1. EleonoraHof(28)isevangelischopgevoedencumlaudeafgestudeerdindetheologie.Twijfel
heeftzenooitgekend.GodisliefdeeninJezuskomthijonsnabij:“Diediepeidentificatiemetde
menselijkeconditietotinlijdenendoodvindikgeweldig.EndatisdusonzeGod!”Deel3vande
Volzin-serie‘JongeDenkers’.
september 201424
591389.indd 2 15-9-2014 14:42:41

2. interview ✽
Jonge
denkers
(3)
EleonoraHof, theologe
Tekst: Theo van de Kerkhof
Beeld: Vincent van Gaalen
‘De basis is zo
diep en zeker’
‘I
k ben erg positief over het christelijk
geloof in Nederland van dit moment”,
zegt Eleonora Hof nog voor we aan
tafel zitten in de stijlvolle Amster-
damse vestiging van de Protestantse
Theologische Universiteit. Ze is evange-
lisch opgevoed. Verbondenheid met Jezus
is voor haar een levende realiteit. Maar
ze leest ook het hippe vrouwenblad Flow
(‘simplify your life, feel connected, live mind-
fully, spoil yourself’) en ze heeft affiniteit
met grassroots-bewegingen op gebied van
gezondheid, milieu, deeleconomie en soci-
ale rechtvaardigheid. Ze rijdt geen auto en
een tv heeft ze nooit gehad. Ze investeert
liever in relaties dan in bezit.
Eleonora Hof (28) studeerde theologie
aan de Evangelische Theologische Fa-
culteit in Leuven. Haar master behaalde
ze (cum laude) aan de Vrije Universiteit
in Amsterdam. Nu bereidt ze een proef-
schrift voor op het gebied van de missio-
logie. Geloof en wetenschap, cultuurkri-
tiek en christelijke orthodoxie, het zijn
voor haar geen tegenstellingen, maar
werelden die meer en meer verbonden
raken, oftewel connected, om in haar van
het Engels doorspekte jeugdige jargon te
blijven.
Is er sprake van een nieuw elan in christe-
lijk Nederland?
“Het maakt veel uit welk verhaal je
over het geloof vertelt. Het verhaal van
de grote secularisatie, hoe alles steeds
minder werd, is voor de jongere genera-
tie – die de die afkalving zelf niet heeft
meegemaakt – absoluut niet inspirerend.
We leven hier en nu ons leven. We willen
positieve keuzes maken en ons geloofs-
leven niet relateren aan een verhaal over
neergang.
Ja, ik zie positieve ontwikkelingen. Als
student was ik bestuurslid van de stu-
dentenvereniging Ichthus. Er is een gro-
te groep studenten die op een creatieve
manier met geloof omgaat. De evange-
lische wereld is zich aan het verbreden.
Sociale rechtvaardigheid staat hoog op
de agenda, terwijl in die kringen in het
verleden het maatschappijkritische en
het persoonlijke geloof nogal eens tegen
elkaar werden uitgespeeld.”
Maar dat positieve verhaal over jong
christelijk Nederland beperkt zich toch
tot de evangelische en orthodoxe sector?
Daarbuiten worden jongeren alleen maar
minder christelijk.
“Ja, maar het is helemaal niet zo dra-
matisch om een minderheid te zijn. De
grote, volle volkskerken zijn verleden
tijd. Dat model moet je radicaal loslaten.
Dan kun je kijken hoe je vanuit de marge
als kleine maar vitale geloofsgemeen-
schap een rol kunt spelen. Het is voor
een kerk helemaal niet erg om vanuit de
marge te opereren. Het is zelfs gevaarlijk
om al te zeer betrokken te zijn bij het
centrum van de macht. Vanuit de marge
kan ze beter haar profetische rol vervul-
len en samen met andere grassroots-
initiatieven van onderop versterken.
Ook de Wereldraad van Kerken onder-
steunt dat. Het oude model van zending,
waarbij de grote klassieke kerken zich
met een min of meer paternalistische
blik vanuit het centrum tot de marge
wendden om daar te bepalen wat goed
was, dat model is losgelaten. Nu komt de
omgekeerde beweging op gang: missie
vanuit de marge.”
Wat heeft de marge dan aan het centrum te
vertellen?
“Wat ze concreet te brengen heeft, is
niet ready made. Maar om een voorbeeld
te noemen: Nederland telt 800.000
migrantenchristenen. Alleen al hun aan-
wezigheid is voor de blanke middenklas-
senkerken waardevol. Die aansluiting
verloopt trouwens moeizaam. Dat vind
ik wel een punt van zorg.
Wat de migrantenkerken te brengen
hebben, moet je niet reduceren tot hun
migratie-ervaringen. Ze hebben ons
als christenen, op geloofsniveau, iets te
vertellen. De evangelieverhalen worden
vanuit het perspectief van de marge
immens relevant. Daar gaat het om. In
ieder geval gaat het niet om een exotisch
opleuken van de Nederlandse kerken:
een vrolijk, swingend gastkoor in de
zondagse dienst. En omgekeerd moeten
de historische kerken hun diaconale
houding laten varen in relatie tot mi-
grantenkerken. De meerwaarde zit in de
ontmoeting van de perspectieven. Waar-
om zijn de traditionele kerken blank en
middenklasse? Heeft dat te maken met
de intellectualistische preken, met een
gebrek aan beleving?”
Je hebt een evangelische achtergrond. Heb
je nooit de behoefte gehad om je tegen die
opvoeding te af te zetten?
“Nee, ik ben juist heel blij met mijn
september 2014 25
591389.indd 3 15-9-2014 14:42:57

3. september 2014
NORBERTIJNEN DE ESSENBURGH
MARIËNGAARD HIERDEN
Zuiderzeestraatweg 199/201, 3849 AE Hierden
Wij bieden naast individueel gastenverblijf,
ook een gevarieerd programma aan.
Voor dit najaar is nog plaats bij:
* Kapellezing door Jean-Jacques Suurmond:
Spiritualiteit van het ouder worden.
Dinsdag 11 november, 19.30-21.30 uur.
* Retraitedagen van Rust en Aandacht:
woensdag 12 – vrijdag 14 november
* Schilderen o.l.v. Annet Kiesewetter:
Kleine kunstwerkjes maken
Zaterdag 13 december, 10.00 – 16.30 uur.
* Meeleefdagen met Kerstmis:
Woensdag 24 – vrijdag 26 december
www.norbertijnenhierden.nl
cursus@norbertijnenhierden.nl
591389.indd 4 15-9-2014 14:43:00

4. achtergrond. Door de persoonlijke
verbondenheid met het christelijk geloof
kan ik me goed inleven in diverse ge-
loofstradities en verschillende manieren
van geloven. De verbinding tussen al die
tradities, daar wil ik voor staan.”
En waar gaat het voor jouzelf dan om in het
christelijk geloof?
“Het draait vooral om de liefde van
God. Dat is voor mij altijd heel basaal
geweest. Een basisgevoel. De liefde van
God en ook de liefde naar God toe. En
verder zijn voor mij de evangelieverha-
len van Jezus een bron van inspiratie,
maar ook nieuwtestamentische brieven.
De eerste brief van Johannes is mijn fa-
voriet. Daar gaat het over de liefde en de
vreugde van het geloof en over hoe je als
christelijke gemeenschap met elkaar te
leven hebt. De gemeenschap rond Jezus.
Die community is voor mij heel belang-
rijk. De kerken zouden daar meer op
moeten inzetten. Preken zijn vaak erg op
het individu gericht, terwijl de nieuwtes-
tamentische brieven zich juist vaak tot
de gemeenschap als geheel richten. Dat
intrigeert mij. In de PKN-kerk in Amers-
foort waar ik regelmatig kom, is iedere
donderdagavond een ‘meet & eat’ voor
twintigers en dertigers. Daar gebeurt
echt wat. Ikzelf ben gezegend met enke-
le goede en langdurige vriendschappen.
Relaties, dat is wel waar het voor mij om
draait, the stuff life is made of.”
Gemeenschap, beleving, ervaring, dat
bepaalt voor jou eerder het geloof dan het
aanhangen van bepaalde stellingen?
“Interessant dat je geloofsinhoud direct
in verband brengt met stellingen. Nee,
het gaat mij inderdaad niet om stel-
lingen ergens in mijn hoofd. Maar dat
neemt niet weg dat ik de geloofsinhoud
wel degelijk heel belangrijk vind. Die
inhoud is echter verweven met mijn hele
zijn. Ik ervaar dat als iets positiefs, het
heeft niet die negatieve connotatie van
stellingen. Het centrum is de persoon
van Jezus. Dat geeft mijn leven richting
en ook als geloofsgemeenschap kun je
je daarop oriënteren. Het geloof is voor
mij zoiets ongelofelijks positiefs, omdat
het in mijn eigen leven een intense rust,
vrede en liefde bewerkstelligt, en tege-
den heb. En dan denk ik vooral aan het
evangelie van Jezus, zijn opstanding en
overwinning op de dood als het centrum
van waaruit je Jezus moet duiden.
Ja, ik houd inderdaad wel vast aan de
orthodoxe bevestiging van Jezus als de
zoon van God. Dat God door Jezus onze
nabijheid heeft gezocht, tot in het diep-
ste lijden, daar gaat een enorme troost
vanuit voor degenen die nu lijden. Die
hele diepe identificatie met de menselij-
ke conditie in al zijn rauwheid en mi-
sère, dat vind ik geweldig. En dat is dus
onze God! God is niet veraf gebleven, hij
is heel nabij.
Hoe dat kan? Hoe God zich nu juist
precies in Jezus heeft uitgedrukt en hoe
Jezus de dood heeft overwonnen? Op al
die ‘hoe’-vragen heb ik geen antwoord.
Het ‘hoe’ blijft een mysterie.”
Waarom ga je zo ver met de orthodoxie
mee dat je de identificatie van God met
de mens en zijn lijden nu juist letterlijk en
uniek in Jezus ziet plaatsgrijpen? Veron-
derstelt die orthodoxie niet een premoder-
ne filosofie die wij moderne mensen niet
meer kunnen meemaken?
“Ik zou dan als tegenvraag willen stel-
len: wie is die ‘wij’ van de moderne
filosofie? In intercultureel perspectief
zijn er heel wat culturen die niet door de
moderniteit zijn heengegaan. Niet dat
ik de vragen van de moderne tijd niet
relevant vind. Maar het moderne den-
ken is niet de enige manier om over het
leven na te denken. Het is voor mij niet
normatief of maatgevend.
Ja, waarom ik vasthoud aan de ortho-
doxe affirmaties van Jezus als zoon van
God en aan de opstanding als de defini-
tieve doorbraak van het Jezusgebeuren?
Voor een deel is dat ook wel omdat ik
in contact wil blijven met wat door alle
tijden en culturen heen als het centrum
van de christelijke traditie is gezien. Het
christelijke verhaal laat zich in allerlei
contexten en tijden steeds weer opnieuw
interpreteren. In iedere context biedt het
nieuwe, interessante gezichtspunten.
Juist uit de studie van de missiologie
heb ik geleerd hoe eindeloos vertaalbaar
het christendom is. De orthodoxe affir-
maties bieden in die veelheid een soort
samenhang.” .
interview ✽
27
lijk biedt het ook maatschappelijk een
profetische oriëntatie.”
Heb je nooit getwijfeld aan het bestaan van
God? De afwezigheid van God is toch ook
een reële ervaring?
“Nee, twijfel heb ik eigenlijk nooit
gehad. Je vraag lijkt te impliceren dat
het bijna noodzakelijk is dat er op een
gegeven moment twijfel ontstaat over je
geloof.”
Misschien niet noodzakelijk, maar de
moderne cultuur lijkt die twijfel toch min-
stens op te roepen en zo te vragen om een
verantwoording. Hoe beargumenteer je je
godsgeloof?
“Die vraag is voor mij niet het aller-
wezenlijkste en ik heb er ook relatief
weinig tijd mee doorgebracht om daar
een enorm rationeel kloppend argument
van te maken. Die argumenten zijn er
natuurlijk wel. Maar ze vormen voor mij
niet de basis. De basis zit zo diep en is
zo zeker, dat ik daar nooit aan getwijfeld
heb. Dat is wel een constante.
Anderzijds begrijp ik natuurlijk de
twijfels vanuit de moderne cultuur
wel. En het is ook goed dat gelovigen
daarop ingaan, maar persoonlijk heb ik
dat nooit zo gedaan. Ik heb ook nooit
zo geworsteld met de zin van het leven,
zoals ik dat bij vrienden wel zie: die
diepe existentiële worsteling, ‘waarom,
waartoe?’ Ik herken natuurlijk ook wel
de strijd en het lijden die het leven met
zich meebrengt. Maar ik zie het leven
toch meer als een gegeven waarachter ik
niet terug kan. Voor mij is die zin er al.
Ik ben heel blij om dit leven.
En de afwezigheid van God? Nee, dat
heb ik eigenlijk nooit zo ervaren. Zijn
aanwezigheid is zo met mijn zijn ver-
weven. ‘Ik ben aan U gehecht, met heel
mijn ziel’, staat in psalm 63. Ja, ik ben
heel erg gehecht aan God. Dat wil niet
zeggen dat ik alles weet van God. Hoe en
wat, dat is een levenslang leerproces.”
Hoe verbind je dat existentiële godsbesef
met het christelijke verhaal? Waar komt om
zo te zeggen Jezus je leven binnen?
“Ook op de bijbelverhalen ben ik altijd
als vanzelfsprekend georiënteerd ge-
weest, als iets waartoe ik mij te verhou-
september 2014
591389.indd 5 15-9-2014 14:43:01