2011ko uztailaren eta abuztuaren artean, “Euskadiko gizarte-esferan eta esfera publikoan parte hartzeari eta e-gizarteratzeari buruzko aparteko txostena” egin zen eta horren harira egindako elkarrizketetan ideia nagusi hauek aukeratu dira.

1. ELKARRIZKETEN IDEIA
NAGUSIAK
2011ko uztailaren eta abuztuaren artean, “Euskadiko
gizarte-esferan eta esfera publikoan parte
hartzeari eta e-gizarteratzeari buruzko aparteko
txostena” egin zen eta horren harira egindako
elkarrizketetan ideia nagusi hauek aukeratu dira.

2. IKT, BIZI-KALITATEA ETA GIZARTE-ONGIZATEA
• Egun, bizi-kalitatea osasunarekin, lasaitasunarekin
eta eremu hurbileko (familia) segurtasunarekin lotzen
da. Hau da, bizi-kalitatea, egun ezagutzen dugun
moduan, gaurko gizartean nagusi den baloreetako
batekin zuzenean lotuta dago: indibidualismoarekin,
hain zuzen ere.
•IKTek bizi-kalitate handiagoa izateko aukera
ematen dute.
• Baina ez beti. Ez da hain prozesu lineala. Alderdi
zehatz batzuek egoera hobetu egiten dute eta beste
batzuek kaltetu (infoxikazioa, lanarekiko lotura hertsia,
beti lokalizatuta egotea, etab.)
• Tresna honek pertsonen eta beren inguruaren arteko harremana sustatzen du.
• Baina gizartean haustura eta desberdintasun berriak ere sortzen ditu: IKTak
eskuratzen ez dituzten eta horien onurak jaso ezin ditzaketen pertsonak, alegia.
• Tresna honek egungo gizarte-erronka handietarako erantzun berriak eraikitzeko
orduan lagundu eta parte hartu behar du.
• Baina ez du eragin automatikorik sortzen bere kabuz. Gakoa honakoa da: erakunde,
pertsona, enpresa eta abarrek IKTak nola antolatu, erabili eta aprobetxatzen dituzten. 2

3. INFOBAZTERKERIA-ARRISKUAN DAUDEN GIZARTE-TALDEAK
• Haustura digitalen jatorria aztertzean, hainbat
aldagai gailentzen dira: adina, sexua, ikasketa-maila,
immigrazioa, landa-jatorria, erosketa-maila, ezintasuna
(batez ere ezintasun intelektuala).
• Desberdintasunak areagotu edo larriagotu egiten
dira aldagai horiek gurutzatzean: adibidez =
ezintasuna+emakumezkoa+adina+landakoa.
• Aldagai soziodemografiko eta sozioekonomiko hauen
gaineko eraginari buruzko etorkizuneko ikuspegiaren
arabera, haustura digitalak murriztu egingo dira honako
taldeengan: emakumeengan, adineko pertsonengan eta
ezintasundun pertsonengan. Adineko pertsonen kasuan,
adibidez, pare bat hamarkada barru adinekoak izango
direnen arteko IKTen erabilera-mailak ikusita, baikorrak
izan gaitezke, murriztu egingo baita IKTetara sartu eta
horiek erabiltzeko haustura digitala. Eskuraketa eta
partaidetzaren haustura estrapolatzea, dena dela,
konplikatuagoa da.
3

