2. Twój 1% może nam pomóc
Stowarzyszenie Szkoła Barki
im. H.Ch. Kofoeda
Centrum Integracji Społecznej
www.barka.org.pl

3. 01
numer
marzec/kwiecień
Drodzy Czytelnicy,
ponownie na ulicach Poznania pojawili się
4-6
2005
charakterystycznie ubrani dystrybutorzy Ga-
zety Ulicznej. Daje ona miejsce pracy osobom Gazeta Uliczna daje pracę; 20-21
długotrwale bezrobotnym. Gazeta tworzona wywiad z Melem Youngiem, Nasza twórczość: Heniu, Marysia
jest społecznie. Zarówno autorzy artykułów twórcą Międzynarodowej
i zdjęć jak i obsługa Gazety to wolontariusze, Sieci Gazet Ulicznych 22-23
nierzadko osoby bezrobotne włączające się Klaus Schab –-
w utworzenie swojego miejsca pracy. Polska
jest 49 krajem świata, gdzie ta idea się rozwija.
7 Społeczne Sumienie Biznesu
Szkolenie na Dystrybutorów
Poznań ma szansę stać się miejscem przyja-
znym dla rozwoju społecznej kampanii na
Gazety Ulicznej 24-27
W Przełomowym Momencie –
rzecz tworzenia miejsc pracy. Kupując Gazetę
wspierają Państwo aktywność osób poszukują- 8 Pens dla Briana wywiad z Tomaszem Sadowskim
cych zatrudnienia oraz umożliwiają im zabez-
pieczenie podstawowych potrzeb. 9 28-30
Filozofia na co dzień: Czy Polska powinna pomagać
Dziękując za Państwa zrozumienie składamy Chwila z Sokratesem krajom rozwijającym się?
serdeczne życzenia Wielkanocne. Życzymy
siły wewnętrznej, pogody ducha i pokonywa- 10-11 31 Barka na Ukrainie
nia wszelkich trudów i problemów. Treneiro: Absolwent
Niech radość wstąpi w Państwa serce wraz 32-33
z wiosenną przyrodą budząca się do życia,
odradzająca się z uśpionych ziaren.
12-13 Radio Merkury w Gazecie Ulicznej
Organizacje pozarządowe:
Redakcja Gazety Ulicznej
Najważniejszy jest rozwój 34-35
FOTO Wielkopolska
14-15 Galeria
36-37 Podnieś się...
16-17
Duża różowa kuleczka 38 Przetrwają najwytrwalsi
18-19 39
Tego jeszcze nie było Informacja dla reklamodawców
Redaktor prowadzący numer: Reklama: Przemysław Sołenczew + 48 505 560 867
Barbara Sadowska + 48 505 833 302 reklama@gazetauliczna.pl
barbara.sadowska@barka.org.pl Skład: Daniel Majchrzak
Redakcja: Barbara Dudzińska, Halina Skibińska, Wojciech Zarzycki, Druk i naświetlanie: Gramma
Ewa Sadowiska, Jerzy Łuksza, Leszek Bór Wydawca: Fundacja Pomocy Wzajemnej BARKA
redakcja@gazetauliczna.pl ul. Św. Wincentego 6/9 Poznań, www.barka.org.pl
Fotografie: Chris Ako, Mark Shiperlee, Krzysztof Sańko, Piotr Kremski Kontakt z Redakcją: 61 872 02 86
Szef dystrybucji: Krystyna Mieszkowicz-Adamowicz redakcja@gazetauliczna.pl
Szef sprzedawców: Mirek Zaczyński Kontakt z Fundacją: 61 872 02 86
barka@barka.org.pl
Wydanie Gazety Ulicznej było możliwe dzięki wsparciu MATRA KAP LLOYDS TSB, GENEVA GLOBAL RESEARCH.
,
3

