Ky projekt mnud t'ju vlej !

2. Dimitri Mendelejevi
Dmitri Ivanovic Mendelejevi lindi me 27 janar te 1834 ne
Tobolsk te Siberise, Rusi. Vdiq me 20 janar te 1907 ne Saint
Petersburg ,Rusi . Mendelejevi u be I njohur per punen e tij
mbi klasifikimin periodik te elementeve kimike , publikuar ne
1869 dhe qe sot nihet si tabela e Mendelejev-it. Ai deklaroj se
elementet kimike mund te rradhiten sipas nje menyre te
caktuar qe do ta lejonte parashikimin e aftesive te elementeve
te pazbuluar ende. Ne familjen e tij , Dmitri ishte I 13-ti . Ne
moshen 14 vjecare atij I vdes I ati , kurse Dmitri do te
vazhdonte studimet e tij negjimnazin e Tolbosk. Ne 1849
familja e tij u shperngule ne Shen Peterburg. Pavaresisht
gjendjes se veshtire ekonomike , Mendelejevi vazhdoi
studimet.

3. • Menjëherë pasi u diplomua, u detyrua te pushonte për disa kohe pasi u sëmur nga tuberkulozi.
Ne 1885 u transferua në një gadishull pranë detit të Zi ku filloi pune ne nje gjimnaz. Ne 1856 u kthyer
serish ne Shën Pjeteburg. Ishte vetëm 25 vjeç kur shkoi të punonte ne Haidelberg përkrah dy dijetareve
te mëdhenj siç ishin Robert Bunsen dhe Gustav Kirchhoff. Qe nga 1859 deri në 1861 qëndroi ne Paris,
ku beri kërkime te rëndësishme me densitetin e gazrave dhe studioi mbi funksionimin e spektroskopit.
Ne 1863, pas rikthimit ne Rusi, u emërua profesor kimie ne institutin e teknologjisë dhe njëkohësisht
punoi ne Universitetin e Shën Pjeterburg-ut ku ne1867 do te caktohej profesor kimie. Ne 1866 u martua
me Fjeozva Nikitiçna Ljeshçeva (Феозва Никитична Лещева) por kjo martese nuk zgjati shume dhe çifti
u nda vetëm disa vite me pas. Menjëherë pas ndarjes Mendeljev u njoh e me pas u martua me Anna
Ivanovna Popova (Анна Ивановна Попова). Ne 1866, Newlands botoi ligjin e oktavave. Mendeleïev
gjithashtu kishte punuar mbi një ide te tille dhe me 6 mars 1869 ia tregoi këtë projekt shoqatës ruse për
kiminë. Veprën e tij ai e kishte titulluar "Varësia e masës atomike te elementet". Zbulimi i tij tregonte
shume nga aftesite e elementeve që mund te zbuloheshin ne saje te masës se tyre atomike. Mbi të
njëjtën ide të Mendeleïev-it, kishte shumë kohe që punonte një tjetër kimist emri i të cilit ishte Lothar
Meyer. E vetmja gjë që ky i fundit zbuloi më shumë se Mendelejevi, ishte fakti se disa masa atomike te
tabelës së Mendeljevit nuk ishin të sakta dhe se kishte ende shumë elemente të cilat deri në atë kohë
njerëzimi nuk i njihte. Sot Meyer et Mendeleïev mund të cilësohen si bashkëkrijues. Ne 1882, u vlerësua
me medaljen Davi nga Royal society ndërsa ne 1889 u vlerësua me çmimin Faraday për kiminë.
Megjithëse puna e Mendeleïev-it u vlerësua nga shume shoqata në vende të ndryshme të Evropës,
aktiviteti i tij politik shqetësonte tej mase qeverinë ruse. Për këtë arsye me 17 gusht te 1890 Dmitri dha
dorëheqjen nga Universiteti i Shën Pjeterburg-ut. Ne 1893, u emërua drejtor ne zyrën shkencore te
parashikimit te peshës dhe masës. Ishte pikërisht fale Mendelejevit qe u zbulua se përqindja "optimale" e
alkoolit për vodkën ruse ishte 40 %. Ne shkurt te 1905 puna e tij u vlerësua nga Royal Society me
çmimin Coplay. Dmitri Ivanoviç Mendeleïev u nda nga jeta me 2 shkurt te 1907 në Shën Pjeteburg ku
dhe u varros. Elementi 101 i zbuluar ne 1955 u quajt Mendelevium pikërisht në nder te këtij kimisti të
madh.