4. SARBIDE-HASTURA
• Orokorrean, sarbide-haustura gaindituta dagoela ulertzen da. Behintzat finkatuen
dauden eta publiko handia duten teknologiei buruz ari garenean (telebista, mugikorra,
ordenagailua eta internet).
• Hala ere, gizarte-talde batzuek sarbide-haustura nabarmenak izaten jarraitzen dute.
• Adibidez: gizarte-ahultasun handian dauden pertsonek (txirotasun material edo
ekonomikoa, etxebizitza-arazoak, lege-arazoak, eta abar) egun, baliabideak ez dira
nahikoak pertsona horiek IKTetara sartu eta trebakuntza digitala izateko.
• Errealitatea erreparatuz gero, talde horiek beren bizi-kalitatea hobetu ahalko lukete IKTen
erabilera konektatu ahalko bagenu, lan-bilketa, gizarte-esferaren partaidetza...bezalako
ekintzen bidez.
• “Adinaren” aldagaia ere oso garrantzitsua da.
• Adinarekin lotuta, ikasketa-maila, generoa edo errenta-maila bezalako beste faktore batzuek
(adibidez, adineko pertsona, emakumezkoa, bakarrik bizi dena, ikasketa-maila eta errenta
baxuduna) oztopoak edo eragozpenak sor ditzakete IKTetara sartzeko orduan.
• Garrantzitsua da pertsona guztiak IKTetara sartzeko aukera dutela bermatzea. Horrek ez
du esan nahi euskal etxe guztiek IKTrako ekipo espezifiko bat edo interneterako sarbidea izan
behar dutenik, ezinezkoa bailitzateke. Sarbidea demokratizatzeak zera esan nahi du,
pertsona guztiek tresna horietaz baliatzeko aukera izan behar dutela. Hau da, IKTetara
sartzeko orduan aukera-berdintasuna bermatuko duten baliabide publiko batzuk mantendu 4
behar dira (ekipamendua, trebakuntza, laguntza...).

5. ERABILERA-HAUSTURA (I)
• Erabilera-hausturaz hitz egitea ez da oso zehatza. Erabilera-desberdintasunak azaltzeko
eredu posiblea “heldutasun digitalarena” litzateke pertsona bakoitza erabilera-maila
desberdinean dago (heldutasun digitala).
• Heldutasun digitalaren maila desberdinen artean, baldintza-aldagai batzuk identifikatzen
dira, besteak beste adina, sexua edo ikasketa-maila. Hona hemen zenbait adibide:
• Emakume eta gizonek era desberdinean erabiltzen dituzte IKTak. Orokorrean,
gizonek ordu gehiago ematen dituzte IKTak erabiltzen.
• Emakumeek erabilera praktikoagoa ematen diete (tresna gisa), eta gizonen
artean, aldiz, IKTen inbertsioa handiagoa da aisiarekin lotutako alorretan.
• Errealitate honen zein zati dago lotuta gizonek eta emakumeek denborari ematen
dieten erabilera desberdinarekin? (emakumearen lanaldi bikoitzaren eragina)
• Eta zein zati kultura eta hezkuntzako alderdiekin? Datua: bigarren
hezkuntzan IKTen erabilera desberdinak antzematen dira mutil eta nesken artean
hainbat ikasketaren maskulinizazioa edo feminizazioa, eta abar.
• Gakoa honakoa litzateke: nola egiten da aurrera heldutasun digitalaren eskala
horretan? Pertsona batzuek aurrera egiten dute eta erabileren intentsitatea osatzen dute,
zergatik beste batzuek ez? Ikaskuntza-hausturarik al dago? Non dago haustura horren
jatorria?.
• Sarritan, trebakuntza teknologikoaren metodologiak hezkuntza formalaren eredua
erabiltzen du oinarri gisa, eta, beraz, gizarte-talde askok ikasteko eta eroso egoteko behar
duten eredutik aldentzen da.
5
• Pertsona batzuen ustez dena arinegi doa. IKTen garapen-erritmoa azkarragoa da jende
askok teknologia batez jabetzeko behar duena baino “gainezkatze” eta “motibazio ez”
sentimenduak sortzen dira.

6. ERABILERA-HAUSTURA (II)
• Antzeman ahal izan denez, talde batzuek,
batez ere adinaren arabera, ez dute euren
“lekua” aurkitzen IKTen alorrean. Ez dute
beren interesen araberakoa den, eskuratu eta
erabil dezaketen edo beraientzat diseinatua
izan den eduki digitalik aurkitzen.
• “IKTen aurreko jarrerak” indar handia du eta, horrenbestez, gure “heldutasun
digitalaren” prozesuan aurrera egiteko edo atzean geratzeko bidea ezartzen du.
Jarrera horren atzean tresna horrekiko beharrizana egon daiteke, bai eta
bitartekoaren gaineko konfiantza falta, segurtasun-ezaren sentimendua (adibidez,
erosketak internet bidez egiteko), gure antzekoen artean arrakasta-kasurik ez
ezagutzea (hau da, ate berriak itxita edukitzea), eta abar ere.
6

