Prezentacja z wystąpienia na IX Zjeździe Filozoficzny w Wiśle. 17-21 września 2012 r.

1. Historia komunikacji
w perspektywie
filozoficznej
IX Polski Zjazd Filozoficzny
dr Emanuel Kulczycki
Gliwice – Wisła
Instytut Filozofii UAM 17-21 września 2012 r.

2. Wykład i prezentację można:
• kopiować, rozpowszechniać, odtwarzać, tworzyć
utwory zależne,
• użytkować w sposób komercyjny,
• nagrywać, fotografować, transmitować.
Prezentacja udostępniona na licencji CC BY 3.0
www.slideshare.net/emanuelkulczycki/

3. PLAN WYSTĄPIENIA
1. Cel wystąpienia.
2. Filozofia komunikacji a komunikologia.
3. Diagnoza: ile jest historii komunikacji?
4. Propozycja: pięć poziomów historii komunikacji.
5. Konsekwencje i możliwości.

4. Cel wystąpienia
1. Przedstawienie rozważań, które mają charakter
porządkujący.
2. Propozycja ujęcia historii komunikacji jako
historii „pisanej na pięciu poziomach”.
3. Wskazanie dalszej drogi.

5. Filozofia komunikacji a komunikologia
Filozofia komunikacji
+
Komunikologia
1. Rola filozofii komunikacji.
2. Komunikologia a nauka o komunikacji.
3. W ramach jakiej dyscypliny pisze się
historię komunikacji.

6. Diagnoza: ile jest historii komunikacji?
Historia komunikacji
Historia środków przekazu Historia teorii komunikacji

7. Propozycja: pięć poziomów
Na I i II badani są badacze komunikacji
i ich podglądy, dzieła.
Na III badane są źródła teoretycznych wyobrażeń
o komunikacji (czyli fundamentów dla poglądów,
które są badane na poziomie I i II).
Na IV badana jest historia i rozwój procesów komuni-
kacyjnych przez pryzmat rozwoju środków przekazu.
Na V badane są po­oczne wy­ bra­ enia o komuni-
t o ż
kacji dzie­one przez członków wspólnot kul­u­ o­ ych.
l t r w

8. POZIOM I
Historia refleksji nad praktykami komunikacyjnymi
Teoretycy komunikacji dopiero niedawno włączyli
retorykę w obszar „refleksji komunikacyjnej”.
Retoryka została zauważona poprzez „komunika-
cyjne” odczytanie Platońskiego Fajdrosa.
Retoryka Arystotelesa przywoływana
jako „historyczne początki”.
Arystoteles

9. POZIOM II
Historia refleksji teoretycznej nad komunikają
Historia komunikacja zaczyna się wraz z pierwszymi
teoriami komunikacji.
Jest to historia badań, których wspólnym mianowni-
kiem jest wyraz „komunikacja”.
Perspektywa:
• iograficzna
b
• nstytucjonalna
i
• rganizacyjna
o Claude Shannon

10. POZIOM III
Historia idei komunikacji
Niemalże nieuprawiany poziom historii komunikacji.
Dlaczego komunikacja ujmowana jest jako transmisja?
1. Badanie historii wyrazu (kolej + rozmowa).
2. Badanie historii idei (np. Locke).
3. Uniwersalistyczne twierdzenia
(np. językoznawstwo kognitywne).
John Locke

11. POZIOM IV
Historia środków przekazu (historia mediów)
Komunikacja jest badana przez pryzmat medium.
Dwa podejścia:
1. Narodowe mikrohistorie.
(~XVI-wieczne mapy Europy)
2. Technologiczne makrohistorie.
(samodzielne media zmieniają świat)
Telefon

12. POZIOM V
Historia praktyk komunikacyjnych
Historia przekształceń form komunikacji
międzyludzkiej, jak również potoczne o niej
wyobrażenia dzielone przez członków danych
wspólnot kulturowych
?
• Społeczna historia mediów
Petera Berke’a.
• Badanie wyobrażeń potocznych
(grant badawczy). wyobrażenia
potoczne

13. Konsekwencje i możliwości | 1
Dlaczego aż pięć poziomów?
• istoria komunikacji nie sprowadza się do
h
historii mediów + historii teorii.
• istoria wyobrażeń (mentalności) pozwala
H
odkrywać źródła przekształceń form komunikacji.
• arzędzie uzasadniania (metapoziom).
N

14. Konsekwencje i możliwości | 2
Siedem tradycji teorii komunikacji
według Roberta T. Craiga
• Retoryczna
• Semiotyczna
• Fenomenologiczna
• Cybernetyczna
• Socjopsychologiczna
• Socjokulturowa
• Krytyczna

15. Konsekwencje i możliwości | 3
Siedem tradycji ma być „mapą myśli komunikacyjnej”
Kryterium wyróżnienia tradycji?
• w ramach tradycji pisze się o „praktyce”.
komunikacyjnej lub używa wyrazu komunikacja.
• Tradycja jest nieredukowalna do innych tradycji.
Pytanie
• Na jakiej podstawie wyróżnić pierwszą tradycję?
Pierwszeństwa „historycznego”?
• A jeśli w historii komunikacji nie ujmujemy
retoryki?

16. Spis ilustracji
1. Radio – public domain – http://openclipart.org/detail/4039/old-timey-radio-by-
paulshannon
2. Books – public domain – http://openclipart.org/detail/147367/stack-of-books-by-gka
3. Shannon – http://www.landley.net/history/mirror/pre/shannon.html
4. Telefon – Autor: plenty.r. – http://www.flickr.com/photos/13434526@
N00/3360322975 – CC BY-SA 2.0
5. John Locke – public domain – http://pl.wikipedia.org/w/index.
php?title=Plik:JohnLocke.png&filetimestamp=20070112101418
6. Arystoteles – public domain – http://en.wikipedia.org/wiki/File:Aristotle_Altemps_
Inv8575.jpg
7. Peter Burke – public domain – http://en.wikipedia.org/wiki/File:Peter_Burke.jpg

17. Dziękuję za uwagę
Emanuel Kulczycki
emanuel@ekulczycki.pl