpenheuvel. Net zoals de basiliek is
ook de koepel van het kapelletje bezaaid met sterren.
DelegendegaatdatopeendageenkoopmanuitScherpenheuvel’savondshuiswaarts
keerde. In een bos werd hij overvallen door rovers. De koopman ging de rovers te lijf en
verwondde er zelfs twee, maar toen er nog meer rovers uit de struiken sprongen, zette
hijhetopeenlopen.VlakbijWiekevorstbegavenzijnkrachtenhetenhijbadtotGodom
hemteredden.Nazijngebedwarenplotselingalleroversverdwenen.
Toen de koopman opstond zag hij aan een tegenoverliggende eik een Mariabeeld
hangen. Hij is dan inWiekevorst naar de pastoor gegaan, heeft hem het hele verhaal
Fietsknooppunt 51Fietsknooppunt 51 ˘
Je stopt bij de Waterzuivering Morkhoven, gelegen langsheen de route op de
Fietsknooppunt 51Fietsknooppunt 51Fietsknooppunt 51Fietsknooppunt 51Fietsknooppunt 51Fietsknooppunt 51Fietsknooppunt 51Fietsknooppunt 51
Leie, Boven Schelde, Dender, Dijle, Nete en Maas.Leie, Boven Schelde, Dender, Dijle, Nete en Maas.
Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42 ˘˘
Ter hoogte van kruispunt Wiekevorstse Goorweg/ Pompoenstraat steek je overTer hoogte van kruispunt Wiekevorstse Goorweg/ Pompoenstraat steek je overTer hoogte van kruispunt Wiekevorstse Goorweg/ Pompoenstraat steek je over
Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42Fietsknooppunt 42
˘ ˘
Je stopt bij de Waterzuivering Morkhoven, gelegen langsheen de route op de
262626
Leie, Boven Schelde, Dender, Dijle, Nete en Maas.Leie, Boven Schelde, Dender, Dijle, Nete en Maas.Leie, Boven Schelde, Dender, Dijle, Nete en Maas.
˘˘
Ter hoogte van kruispunt Wiekevorstse Goorweg/ Pompoenstraat steek je overTer hoogte van kruispunt Wiekevorstse Goorweg/ Pompoenstraat steek je over
9999
˘
Je stopt bij de Waterzuivering Morkhoven, gelegen langsheen de route op de
424242
20 21
DeWimpelhoeve Klein Scherpenheuvel

12. verteld en later de kapel laten bouwen.Vlakbij het bedevaartsoord is een parkje met
zitbanken en een fietsstalling.
Van de Kapellekensdreef fiets je terug naar de Kruisstraat en fiets je verder naar
de Itegemseweg waar je links afslaat om bij Hoeve De Witte Lelie, Itegemse-
weg98,inWiekevorsttekomen.
6. Hoeve DeWitte Lelie
DeWitteLelieiseenhoevevan3generatiesoud.In1991namdehuidigeboersamen
met zijn vrouw het gemengd varkens- en melkveebedrijf over van zijn ouders.
Een deel van de melk verwerkt men tot verse, ambachtelijke zuivelproducten: plat-
tekaas smaakt er nog naar plattekaas en yoghurt naar yoghurt. De trots van het huis
zijndemeerdan10verschillendehuisbereidedesserten,waaronderhoeveijseninde
zomermaanden vers schepijs op het zonnige terras.
De totale bedrijfsoppervlakte beslaat 45 ha, waarvan 14 ha maïs, 15 ha graasland,
7 ha graangewassen en 9 ha hooiland.Verder is er een ligboxenstal voor het melkvee
en een stal voor jongvee.
Op deze boerderij kan je rustig rondwandelen en staat de boer of boerin altijd klaar
voormeeruitleg.Jevindternietalleenkoeienenkalfjes,maarookeenkleinekinder-
boerderij met geitjes, konijntjes, een boerenpaard en kippen.
Openingsurenvan1/4tem31/10:maandag,dinsdag,donderdagenvrijdagvan8utot19u
Openingsuren van 01/11 tem 31/3: maandag, donderdag en vrijdag van 8u tot 18u,
dinsdag van 8u tot 12u, zaterdag van 8u tot16u, zondag van 9u tot 13u.
Tijdens de maanden mei, juni, juli, augustus is er schepijs tot 21 uur, ook op zondag.
Maak rechtsomkeer op de Itegemseweg, sla rechts de Kruisstraat in waar je op
heteindrechtsafdePompoenstraatinslaatenrichtingknooppunt99fietst.
Bijfietsknooppunt99volgjeevenrichting85totaandekaasstrooimolen.
7. De Goren
DeGoreniseenaantrekkelijk,landelijkgebiedvan300hainWiekevorst.DeGoorloop
verdeelt het gebied in enerzijds een open landbouwgebied en anderzijds een geslo-
tennatuurgebiedmetheelwatwaardevollehistorische,landschappelijkeelementen.
CultuurhistorischmakendeWiekevorstseGorendeeluitvandeGoorhydeinWesterlo,
Hulshout enWiekevorst. Dit gebied was tot omstreeks 1600 een heidegebied, waar
de buurtschaapsherders hun schapen lieten weiden. De bovenste humuslaag met
heide werd ook geplagd en onder vorm van“heiturf”gebruikt als brandstof. Het hei-
degebied leverde eveneens leem en riet als bouwmateriaal.
8. De Pandoerenhoeve en de kaasstrooimolen
In het gebied De Goren staan de Kaasstrooimolen en de Pandoerenhoeve. In 2000
herstelden het gemeentebestuur van Heist-op-den-Berg en de koninklijke Heem-
kundigekringDieSwane,dePandoerenhoeveinhaaroorspronkelijkestaat.Sindsdien
groeide de hoeve uit tot een geliefde pleisterplaats voor jong en oud.
Hetbakhuis,datin2002ophetheemerfoprees,werdontworpendoorarchitectWilly
Bens in de stijl van de 19de eeuwse bakhuisjes die je toen overal aan de boerderijen
kon aantreffen.
22 23
Hoeve DeWitte Lelie De Goren