7. ESKURAKETA-HAUSTURA
• IKTen eskuraketa “heldutasun digitalaren” taulako gune altuan egongo litzateke.
Heldutasunaren une horretan erabilera berriak sortzen dira, erabilera aurreratu eta
berritzaileak, eta, horiei esker, adineko pertsonek beren inguruan esku hartzeko gaitasun
handiagoa izan dezakete IKTen bidez.
• Horren harira, natibo digitalen taldea (gehienek tresna horiei buruzko ikaskuntza informal
eta naturala izaten dute) IKTn “eskuraketaren” adierazpenik behinenarekin lotu ohi da.
• Hala ere, natibo digitalek hutsuneak dituzte IKTen erabilerari buruzko hainbat alderdi
garrantzitsutan, esate baterako, nortasun digitalaren kudeaketa egokian, beren bizitza
birtualak sarean azaltzean, arriskuen aurrean, eta abar.
• Egun IKTen eskuraketa partaidetza, herritartasun digitala, elkartasuna edo gizarte-
justizia bezalako kontzeptuekin lotzen ari al da?
• Orduan, egokia al da IKTen erabilera intentsiboa IKTen eskuraketarekin alderatzea?
• Ikusi ahal izan denez, heldutasun digitala ez da prozesu lineal bat, non urrats guztiak
betetzen diren. Batzuetan, erabilera berritzaile eta sortzaileak (hartzaileengana ondo
egokituta daudenak) zenbait gizarte-talde IKTetara erakartzeko erabil daitezke (adineko
pertsonen kasua izan liteke hori).
7

8. PARTAIDETZA-HAUSTURA (I)
• Ekarpen batzuek diotenez, asko hitz egiten da partaidetzaz eta kate berriak eta
protagonismo gehiago eskatzen da, baina gizarte-esferako eta esfera publikoko
partaidetza baxua da.
• Gazteen artean, adibidez, partaidetza oso baxua da. Sarritan, politikaren gaineko interesik
ez dutela esaten da. Dena dela, hausnarketa batzuen arabera, politikaz interesatzen dira eta
euren etorkizunaz eta horri eragiten dioten alderdiez arduratzen dira, baina desilusio handia
dute sistemarekiko; politikarien irudia botoak erakartzeko haustekunde-makinekin lotzen
dute.
• Partaidetza baxu horren arrazoiak hainbat izan daitezke: “gizarte-ideien” gaineko
interes baxua, egungo gizartean nagusi den indibidualismo indartsua eta “proiektu
kolektiboen” gaineko interes-defizita.
• Ziur asko, publikoaren mendekotasun handiak, hau da, Administrazioari geroz eta
babes gehiago eskatzeak partaidetza-beharrizan baxua eragin dezake.
• Esfera publikoan parte hartzeak aukera asko eta oso interesgarriak eskaintzen ditu, baina
beharbada aurretiaz herritarren partaidetza nolakoa izango den eztabaidatu
beharko litzateke, hau da, nola antolatuko den, eta abar.
• Aurretiazko eztabaida hori egiten ez bada, partaidetza “erretzeko” arriskua dago
parte hartzen dut, baina ez du eragin edo emaitzarik ikusten (kale egiteko arriskua).
• Elkarrizketetako ekarpen batzuen esanetan, egun administrazioek gehiegi zaintzen
8
dute esfera publikoko partaidetza. Izaera formal eta arautu horrek beharbada ez ditu
herritarrak erakartzen.