4. GAZETA ULICZNA
DAJE PRACĘ
WYWIAD Z MELEM YOUNGIEM – TWÓRCĄ
MIĘDZYNARODOWEJ SIECI GAZET ULICZNYCH
Mel, jesteś szefem jednej – Udało nam się zebrać trochę – Gdy zaczynaliśmy w Szkocji,
z największych gazet ulicznych pieniędzy i gdy tylko zaczęli- było zdecydowanie więcej gazet
„The Big Issue”. śmy publikować, magazyn się płatnych i bezpłatnych, ale nie
Czy mógłbyś opowiedzieć, jak spodobał. Mieliśmy niesłychane troszczyły się one o kwestie spo-
narodziła się idea gazety ulicznej? szczęście. Znalazło się wie- łeczne. Wiedzieliśmy, że Szkoci są
– Założył ją Gordon Roddick, lu bezdomnych chętnych do tymi tematami bardzo zaintereso-
prezes The Body Shop, które-
go przeraziła skala bezdomności
w Londynie i któremu spodobała „THE BIG ISSUE” JEST OKREŚLANA JAKO MAGAZYN SPRAW
się idea zaangażowania bezdom-
SPOŁECZNYCH, PONIEWAŻ ZAJMUJEMY SIĘ TAKIMI
nych w sprzedawanie gazety lub
magazynu. Dzięki temu mogliby KWESTIAMI JAK BEZDOMNOŚĆ, BIEDA I WYŁĄCZENIE
zarabiać pieniądze. Jego przyja- Z OBIEGU SPOŁECZNEGO. PROWADZIMY TAKŻE SEKCJĘ
ciel, John Bird, stworzył ku temu
Z WIADOMOŚCIAMI I KOMENTARZAMI POLITYCZNYMI,
warunki i gazeta wystartowała
w Londynie we wrześniu 1992 ALE RÓWNIEŻ POPULARNĄ SEKCJĘ ROZRYWKOWĄ,
roku. My w Szkocji zaczęliśmy CZY TEŻ DOTYCZĄCĄ SPRAW MIĘDZYNARODOWYCH.
wydawać „the Big Issue” w czerw-
cu 1993 wraz z Tricią Hughes
sprzedawania gazety, a nastroje wani, więc oferowaliśmy im ma-
Jakie tematy podejmuje Wa- w społeczeństwie dla tej idei były gazyn, którego potrzebowali. Inne
sza gazeta i kto ją kupuje? bardzo pozytywne, mieliśmy po- gazety nie są tak naprawdę kon-
– „The Big Issue” jest określana parcie. Oczywiście, były proble- kurencją, wykształciliśmy własny
jako magazyn spraw społecznych, my. Rząd był ociężały, więc długo rynek i doradzam zrobienie tego
ponieważ zajmujemy się takimi musieliśmy im tłumaczyć o co samego w Polsce. Większość na-
kwestiami jak bezdomność, bieda chodzi w tej sprzedaży, ale gdy szych klientów to kobiety i lu-
i wyłączenie z obiegu społecz- zrozumieli nasze zamiary, stali się dzie młodzi, więc może powin-
nego. Prowadzimy także sekcję przychylni. Policja także udzieliła niście skierować wasz produkt do
z wiadomościami i komenta- wsparcia. Stworzyliśmy zasady za- tej grupy. W każdym razie, sprze-
rzami politycznymi, ale również chowania dla naszych sprzedaw- dawcy są kluczem. Jeśli mieszkań-
popularną sekcję rozrywkową, ców. Odmówiliśmy współpracy cy zaczną się z nimi identyfiko-
czy też dotyczącą spraw między- tym, którzy je łamali. wać i dostaną od nich dobry pro-
narodowych. Artykuły piszą też dukt, wszystko zadziała. Na przy-
bezrobotni i bezdomni. Jesteśmy W Poznaniu mamy teraz trzy kład, w Czechach jest gazeta, któ-
dumni, gdyż udaje nam się zdo- duże lokalne magazyny i czte- ra odniosła niesłychany sukces,
bywać nagrody dziennikarskie, ry komercyjne, bezpłatne cza- a czytelnicy ją pokochali.
wyprzedzając media klasyczne. sopisma. W jakiej pozycji jest
Wasza gazeta? Jakie rady mo- Kto rozprowadza Waszą gaze-
Jak narodziło się Wasze cza- żesz dać tym, którzy zamie- tę i jak przyjmują ich ludzie?
sopismo? Jakie problemy napo- rzają ruszyć z gazetą uliczną – Sprzedawcami są ludzie bez-
tkaliście? w Polsce? domni. Jeśli trzymają się przyję-
4

5. tych zasad, nie piją ani nie zacho- Jak przyjęta została idea gazet zwyczaj zainteresowane gazeta-
wują się niestosownie, ludzie mają ulicznych na świecie? Co łączy mi ulicznymi, powinniście syste-
do nich pozytywne nastawienie. te przedsięwzięcia, a co dzieli? matycznie nagłaśniać inicjatywę
– Gazety uliczne są popularne w Polsce. To zainteresuje społe-
Wielu uważa, że źródła finanso- na całym świecie i sprzedają się czeństwo.
wania takich gazet mogłyby być w nakładzie 30 milionów rocz- Jeśli tylko produkt będzie dobry,
bezpośrednio przekazywane bez- nie. Mają wspólne cele i zasady, czytelnicy wrócą, ale kluczem jest
domnym lub organizacjom cha- wszystkie działają w zgodzie z za- uliczny sprzedawca i jego stosun-
rytatywnym. Co o tym sądzisz? sadą „sprzedawaj, a nie rozda- ki z kupującym. Jeśli to zaskoczy,
– Po pierwsze, jesteśmy przed- waj”. To jasne, że odzwierciedlają wasze przedsięwzięcie się powie-
sięwzięciem samofinansującym kulturę kraju, w którym są publi- dzie.
się i nie otrzymujemy żadnych kowane, ale wspólna jest zasada
dotacji. Oczywiście, że nie osią- sprzedaży: tylko na ulicach i tylko Mel, w Poznaniu wydaliśmy
gnęliśmy tego etapu od razu. przez osoby bezrobotne. Więk- dwa pierwsze numery Gazety
Gazeta „rozkręcała się” ok. 2 lat. szość zajmuje się sprawami socjal- Ulicznej. Trzeba przyznać, że
Pieniądze pochodzą ze sprzedaży nymi, choć niektóre się wyróżnia- początki są trudne. Z 5000 sztuk
i z reklam. Nie ma magazynu, nie ją. Na przykład, gazeta w Portu- sprzedajemy połowę. Sprze-
ma pieniędzy. Po drugie, traktu- galii zawiera wyłącznie fotografie dawcy łatwo się zniechęcają.
jemy naszych sprzedawców jak i jest, mimo to, bardzo popularna. Nie czują się jeszcze pewnie na
pracowników. Uważamy, że bez- W Gambii sprzedają ją dzieci na ulicach. Nie udało się też na ra-
domność spycha ludzi na margi- plażach, co pomaga powstrzymy- zie zachęcić przedsiębiorców do
nes i blokuje drogi reintegracji ze wać je od oferowania usług seksu- reklamowania swoich firm na
społeczeństwem. Poprzez sprze- alnych turystom. naszych łamach.
dawanie gazet bezdomny może Co chciałabyś przekazać miesz-
zarabiać, 60% ceny z okładki trafia Zgodnie z tym, co mówisz, kańcom Poznania w tej fazie na-
do jego kieszeni, ale także wraca powody, dla których czytelnicy szej inicjatywy?
on do obiegu społecznego. Kupu- sięgają po gazety redagowane – Sprzedawanie tego magazynu
jący rozmawiają z nimi, wypytują. przez bezrobotnych są różne. będzie służyło długotrwale bezro-
W ten sposób bezdomni odzysku- Czy chęć pomocy ludziom botnym, więc musicie w niego za-
ją szacunek do siebie. Z zarobio- w potrzebie też ma znaczenie? inwestować. Trzeba też być kon-
nymi pieniędzmi i odzyskanym – Są dwie strony tego medalu. sekwentnym i cierpliwym. Syste-
szacunkiem, setkom bezdomnych Ludzie nie będą kupować co ty- matycznie przyzwyczaić Pozna-
sprzedawców udało się znaleźć dzień śmieci, więc musicie przy- niaków do Gazety Ulicznej. To
domy i etatowe prace. Uważamy, gotować dobry produkt. Jedno- wymaga czasu i dobrej promo-
że organizacje charytatywne mają cześnie, ludzie naprawdę są wraż- cji. Zapraszam też do Szkocji. Po-
tutaj rolę do odegrania, ale osta- liwi i chcą pomóc sprzedawcy. dzielimy się naszymi doświadcze-
tecznie jesteśmy socjalnym bizne- Obie strony są równie ważne. niami
sem (a social business) i naszym
zadaniem jest stworzenie ścieżki, Jak przekonać ludzi, aby kupo- Dziękuję za rozmowę
którą ludzie wyjdą z dramatycznej wali gazety uliczne?
sytuacji, poprzez pracę opartą na – Musicie poprawiać świado- Rozmawiał:
ich własnych wysiłku. mość społeczną. Media są za- Wojciech Zarzycki
5

