SlideShare a Scribd company logo
Korte introductie; Zevenbergen, 27 november 2017; Guus Willemsen
(Ondiepe) geothermie en de rol van de
gemeente
Energietransitie
• Regeerakkoord: 30.000 a 50.000/jaar bestaande woningen aardgas loos in 2020
• Gemeenten krijgen grote rol in proces, samen met netwerk bedrijven
• Warmtenetten zijn voor veel gebieden de goedkoopste optie (studies CE Delft en Overmorgen)
• Geothermie gaat belangrijkste bron zijn van duurzame warmte in de toekomst
• Rol gemeente geothermie?
Totale primaire energie gebruik in NL
3
Verwachting van de markt van bijdrage van diverse bronnen
aan warmtenetten in 2050
Bron: Nationaal
Warmtenet
Trendrapport 2017
4
Aardwarmte-vergunningen op 22 november 2017 (NLOG.NL)
5
Aardwarmte projecten
ontwikkeling
Ontwikkeling in
aantal PJ:
2,5 in 2016
Doel warmtevisie: 15 PJ in
2023
Ontwikkeling aantal MW geothermie in NL
15
140
231
264
GEMIDDELD MW/JAAR GEPLAATST
TUSSEN 2008 EN 2016
AANTAL MW DAT GEPLAATST
IS/WORDT IN 2017
AANTAL MW BESCHIKT SDE+, TE
PLAATSEN NA 2017
AANTAL MW AANGEVRAAGD SDE+ IN
HERFST 2017
Projecten in gebouwde omgeving: 4 van de 30 beschikte
projecten
Projecten in gebouwde omgeving
• Den Haag: herstart door HAL (Hydreco met Pnrgp) met Duurzaam energie fonds den haag, SDE+ verleend (Hydreco)
• DAP (Delft): warmte voor TU Delft en studentenwoningen, SDE+ verleend (Hydreco)
• Warmtestad Groningen (gemeente met WG)
• Pijnacker: warmte van Ammerlaan voor flats (Ammerlaan)
• Helmond: in green deal geothermie Brabant, nu seismiek schieten (Hydreco)
• Tilburg: SDE+ verleend (Hydreco)
• Haarlem: (te) weinig data om goede p90 uit te kunnen rekenen: eerst meer data verkrijgen of opwerken uit bestaande data
• Zwolle: gekozen locatie bleek geologie niet geschikt; locatie verplaatst en nu zoektocht naar projectorganisatie
• Leeuwarden: Project van Dijkstra Draaisma, SDE+ verleend (+ Friesland Campina)
• Sneek: Dijkstra Draaisma
• HVC projecten: Den Helder, Alkmaar, Lelystad, Drechsteden, Velsen, ..
• Utrecht: onderzoek naar potentie
• MRA: gezamenlijk onderzoek naar geothermie potentieel (PPS)
Rol gemeente in warmtetransitie
• Gemeentelijk energietransitie plan aansluitend op landelijke doelen en “Parijs” (nagenoeg 0 CO2 emissie in 2050)
• Per wijk aangeven wat de beste optie is om van aardgas af te komen
• Samen met netwerkbedrijf
• Bepalend voor infrastructuur (duurzame warmte, groen gas, duurzame elektriciteit)
Rollen van gemeenten in geothermie
Rol Voordelen Tegen
Primair aan markt overlaten
(Voorbeeld: Leeuwarden)
Weinig risico gemeente Weinig invloed op toepassing
Primair zelf doen (via
aardwarmtebedrijf in
gemeentehanden –
voorbeeld: Warmtestad)
Veel invloed op toepassing;
Acceptatie duurzaam
warmtenet door bewoners
Risico’s;
Passend binnen visie op rol
gemeente?
Deels/deels: PPS (kan in tijd
en/of in geld – voorbeeld:
MRA)
Initiatief kan bij gemeente
ligging;
Invloed en acceptatie door
bewoners
Behoud van enige risico’s
Selectie proces partner
Stellingen
• Er is onvoldoende inzicht in het potentieel van geothermie (en andere duurzame warmtebronnen?) om
onderbouwde beslissingen te kunnen nemen over wat in welke wijken de voorkeur zou genieten
Stellingen
• Toepassing van geothermie (en andere duurzame warmtebronnen?) in de gebouwde omgeving vereist een
initiërende rol van de gemeente (of andere lokale overheden – provincies, regionale organen).
Stellingen
• De gemeente moet vooral zorgen voor het organiseren van de warmtevraag; het mee-investeren in het aanbod van
duurzame warmte is voor de markt
Stellingen
• Het warmtenetwerk dient, net als gas en elektra, in overheidshanden te liggen, en er dient een open net structuur
te zijn.
Stellingen
• Lokale duurzame energie coöperaties zijn van groot belang voor de realisatie van de energietransitie
Geothermie en de rol van de gemeente

