1. 157
In 2016 nam Nathanja Mulder afscheid van de VVV Veenkoloniën. Voor
onze almanak schreef ze een kleine impressie over de nieuwe natuur in de
Groninger Veenkoloniën en het aangrenzende Westerwolde.
Het is heerlijk om te wandelen, dat roep ik al jaren. Goed voor het lijf en
een heerlijk moment om zaken te overdenken en tot stilte te komen. Het
geeft ook een gevoel van vrijheid.
Geïnspireerd en enthousiast bedacht ik dat het een Facebookproject zou
worden naar het voorbeeld van het tv-programma ‘de wandeling’. De
insteek was in het kort: praatjes, plaatjes en paadjes.
Het bleek een succes. Want na het plaatsen van de foto’s en verslagen
van de eerste wandelingen op mijn eigen facebook-account kreeg ik
van familie, vrienden en kennissen al positieve reacties. Men kwam met
suggesties en er begonnen zich ook mensen aan te melden om mee te
gaan op een wandeling. Of vroeg men om adressen van de gebieden of
verdere informatie.
Gewapend met mijn camera, een wandelmaatje, goede moed en proviand
bezocht ik diverse natuurgebieden. En gedurende het project ontdekte ik
nieuwe gebieden, soms zelfs tijdens de wandeling. Zo stuitte ik tijdens
een wandeling op de polder De Wiede in Muntendam. Prachtig mooi
zo’n verrassing.Al hadden we tijdens wandelingen ook wel eens minder
fijne verrassingen. Zo wandelden we op een avond bij het schitterende
Breedwisch in Westerwolde, waar we genoten van de adembenemende
zonsondergang en een prachtig ven, toen aan de horizon een kudde
vierpotige indringers verscheen. Een dergelijk avontuur is niet zo aan
mij besteed.
Uiteindelijk bezocht ik zo’n 50 natuurplekken in Oost-Groningen. Ik
wandelde over dijken, door oude bossen, in prachtige beekdalen en door
historisch moeraslandschap. Ik werd geraakt door de schoonheid en de
stilte bij de Kiekkaaste in Nieuw-Statenzijl, mijn meest favoriete plek,
waar je kunt turen over het water, genieten van de stilte en het lawaai
van de natuur.
De romantiek van de vennetjes in Westerwolde deed mijn hart harder
kloppen en ik kwam tot rust door de weidsheid van de Veenkoloniën,
terwijl het water van het Oldambt mij verfrissing bracht. Blij verrast
werd ik door betoverend mooie kleine bosjes zoals het Dr. Hommesbos in
Onstwedde, het Boerenbos de Lange tussen Veendam en Muntendam
Wandelen in Oost-Grunnen met
uw VVV-coördinator
NATHANJA MULDER
Nathanja Mulder
3. en de Eexterplas bij Scheemda. En wat op en top wandelgenot betreft,
kon ik mijn hart ophalen bij Recreatiepark Borgerswold in Veendam,
bij Smeerling en bij het Midwolderbos. Uitstekende wandelgebieden
waar je een afwisselend natuurgebied hebt, mogelijkheid om te schuilen
voor de zon of regen en waar je goed kunt wandelen. Na al die wande-
lingen was ik nog enthousiaster dan voorheen over de schoonheid van
Oost-Groningen. Wat een verscheidenheid op zo’n betrekkelijk klein
oppervlak. Meer dan ooit wilde ik met anderen dit enthousiasme delen.
Dus plaatste ik op de social media van de VVV een fotoalbum van het
project met per bezochte plek één foto, waar ik later ook een omschrij-
ving en wandeltips bij plaatste, en een samenvatting vinden we hier in
de almanak.
Het gaat te ver om op deze plek uitgebreid achtergrondinformatie te
plaatsen over alle bezochte plekken, maar ik wil graag nog een keer
vertellen en laten zien hoe mooi de natuur in de toeristische regio de
Veenkoloniën (Pekela, Menterwolde en Veendam) is.