6. Międzynarodowa
Sieć Gazet Ulicznych za-
inicjowała Mistrzostwa Świata w Piłce
Ulicznej Ludzi Bezdomnych. Ważne wydarze-
nie integracyjne, które wzbudza ogromne zaintere-
sowanie mediów. Gromadzą one w każdym roku coraz
więcej drużyn i wyzwalają coraz większe emocje w sa-
mych uczestnikach. Pierwsze Mistrzostwa miały miejsce
w Graz w Austrii, gdzie polska drużyna zdobyła 18
miejsce. W ubiegłym roku w Sztokholmie, Polacy
odnieśli wielki sukces zajmując 3 miejsce.
W tym roku zaproszeni są do Szkocji.
Życzymy im zwycięstwa.
Mel Young wręcza nagrody zwycięskiej drużynie piłki nożnej ulicznej w Poznaniu
6

7. Chcesz zarobić!
Chcesz dorobić!
SPOŁECZNA KAMPANIA
NA RZECZ TWORZENIA MIEJSC PRACY
GAZETA ULICZNA DAJE PRACĘ
ZAPRASZAMY OSOBY BEZROBOTNE,
POSZUKUJĄCE PRACY
NA CYKL SZKOLEŃ DLA AUTORYZOWANYCH
DYSTRYBUTORÓW GAZETY ULICZNEJ
SPOTKANIA ODBYWAJĄ SIĘ W KAŻDY PONIEDZIAŁEK
O GODZ. 16:30
W ŚWIETLICY SZKOŁY „BARKI”
PRZY UL. ŚW. WINCENTEGO 6/9
W POZNANIU.
PRZYJDŹ,
REDAKCJA GAZETY ULICZNEJ
7

8. Pens
dla Briana
KIEDY ZAPYTAŁEM GO,
ILE ZARABIA W CIĄGU DNIA,
ODPOWIEDZIAŁ MI Z IŚCIE IRLANDZKĄ
SZCZEROŚCIĄ, ŻE JEDNEGO PENSA.
jednego pensa. Były wakacje,
nie wiem na co zarabiał Brian
i jego ekipa techniczna. Dość
skromne, podniszczone i lekko
poplamione ubranie podsuwało
mi romantyczne odpowiedzi
w stylu: chłopak wspomaga
ubogich rodziców z trudem
wychowujących piątkę czy
szóstkę wciąż głodnych gąb. Nie
zapytałem go jednak o to, na co
przeznacza swoje niezbyt legalne
dochody. Odpowiedź o jednym
pensie wystarczyła mi by zrozu-
N azywa się Brian O’Donnel.
Jest chłopcem o dość miłym
wyrazie twarzy, zarumienionych
zykantów skoro w tak młodym
wieku śpiewał w samym cen-
trum show-biznesu. A może jego
mieć, że chłopak potrafi bronić
swojej prywatności. Mile wspo-
minam spotkanie z tym chłopcem
policzkach, lekko figlarnych szelmowski czar też miał coś do i jego kolegami, przekomarzaliśmy
oczach i niesamowitym głosie. powiedzenia w kwestii dzierża- się jeszcze dobrą chwilę.
Kiedy go zobaczyłem deszczo- wy tak atrakcyjnego miejsca. Na- Dzisiaj powinienem żałować,
wego lata 2002 r. miał może leży jednak zaznaczyć, że Brian że nie wziąłem od niego auto-
osiem, może dziewięć lat. Ty- raczej nie posiadał pozwoleń, grafu. Rok później ekipa filmow-
powy urwis z Dublina, chciałoby nie płacił podatków, opłat etc. ców z Hollywood nagrywają-
się powiedzieć. Piękny głos w Świadczyła o tym niezbicie jego ca w Dublinie film o słynnej ir-
Irlandii to znowu nie taka rzad- ekipa menedżerska składająca landzkiej dziennikarce Veronice
kość, w końcu to kraj muzyków, się z brata i dwóch rówieśników Guerin też znalazła się na Tem-
poetów i sprytnych biznesme- pilnie patrolująca okolicę w po- ple Bar. I też uległa czarowi gło-
nów. Ale głos tego malca nie szukiwaniu Gardai – irlandzkich su Briana. Tak bardzo, że to on,
tylko wpadał w ucho. On wręcz policjantów. Kiedy tylko mene- zwykły biedny chłopak z uli-
świdrował, zaskakiwał swoją siłą dżerowie dawali znak, śpiew cy, zaśpiewał tradycyjną pieśń
i skalą wydobywanych z lekko milkł, Brian podrywał stojące „Fields of Athenry” przejmują-
zachrypłego gardła melodii (tak obok niego plastikowe wiaderko co brzmiącą w tragicznym fina-
musiała śpiewać w młodości na datki i cała czwórka znikała le filmu. Zaraz po nim śpiewa Si-
Sinead O’Connor, i wierzcie mi, nie wiadomo gdzie. Za parę nead O’Connor (widzicie, że nie
że nie przesadzam, a jeśli już to minut nad Temple Bar znów roz- przesadzałem porównując go do
niewiele) odbijając się od ścian nosiły się dźwięki melodyjnych słynnej wokalistki).
pubów stojących przy wąskiej standardów irlandzkiej muzyki
uliczce Temple Bar, najsłynniej- ludowej w wykonaniu Briana. Mam nadzieję, że zapłacili
szej ulicy dublińskiej dzielnicy Kiedy zapytałem go, ile zarabia chłopakowi więcej niż pensa.
rozrywki. Brian musiał mieć nie- w ciągu dnia, odpowiedział mi
złą pozycję wśród ulicznych mu- z iście irlandzką szczerością, że Andrzej Kerner
8