4. Isaac Newton
Isak Njuton (25 dhjetor 1642 – 20 mars 1727 ) ishte nje
fizikant , kimist , filozof , astronom e matematicient I shquar.
Ai titullohet si nje nder shkencataret me me influence te te
gjitha koherave . Njutoni formuloj ligjin e levizjes ose
gravitetit universal qe dominoj pikepamjen shkenctarve te
universitetit fizik gjate tre vjeteve te ardhshme . Ai gjithashtu
tregoi ne nocionet e objekteve ne toke dhe objektet ne qiell
mund te pershkruheshin nga te njejtat parime. Njutoni ka
ndertuar teleskopin e pare praktike qe reflekton dhe ka
zhvilluar teorine e ngjyres ne baze te vezhgimit se nje
prizem zberthen driten e bardhe ne shume ngjyra te
spektrirte te dukshem. Ai ka formuluar edhe nje ligj empirik
te ftohjes si dhe ka studiuar dhe shpejtesine e zerit.

5. Neils Bohr
Neils Bohr lindi me 7 Tetor 1885 – 18 nentor 1962. Ai
ishte nje fizikant dhe kimist danes I cili dha
kontributin e tij ne strukturen atomike dhe mekaninen
kauntike, per te cilat fitoi cmimin “Nobel” ne 1922.
Bohr monitoroi dhe bashkepunoi me fizikant dhe
kimist te tjere ne nivele te larta ne institutin e
Kopenhagenit. Ai u martua me Margerthe Norlund ne
1912 dhe nje nga djemte e tyre u be nje fizikante I
zoti , Agree Bohr I cili si I ati ka fituar nje cmim
“Nobel”. Neils Bohr eshte cilesuar si nje nga
fizikantet dhe kimistet me influence me te larte ne
shekullin e 20 .

6. Neils Bohr
• Bohr lindi ne Kopenhagen ne vitin 1885 babai I tij ishte nje fiziolog dhe nena e tij ishte nje
bankiere shume e famshme ne Danimarke.Fillimisht vete Niels Bohr eshte marre me futboll ne nje
nga skuadrat kryesore te liges daneze.Me pas ne vitin 1903 u regjistrua ne Universitetin e
Kopenhages,fillimisht duke studiuar matematik dhe filozofi.1905 ai I shtyre nga nje medalje ari qe
do te jepej nga Akademia Mbreterore Daneze per shkencen dhe letrat kreu nje sere
eksperimentesh per te shqyrtuar vetite e tensionit siperfaqesor,duke perdorur laboratorin e te atit
qe e njihte shume mire qe ne femijeri.Eseja e tij per temen e mesiperme fitoj vend te pare dhe ai
vendosi te braktise filozofine per t’ju futur fizikes.Me pas ai mori doktoraturen per fizike ne vitin
1911.Ne vitin 1912 ai iu bashkua Ernest Rutherford ne Universitetin e Mancesterit dhe u njoh me
strukturat berthamore te Rutherfordit me teorine e tij Max Plank ne kuantike dhe keshtu mori nje
teori per strukturen atomike,te cilat paten zhvillime te mevonshme kryesisht ne baze te rezultatit te
kimistit Heinsberg,rezultate te cilat mbeten te vlefshme edhe ne ditet e sotme.Ne baze te teorive
te Rutherfordit,Bohr-i botoi ne vitin 1913 modelin e tij te struktures atomike ku hidhte teorine se
elektronet udhëtojnë në orbita rreth bërthames se atomit dhe vetite kimike te elementit jane te
percaktuara kryesisht nga numri i elektroneve ne shtresen e jashtme.Bohri hodhi idene se nje
elektron mund te binte nga nje orbital me energji me te larte ne nje orbital me energji me te
ulet.Kjo u be baze e teorise kuantike.Pas 4 viteve te frytshme me Rutherfordin ai u kthye ne
Danimarke duke u bere ne vitin 1918 duke u bere drejtor I Institutit te sapo krijuar I fizikes
teorike.Bohri pati gjithsej 6 djem ku njeri I vdiq ne nje aksident tragjik ne nje shetitje me varke
ndersa tjetri vdiq qe ne femijeri nga meningjiti.

7. Karl Ziegler
• Karl Ziegler lindi më 26 nëntor 1898
në Helsa (Hessen) dhe vdiq më 11 gusht 1973
në Mülheim an der Ruhr. Ishte kimist gjerman.
Në vitin 1963 mori çmimin Nobel në lëmin e
kimisë.