More Related Content

What's hot

The Solar Future II - Bouwe de Boer
The Solar Future II - Bouwe de BoerThe Solar Future II - Bouwe de Boer
The Solar Future II - Bouwe de Boer
Paul van der Linden
 
Ronde 2 europa vind wijkenergieaanpak groningen toonaangevend. waarom
Ronde 2 europa vind wijkenergieaanpak groningen toonaangevend. waaromRonde 2 europa vind wijkenergieaanpak groningen toonaangevend. waarom
Ronde 2 europa vind wijkenergieaanpak groningen toonaangevend. waarom
Congrestival
 

What's hot (20)

Werelddag van de Stedenbouw 2017 | Inleiding Vergroening warmtevoorziening Vl...
Werelddag van de Stedenbouw 2017 | Inleiding Vergroening warmtevoorziening Vl...Werelddag van de Stedenbouw 2017 | Inleiding Vergroening warmtevoorziening Vl...
Werelddag van de Stedenbouw 2017 | Inleiding Vergroening warmtevoorziening Vl...
 
Partijstandpunten ruimtelijke ordening_Luuk Boelens
Partijstandpunten ruimtelijke ordening_Luuk BoelensPartijstandpunten ruimtelijke ordening_Luuk Boelens
Partijstandpunten ruimtelijke ordening_Luuk Boelens
 
Energietransitie Gelderland 'Werk met eigen energie'
Energietransitie Gelderland 'Werk met eigen energie'Energietransitie Gelderland 'Werk met eigen energie'
Energietransitie Gelderland 'Werk met eigen energie'
 
The Solar Future II - Bouwe de Boer
The Solar Future II - Bouwe de BoerThe Solar Future II - Bouwe de Boer
The Solar Future II - Bouwe de Boer
 
Anne Marieke Schwencke
Anne Marieke SchwenckeAnne Marieke Schwencke
Anne Marieke Schwencke
 
De groene kracht, met nieuwe energie uit de regio Arnhem Nijmegen
De groene kracht, met nieuwe energie uit de regio Arnhem NijmegenDe groene kracht, met nieuwe energie uit de regio Arnhem Nijmegen
De groene kracht, met nieuwe energie uit de regio Arnhem Nijmegen
 
Ess planning flvd
Ess planning flvdEss planning flvd
Ess planning flvd
 
Lezing jones klimaat_28_3_2015_maldegem_prov_oost_vl
Lezing jones klimaat_28_3_2015_maldegem_prov_oost_vlLezing jones klimaat_28_3_2015_maldegem_prov_oost_vl
Lezing jones klimaat_28_3_2015_maldegem_prov_oost_vl
 
Workshop SBRCURnet
Workshop SBRCURnetWorkshop SBRCURnet
Workshop SBRCURnet
 
20190709 Openbare Les HU - bestuurslid Mieke Oostra
20190709 Openbare Les HU - bestuurslid Mieke Oostra20190709 Openbare Les HU - bestuurslid Mieke Oostra
20190709 Openbare Les HU - bestuurslid Mieke Oostra
 
Lezing jones 28_nov_2013_brugge
Lezing jones 28_nov_2013_bruggeLezing jones 28_nov_2013_brugge
Lezing jones 28_nov_2013_brugge
 
Operatie Circulatie. Inleiding projecten. Elmar Willems
Operatie Circulatie. Inleiding projecten. Elmar WillemsOperatie Circulatie. Inleiding projecten. Elmar Willems
Operatie Circulatie. Inleiding projecten. Elmar Willems
 
Workshop Provincie Flevoland & Gemeente Almere
Workshop Provincie Flevoland & Gemeente AlmereWorkshop Provincie Flevoland & Gemeente Almere
Workshop Provincie Flevoland & Gemeente Almere
 
Ronde 2 europa vind wijkenergieaanpak groningen toonaangevend. waarom
Ronde 2 europa vind wijkenergieaanpak groningen toonaangevend. waaromRonde 2 europa vind wijkenergieaanpak groningen toonaangevend. waarom
Ronde 2 europa vind wijkenergieaanpak groningen toonaangevend. waarom
 
