1. KLUB „MALI BADACZE”
PROGRAM PRACY Z DZIEĆMI ZDOLNYMI POZNAWCZO
„Ważne, by nigdy nie przestać pytać !”
Albert Einstein
Struktura programu:
I. Charakterystyka programu
II. Charakterystyka odbiorców programu
III. Niezbędne warunki realizacji programu
IV. Cele edukacyjne programu
V. Rozkład materiału
VI. Metody pracy
VII. Formy organizacji pracy
VIII. Środki realizacji programu
IX. Oczekiwane osiągnięcia
X. Ewaluacja
I. Charakterystyka programu
Dzieci charakteryzuje naturalna ciekawość tego, co je otacza. Najlepszym sposobem
zaspokojenia tej ciekawości są zabawy badawcze i eksperymenty podczas, których dziecko
samo poznaje siebie, otoczenie, zdobywa kolejne doświadczenia i umiejętności. Zabawy te
stanowią podstawę wielokierunkowego rozwoju dziecka. Rozwijając umiejętność
krytycznego myślenia, myślenia przyczynowo-skutkowego, porównywania i uogólniania
przyczyniają się do rozszerzenia horyzontów myślowych przedszkolaka. Poza tym, wiedza i
umiejętności zdobywane przez przedszkolaka mogą się stać inspiracją i pomostem do wiedzy
na kolejnych szczeblach edukacji.
Program ma na celu usystematyzować, ukierunkować i wzbogacić proces edukacyjny tak, aby
szczególnie uzdolnione dziecko mogło dalej się rozwijać i odnieść sukces. Ta koncepcja jest
zgodna z najnowszymi tendencjami humanistycznej pedagogiki przedszkolnej, w myśl której
dziecko jest indywidualnością, wobec czego ma prawo rozwijać się we właściwym tylko dla
siebie tempie i pod dyktando swoich osobistych dążeń.
Klub „Mali badacze” działa w ramach Klubu Młodego Odkrywcy - ogólnopolskiego
programu koordynowanego przez Centrum Nauki Kopernik. Pod opieką nauczycieli młodzi
1

2. badacze przeprowadzają eksperymenty i zabawy badawcze, wykorzystują elementy metody
projektów badawczych (zadają pytania, stawiają hipotezy, eksplorują materiał i teren
badawczy).
Partnerem Programu Klubów Młodego Odkrywcy jest Polsko – Amerykańska Fundacja
Wolności. Ponadto dzieci będą uczestniczyć w warsztatach naukowych „Mały Edison”
organizowanych w przedszkolu przy współpracy z firmą Lingo-Star. Poza tym harmonogram
działań zawarty w programie jest otwarty na pomysły dzieci i ich zainteresowania.
Program własny jest zgodny z podstawą programową.
II. Charakterystyka odbiorców programu
Program adresowany jest do dzieci uzdolnionych poznawczo w wieku od 4 do 6 lat, których
aktywność poznawcza jest ponad przeciętną. Ponadto przejawiają zdolności związane z
wnioskowaniem, uogólnianiem, logicznym myśleniem. Wyprzedzają rówieśników pod
względem rozwoju umysłowego. Dążą do niezależności i zdecydowanie preferują pracę
indywidualną lub w małym zespole. Każde z nich stanowi wyjątkową jednostkę u której
występują wzmożone potrzeby poznawcze, interesuje się otoczeniem, poznaje nowe
zjawiska i sytuacje, sama wynajduje sobie zadania. Typowa, dla takiego dziecka ,jest postawa
dociekliwości, intelektualnej ciekawości. Zadaje trudne pytania dorosłym. Ma silną wolę i
wykraczającą poza wiek ciekawość poznawczą. Wykazuje bogate zainteresowania. Pragnie
zgłębić konkretne zagadnienie, nie poprzestaje na powierzchownym poznaniu. Ma duże
możliwości zapamiętywania i przetwarzania informacji. Nie lubi rutyny i podporządkowania
się ogólnym regułom. Potrzebuje innych zadań i innej ich liczby. Dziecko zdolne wyróżnia się
aktywnością intelektualną, zdolnością do otwierania się na wiele nowych pomysłów,
poszukiwania różnorodnych dróg zmierzających do poznania danego problemu,
abstrakcyjnego i syntetycznego myślenia. Stąd upodobanie do rozwiązywania problemów
poznawczych. Ta duża aktywność intelektualna może być przyczyną zaniedbania innych sfer
rozwoju, np. społecznego czy aktywności fizycznej. Stąd w programie, obok metod
indywidualnych, kładziemy nacisk na wykonywanie zadań z partnerem lub zespołowych.
Dążyć będziemy do stworzenia dzieciom wiele okazji do radości odkrywania, budzenia ich
ciekawości i pasji poznawania.
III. Niezbędne warunki realizacji programu
Wprowadzając program własny zakładamy większa współpracę z rodzicami, ponieważ
pragniemy , aby stali się oni współpartnerami przy jego realizacji.
W ramach współpracy z rodzicami proponujemy następujące formy:
- zebranie i warsztaty z rodzicami w celu zapoznania z założeniami programu własnego;
- udział rodziców w organizowaniu konkursów oraz imprez np. Festiwal Talentów,
- włączenie rodziców do oceniania efektów pracy z dziećmi z wykorzystaniem programu
własnego.
2