9. Filozofia na co dzień
Chwilka z Sokratesem...
Urodził się w Atenach w 469 r. ny „w gębie”, był twórcą warto-
p.n.e. ponad czterysta lat przed ści i on przewodził tłumom, on
Chrystusem. Pochodził z prostej też miał rację i jemu wszyscy wie-
rodziny rzemieślniczej. Jego oj- rzyli. Sokrates podejmował próbę
ciec był rzeźbiarzem, robił figurki przemiany tych złotoustych po-
dla okolicznych kościołów. Matka lityków i retorów, bo widział, że
była akuszerką. Sokrates już od nie mają zasad moralnych i postę-
dziecka się różnił od swojej rodzi- pują według tego, co sami uważa-
ny i znajomych. Dużo się zastana- ją za słuszne, a swoim pięknym
wiał nad życiem, zadawał sobie a pustym gadaniem zwodzą lu-
i innym wiele pytań. Praca najem- dzi. Mówił, że istnieją prawa mą-
na u kogoś go nie pociągała. Nie drzejsze niż prawo pięści. Świat
chciał żyć życiem przeciętnym. nie może opierać się na brutalnej
walce i lisim sprycie.
Znany był w Atenach z tego, że
na ulicach, w ogrodach miejskich, Za to, co mówił został oskarżo-
przy fontannach organizował spo- od nastroju człowieka. Sprawia- ny przez możnych Miasta Ateny.
tkania z ludźmi. Poprzez dialog nie przykrości drugiemu jest złem W mowach oskarżycieli wyglądał
i pytania wzbudzał u rozmówcy nawet wtedy, gdy ma się powód, na potwornie czarny charakter,
ciekawość, zastanowienie, re- aby tak postąpić. na zdrajcę, tym bardziej niebez-
fleksję, wątpliwość czy zastany Sokrates mówił dużo o ćwicze- piecznego, „że kryjącego się pod
porządek rzeczy, organizacja życia niu silnej woli i poskramianiu swo- płaszczykiem prostoty i fałszywej
społecznego i politycznego zawsze ich namiętności. Wszystko o czym skromności”. Wszystko w nim na
bezwzględnie powinny być akcep- mówił, również w stosunku do to tylko obliczone – mówili – żeby
towane. Mawiał: „wiem, że nic nie siebie stosował. Kiedy „piekło go jadem sceptycyzmu zakażać mło-
wiem”, żeby zachęcić do zastana- pragnienie”, to wyciągał wiadro de dusze, żeby dezorientować
wiania. Nie był przez Ateńczyków ze studni i wylewał je sobie przed społeczeństwo i zatruwać ducha
rozumiany. Mimo to nie zaprzesta- nosem na ziemię, a potem drugi narodowego. Lepiej żeby jeden
wał poszukiwania prawdy. raz je wyciągał i znowu wylewał . winny poniósł śmierć cielesną, niż
Sokrates był żywym człowiekiem żeby się moralnie a powoli truć
Zastanawiał się nad celem i jak każdy człowiek doznawał miały tysiące.
ludzkiego życia, rozmyślał o dziel- uczuć, ale ich świadomie nie
ności i sprawiedliwości, o wier- słuchał. Mówił, że „uczucia są Skazany na karę więzienia,
ności zasadom moralnym. Mówił gwałtowne i targają człowiekiem a potem na śmierć poprzez wy-
o punkcie odniesienia człowieka, jak wiatr liśćmi”. Czuł, że rozum picie trucizny cykuty, umarł na
o pewnym kodeksie zasad mo- daje człowiekowi wyższość nad oczach mieszkańców Aten. Przej-
ralnych informujących o tym, co otoczeniem i pomaga mu pano- mującą historię Sokratesa spisał
dobre, a co złe. Ze względu na wać nad sobą w chwili słabości. jego uczeń Platon.
słabości i ograniczenia człowieka, Uważał, że ludzie nie są źli przez
ten punkt odniesienia nie może złą wolę, ale z głupoty, bo nie Nawiązując do dnia dzisiejsze-
znajdować się w człowieku sa- wykorzystują właściwie swojego go...
mym. Wtedy namiętności i błędy, rozumu. Życzę wszystkim, aby odróżnia-
które nas dopadają, kierowałyby li złotoustych od moralnych. Nie
nami i to one wytyczałyby nam W czasach Sokratesa panowa- skrzywdźcie Sokratesów!
drogę. Punkt odniesienia musi ło w społeczeństwie i w polityce
być stały, niezmienny i niezależny prawo silniejszego. Ten kto był sil- Ewa Sadowska
9