9. PARTAIDETZA-HAUSTURA (II)
• Arazoak konpontzeko orduan, gizarte-ekimenak beti funtzionatu izan du. Administrazioak
lagundu eta babesteko zeregina du, baina besteei ere gauzak egiten utzi behar die.
• IKTak tresna ona dira gizarte-ekimenaren eta administrazioaren arteko elkarrizketa
sustatzeko.
• IKTek ez dituzte partaidetzako “zuzeneko alderdiak” ordezkatu behar. IKTen bidez gizarte-
esferan eta esfera publikoan egiten den partaidetza gehiegi bideratzen bada, kanpoan geratu
daitezke IKTak erabiltzen ez dituzten pertsona guztiak. Horren ordez, partaidetza-eremuak
berreskuratu/birkonkistatu behar dira ingururik hubilenetik hasita, etxeko eremutik, hain
zuzen ere.
• Kolektibo batzuek, adineko pertsonek adibidez, boluntariotzaren bidez (besteak beste) parte
hartzen dute gizarte-esferan, emakumeek batez ere. Aurrez aurreko partaidetza da, aurpegiak
eta eskuak baliatzen dituena. Pertsona horiek IKTetara hurbiltzen direnean, hurbilketa hori
osasuna edo segurtasuna bezalako gaiak jorratzen dituzten interes-zentroekin lotuta egon ohi
da. Zein da gakoa “gizarte-esfera eta esfera publikoetako partaidetza” + “adinekoak” + “IKT”ak
lotzeko?.
• Beste talde batzuen kasuan, gizarte-arazo handiak dituztenez eta gizarte-ahultasun larrian
daudenez, beste beharrizan batzuk partaidetzaren gainetik daude lehentasunen eskalan.
Horrek, IKTetan bizi duten sarbide-hausturarekin eta erabilera-hausturarekin lotuta, are
gehiago urruntzen du pertsona horien partaidetza.
• Esfera publikoko partaidetzari dagokionez, “erantzukidetasun infomatuaren” ereduak 9
zentzua hartuko luke. Parte hartu ahal izan baino lehen, ezinbestekoa da informazioa eduki
eta irizpide bat osatu ahal izatea. Partaidetzako esperientzia handizaleagoen “aurreko etapa”
da [talde-lana + informazioa + denbora = parte hartzeko gaitasuna]

10. PARTAIDETZA-HAUSTURA (III)
• Ikuspuntu honetatik erronka berriak
sortzen dira, esaterako, demokrazia
ordezkatzailearen eta demokrazia
deliberatzailearen arteko bizikidetza.
• Esfera publikoak sinesgarritasuna
berreskuratu behar du. Gardentasun
administratiboa, datuen zabaltasuna edo
Irekia bezalako esperientziak urrats
handiak dira, baina oraindik asko dago
egiteko eta lortzeko.
• Ekarpen batzuen arabera, partaidetza
deskoordinatuta dago maila
desberdinen artean (tokian, nazioan,
Europan) tokian egiten den
partaidetza ez dago guztiz koordinatuta
nazio-mailan edo Europa mailan egiten
denarekin. Maila horietako bakoitzean era
positiboan egiten da lan, baina ez guztiz
koordinaturik.
10

11. • Administrazioaren ikuspuntutik, partaidetza berrikuntzarako funtsezko tresna da. Egun,
IKTak Administrazioetara sartzen ari diren une hau aprobetxatu behar da, herritartasun
partaidetzaren esperientzia berriak erakartzeko.
• Partaidetzak planifikazioa ere eskatzen du, ezin dugu inprobisazioaren esku utzi,
esperientzia txarrak izan eta konfiantza eza sortu nahi ez badugu.
• Partaidetza gobernantza partekaturako bidea izan behar da; ez kontsulta bat egiteko edo
zenbait gairen gaineko botazio elektronikoa gauzatzeko prozesu jakinen multzoa.
• Lehen, parte hartzeko informazioa eduki beharra dagoela esan dugu. Hori bai, informazio
hori “deskodetu” egin behar da, herritarrek eskuratu ahal izan dezaten eta erraz ulertzeko
moduan egon dadin. Partaidetzak informazioa itzuli eta adeitasunez azaltzea esan nahi du.
• Administrazioak erronka garrantzitsua du horren harira: dagoeneko existitzen diren, parte
hartzen duten eta gizarteari ekarpenak egiten dizkieten partaidetza-erkidego birtual eta
fisikoekin konektatzen jakitea eta euren mezua entzun eta beren politikan integratzea. Hori
“behetik gorako partaidetzarekin” lotuta dago.
11