3. Ponadto partnerami naszego projektu są:
- Centrum Nauki Kopernik
- Firma Lingo-Star
Wdrażaniu zadań programu sprzyja bogata baza dydaktyczna, duże doświadczenie i pasja
nauczycielek, które systematycznie będą doskonalić swoją wiedzę i warsztat pracy.
Dążyć będziemy do wzbogacenia bazy przedszkola o materiały niezbędne do prowadzenia
eksperymentów. Wykorzystywać będziemy tablicę interaktywną oraz internet.
Podczas prowadzenia zabaw badawczych, projektów i eksperymentów z dziećmi
przyjmujemy następujące zasady:
· dbaj o to aby ćwiczenia były bezpieczne.
· bądź cierpliwy w pracy z dziećmi.
· nie zawężaj ram czasowych, nie ponaglaj dziecka w trakcie wykonywania zadań i
odpowiadania na pytania,
· zawsze zadawaj pytania otwarte.
· stwórz przyjazną atmosferę ,okazuj ciepło i zrozumienie.
• zachęcaj do kończenia, omówienia i eksponowania czy też dalszego wykorzystania prac,
zadań,
• chwal ciekawe pomysły , akceptuj je, pielęgnuj oryginalność niepowtarzalność,
nietypowość,
• zapewnienie optymalnych warunków do działań twórczych, np. samodzielne
przeprowadzanie doświadczeń
• pozwól na szukanie błędów, odkrywanie ich, poprawianie, ulepszanie,
• proponuj zadania wymagające rozwiązywania problemów,
IV. Cele edukacyjne programu
Cel ogólny - gromadzenie doświadczeń, wiadomości i odkrywanie wiedzy o świecie, a także
doskonalenie umiejętności korzystania i posługiwania się nowymi przedmiotami oraz
doznawanie przyjemnych przeżyć intelektualnych i estetycznych
Cele szczegółowe:
Dziecko jest:
- zmotywowane do podejmowania trudnych zadań, do korzystania z innych pomysłów w celu
ulepszania, modyfikowania i tworzenia nowych,
- ma wysokie poczucie własnej wartości,
- ma umiejętności argumentacji, udowadniania swoich racji
V. Rozkład materiału
3