GEMEENTE VEENDAM
OUDE AE PARK
Wilt u historie combineren met een gezellige rustplek tijdens uw fiets-
tocht of even picknicken tijdens een wandeltocht? Stop dan even bij
het Oude AE Park. Deze middeleeuws veenrivier heeft zijn oorsprong
in het voormalig Zwanemeer ten westen van Wildervank. In de vijvers
die van zuid naar noord dwars door Veendam lopen kun je de Oude AE
nog zien. Ook is de Oude AE te zien rondom het hertenkamp vlakbij het
Veenkoloniaal Museum. In het centrum gaat de AE met duikers onder
de grond. Het AE Park ligt aangrenzend aan de polder De Wiede in
Veendam. Beneden Dwarsdiep 27, 9645 LA Veendam
159
4. 160
DE WIEDE
Een polder in de Veenkoloniën? Het klinkt u wellicht wat vreemd in de
oren, maar toch ligt er één in de bebouwde kom van Veendam tussen
het Wester- en het Oosterdiep. Door dit stukje oud beeklandschap
tussen Veendam en Muntendam loopt het meanderende riviertje de
Oude AE.
De Wiede is tevens een voormalig waterschap in de provincie
Groningen. Op de hoek van de Bredeweg en het oude verlaat stond het
stoomgemaal. In 1963 werd de naam van het waterschap gewijzigd in
Wiede. Denk erom dat je goed schoeisel aantrekt, want door de regen
kan het hier drassig zijn. Het gras is her en der ook een beetje hoog,
maar het is een geschikte plek voor een mooie korte wandeling. Aan
de kant van Veendam is er enige beschutting, maar voor de rest is de
Wiede tamelijk open. Onderweg staan er een paar houten bankjes,
maar u kunt uiteraard ook even wat nuttigen bij Theeschenkerij de
Vlinderij, Hellingwal 3, 9649 JK Muntendam. Eenmaal aangekomen
in Muntendam is het een absolute aanrader om aansluitend een
centrumwandeling te doen en de historische gebouwen te bezichtigen
die Muntendam rijk is. Dan ben je alles bij elkaar wel een uurtje zoet.
JULIANAPARK VEENDAM
Wanneer u een korte stadswandeling maakt door het centrum van
Veendam, is het Julianapark een geschikte plek voor een rustmoment.
Het Julianapark stamt uit 1913 en werd aangelegd door tuinarchitect
Jan Vroom Sr. voor een bedrag van ƒ 1945,–. Het plantsoen werd 15 jaar
later door tuinarchitect J.W.Verdenius veranderd. Pas in 1945, bij het
huwelijk van Prinses Juliana en Prins Bernhard, kreeg het park zijn
officiële naam. Voor die tijd was het gewoon het gemeenteplantsoen. Op
de historische begraafplaats vindt u tevens kapiteinsgraven. Er zijn in
het park diverse gelegenheden om te zitten en te genieten van Parkstad
Veendam. Raadhuisplein 5, 9641 AW Veendam
5. RECREATIEPARK BORGERSWOLD
Grenzend aan Veendam ligt het recreatiegebied Borgerswold van 450
hectare, ontstaan in 1971 als zandafgraving in het veenlandschap ten
westen van Veendam-Wildervank. Het sluit aan op het woongebied
Sorghvliet. Witgeschilderde ophaalbruggetjes zorgen voor een bijzon-
dere sfeer. Er zijn voorzieningen voor jong en oud, waaronder een
waterski-kabelbaan, maneges, een 18 holes golfbaan, een kinderboer-
derij en zwemstranden. Door het park lopen ATB-routes, ruiterpaden en
een uitgebreid netwerk van fiets- en wandelroutes. Voor een actief dagje
uit of luieren op een mooi plekje.
De kinderboerderij is van maandag tot en met vrijdag geopend van
8.30-16.45 uur. Zaterdag en zondag van 10.00-16.45 uur.