Louis Dietvors, Enexis - Energiek verbonden met het Spoor
Louis Dietvors, Enexis - Energiek verbonden met het SpoorLouis Dietvors, Enexis - Energiek verbonden met het Spoor
Louis Dietvors, Enexis - Energiek verbonden met het Spoor
 
Investeringsagenda Woonregio Zuidwest Friesland
Investeringsagenda Woonregio Zuidwest Friesland Investeringsagenda Woonregio Zuidwest Friesland
Investeringsagenda Woonregio Zuidwest Friesland
 
Duurzame energie in de beroepskolom
Duurzame energie in de beroepskolomDuurzame energie in de beroepskolom
Duurzame energie in de beroepskolom
 
Bouwen nh2.0 opgave gemeenten gemeente haarlem, Margreet van der Woude
Bouwen nh2.0 opgave gemeenten gemeente haarlem, Margreet van der WoudeBouwen nh2.0 opgave gemeenten gemeente haarlem, Margreet van der Woude
Bouwen nh2.0 opgave gemeenten gemeente haarlem, Margreet van der Woude
 
Operatie Circulatie. Wandeling Leuven. Kathleen Van de Werf
Operatie Circulatie. Wandeling Leuven. Kathleen Van de WerfOperatie Circulatie. Wandeling Leuven. Kathleen Van de Werf
Operatie Circulatie. Wandeling Leuven. Kathleen Van de Werf
 
Lezing jones 27_nov_2013_schoten_ecotour
Lezing jones 27_nov_2013_schoten_ecotourLezing jones 27_nov_2013_schoten_ecotour
Lezing jones 27_nov_2013_schoten_ecotour
 

Similar to Geothermie en de rol van de gemeente

Ronde 2: Europa vind wijkenergieaanpak Groningen toonaangevend. Waarom?
Ronde 2: Europa vind wijkenergieaanpak Groningen toonaangevend. Waarom?Ronde 2: Europa vind wijkenergieaanpak Groningen toonaangevend. Waarom?
Ronde 2: Europa vind wijkenergieaanpak Groningen toonaangevend. Waarom?
Congrestival
 
Nog slimmer met Smart Energy Grids
Nog slimmer met Smart Energy GridsNog slimmer met Smart Energy Grids
Nog slimmer met Smart Energy Grids
Praktijkleerstoel
 
Whitepaper_Eneco_masterclass_Duurzame_energie
Whitepaper_Eneco_masterclass_Duurzame_energieWhitepaper_Eneco_masterclass_Duurzame_energie
Whitepaper_Eneco_masterclass_Duurzame_energie
Ben Lange
 
VvE CoP Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009
VvE CoP Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009VvE CoP Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009
VvE CoP Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009
KDGOO
 
Vv E Co P Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009
Vv E Co P Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009Vv E Co P Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009
Vv E Co P Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009
KDGOO2009
 
2013.03.14 sessie g spoorzone
2013.03.14 sessie g spoorzone2013.03.14 sessie g spoorzone
2013.03.14 sessie g spoorzone
Praktijkleerstoel
 

Similar to Geothermie en de rol van de gemeente (20)

200211 Booosting @Co-Creation Centre - Welkomstwoord van The Green Village
200211 Booosting @Co-Creation Centre - Welkomstwoord van The Green Village200211 Booosting @Co-Creation Centre - Welkomstwoord van The Green Village
200211 Booosting @Co-Creation Centre - Welkomstwoord van The Green Village
 
Seminar Zon en wind op land
Seminar Zon en wind op landSeminar Zon en wind op land
Seminar Zon en wind op land
 
Gasnet & Waterstof-initiatieven
Gasnet & Waterstof-initiatievenGasnet & Waterstof-initiatieven
Gasnet & Waterstof-initiatieven
 
Werelddag van de Stedenbouw 2017 | Energietransitie Provincie Noord-Holland
Werelddag van de Stedenbouw 2017 | Energietransitie Provincie Noord-HollandWerelddag van de Stedenbouw 2017 | Energietransitie Provincie Noord-Holland
Werelddag van de Stedenbouw 2017 | Energietransitie Provincie Noord-Holland
 
Ronde 2: Europa vind wijkenergieaanpak Groningen toonaangevend. Waarom?
Ronde 2: Europa vind wijkenergieaanpak Groningen toonaangevend. Waarom?Ronde 2: Europa vind wijkenergieaanpak Groningen toonaangevend. Waarom?
Ronde 2: Europa vind wijkenergieaanpak Groningen toonaangevend. Waarom?
 