4. Część I - ZMYSŁY
· dotyk
1. zmysł dotyku – poznawanie ludzi, otoczenia za pomocą dotyku;
2. opisywanie dotykanych przedmiotów z wyłączeniem zmysłu wzroku;
3. odnajdywanie przedmiotów za pomocą dotyku;
4. dotykanie i opisywanie nieznanych przedmiotów oraz ich zastosowania;
5. klasyfikowanie przedmiotów do różnych kategorii – z wykorzystaniem dotyku;
6. odgadywanie kształtu przedmiotów;
7. dotykanie różnych powierzchni.
· węch
1. wykorzystanie nosa do niecodziennych działań – narząd wielorakiego użytku;
2. rozpoznawanie zapachów z bliskiego otoczenia;
3. odnajdywanie wśród wielu wskazanego zapachu.
· smak
1. rozpoznawanie smaków: słodki, słony, kwaśny, gorzki;
2. zapoznanie z pojęciem kubków smakowych – doświadczenia smakowe;
3. rozpoznawanie potraw z wyłączeniem zmysłu wzroku.
· słuch
1. rozpoznawanie różnych dźwięków w otoczeniu;
2. wykonanie instrumentów muzycznych z surowców wtórnych;
3. fale dźwiękowe – eksperymenty;
4. naśladowanie różnorodnych dźwięków w wymyślony sposób;
5. wykonanie telefonu z kubka i sznurka;
6. granie na grzebieniu, słomce;
7. grające struny - skonstruowanie gitary z pudełka i gumek recepturek.
Część II - ŚWIAT WOKÓŁ NAS
· woda
1. poznawanie właściwości fizycznych i chemicznych wody;
2. zaciekawienie zjawiskami atmosferycznymi charakterystycznymi dla szarugi jesiennej-różne
rodzaje deszczu;
3. obieg wody w przyrodzie – zajęcia przy tablicy interaktywnej, wykonanie rysunków do
prezentacji;
5. napięcie powierzchniowe – doświadczenia;
6. dbaj o wodę, co szkodzi wodzie;
7. gdzie jest woda – poszukiwanie wody w art.. żywnościowych;
8. sprawdzanie gęstość wody i innych cieczy ( miód płynny, olej, syrop, płyn do mycia naczyń,
woda, galaretka, kisiel, tusz);
4

5. 9. bańki mydlane;
10. zabawy ze śniegiem, lodem, obserwacje, proste doświadczenia;
11.rozpuszczalność produktów: sól, cukier, eksperymenty;
12. co pływa, co tonie?
· ogień
1. jak powstaje ogień – sposoby naturalne zachodzące w przyrodzie, sposoby
rozniecania ognia przez ludzi;
2. rola ognia w przyrodzie i w życiu człowieka – zajęcia przy tablicy;
3. sposoby gaszenia ognia – eksperymenty ze świecą;
4. co się pali? – eksperymenty, zasady bezpiecznego korzystania z ognia;
5. ochrona przed ogniem - spotkanie ze strażakiem.
· magnetyzm
1. poznawanie właściwości magnesów;
2. Rysowanie na piasku za pomocą magnesów;
3. magiczna wyścigówka – zawody z użyciem samochodów poruszanych magnesem;
4. wykonanie magnetycznego pociągu z pudełek od zapałek,
5. wykorzystanie magnesu do sprzątania.
· elektryczność statyczna
1. elektryzowanie przez pocieranie/tarcie;
2. ładunki dodatnie i ujemne;
3. przyciąganie i odpychanie ładunków.
· powietrze
1. wiatr – wyjaśnienie zjawiska powstawania wiatru;
2. ile waży powietrze;
3. wiatraki – wykonanie metodą orgiami;
4. gdzie jest powietrze – eksperymenty z użyciem balonów;
5. ciśnienie powietrza – eksperymenty;
6. jakie dźwięki wydaje powietrze – próby uzyskiwania różnych dźwięków przy materiałów
proponowanych przez dzieci;
7. instrumenty dęte – próby grania;
8. wykonanie poduszkowca;
9. latające baloniki/piłki – eksperyment z suszarką;
10.wykonanie śmigła.
5

6. · kosmos
1.nasza planeta- układ słoneczny, konstrukcja modelu;
2. ziemia z kosmosu – zajęcia przy tablicy interaktywnej;
3. niebezpieczne zjawiska występujące na ziemi –eksperymenty : wulkany, trzęsienie ziemi ,
huragan, wodne tornado;
4. podróże kosmiczne – zajęcia przy tablicy;
5. skonstruowanie rakiety napędzanej powietrzem – eksperyment;
6. życie poza ziemią – dyskusja;
7. język kosmitów – tworzenie zaszyfrowanych wiadomości;
8. baterie słoneczne – wykorzystanie , zabawy z wykorzystaniem lamp solarnych;
9. wschód i zachód słońca, pojęcie horyzontu – kolory, malowanie;
10. moc słońca – co by było gdyby….
VI. Metody pracy:
- zabawy badawcze, eksploracyjne, eksperymenty;
- obserwacje, opisywanie, rozwiązywanie sytuacji problemowych;
- metody twórczego opracowania tematu ( burza mózgów, skojarzenia, stawianie pytań,
hipotez, poszukiwanie odpowiedzi, łączenie przyczyny ze skutkiem);
- metoda samodzielnych doświadczeń, zadań stawianych dzieciom, kierowania
działalnością dziecka;
- metoda projektów badawczych (zadają pytania, stawiają hipotezy, eksplorują materiał i
teren badawczy).
- „ Zabawy badawcze” z programu „Klucz do uczenia się”.
VII. Formy organizacji pracy
- zajęcia z całym zespołem;
- praca indywidualna ;
- zabawy integrujące;
- udział w pokazach fizycznych, chemicznych;
- wycieczki.
VIII. Środki realizacji programu:
- zestaw akcesoriów do zabaw badawczych i eksperymentów;
- komputer z dostępem do Internetu;
- tablica interaktywna;
- czasopisma i literatura z zakresu badanych tematów dla dzieci i nauczycieli;
- filmy CD, DVD;
- karty pracy;
- prezentacja działalności klubu na łamach czasopisma „Wychowanie w Przedszkolu :, na
stronie internetowej i blogu dla rodziców;
6