Er lopen sinds een tijdje ook twee nieuwe routes over onverharde paden
door het park voor de wandelaars die van een stukje uitdaging houden.
De routes komen bijeen in het middelpunt van het park bij de kinder-
boerderij. Er is dan de mogelijkheid het bij één route te houden of beide
routes te combineren.
161
6. Het ‘Compagniepad’ (4,5 km) start aan de Veendam kant, bij de parkeer-
plaats bij de waterskibaan in het NO. Volg de groene pijlen voor deze
route.
Het ‘Wold & Wotterpad’ ( 5km) start aan de Wildervank kant, bij de
parkeerplaats van het ‘Peerdewaske bosje’ in het ZW. Volg de rode pijlen
voor deze route.
Ook kunt u de Veendammer Wind-route doen. Deze verrassend mooie
wandeling van circa 17 km begint in recreatiepark Borgerswold en voert
je naar onder andere de buurtschappen Borgercompagnie en Trips-
compagnie: twee bijna ongeschonden voorbeelden van lintbebouwing.
Een mooi voorbeeld van het zo typische karakter van een oorspronke-
lijke (Oost-Groninger) Veenkolonie. Ook kom je langs en door de
Muntendammer Heemtuin en recreatiegebied Ruitershorn. De route is
te vinden op www.veenkolonien.groningen.nl en www.wandelweg.nl
Woldlaan 10, 9642 LX Veendam
LANGEBOSCHMEER IN WILDERVANK
Je zou het misschien niet zo snel verwachten in een woonwijk, maar in
Wildervank vind je een prachtig meer met een mooi strandje waar je
kunt zonnebaden. Met uitzicht op pleziervaart, kinderen die met zand
spelen en mooie huizen is dit een uitstekend plekje om ‘Simpelweg te
Genieten’.
In mei 2008 werd de nieuwe vaarverbinding van Bareveld naar het
Zuidlaardermeer officieel geopend, wat resulteerde in een sfeervolle
vaarroute. Deze route maakt onderdeel uit van het toervaarnet in
Oost-Groningen en je kunt met de boot vanaf het Zuidlaardermeer
direct naar het Langeboschmeer in Wildervank varen.
Maar het Langeboschmeer is ook uitstekend geschikt voor een mooie
romantische wandeling. Hier zie je de zon opkomen en ondergaan.
Kortom: simpelweg genieten.
162
7. 163
MUNTENDAM
HEEMTUIN MUNTENDAM & NATUURPARK TUSSEN DE VENEN
Het is niet voor niks dat deze Heemtuin en het naburige Natuurpark
door velen worden gezien als ‘de parel van Muntendam’. De oorspron-
kelijke Heemtuin dateerde van 1982 en was een door bomen omzoomde
schapenweide. Uiteindelijk werd deze getransformeerd tot een gevari-
eerd natuurbos, waar je o.a. een heideveld en een vijver vindt, en sinds
de laatste jaren is dit uitgebreid met een boomgaard met oude rassen
fruitbomen en een bijenstal. De natuur gaat zijn gang in dit 3,5 hectare
tellende voormalig landbouwgebied.
In de jaren 90 is men begonnen met de aanleg van een bezoekerscentrum
en cultuurtuin rondom het gebouw. Verder zijn er moestuinen, educa-
tieve tuinen, ontdektuinen en is er sinds 2005 een nieuw gebied ontstaan:
Tussen de Venen. Tevens ontstaan vanuit voormalig landbouwgebied en
ontwikkeld tot prehistorie en een deel dat wordt begraasd met geiten en
schapen.
Men kan een korte route wandelen door de Heemtuin of over het
Mammoetpad. Maar in combinatie met Natuurgebied Tussen de Venen is
er voor de liefhebber ook een lange wandeling te doen met afwisselende
landschappen. Let u dan wel goed op uw schoeisel. In het natuurgebied
kan het drassig zijn en het Mammoetpad werkt met objecten van hout
en dan is bv. een hakje niet aan te raden.