Warmtecongres 2015 financiering
Warmtecongres 2015 financieringWarmtecongres 2015 financiering
Warmtecongres 2015 financiering
 
Energetische en ruimtelijke kwaliteiten centraal in de bongerd, duurzaam gebo...
Energetische en ruimtelijke kwaliteiten centraal in de bongerd, duurzaam gebo...Energetische en ruimtelijke kwaliteiten centraal in de bongerd, duurzaam gebo...
Energetische en ruimtelijke kwaliteiten centraal in de bongerd, duurzaam gebo...
 
Nog slimmer met Smart Energy Grids
Nog slimmer met Smart Energy GridsNog slimmer met Smart Energy Grids
Nog slimmer met Smart Energy Grids
 
2018 01-11-Enexis: samenwerken aan de toekomst van onze energievoorziening- j...
2018 01-11-Enexis: samenwerken aan de toekomst van onze energievoorziening- j...2018 01-11-Enexis: samenwerken aan de toekomst van onze energievoorziening- j...
2018 01-11-Enexis: samenwerken aan de toekomst van onze energievoorziening- j...
 
Impact energietransitie en klimaatmaatregelen Marjolein Dieperink
Impact energietransitie en klimaatmaatregelen Marjolein DieperinkImpact energietransitie en klimaatmaatregelen Marjolein Dieperink
Impact energietransitie en klimaatmaatregelen Marjolein Dieperink
 
Trends en ontwikkelingen in duurzame warmte
Trends en ontwikkelingen in duurzame warmte Trends en ontwikkelingen in duurzame warmte
Trends en ontwikkelingen in duurzame warmte
 
Whitepaper_Eneco_masterclass_Duurzame_energie
Whitepaper_Eneco_masterclass_Duurzame_energieWhitepaper_Eneco_masterclass_Duurzame_energie
Whitepaper_Eneco_masterclass_Duurzame_energie
 
Waterstof in de gebouwde omgeving
Waterstof in de gebouwde omgeving  Waterstof in de gebouwde omgeving
Waterstof in de gebouwde omgeving
 
Borging lokaal klimaatbeleid sos 3 2010 v1.0
Borging lokaal klimaatbeleid sos 3 2010 v1.0Borging lokaal klimaatbeleid sos 3 2010 v1.0
Borging lokaal klimaatbeleid sos 3 2010 v1.0
 
Kennisbijeenkomst Energetisch renoveren Hendriks Coppelmans 15 mei 2014
Kennisbijeenkomst Energetisch renoveren Hendriks Coppelmans 15 mei 2014Kennisbijeenkomst Energetisch renoveren Hendriks Coppelmans 15 mei 2014
Kennisbijeenkomst Energetisch renoveren Hendriks Coppelmans 15 mei 2014
 
VvE CoP Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009
VvE CoP Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009VvE CoP Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009
VvE CoP Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009
 
Vv E Co P Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009
Vv E Co P Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009Vv E Co P Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009
Vv E Co P Presentatie Kiss Overijssel 12 3 2009
 
Enervatief ondernemersbelang zuid hollandse eilanden hoeksche waard 0314
Enervatief ondernemersbelang zuid hollandse eilanden hoeksche waard 0314Enervatief ondernemersbelang zuid hollandse eilanden hoeksche waard 0314
Enervatief ondernemersbelang zuid hollandse eilanden hoeksche waard 0314
 
Freek van 't Ooster (CLICKNL) over Create Energy @ KvK Mix&Match
Freek van 't Ooster (CLICKNL) over Create Energy @ KvK Mix&MatchFreek van 't Ooster (CLICKNL) over Create Energy @ KvK Mix&Match
Freek van 't Ooster (CLICKNL) over Create Energy @ KvK Mix&Match
 
2013.03.14 sessie g spoorzone
2013.03.14 sessie g spoorzone2013.03.14 sessie g spoorzone
2013.03.14 sessie g spoorzone
 