7. - prezentacje multimedialne dzieci ;
- wycieczki w CNK .
IX . Oczekiwane osiągnięcia:
Rozwój umiejętności intelektualnych
Dziecko:
• wykazuje wyższy poziom samodzielności , samoświadomości, wiary we własne możliwości;
• współpracuje w zespole;
• stawia pytania dzieciom i dorosłym;
• podejmuje dyskusję;
· szuka odpowiedzi na problemy badawcze;
· eksploruje materiał i teren badawczy.
Uświadamianie dzieciom sensu zdarzeń przyczynowo- -skutkowych i umożliwienie
przewidywania następstw
Dziecko:
• planuje razem z nauczycielem czynności, które prowadzą do osiągnięcia zamierzonego
celu;
• analizuje różne zdarzenia i sytuacje, szuka odpowiedzi;
• podaje przykłady zdarzeń odwracalnych i nieodwracalnych;
• przestrzega zasad bezpieczeństwa, wyjaśnia gdzie można bawić się bezpiecznie i dlaczego;
• wyjaśnia zagrożenia związanego z gorącą wodą, ogniem, prądem.
Rozwijanie zainteresowań technicznych.
Dziecko:
• wyjaśnia szczegółowo działanie opracowanego przez siebie w formie rysunku
wynalazku technicznego;
•przedstawia słownie proces powstawania (kolejne etapy) zaprojektowanego przez
siebie urządzenia technicznego.
Rozwijanie rozumienia istoty zjawisk atmosferycznych
Dziecko:
• wyjaśnia zjawiska atmosferyczne, np. mżawka, grad, rosa, szron, szadź, mgła, tęcza,
błyskawica, grzmot;
wyciąga wnioski z obserwacji płatków śniegu;
• wyjaśnia pojęcia: susza, powódź, określając związane z nimi zagrożenia;
• wyjaśnia pojęcie ubierania się „na cebulkę” w chłodne dni, określając korzyści z tego
płynące.
7

8. Wzbudzanie zainteresowania kosmosem
Dziecko:
•gromadzi książki i czasopisma, ilustracje, informacje o kosmosie, planetach,
gwiazdozbiorach;
•wskazuje Słońce i Ziemię na mapie Układu Słonecznego;
•podaje krótkie informacje o Mikołaju Koperniku;
•posługuje się pojęciami związanymi z kosmosem, np. planeta, orbita, gwiazda, kometa,
meteoryt, rakieta;
•wykonuje prace plastyczne i techniczne na temat kosmosu.
Kształcenie umiejętności liczenia
Dziecko:
•sprawnie liczy przedmioty, ustalając, ile ich jest razem;
•stosuje sprawne liczenie w sytuacjach życiowych, np. dla tylu dzieci trzeba przygotować tyle
lup;
•porównuje obiekty pod względem długości, wielkości;
•próbuje kodować i dekodować czynności matematyczne, używając liczb i znaków: +,
−, =, <, >.
X. Ewaluacja programu:
-roczne sprawozdania z realizacji programu własnego
-wywiad dotyczący zainteresowań i predyspozycji dziecka
( arkusz diagnozy)
-podsumowanie ankiet skierowanych do rodziców, nauczycieli
-wywiad z dziećmi
-karty pracy.
Opracowanie:
mgr Ewa Skwarka
mgr Małgorzata Szczepańska
mgr inż. Elżbieta Pietrzak-Białek
8