10. ABSOLWENT
TreneiroSTANISŁAW KAMIŃSKI
Grzmotnęło. Bo powiedzieć, przecież na dyplomie świat się nie Treneiro bardzo lubił Kubusia
że huknęło, to by jednak było za kończy – to zapewne zdruzgota- Puchatka. Ale teraz był gotów
mało – z mieszkania Treneira do- ny układ odpornościowy podsu- go znienawidzić – podobizny
biegały odgłosy rodem z pierw- nął mu ową pocieszającą myśl. Kubusia pokrywały jedyny czysty
szej linii frontu. Tak przynajmniej – Wszystko im opowiem. W koń- krawat, jaki ostał się w szafie.
musiała pomyśleć staruszka, któ- cu to nie jakiś świstek zdobi czło- Gdyby układ odpornościowy miał
ra właśnie przechodziła pod jego wieka! ramiona, na pewno właśnie teraz
oknem i w panice rzuciła się do Treneiro prędko zszedł z drabi- by mu opadły. Treneiro westchnął
ucieczki. Nie mogła wiedzieć, że ny i pobiegł do łazienki. Zostały przygnębiony, machnął ręką,
Treneiro jest pacyfistą.
Pacyfizm najwyraźniej nie musi
jednak wiązać się z wyrzecze-
niem agresji – w pokoju Treneira
ZA STOŁEM SIEDZIELI: STARSZY, SIWY
na podłodze leżały porozrzucane
książki, rozwalone pudła i obró- MĘŻCZYZNA, MŁODY, WYSOKI BRUNET I RUDA
cone w perzynę teczki. On sam,
spocony, czerwony i zdecydowa- KOBIETA W ŚREDNIM WIEKU. ŁĄCZYŁY ICH
nie nie w sosie, stał na najwyż-
szym szczeblu ustawionej koło CHYBA TYLKO DWIE RZECZY – NIENAGANNY
regału drabiny. Trach! I po do-
niczce. WYGLĄD I ZDZIWIENIE NA WIDOK SPOCONEGO,
Mężczyźni generalnie nie prze-
padają za porządkami, ale tym TRZYMAJĄCEGO CHUSTECZKĘ NA POLICZKU
razem nie chodziło o sprząta-
nie. Dwa dni temu Treneiro zna- I NOSZĄCEGO KRAWAT W KUBUSIE PUCHATKI
lazł w gazecie ogłoszenie o pracy
– dokładnie takiej, o jakiej zawsze KANDYDATA.
marzył. I nawet spełniał wszystkie
wymagania! Wystarczyło pójść na
rozmowę, pokazać dyplom ukoń- dwadzieścia trzy minuty. – Do- założył krawat i wyszedł z domu
czenia studiów i… No właśnie, brze, że to tylko trzy przecznice (dwanaście minut).
pokazać dyplom. stąd – układ odpornościowy, o ile Trzecia przecznica okazała się być
Treneiro był pewien, że włożył to naprawdę był on, odwalał ka- czwartą, ale z tym i tak najłatwiej
go do jednej z teczek zalegają- wał dobrej roboty. Niestety nie było się pogodzić. Treneiro wszedł
cych na najwyższej półce regału. miał wpływu na ręce Treneira; do odnalezionej na minutę przed
No, powiedzmy, tak na dziewięć- gdy ten zabrał się do golenia, czasem siedziby upragnionej insty-
dziesiąt dziewięć procent. To było natychmiast na jego prawym po- tucji z mocno niewyraźną miną. Na
jednak zdecydowanie za mało liczku pojawiła się krwawa pręga. szczęście zakrywała ją chusteczka,
– rozmowa kwalifikacyjna miała Złorzecząc maszynce dokończył przy pomocy której Treneiro z ko-
zacząć się za pół godziny. jednak dzieła i pognał w kierunku lei pielęgnował ranę.
Trach! Ostatnia teczka pozna- szafy. Pozostało już tylko przy- Ubrana w nienaganny, biały ko-
ła, czym jest grawitacja. – Trudno, wdziać garnitur. stium sekretarka zaprowadziła go
10

11. do właściwego pokoju. – To jest końcu w obecnej płacą tylko dwa
mój dzień – Treneiro rzutem na razy mniej… No i w pokojach jest
taśmę dodał sobie otuchy i wszedł jaśniej.
do środka. Niestety wewnątrz A dyplom leżał w szufladzie.
panował półmrok, tak jakby
zmierzch zapadał tu trochę wcze- ***
śniej. Za stołem siedzieli: starszy, Treneiro stracił szansę na lepsze
siwy mężczyzna, młody, wysoki życie przez brak dyplomu ukoń-
brunet i ruda kobieta w średnim czenia studiów. Tymczasem wiele
wieku. Łączyły ich chyba tylko dzieci nie ma dostępu nawet do
dwie rzeczy – nienaganny wygląd szkoły podstawowej – według
i zdziwienie na widok spoconego, danych ONZ jest ich na świecie
trzymającego chusteczkę na po- ponad sto milionów. Na każdych
liczku i noszącego krawat w Ku- sześciu dorosłych ludzi przypada
busie Puchatki kandydata. jeden analfabeta. Brak wykształ-
– Proszę siadać – starszy z męż- cenia nie tylko ogranicza szanse
czyzn najwyraźniej otrząsnął się życiowe jednostek, ale też niweczy
jako pierwszy. Treneiro przed- możliwości rozwoju całych społe-
stawił się nieco drżącym głosem czeństw, ma bowiem duży wpływ
i usiadł na krześle. Mężczyzna nie na jakość pracy i stan zdrowia
zwlekając postanowił się upew- ludności.
nić: – Rozumiem, że spełnia pan
wszystkie wymogi podane w ogło-
szeniu?
– Ależ oczywiście – Trene-
iro niemal się obruszył.
– Przecież nie ośmieliłbym
się marnować państwa
cennego czasu! – tu chyba
trochę przesadził z podlizy-
waniem. – Wie pan, jest tylko
jeden problem… Dyplom mi
się gdzieś zawieruszył. Ale to
przecież tylko papierek, czyż nie?
Sądząc po wyrazach twarzy
całej siedzącej za stołem trójki, to
chyba jednak nie. Treneiro ujrzał,
jak jego szanse topnieją w ich
oczach. Właściwie nosił się już
z zamiarem opuszczenia pokoju,
ale w akcie desperacji zapewnił
jeszcze – Ja naprawdę znam się
na tym fachu!
– Nie wątpię – tym razem ode-
zwał się młodszy z mężczyzn.
– Podobnie jak na modzie – tu
zawiesił wzrok na krawacie Tre-
neira. Ruda kobieta zasłoniła ręką
usta; śmiech w trakcie rekrutacji
uwłaczałby przecież jej profesjo-
nalizmowi.
Treneiro wstał, wyrzucił chus-
teczkę do kosza i ciężkim krokiem
wyszedł za drzwi. Naprawdę za-
leżało mu na tej pracy. Cóż, w
11

