1. interview
98 LA LENTE 2015LA lente 2015 98 LA lente 2015
Van troublemaker naar
trouble
shooter
9
Tegendraads, opstandig en rebels: Valery Mak. Ze werd
keer op keer afgewezen, en had zich kunnen onderdompelen
in teleurstelling en agressie. Maar zij besloot - met angst in
haar lijf, dát wel - de strijd aan te gaan tegen ‘het onrecht’ en
‘een falend onderwijssysteem’. Valery Mak is directeur van
Stichting Twisted, en bereikt jaarlijks zo’n 2500 jongeren. Zij
helpt hen hun leven weer op te pakken. ‘Jongeren kunnen veel
méér bereiken, als ze leren groot te denken.’
tekst linda graanoogst foto’s mona alikhah visagie Nahanni kapster Anoeska Schmidt

2. 1110 LA LENTE 2015LA lente 2015
Z
o’n acht jaar geleden richtte Valery Mak de Stichting
Twisted op, om ‘kansrijke jongeren’ hun gevoel van
eigenwaarde terug te geven. Bijvoorbeeld door
voortijdige schoolverlaters hun talenten te laten
(her)ontdekken via theater, hiphop en dans. Met
succes. Want sinds de oprichting deden al duizenden
jongeren in Nederland en het buitenland mee aan
sportieve en culturele projecten. Valery: ‘Voortijdige
schoolverlaters zijn vaak boos, kwaad of teleurgesteld in het
leven. Ze passen niet in een hokje, vallen buiten het strakke
schoolsysteem, en haken op een gegeven moment gewoon af.
Dat gevoel herken ik. Ik was ook zo. Maar… hoe boos, kwaad
of teleurgesteld ze ook zijn, het moment dat je hen op de
man af vraagt wat zij écht willen, en wat zij écht leuk vinden,
kan het begin zijn van de verandering in hun leven.’ Valery
weet waarover zij praat: ‘Als iémand een boze, recalcitrante
probleemjongere was, dan was ik dat wel!’ Hoe anders is deze
vrolijke spraakwaterval vandaag de dag. De logische vraag is:
hoe kwam bij haar die verandering?
We hadden vrijwel niets
Om Valery Mak te begrijpen gaan we terug naar haar jeugd.
Ze was een jaar of tien toen haar moeder besloot te scheiden
en opnieuw te beginnen. ‘In Muziekwijk hadden we tijdelijk
een kamer in een rijtjeshuis, in onderhuur,’ vertelt Valery. ‘We
hadden vrijwel niets.’ Haar moeder had een parttime baan bij de
gemeente, en probeerde wat extra geld in het laatje te brengen
door in de weekenden sieraden en damestasjes te verkopen. ‘Ze
werkte meer dan fulltime om voor ons de eindjes aan elkaar te
knopen. Ik denk dat ik mijn doorzettingsvermogen van haar heb.’
Ineens was zij niet meer welkom…
Haar schoolcarrière verliep verre van vlekkeloos. ‘Ik kon niet
meekomen in de klas,’ zegt ze. ‘Ik was dyslectisch en had
vast ook ADHD, als die diagnose er toen was geweest.’ Leren
lezen bleek een enorme opgave. En het schoolsysteem had er
volstrekt geen passend antwoord op. Weggemoffeld achter een
kast in het leslokaal bladerde zij in stripboeken, terwijl de rest
van de klas uit leesboeken leerde lezen. Spraakwaterval Valery
valt even stil. ‘Ja, nu ik de herinnering ophaal, merk ik dat ’t
mij wel wat doet. Nog steeds.’ Bij elke nieuwe toets gierden
de zenuwen door haar keel. ‘Het blokkeerde me. En dan die
Citotoets op m’n twaalfde: dat was dus een héél groot ding! Ik
had black-outs en verprutste het. Totaal.’ Met een indringende
blik: ‘In mijn leven heb ik tot drie keer toe te horen gekregen
dat ik speciaal onderwijs nodig had.’ Wat doet zoiets met een
kind? ‘Ik had geen zelfvertrouwen. En het maakte me boos.’ Ze
voelde zich een buitenbeentje. ‘Zo’n Cito is niks meer dan een
momentopname. Maar ouders en leraren hangen er zóveel aan
op! Al mijn vriendinnetjes gingen naar de normale school, ik
moest naar de ZMLK-school.’ Eén van de gevolgen? Sommige
ouders van haar vriendinnetjes besloten plotseling dat Valery
bij hen thuis niet meer welkom was…
Ik raakte vaak verzeild
in vechtpartijen
Na de basisschool ging Valery naar De Wissel in Hilversum.
’Ik zat in de klas bij gehandicapte en zeer moeilijk opvoedbare
kinderen. Ik voelde me niet gezien, en de hele situatie maakte
me agressief. Gelukkig ontdekte een leraar al gauw, dat ik
daar niet op mijn plek zat.’ Onder meer deze ervaring heeft
ervoor gezorgd, dat zij zich makkelijk kan inleven in anderen.