8. Maria
Sklodovska
• Maria Salomea Skłodowska ( 7
Nëntor 1867 në Varshavë ; † 4 Korrik 1934 në
Sancellemoz, sot-Savoie) ishte kimiste
dhe fizikane polake. Për punën e saj mbi
radioaktivitetin ajo mori çmimin në Nobel në
lëminë e fizikës si dhe të kimisë. Maria
Sklodovska ka lindur ne Varshave, Poloni, ne
7 Nëntor 1867, një nga pese fëmijët e
Bronislawa dhe Wladyslaw Sklodowski.
Fëmijët e tjerë te kësaj familjeje ishin Zofia (i
lindur 1862), Józef (1863), Bronislawa (1865),
dhe Helena (1866).

9. • Gjyshi i Marias, Jozef Skodovski kishte qene një mësues i respektuar në Lublin. Ndërsa babai i saj jepte
matematike dhe fizike, mësime që Maria i gjurmonte dhe i pëlqente shume. I ati ishte drejtor i dy
gjimnazeve për djem në Varshave. Nena e saj u nda nga jeta në moshe eper te re, kur Maria ishte vetëm
12 vjeç, nga tuberkulozi. Po pak kohe me vone, nga sëmundja e tifos vdiq dhe motra e saj e vogël. Kjo gjë
beri që Maria t’ia jepte jetën kishës dhe katolicizmit. Kur Maria ishte 10 vjeç ajo filloi te frekuentonte
shkollën me konvikt që ka pasur e ëma dhe një gjimnaz për vajza nga i cili kishte mare diplomën në 12
Qershor 1883. vitet në vijim i kaloi në fshat, tek te afërmit e te atit. Vitet e tjera i kaloi në Varshave me te
atin. Familjet e te ëmës dhe te atit tashme kishin humbur pasuritë e tyre, gjë që solli vështirësi në jetën e
Marias dhe motrës e vëllait te saj. Maria beri një marrëveshje me motrën e saj, Bronislava, që ajo ti jepte
një asistence gjate studimeve te saj për mjekësi në Paris, në këmbim te një asistence te ngjashme dy vjet
me vone. Në lidhje me ketë, ajo mori një pozicion si guvernatore. Në tetor 1891, pas këmbënguljes te se
motrës dhe dërgimit te një letre nga Zoravski ku i qartësoi përfundimisht ndarjen e tyre ajo vendosi te
shkonte në France. Humbja e te dashurit ishte tragjike për te dy. Maria tashme strehohej në një shtëpi në
Paris me motrën dhe kunatin e saj. Njëkohësisht vazhdonte studimet në Sorbonne për matematike-fizike-
kimi. Maria punonte natën dhe studionte ditën. Ajo u diplomua për fizike dhe filloi punë në laboratorin
industrial në Lipman. Me 1894 ajo u diplomua gjithashtu për matematike. Në ketë kohe Pierr Kyri hyri në
jetën e saj. Ai ishte instruktor në shkollën fizike-kimi, École Supérieure de Physique et de Chimie
Industrielles de la Ville de Paris (ESPCI). Maria filloi karrierën e saj shkencore duke u marre me vetitë
magnetike. Kjo gjë e lidhi atë me Pierrin. Ikja e tyre në Varshave thelloi dashurinë e tyre. Një vit me vone,
me korrik 1895, ajo dhe Pier u martuan dhe te dy se bashku u larguan nga laboratori. Tashme Maria kishte
gjetur një partner shkencëtar siç ishte dhe vete. Disa nga cmimet qe Mari ka fituar jane : Çmimi Nobel
në Fizike-1903. Medalja e Përbetimit-1903. Medalja e Mateucit-1904. Çmimi Nobel në kimi-1911.

10. Pierre Curie
Pierre Curie lindi më 15
maj 1859 në Paris dhe vdiq
më 19 prill 1906 në Paris. Ishte
fizikan dhe kimist françez. Në
vitin 1903 së bashku më
bashkëshorten e tijMarie
Curie mori çmimin Nobel në
sferën e fizikës.