12. Najważniejszy jest
rozwój
JESZCZE NIEDAWNO BYLI JEDNĄ DUŻĄ ORGANIZACJĄ
REALIZUJĄCĄ SZEREG PROGRAMÓW, KTÓRE SKŁADAŁY SIĘ NA
DROGĘ CZŁOWIEKA KU INTEGRACJI I PRACY. DZISIAJ FUNDACJA
BARKA ODDAŁA CZĘŚĆ SWOICH PROGRAMÓW W ZARZĄDZANIE
I PROWADZENIE NOWYM STOWARZYSZENIOM. W TEN SPOSÓB
POWSTAŁA RODZINA ORGANIZACJI, KTÓRE OD STRONY
FORMALNEJ SĄ NIEZALEŻNE I SAMODZIELNE, IDEOWO
NATOMIAST SĄ ZWIĄZANE Z FILOZOFIĄ DZIAŁANIA
WYPRACOWANĄ W CIĄGU 15 LAT PRZEZ FUNDACJĘ BARKA.
W TYM NUMERZE PREZENTUJEMY DZIAŁALNOŚĆ
STOWARZYSZENIA SZKOŁA BARKI IM. H. CH. KOFOEDA –
CENTRUM INTEGRACJI SPOŁECZNEJ.
Wchodzimy na teren Szkoły Majster ds. budownictwa Ro- prace na potrzeby szkoły, ale ro-
Barki na poznańskich Zawadach. bert, człowiek o miłej powierz- bią też usługi i wytwory dla spo-
Stare pawilony, magazyny, baraki chowności wraz z uczestnika- łeczności lokalnej: drzwi, okna,
oraz zaskakujący nowoczesnością mi remontuje starą część szkoły. półki na zamówienie, ale i budy
budynek edukacji ogólnej, ufun- Chcą chociaż trochę zmniejszyć dla psów, karmniki dla ptaków,
dowany przez duńskich przedsię- dystans kulturowy dzielący sta- a nawet drewniane kołyski dla
biorców. Cały teren tonie w kału- re pawilony od nowego budyn- lalek. Ciągle poszukują zbytu na
żach topniejącego śniegu. ku zaprojektowanego z rozma- sprzedaż wytworów i usług.
To jest szkoła dla bezrobot- chem przez słynnych duńskich ar- Zatrudnienie nauczycieli i in-
nych, która funkcjonuje według chitektów. struktorów zawodu było możli-
nowego prawa o zatrudnieniu W warsztacie stolarskim eme- we dzięki wsparciu Państwowej
socjalnym – mówi s. Brygida Jało- rytowany mistrz pracuje z 10 Agencji Rozwoju Przedsiębiorczo-
wa, odpowiedzialna za edukację uczestnikami. Wykonują różne ści ( Program PHARE) i Urzędowi
zawodową i ogólną. Prowadzimy
tu warsztaty przyuczenia zawo-
dowego z zakresu gastronomii,
ślusarstwa, budownictwa, stolar-
stwa, krawiectwa oraz sprzątania.
To się teraz nazywa konserwacja
powierzchni płaskich- śmieje się.
Zwiedzam warsztaty: w ga-
stronomicznym uczestnicy ro-
bią kotlety. Ktoś poprawia,
że po poznańsku to klopsy.
Pani Teresa była nauczycielką
w szkole gastronomicznej, jest
na emeryturze i chce jeszcze
się przydać. Z jednej strony na-
uka, z drugiej konkretne zada-
nie – mówi – przygotowujemy
codziennie ok. 100 posiłków,
bo tylu jest już prawie uczestni-
ków w szkole.
12

