1. Milica Dimitrijević 1-7

2. 
Kraška erozija je proces izgradjivanja oblika reljefa
delovanjem vode na lako rastvorljive stene – krečnjak,
gips i dolomit . Za razliku od ostalih koje se svrstavaju
u mehaničke, kraška erozija je hemijska .

3. Krečnjak je stena sastavljena uglavnom od kalcijumkarbonata. Rastvara se u prirodno kiseloj vodi. Kišnica
upija ugljen-dioksid iz vazduha i mikroorganizama iz tla
i stvara slabu ugljenu kiselinu.
 Jedan litar vode koja sadrži ugljenu kiselinu može da
rastvori i do jedan gram krečnjaka.


4. Tako vremenom,rastvaranjem krečnjaka,nastaju kraški
erozivni oblici. Rastvoreni krečnjak se transportuje
vodom, a kada se voda prezasiti,kalcijum-karbonat se
taloži i formiraju se kraški akumulativni oblici.
 Kraški oblici se ,prema mestu formiranja,mogu podeliti
na površinske i podzemne.


5. Površinski kraški oblici su : škrape,vrtače,uvale i kraška
polja.
 Škrape su uske paralelne brazde izmedju kojih su očtri
grebeni. Nastaju na strmim krečnjačkim površinama
slivanjem atmosferske vode i njenim hemijskim
delovanjem.Kada je velika površina zahvaćena
škrapama takav prstor se naziva škrapar ili ljuti
kras(najsuroviji i najneprohodniji predeli u krasu).


7. 
Vrtače su zatvorena okruglasta udubljenja u krečnjaku
prečnika do 200m i dubine 5-10.To su najbrojniji
površinsksi oblici reljefa u krasu. Nastaju proširivanjem
pukotina koje se međusobno seku i duž kojih ponire
atmosferska voda vršeći hemijsku eroziju. Ako su na
nekoj površini vrtače gusto rasporedjene takav prostor
se naziva boginjavi kras.

8. 
Uvale su izdužena udubljenja u krečnjaku dužine
nekoliko kilometara i širine do nekoliko stotina
metara. Nastaju spajanjem više vrtača ili proširivanjem
nekadašnjih dolina usečenih u krečnjacima.

9. 
Kraška polja su najveći površinski kraški oblici,koji
imaju oblik velikih kotlina strmih strana i zaravnjenog
dna. Dužina im je do 60km,a širina 10-15km. Nastala
su kao poligenetski oblici u tektonskim rovovima ili
ugibima i delovanjem kraške erozije. Nekad su bila
jezera,o čemu govore naslage jezerskih sedimenata.

10. 
Krečnjaci su ispresecani mnogobrojnim pukotinama
kroz koje atmosferska voda ponire,kreće se i
mehaničkom snagom i hemijskom erozijom stvara
podzemne oblike – jame i pećine.

11. 
Jame su podzemni kraški oblici u
vidu vertikalnih kanala,koji
nastaju proširivanjem pukotina u
krečnjaku. Ovi kanali mogu biti
duboki do nekoliko stotina
metara. U nekim jamama se
preko cele godine nalazi sneg ili
led, a u nekima se javljaju rečni
tokovi.

12. 
Pećine se sastoje od mahom horizontalnih
kanala,prolaza i dvorana,koji su najčešće ispunjeni
pećinskim nakitom.One nastaju radom podzemne
vode,koja hemijski i mehanički proširuje pukotine,ili
rušenjem stenovitog materijala sa zidova i tavanica
peđinskih kanala.Najduža pećina na svetu je Mamut u
SAD-u sa dužinom od 590km.

13. 
Prerasti su poseban kraški
oblik i predstavljaju prirodne
kamene mostove iznad
reka,nastale urušavanjem
tavanica nekadašnjih pećina.
Veoma se retko javljaju,u
Srbiji ih ima 12 (u dolini
Vratne kod Negotina nalaze
se tri prerasti).

14. 
Voda koja teče kroz krečnjačke predele sadrži veliku
količinu kalcijum-karbonata,koji može da se nataloži i
na površini i u kraškom podzemlju. Izlučivanjem
kalcijum-karbonata iz vode koja se kreće niz zidove ili
kaplje sa tavanica pećina nastaje pećinski nakit.

15. 
Na tavanicama pećina nastaju stalaktiti, koji vise prema
podu pećina.na podovima se stvaraju stalagmiti,koji se
vertikalno dižu ka tavanicama.

16. 
Neprekidnom akumulacijom i narastanjem stalaktiti i
stalagmiti se mogu spojiti. Tako se formiraju pećinski
stubovi.

17. 
Dinarski kras se prostire od planine Triglav u Sloveniji
do Prokletija u Crnoj Gori,na dužini od preko 700km.
U njemu su razvijeni svi kraški oblici i pojave pa se
naziva još i potpuni kras ili holokras.

18. Holokras je izgrađen od debelih naslaga čistog
krečnjaka sa malim procentom nerastvorljivih materija.
 Najveći Kraški oblici reljefa u Dinaridima su kraška
polja,među kojima su najveća
Ličko, Livanjsko, Glamočko, Nevesinjsko i Nikšićko.
 Među brojnim pećinama izdvajaju se:
 Postojnska jama i Škocjanske jame u Sloveniji. Osim u
Dinaridima, holokras je zastupljen i na Peloponezu u
Grčkoj,u južnoj Kini,na Kubi itd.


19. Za razliku od holokrasa
, merokras ili nepotpuni
kras sadrži veliku količinu
nerastvorljivih
komponenti, zbog čega su
kraški oblici reljefa slabije
izraženi.
 Merokras je zastupljen u
okolini Beograda,u
Sremčici,gde se uočavaju
brojne vrtače.


20. Od kraških oblika,osim vrtača,u našoj zemlji
zastupljene su uvale i pećine.
 U krasu istočnog dela Srbije nalazi se jednino kraško
polje u Srbiji - Odorovsko polje kod Dimitrovgrada.


21. Od pećina najznačajnije su Resavska kod Despotovca,
Rajkova kod Majdanpeka, Ceremošnja kod Kučeva i
dr.
 Kraški oblici reljefa zastupljeni su i u Zapadnoj Srbiji –
na pešterskoj visoravni i u okolini Užica i Valjeva.


22. 
Udžbenik za geografiju za prvi razred gimnazija, Klett
 www.Wikipedia.org