Kortom Heemtuin en Natuurpark Tussen de Venen bij Muntendam is
educatief én spannend met z’n bruggetjes, historische bomen, uitkijk-
heuvels en ruïne. Ook is er een horecagelegenheid waar u een heerlijke
lunch, koffie met gebak of iets anders kunt nuttigen.
Nieuweweg 127, 9646 AD Muntendam
8. 164
BOERENBOS DE LANGE
Voor veel mensen is dit bos tussen Muntendam en Veendam nog
onbekend. Toch is het een juweeltje waar je de kans loopt om opeens
oog in oog te staan met bijvoorbeeld reeën. Ondanks dat het bos nog
vrij jong is, zijn de bomen die in 1996 geplant werden inmiddels aardig
groot geworden en kun je er een heerlijk uurtje wandelen. Of je neemt
dit bos mee in je fietstocht, want tussen Muntendam en Veendam loopt
ook een fietspad. Om echt volledig te genieten van het uitzicht op de
sloten en slingerpaadjes is het advies om toch even af te stappen en uw
fiets te parkeren. Dit doet u bij de Westerbrink, waarin op een bankje
gekerfd is ‘Boerenbos de Lange of bij het wandelpad naar het bos aan de
Middenweg 88 waar u een bordje ziet.
Middenweg 88, 9645 BH Veendam
GEMEENTE PEKELA
EMERGOBOS (OUDE VEENKOLONIËN)
Voor de liefhebber van lange wandelingen in het bos is het Emergobos
bij Pekela een goede optie. Hier kunt u eindeloos wandelen zonder
onderbreken en het is bovendien heerlijk beschut, wat in de zomer extra
welkom is.
Ook kunt u hier uitstekend vissen bij de centrale visplas. Het Emergo
werd in 1973 geopend als onderdeel van het daar gelegen recreatie-
gebied.
Rondom de plas ziet u oudere bomen, waar veel bijzondere broedvogels
zoals de matkopmees en appelvink te vinden zijn.
Emergoweg, 9678 TJ Westerlee
9. HUGO DE GROOTPARK
Wanneer u al in Pekela bent, is het leuk om even een bezoekje te
brengen aan het Hugo de Grootpark. In dit mooi aangelegde park zijn
verschillende plekjes waar u kunt zitten en genieten, maar er is ook
een kinderboerderij met een theehuis. Ook toegankelijk voor mensen in
een rolstoel, en te koppelen aan het bezichtigen van een stukje cultuur-
historie (religieus erfgoed). Daardoor leuk voor jong en oud.
Hugo de Grootstraat 85, 9665 LM Oude Pekela
HOETMANSMEER
De naam doet vermoeden dat u een meer gaat bezoeken. Maar niets is
minder waar. Hier bevindt zich een bosgebied van Staatsbosbeheer dat
is aangelegd in het kader van de herinrichting van de Veenkoloniën.
Oorspronkelijk bevond zich op deze plek een veenmeer of meerstal dat
in het Bourtangermoeras lag. Er zijn op de plek van het Hoetmansmeer
tijdens de herinrichting prehistorische vondsten gedaan en een informa-
tiebord op deze locatie verhaalt hierover.
Hier vindt u trekvogels, zoals koperwieken en kramsvogels, en ook reeën
laten zich regelmatig zien.
Het Hoetmansmeer is een leuke plek om mee te nemen op uw fietstocht
langs bijvoorbeeld het A.G. Wildervanckkanaal. Er is een fietsbrug die
de beide zijden langs dit kanaal verbindt.
U kunt weliswaar niet echt rondlopen door dit kleine bosgebied, maar
het is een leuke plek om te picknicken in de schaduw en voor de wande-
laars onder ons biedt het een tocht die met zicht op de akkerbouw
idyllisch te noemen is.