13. Produkcja klopsów w warsztacie gastronomicznym
Marszałkowskiemu – objaśnia riuszem, Każdego dnia przyjeżdża albo szyć, ale jest problem z etyką
s. Brygida. Ważne jest, aby to co tutaj, aby prowadzić przedmiot np. żeby nie ukradł, albo nie robił
robimy w warsztatach konfronto- przedsiębiorczość. Uczestnicy lu- co 10 minut przerwy, był punktu-
wać z wymaganiami rynku, żeby bią z nim zajęcia, bo on prowadzi alny i trzeźwy.
uczestnicy po skończeniu progra- własną firmę reklamową i dobrze Edward Skoryna zajmuje się
mu w szkole mieli szansę na pracę. rozumie „rynek”. Przygotowuje marketingiem, pozyskuje różnego
Nauczyciele powinni być bardzo uczestników, aby po zakończeniu typu darowizny. Niech Pani napi-
życiowi i praktyczni, żeby to prze- edukacji w szkole potrafili założyć sze – mówi- że jesteśmy organiza-
kładało się na realne życie. Oprócz własną firmę albo spółdzielnię so- cją pożytku publicznego. Obywa-
zajęć w szkole organizujemy staże cjalną. To taka nowa możliwość tele mogą przeznaczyć 1 % po-
u pracodawcy, aby uczestnicy mo- dla osób długotrwale bezrobot- datku dochodowego od osób fi-
gli poznać wymagania istniejące nych. zycznych na wsparcie naszych
w przedsiębiorstwach. To bardzo Etykę prowadzi Pani Jadwiga działań.
ważne też dla pracodawcy, bo Abtowa. To też wolontariuszka. Najważniejszy jest rozwój
wie, jakie umiejętności ma dana Przyjeżdża z Kórnika. Każdego – podkreśla Barbara Sadowiska,
osoba. Jeśli zdecyduje się wybrać dnia ma dwie grupy. Rozmawia- odpowiedzialna za program Szko-
kogoś do pracy to przez jeden rok ją o postawach moralnych pra- ły Barki. Gdybyśmy myśleli tylko
uzyska refundację części kosztów cownika i pracodawcy, o odpo- o sprawach bytowych to uczest-
zatrudnienia z Powiatowego Urzę- wiedzialności i uczciwości. Pod- nicy nie osiągnęliby przemiany
du Pracy. stawą właściwie jest Dekalog swojego losu i postępu w życiu.
W nowym budynku trwają zaję- – mówi - często człowiek ma róż-
cia. Karol Gołaciński jest wolonta- ne umiejętności, umie murować Barbara Gorczyńska
13

14. GALERIA
Zdjęcia:
Chris Ako
14

15. 15

16. KTO WIE CO TO JEST „RISUS PASCHALIS”?
Duża różowa kuleczka
PO CO SIĘ ŚMIEJEMY? JAK ZMIENIA SIĘ NASZE POCZUCIE HUMORU? CZY ŚMIECH
W KOŚCIELE TO POWAŻNA SPRAWA? CZY NA TLE INNYCH NARODÓW JESTEŚMY PONURZY?
ODPOWIEDŹ NA TE I TROCHĘ INNYCH PYTAŃ NAJLEPIEJ SZUZYSKAĆ W OPOLU.
BO WŁAŚNIE NA TUTEJSZYM UNIWERSYTECIE PRACUJE DR DOROTA BRZOZOWSKA.
NAGRODZONA PRZEZ KOMITET BADAŃ NAUKOWYCH ZA SWOJĄ PRACĘ DOKTORSKĄ
„O DOWCIPACH POLSKICH I ANGIELSKICH. ASPEKTY JĘZYKOWO-KULTUROWE”.
Na dowcipach zna się każdy. innych grup społecznych. Ale dla Ale prasa wyższego szczebla już
A może lepiej – każdemu się tak mnie generalnie najciekawsze sobie na to nie pozwala. Tymcza-
wydaje. Tymczasem tekst kawału w dowcipach, jest to w jaki spo- sem u nas obserwuję modę na
jest również gatunkiem literackim sób one odbijają rzeczywistość „dowcipne” tytuły we wszystkich
i jako taki nadaje się do badania – mówi dr Dorota Brzozowska. gazetach i tygodnikach. Niekiedy
przez specjalistów, tak jak np. takie „śmieszne” tytuły wcale nie
badane są przez filologów teksty Jak Polak z Anglikiem albo na śmieszą, a wręcz oburzają czy
testamentów, ogłoszeń matrymo- odwrót budzą niesmak – zauważa Dorota
nialnych czy anonsów prasowych – Rozczaruję pana – śmieje się Brzozowska.
– tłumaczy dr Brzozowska. Kie- pani doktor. – Nie powiem, że Według niej przełom polityczny
dy zainteresowała się tematyką mamy mniej poczucia humoru roku 1989 i wolność słowa przy-
dowcipów od strony naukowej, niż Anglicy. I przede wszystkim niosły pewne zmiany w rodzajach
w Polsce trudno było znaleźć nie wolno robić takich uogólnień, opowiadanych dowcipów. Ka-
fachową literaturę na ten temat. bo one kształtują stereotypy na te- wały polityczne zostały wyparte
Dlatego w Anglii przeżyłam mały mat narodów – tłumaczy już po- przez dowcipy o tematyce seksu-
szok – opowiada opolska „humo- ważniej. A jednak istnieją między alnej. Szerszą publiczność zdobył
rolożka”. W londyńskiej biblio- nami pewne różnice. Choć nie również nowy rodzaj: agresywny
tece uniwersyteckiej zobaczyła tak mocno widoczne w samych dowcip antyklerykalny.
regaly pełne naukowych rozpraw tekstach dowcipów, jak w rodzaju
na temat humoru. Nota bene poczucia humoru stosowanego Dowcipni prywatnie, sztywni
– dopiero tam znalazła prace pol- w codziennych, życiowych sytu- publicznie
skiego uczonego zajmującego się acjach. – Anglicy mają więcej po- Zdaniem dr Doroty Brzozow-
tymi zagadnieniami - Wladysława czucia humoru podczas konwer- skiej jesteśmy narodem z poczu-
Chłopickiego z Krakowa. I tak się sacji – przyznaje jednak dr Brzo- ciem humoru. Potrafimy szybko
zaczęła poważna naukowa praca zowska. Teksty kawałów już nie i naturalnie nawiąywać kontakty,
nad humorem. różnią się tak bardzo. Między jesteśmy w kontaktach między-
innymi z powodu ich globalnej ludzkich bezpośredni. Jednak
Po co? wymiany przez Internet. Istnieją zmieniamy się kiedy przychodzi
– Podstawową funkcją opowia- jednak pewne specyficzne cechy do sytuacji oficjalnych. – Wtedy
dania dowcipów jest to, że chce- dowcipów opowiadanych przez stajemy się bardzo sztywni i nudni.
my kogoś rozśmieszyć. Ale nie tyl- Polaków. Po pierwsze – w naszych To pewnie dziedzictwo dawnego
ko. Bo są teorie, które mówia, że kawałach jest nieco więcej agre- języka oficjalnej nowomowy, dziś
dowcip jest wyzwoleniem agresji. sji. Angielskie „jokes” częściej są tylko zmodyfikowanego – mówi.
Albo buduje wspólnotę śmiechu abstrakcyjne, polegają na zabaw- Zauważa przy tym, że wszystkie
czyli łączy ludzi, solidaryzuje np. nej grze słów, w polskich częściej anglojęzyczne poradniki dla prze-
przeciwko komuś. Dowcip może obiekt żartu staje się niemal jego mawiających publicznie uczą,
być również rekompensatą po- ofiarą. – Ciekawostką jest również że dowcipu wręcz należy uczyć.
czucia niższości, albo – z drugiej to, że w Anglii gazety mniej po- Dają nawet zestawy użytecznych
strony – wskazuje na poczucie ważane (tabloidy, prasa brukowa) wesołych historyjek na różne
wyższości tych, którzy go opowia- często używają śmiesznych czy okazje. Kto oglądał film „Cztery
dają i ma zadanie degradowania nawet obrazoburczych tutułów. wesela i pogrzeb” ten rozumie jak
16