‘Zo jammer,’ zegt ze, ‘dat hokjesdenken. En de overtuiging dat
jongeren zich gaan gedragen naar wat er van hen verwacht
wordt. Terwijl ze juist veel méér kunnen bereiken, als ze groot
denken.’ Ze mocht naar een middelbare school in Almere. ‘Ik
kwam altijd op voor de zwakkeren. Ik kan slecht tegen onrecht
en raakte daarom vaak verzeild in vechtpartijen.’ Haar moeder
bleef haar steunen. Omdat ze zeker wist dat haar dochter
potentie had. Valery: ‘Dan zei ze: Val, je hebt een kleur, je
bent anders, je bent dominant, en zo maak je het jezelf niet
makkelijk! Ja, ik heb het haar lastig gemaakt, terwijl zij juist zo
enorm aan het knokken was.’ Toch wist Valery de knop om te
zetten. Ze volgde de mbo-sportopleiding CIOS in Hilversum,
en rondde in 2011 de hbo-opleiding Cultureel Maatschappelijke
Vorming af in Utrecht.
Als ik jou nou eens 500 euro geef
Hoewel ze pas 28 lentes telt, weet Valery als directeur kansrijke
jongeren volop te inspireren. ‘Zij moeten kansen kunnen
pakken, ook al hebben ze alleen maar negatieve ervaringen
gehad. En dat kan alleen als andere mensen, wij dus, hen die
kansen aanreiken.’ Het gaat daarbij niet in de eerste plaats om
geld, vindt ze. ‘Het gaat om mensen die andere mensen helpen.’
Valery geeft jongeren letterlijk een podium. ‘Ik wil hen dezelfde
Ik kan slecht tegen
onrecht en kom
daarom altijd op voor
de zwakkeren
interviewinterview
Als iémand een boze,
recalcitrante probleemjongere
was, dan was ik dat wel…

3. 13LA LENTE 2015
kans geven die ik kreeg. Als 14-jarige hing ik veel rond bij een
bushalte. Op een dag kwam er een man naar me toelopen. Hij
bleek jongerenwerker René Kempenaar te zijn. Hij vroeg mij:
‘Wat wil jij? Wat wil jij met jouw leven?’ Hij vertelde een verhaal
over werken met jongeren, en vroeg ook: ‘Als ik jou nou eens
500 euro geef, wat doe jij daar dan mee?’ Daar had ik zo 1-2-3
geen antwoord op, maar de vraag hield me uit mijn slaap.’ De
dagen erna fietste Valery een paar keer langs het buurtcentrum
in Tussen de Vaarten en gluurde stiekem naar binnen. ‘De dag
dat ik daar eindelijk binnenstapte, zei René: ‘Ik wist dat je zou
komen.’ Heel bizar.
Liever zet ik mijn kracht positief in
Binnen drie weken had Valery meer dan veertig jongeren om
zich heen verzameld. Ze zette hen aan het werk voor haar
eerste project: Kunstbende Flevoland. ‘Ik was goed in dansen,
wilde een groep formeren en dan samen een wedstrijd winnen.’
Met hulp van haar moeder maakte ze een begroting, zorgde
dat iedereen een T-shirt kreeg, en werkte dag-in dag-uit aan
het perfecte optreden. ‘We waren enorm gespannen toen
presentator Ali B de winnaars bekend maakte. Ik had echt
hoop dat we bij de eerste drie zouden zitten. Maar helaas: we
werden vierde. En ik was bóós...’ De positieve sfeer van die
avond sloeg vervolgens finaal om. René riep haar op het matje:
‘Besef jij wel hoe groot jouw invloed op de groep is?’ Opnieuw
een eyeopener. ‘Blijkbaar kan ik mensen enthousiasmeren, en
andersom. Dus liever zet ik mijn kracht positief in.’
Ik wil zélf een
opleidings­centrum worden
Daarna nam haar leven - op het buurtcentrum - een hoge
vlucht. Telkens zorgde René voor nieuwe projecten, waarin zij
zich kon vastbijten, samen met andere jongeren. ‘René heeft
me enorm veel geleerd. Hij heeft me ook gestimuleerd om
verder te studeren. Kort voordat hij overleed, raadde hij me
aan om een stichting in het leven te roepen. Als ik écht dacht
interview
Jongeren kunnen
veel méér bereiken,
als ze leren groot
te denken
ontwerp
aanleg
onderhoud
www.vanraaijen.nl
Een bezoek aan Van Raaijen Hoveniers is een kennismaking met de lifestyle van nu. De showroom is
op werkdagen geopend van 7.00 tot 16.30 uur. Buiten deze openingstijden kan de showroom tevens
op afspraak worden bezocht.