Wildervanksterdallen 75, 9648 TC Wildervank
165
10. 166
HEERESMEER/HEERESVELD
Laat u verrassen door het Heeresmeer in Nieuwe Pekela. Deze oorspron-
kelijk zandwinningslocatie is uitgegroeid tot een recreatieplas voor
zwemmers en vissers. In het aangrenzende recreatiegebied Heeresveld
maak je een heerlijke wandeling die rustiek aandoet en je het gevoel
geeft dat jezelf een ‘Pekelder Roegbainder’ wordt met de overwoekerde
paden waar de natuur haar gang lijkt te gaan. Goed schoeisel is van
harte aanbevolen voor deze wandeling van een klein uurtje.
Verder zijn er naast de diverse wandelpaden ook strandjes met speel-
velden en is er in het aangrenzende sportpark o.a. een konijnenburcht te
vinden.
Verlengde Sportlaan 43, 9663 EW Nieuwe Pekela
PEKELDERBOS
Laat u verrassen door dit 50 hectare grote recreatiebos ten zuiden van
het dorp Pekela. Afhankelijk van waar u uw wandeling begint, loopt
u eerst door een parkachtig gebied met zicht op een woonwijk en dat
vervolgens zo overloopt in het bos.
Dit bos werd in de jaren 80 in twee fasen geplant en er staan veel naald-
bomen. Tijdens de wandeling over de brede zonnige paden loopt u kans
veel vlinders en insecten tegen te komen. Ook kunt u broedvogels tegen-
komen die graag in de bossen en struiken verblijven. Zoals de zwartkop,
merel, fitis en tjiftjaf. Ook houtduiven en tortelduiven zoeken het bos
graag op, maar zij zoeken vooral de dichte sparren- en dennenpercelen
op.
Het natuurterrein is opengesteld en in het bos zijn fiets- en wandel-
paden aangelegd. Ook is er een zandstrand met zwem- en windsurf-
mogelijkheden aan de noordrand van het bos.
Ericalaan 48, 9665 Oude Pekela
11. 167
RECREATIEGEBIED TUSSCHENWEGEN
Een verrassend en nog weinig ontdekt en jong natuurgebied is
Tusschenwegen. Dit gebied is, zoals de naam al zegt, gelegen tussen
twee wegen, waaronder de weg tussen Oude Pekela en het zuiden van
Winschoten.
Er is gekozen voor veel open water en plas-/draszones, omdat in tijden
van wateroverlast de Tusschenwegen fungeert als waterberging. Er
loopt een fietsroute langs Tusschenwegen en het gebied is voornamelijk
te duiden als een fietsgebied, maar u kunt ook te voet door het gebied
gaan. Al moet u er in de zomer om denken dat u een hoofddeksel tegen
de hitte op doet en u zich insmeert, want het gebied is open en de wind
kan verraderlijk verkoelend werken.
Ook kunt u tijdens uw wandeling of fietstocht vier konikpaarden tegen-
komen, die hier vrij rondlopen in het gebied. Schrik ook niet wanneer u
opeens oog in oog komt te staan met een Schotse hooglander die midden
op het fietspad staat. Want ze lopen er rond! De dieren zijn echter
van nature schuw en zullen de mensen met rust laten wanneer ze niet
gevoerd worden. Er bevindt zich aan de noordelijke kant van het gebied
een waterkunstwerk in de vorm van ogen. Dit zijn twee naast elkaar
gelegen vijvers die door hoogteverschil in elkaar overstromen. Wanneer
u bij het Pekelagedeelte het gebied uitgaat of bij Winschoten in een
rondje weer terug wilt wandelen, dan moet u beslist even bij Meinardi
langs voor lekkere verse aardbeien, gebak of zelfgemaakte pannen-
koeken! Dit gedeelte is qua wandelen iets minder interessant, maar dat
mag de pret niet drukken.
Flessingsterrein, 9665 BZ Oude Pekela
Deze plekken zelf bezoeken? Kijk op www.veenkolonien.groningen.nl
www.oldambt.groningen.nl en westerwolde.groningen.nl voor verdere
informatie.