Geothermie en de rol van de gemeente

  • 1. Korte introductie; Zevenbergen, 27 november 2017; Guus Willemsen (Ondiepe) geothermie en de rol van de gemeente
  • 2. Energietransitie • Regeerakkoord: 30.000 a 50.000/jaar bestaande woningen aardgas loos in 2020 • Gemeenten krijgen grote rol in proces, samen met netwerk bedrijven • Warmtenetten zijn voor veel gebieden de goedkoopste optie (studies CE Delft en Overmorgen) • Geothermie gaat belangrijkste bron zijn van duurzame warmte in de toekomst • Rol gemeente geothermie?
  • 3. Totale primaire energie gebruik in NL 3
  • 4. Verwachting van de markt van bijdrage van diverse bronnen aan warmtenetten in 2050 Bron: Nationaal Warmtenet Trendrapport 2017 4
  • 5. Aardwarmte-vergunningen op 22 november 2017 (NLOG.NL) 5
  • 7. Ontwikkeling in aantal PJ: 2,5 in 2016 Doel warmtevisie: 15 PJ in 2023
  • 8. Ontwikkeling aantal MW geothermie in NL 15 140 231 264 GEMIDDELD MW/JAAR GEPLAATST TUSSEN 2008 EN 2016 AANTAL MW DAT GEPLAATST IS/WORDT IN 2017 AANTAL MW BESCHIKT SDE+, TE PLAATSEN NA 2017 AANTAL MW AANGEVRAAGD SDE+ IN HERFST 2017
  • 9. Projecten in gebouwde omgeving: 4 van de 30 beschikte projecten
  • 10. Projecten in gebouwde omgeving • Den Haag: herstart door HAL (Hydreco met Pnrgp) met Duurzaam energie fonds den haag, SDE+ verleend (Hydreco) • DAP (Delft): warmte voor TU Delft en studentenwoningen, SDE+ verleend (Hydreco) • Warmtestad Groningen (gemeente met WG) • Pijnacker: warmte van Ammerlaan voor flats (Ammerlaan) • Helmond: in green deal geothermie Brabant, nu seismiek schieten (Hydreco) • Tilburg: SDE+ verleend (Hydreco) • Haarlem: (te) weinig data om goede p90 uit te kunnen rekenen: eerst meer data verkrijgen of opwerken uit bestaande data • Zwolle: gekozen locatie bleek geologie niet geschikt; locatie verplaatst en nu zoektocht naar projectorganisatie • Leeuwarden: Project van Dijkstra Draaisma, SDE+ verleend (+ Friesland Campina) • Sneek: Dijkstra Draaisma • HVC projecten: Den Helder, Alkmaar, Lelystad, Drechsteden, Velsen, .. • Utrecht: onderzoek naar potentie • MRA: gezamenlijk onderzoek naar geothermie potentieel (PPS)
  • 11. Rol gemeente in warmtetransitie • Gemeentelijk energietransitie plan aansluitend op landelijke doelen en “Parijs” (nagenoeg 0 CO2 emissie in 2050) • Per wijk aangeven wat de beste optie is om van aardgas af te komen • Samen met netwerkbedrijf • Bepalend voor infrastructuur (duurzame warmte, groen gas, duurzame elektriciteit)
  • 12. Rollen van gemeenten in geothermie Rol Voordelen Tegen Primair aan markt overlaten (Voorbeeld: Leeuwarden) Weinig risico gemeente Weinig invloed op toepassing Primair zelf doen (via aardwarmtebedrijf in gemeentehanden – voorbeeld: Warmtestad) Veel invloed op toepassing; Acceptatie duurzaam warmtenet door bewoners Risico’s; Passend binnen visie op rol gemeente? Deels/deels: PPS (kan in tijd en/of in geld – voorbeeld: MRA) Initiatief kan bij gemeente ligging; Invloed en acceptatie door bewoners Behoud van enige risico’s Selectie proces partner
  • 13. Stellingen • Er is onvoldoende inzicht in het potentieel van geothermie (en andere duurzame warmtebronnen?) om onderbouwde beslissingen te kunnen nemen over wat in welke wijken de voorkeur zou genieten
  • 14. Stellingen • Toepassing van geothermie (en andere duurzame warmtebronnen?) in de gebouwde omgeving vereist een initiërende rol van de gemeente (of andere lokale overheden – provincies, regionale organen).
  • 15. Stellingen • De gemeente moet vooral zorgen voor het organiseren van de warmtevraag; het mee-investeren in het aanbod van duurzame warmte is voor de markt
  • 16. Stellingen • Het warmtenetwerk dient, net als gas en elektra, in overheidshanden te liggen, en er dient een open net structuur te zijn.
  • 17. Stellingen • Lokale duurzame energie coöperaties zijn van groot belang voor de realisatie van de energietransitie