Van Raaijen Hoveniers, De Binderij 54, Almere, T 036 547 02 88.
Een frisse ochtendbries,
laat de bloesem wuiven.
Het groen in de tuin komt tot leven,
klaar voor een stralende zomer.

4. 15LA LENTE 2015
Valery Mak
9 augustus 1986
Mijlpalen
September 2011
Uitgenodigd voor Prinsjesdag
Valery Mak mag Prinsjesdag in de
Eerste Kamer bijwonen, omdat
zij ‘zich als vrijwilliger bijzonder
verdienstelijk heeft gemaakt voor de
samenleving’.
Juni 2012
Geselecteerd voor
Kansen voor Jongeren
Voor dit driejarige programma
selecteert het Oranje Fonds
FULL als één van de twintig
vrijwilligersinitiatieven, die
zich richten op voortijdige
schoolverlaters van 18 tot 23 jaar.
November 2012
Opgenomen in Viva 400
Viva 400 is een platform van jonge,
succesvolle vrouwen.
Juni 2013
Koninklijk bezoek
Stichting Twisted verzorgt, in
samenwerking met het Almeers
Jeugd Symfonie Orkest en Classick,
een optreden voor koning Willem-
Alexander en koningin Máxima.
Ook heeft Valery een persoonlijke
ontmoeting met het koningspaar
tijdens hun provinciebezoek aan
Flevoland.
April 2014
Soldaat van Oranje
Fonds Soldaat van Oranje steunt
Stichting Twisted met een geldprijs
en geeft Valery Mak de titel Soldaat
van Oranje.dat ik verschil kon maken, zo vond hij, moest ik
dat doen.’ Ze zucht. ‘Zijn droom was dezelfde als
die van mij: jongeren empoweren.’ Haar werk en
inzet werden opgemerkt: eerst door Viva en later
zelfs door het Koningshuis. En toen burgemeester
Jorritsma haar vroeg of Classick, een mix van
hiphopartiesten en klassieke musici, in november
2014 mee wilde naar Shenzhen in China, regelde
Valery een toer. Bij FULL, haar huidige project,
begeleidt zij jongeren bij het behalen van een
startkwalificatie. Stellig zegt ze: ‘FULL moet een
leerwerkbedrijf worden.’ Haar gesprekspartners
zijn bedrijven, onderwijsinstellingen, de gemeente
en maatschappelijke organisaties als het Regionale
Meld- en Coördinatiepunt voor voortijdige
schoolverlaters, Vitree en het Leger des Heils. ‘Mijn
ambitie? Zelf een opleidingscentrum worden!’
Een stoot energie
Inmiddels helpt Valery’s Stichting Twisted jaarlijks
honderden jongeren om hun talent en zichzelf
te (her)ontdekken. De persoonlijke erkenning
kwam in 2014 met de onderscheiding van Soldaat
van Oranje, voor jonge initiatiefnemers die - net
als de beroemde verzetsstrijder uit de Tweede
Wereldoorlog - onvervaard problemen in de
samenleving te lijf gaan: ‘Ik was echt overdonderd.’
Hoewel dankbaar voor alle erkenning, moet zij
nog steeds elke dag de mouwen opstropen. ‘Met
mijn team doen we het voor drie dingen: het gaat
allereerst om mensen, people. Die zetten wij in
hun kracht: power. En als derde punt stellen wij
hen een doel voor ogen: focus. Alleen geld geven
is niet de oplossing voor de focus.’ En waar doet
Valery het zélf voor? ‘Ik krijg een stoot energie als
bijvoorbeeld een vader naar me toekomt en zegt:
‘Ik ken jullie niet, maar ik wil jullie bedanken.
Mijn zoon is net twee weken met jullie aan de
slag. Ik weet niet wat jullie gedaan hebben, maar
ik zie eindelijk mijn zoon weer terug! Prachtig!’ En
dan met tranen in haar ogen: ‘Kijk, dát raakt me.’
Ik weet niet wat
jullie gedaan hebben,
maar ik zie eindelijk
mijn zoon weer terug…
People. Power. Focus. Geef
mensen aandacht en een doel,
zodat ze hun talenten ontwikkelen
Denkt u steeds vaker over een ander huis, maar twijfelt u of dit het juiste moment is?
Uw huis kan in waarde zijn gedaald, maar het huis dat u wilt kopen misschien nog wel
meer. En de rentestand is laag. Maar hoe zit het nu echt? Kom voor een vrijblijvend
gesprek naar ons kantoor. U kunt ook eerst de Huizenvergelijker doen op abnamro.nl
voor een eerste inschatting of dit uw moment is om te verhuizen.
ABN AMRO Almere, Stad Bordes 5 en Almere Buiten, Zuideinde 13-17.
Kom langs voor een vrijblijvend gesprek.
IS DIT UW
MOMENT
OM TE
VERHUIZEN?
interview