13. Dehoeveiseenvroeg17de-eeuwselemenlanggevelhoevedievanaf1624totvoorruimtien
jaaropdeplaats“Pandoerenhoek”inSchriekstond.Hetiseentypischezelfdragendevakwerk-
constructiemetgroteopenhaard,lemenmurenenpannendak,vroegerbedektmetstro.
De Kaasstrooimolen is de laatste houten standaardmolen in het arrondissement Me-
chelen en de enige overblijvende van de 15 windmolens die hier in vroegere eeuwen
het landschap sierden. Hij werd grondig gerestaureerd en feestelijk ingedraaid in 1990.
Ook nu draaien de wieken op zondag als er wind staat. De naam Kaasstrooi is nauw
verbonden met de plaatselijke turfgronden. De term‘kaasstrooi’is de oud-Nederlandse
benamingvooreensoortgras,enverwijstdusnaardevroegereplantengroei.
Heemerf Pandoerenhoeve en Kaasstrooimolen
BruggeneindseHeibaan,Heist-op-den-Berg.Contactpersoon:GastonVanDenBroeck
(0476/916732). Openingstijden: elke zondag van 14u tot 18u en op afspraak.
Keeromenfietsterugnaarhetfietsknooppuntennetwerkrichtingknooppunt99.
Fiets naar knooppunt 93 en sla rechtsaf de Onvredestraat in richting knoop-
punt77,opwegnaarhetcentrumvanHeist-op-den-Berg.FietslinkshetBergbos
inenzetjefietsaandewatertoren.
9. De watertoren
Dewater-enuitkijktorenstaatmiddeninhetBergbos.Wiede138trappenbeklimtof
metdeliftnaarbovengaat,kanvanop deuitkijkgaanderijgenieten vaneenprachtig
panorama.
Meer informatie vind je op: www.heist-op-den-berg.be
Keer om, fiets terug naar het fietsknooppuntennetwerk en fiets naar knooppunt
29(zieFietslusAbijpunt9debiologischeschapenboerderijopdeAveregtenvoor
meer informatie). Nadien fiets je naar knooppunt 25 en dan richting 51, maar
ter hoogte van Hallaarstraat sla je linksaf, richting het centrum van Itegem, de
plaatswaarjebentgestart.
24 25
DeWatertoren

14. REGIONAAL LANDSCHAP
RIVIERENLAND
Regionaal Landschap Rivierenland strekt zich uit over twaalf gemeenten in het zuid-
westenvandeprovincieAntwerpen(Niel,Boom,Rumst,Willebroek,Mechelen,Bon-
heiden, Sint-Katelijne-Waver, Lier, Putte, Heist-op-den-Berg, Berlaar en Nijlen). De
‘blauwe’draad doorheen het Rivierenland zijn de benedenlopen van de rivieren Dijle,
Nete,ZenneenRupel.NergensandersinVlaanderenvindjezulkeendichtrivierennet
op zo’n klein gebied. Deze zoetwatergetijdenrivieren geven samen met de kleinere
beekvalleien, talloze waterplassen, uitgestrekte tuinbouw- en heidelandschappen
en oude bossen vorm aan een unieke streek. Regionaal Landschap Rivierenland
vzw wil dit waardevolle en afwisselende landschap helpen behouden en herstellen.
Samen met de‘open-ruimtegebruikers’(lokale overheden en verenigingen voor na-
tuurbehoud, toerisme, landbouw en jacht) en de inwoners van deze streek zetten we
daarom projecten op rond landschapsherstel, natuurontwikkeling, natuureducatie en
natuurgerichte recreatie.
Regionaal Landschap Rivierenland vzw
Vrijbroekpark - Hombeeksesteenweg 264 - 2800 Mechelen
015 21 98 53 - info@rlrl.be - www.rlrl.be
NATUUR-ENLANDSCHAPS-
TEAM,PROVINCIEANTWERPEN
Het Natuur- en Landschapsteam van de provincie Antwerpen heeft een uitgebreide
werking. Ze ontwikkelde onder meer de provinciale landschapskaart, waarop je kan
zoeken welke opvallende landschapselementen je terugvindt, dicht bij jou thuis.
Meer informatie vind je op: www.provant.be/leefomgeving/natuur_en_
landschap/landschapskaart/zelfopzoeken/
26 27

15. LANDSCHAPSBELEVENISSEN
Landschapsbelevenissen is een initiatief van Regionaal Landschap Rivie-
renland en de provincie Antwerpen, en kwam tot stand in samenwerking met
Boerenbond, Landelijke Gilden, Natuurpunt Grote Nete, Natuurpunt De Putter, Na-
tuurpunt De Wielewaal, Kempens Landschap vzw, Toerisme Lier en Pallieterland, Toe-
rismeprovincieAntwerpen,degemeentenNijlen,Heist-op-den-Berg,PutteenBerlaar,de
VlaamseLandmaatschappijenhetAgentschapvoorNatuurenBos.Bovendienkadertditini-
tiatiefineendraagvlakverbredingsprojectdatnatuurenlandbouwbijelkaarwilbrengenrond
het maken van een fietsroute met landschapsverhalen. Dit project wordt gefinancierd door
de provincie Antwerpen, deVlaamse overheid en Europa via het draagvlakverbredingsproject
‘Landschapsbelevenissen in de Antwerpse Regionale Landschappen’en via het PDPO-project
‘Toeristische hoevepunten en landbouwbeleving’.
Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland