3. KAREHARRIZKO INGURUA
KOKAPENA(“Z” alderantzizkatua)
Pirinioak, Euskal Mendiak, Iberiar Mendikatea, Kataluniar kostaldeko
mendilerroa,…
HARRI MOTA
-Aro sekundarioko sedimentuak gerora aro tertziarioan tolestuko direnak
orogenesi alpiniarraren eraginez
-Kareharria nagusitzen da (harri gogorra eta iragazkorra; erraz disolbatzen da)
HIGADURA ERAGILE NAGUSIA
Ura
4. KAREHARRIZKO INGURUA
SORTUTAKO ERLIEBE MOTA: ERLIEBE KARSTIKOA
1) Lapiazak edo lenarrak: kareharrian urak sortutako ildo edo barrunbeak dira
(“surcos”)
2) Zintzurrak edo arroilak: ibaiek sortutako haran estu eta sakonak dira. Erliebe
malkartsuz inguratuta.
3) Poljeak: hondo horizontaleko sakonune luzangak dira. Ur-lasterrek zeharkatzen
dituzte eta hauek bat-batean desagertzen dira ponorrak sortuz.
4) Dolinak edo torkak: ura gelditzen den lekuetan sortutako barrunbe handiak dira.
Bat baino gehiago batzean ubalak sortuz.
5) Haitzuloak (kobazuloak): kareharrizko eremuetan barnealdean sortzen diren
galeriak dira. Bertan, estalaktitak eta estalagmitak sortzen dira.
6) Simak edo leizeak: irekigune estuak dira, kobazuloak lurrazalakin komunikatuz.
16. INGURU SILIZEOA
KOKAPENA (Penintsularen mendebaldean batez ere)
-Kantabriar Mendikatearen, Mendikate Zentralaren, Toledoko Mendien eta
Sierra Morenaren mendebalderantz adarrak
-Arrastoak Pirineo ardatzetan, Iberiar mendikate eta Kataluniako kostaldeko
mendikatearen sektore batzuetan…..
HARRI MOTA: (noizkoak?aro arkaiko eta primariokoak)
Harri zaharrak dira:
Granitoa nagusitzen da (harri kristalino eta gogorra).
HIGADURA ERAGILE NAGUSIA
-URA izango da.
-Aldaketa motak:
• Aldaketa kimikoa uraren eraginez hare gorri-horixkak
• Diaklasen ( arraildura / hausturen ondoriozko aldaketak )
17. INGURU SILIZEOA
Arraildura edo hausturen bitartez:
1) Goi-mendian: ura arrailduretan barrena sartzen da, izoztu bolumena
handitu eta harriaren apurketa ematen da: galaioak eta harritzak
(kantxalak).
2) Oso garaiak ez diren eremuetan: formak apurketen kokapenaren
araberakoak dira. Paraleloak izanik domosak eta perpendikularrak izanik
bolak(berrokal, tor, harri zalduna, kaos granitikoa).
28. Noiz?
Eratzen da
Kokapena (ipar eta hego goi-
ordokiak, Ebro eta
Guadalquivir
sakonuneak….
• Tertziario amaieran
• Kuaternarioan
adibidez
Material
sedimentarioak
Buztina, margak, igeltsua
Alpiniar orogenesiaren
amaieran
Higadura azkarra
•Erliebe horizontala
(landazabalak=paramoak)
•Lubakiak edo karkabak
(BADLANDS delakoa)
•Erliebe horizontala
(landazabalak=paramoak)
•Lubakiak edo karkabak
(BADLANDS delakoa)
Inguru buztintsuaInguru buztintsua
Arroak
29. Noiz?
Eratzen da
Kokapena (ipar eta hego goi-
ordokiak, Ebro eta
Guadalquivir
sakonuneak….
• Tertziario amaieran
• Kuaternarioan
adibidez
Material
sedimentarioak
Buztina, margak, igeltsua
Alpiniar orogenesiaren
amaieran
Higadura azkarra
•Erliebe horizontala
(landazabalak=paramoak)
•Lubakiak edo karkabak
(BADLANDS delakoa)
•Erliebe horizontala
(landazabalak=paramoak)
•Lubakiak edo karkabak
(BADLANDS delakoa)
Inguru buztintsuaInguru buztintsua
Arroak