11. Alfred Nobel
• Alfred Nobel ishte biri i tretë i Emanuel Nobel (1801-
1872) dhe Andriette Ahlsell Nobel (1805-1889). I lindur
në Stokholm më 21 tetor 1833, ai shkoi me familjen e tij
në Shën Petersburg, në 1842, ku babai i tij (i cili kishte
shpikur kompensatë moderne) filloi një "silur" punon.
Alfred studioi kimi me Profesor Nikolaj Zinin Nikolaevich.
Alfred Kur ishte 18, ai shkoi në Shtetet e Bashkuara për
të studiuar kimi për katër vjet dhe ka punuar për një
periudhë të shkurtër nën John Ericsson. [1] Në vitin
1859, fabrika u la në kujdesin e bir të dytë, Ludvig Nobel
(1831 -- 1888), i cili në masë të madhe të përmirësuar të
biznesit. Alfred, duke u kthyer në Suedi me babain e tij
pas falimentimit të biznesit të familjes së tyre, iu
përkushtua studimit të eksplozivëve, dhe veçanërisht për
prodhimin dhe përdorimin e sigurt nitroglicërinë (zbuluar
në 1847 nga Ascanio Sobrero, një nga studentët e tij të
tjerë nën Théophile - Jules Pelouze në Universitetin e
Torinos). Një shpërthim i madh ka ndodhur më 3 shtator
1864 në fabrikën e tyre në Heleneborg në Stokholm,
duke vrarë pesë persona, në mesin e tyre më të rinj të

12. Alfred Nobel
• Themelet e Çmimit Nobel u vendosën në vitin 1895 kur Alfred Nobel ka shkruajtur vullnetin e tij të fundit,
duke lënë shumë nga pasuria e tij për krijimin e tij. Që nga viti 1901, çmimin e ka nderuar burra dhe gra për
arritje të rëndësishme në fizikë, kimi, mjekësi, letërsi, për të punuar në paqe dhe tani ekonomi. Megjithëse
Nobel mbetur pamartuar, biografet e tij vini re se ai kishte të paktën tre do. Dashuri e parë Nobel ishte në
Rusi me një vajzë me emrin Aleksandra, i cili hodhi poshtë propozimin e tij. Në 1876 u bë sekretar Bertha
Kinsky Alfred Nobel, por vetëm pas një qëndrimi të shkurtër lënë atë të martohet flaka e saj të vjetër, Arthur
Gundaccar Baron von Suttner. Megjithëse kontakt saj personale me Alfred Nobel ka qenë e shkurtër, ajo i
përgjigjej me të deri në vdekjen e tij në 1896, dhe besohet se ajo ishte një ndikim të madh në vendimin e tij
për të përfshirë një çmim paqe midis atyre çmime të parashikuara në vullnetin e tij. Bertha von Suttner 1905
u dha çmimin Nobel për Paqe, për aktivitetet e saj të sinqertë paqe '. Dashuri e tretë dhe të gjatë-Nobel i
zgjatur ishte me një vajzë e quajtur Sofie lule Hess nga Vjena. Kjo ndërlidhje zgjati për 18 vjet dhe në shumë
letra të shkëmbyera, Nobël për dashurinë e tij drejtuar si "padrone Sofie Nobel '. Pas vdekjes së tij, sipas
biografet e tij - Evlanoff dhe Miell, dhe Fant - letra Nobel ishin mbyllur brenda Institutit Nobel në Stokholm
dhe u bë mirë i mbajtur sekret të kohës. Ata u liruan vetëm në vitin 1955, për t'u përfshirë me të dhëna
biografike e Nobel. Sri Kantha ka sugjeruar se 'një tipar personale e Nobel që e ndihmoi atë që të theksoj
krijimtarinë e tij përfshin talentin e tij për qasje informatave, nëpërmjet shumë aftësitë e tij gjuhësor.
Pavarësisht nga mungesa e arsimimit formal të mesëm dhe nivelit të lartë, Nobël fituar aftësi në gjashtë
gjuhë: suedisht, frëngjisht, rusisht, anglisht, gjermanisht dhe italisht. Ai gjithashtu zhvilloi aftësitë letrare të
shkruani poezi në anglisht ". Nemesis e tij, një tragjedi prozë në katër akte në lidhje me Beatrice Cenci,
frymëzuar pjesërisht nga Cenci Percy Bysshe Shelley, ishte shtypur ndërsa ai ishte duke vdekur. Aksioneve
të gjithë me përjashtim të tre kopje u shkatërrua menjëherë pas vdekjes së tij, duke u konsideruar si
skandaloze dhe blasfemues. Edicioni i parë mbijetuar (dygjuhësh Suedisht-Esperanto) u botua në Suedi në
vitin 2003. Luajnë është përkthyer në sllovenisht nëpërmjet version Esperanto. Nobel u zgjodh anëtar i
Akademisë Mbretërore suedeze e Shkencave në 1884, njëjti institucion që më vonë do zgjidhni laureates për
dy çmime Nobel, dhe ai mori një doktoratë nderi nga Universiteti në Uppsala 1893. Alfred Nobel është