17. wielkim przeżyciem może się stać terze niemal liturgicznym. Kiedy zgromadzeń liturgicznych śmiech
np. mowa weselna. – U nas nie w Niedzielę Zmartwychwsta- czy poczucie humoru nader rzad-
ma zwyczaju wtrącania dowcipu nia Pńskiego diakon odczytuje ko dochodzą do glosu. – Kiedy
w przemówienia, ale jestem opty- z Ewangelii relację pierwszych wychodzilam z kościoła w Lon-
mistką i myślę, że to się zmieni świadków o zmartwychwstaniu, dynie, to czułam się przepełnio-
– mówi dr Brzozowska. wszyscy obecni w świątyni wybu- na radością. To było po prostu
chają gromkim śmiechem. W ko- bardzo radosne spotkanie ludzi.
Co robić w systuacji, kiedy opo- ściołach chrześcijańskiego zachodu U nas jednak jest trochę inaczej
wiadamy dowcip, który nas śmie- natomiast „risus paschalis” to znany – przyznaje dr Dorota Brzozow-
szy do rozpuku, a towarzystwo od XVI wieku zwyczaj rozbawiania ska, najweselsza rozmówczyni
jednak pozostaje nieczułe na jego wiernych zgromadzonych w ko- w mojej przepełnionej smutkiem
walory? – Tylko śmiać się z sa- ściele w Wielkanoc opowiadaniem i powagą karierze dziennikarskiej.
mych siebie – śmieje się szczerze jakiegoś dowcipu. Początkowo był Połowę godzinnego nagrania
filolog-humorolog z Uniwersytetu ten zwyczaj bardzo krytykowa- przeprowadzonej rozmowy zaj-
Opolskiego. ny. Zresztą nic dziwnego, skoro muje jej perlisty śmiech.
w 1518 r. nawet kaznodzieja kate-
Risus paschalis dry w Bazylei, skądinąd przyjaciel W sprawie kuleczki
Co to jest „risus paschalis”? Na Erazma z Rotterdamu, pozwalał Na zakończenie Czytelnikowi,
pewno nie „duża różowa kulecz- sobie na żarty niskiego lotu, peł- który heroicznie dobrnął do koń-
ka” jak mógłby sugerować tytuł ne dwuznaczności o charakterze ca artykułu należy się wyjaśnienie
(rozwiązanie tajemnicy tytułu na seksualnym. Obecnie już inaczej tytułu. To dość proste – jest on
samym końcu artykułu, niestety). traktuje się śmiech w teologii. Je- odpowiedzią na następującą za-
„Risus paschalis” znaczy „śmiech den z teologów nie waha się nawet gadkę: co to jest – małe, zielone
wielkanocny”. W niektórych mówić o „teologii komizmu”. i kwadratowe?
kościołach tradycji wschodniej, Faktem jednak pozostaje, że tak Andrzej Kerner
zwłaszcza w kościele ormiań- jak i w pozostałych sferach życia powyższy tekst był publikowany
skim istnieje zwyczaj o charak- publicznego, podczas naszych w „Gościu Niedzielnym”
17

18. >>TEGO JESZCZE
Eksperci po
przejściach
NAPRAWDĘ TRUDNO W TO UWIERZYĆ.
DLACZEGO EUROPEJSKA SIEĆ PRZECIWDZIAŁANIA UBÓSTWU PO RAZ
KOLEJNY W TYM ROKU ZAPRASZA OSOBY PO PRZEJŚCIACH NA IV ZJAZD
OSÓB DOŚWIADCZONYCH UBÓSTWEM ? DO BRUKSELI POLECĄ SAMOLOTEM,
ZAMIESZKAJĄ W LUKSUSOWYM HOTELU NA PRAWACH EKSPERTÓW DS.
WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO.
DLACZEGO, TO CO MAJĄ DO POWIEDZENIA STANOWI DLA PRZEDSTAWICIELI
UNII EUROPEJSKIEJ TAKĄ WARTOŚĆ, ŻE CHCĄ ICH SŁUCHAĆ PRZEZ 3 DNI
I POKRYĆ ICH KOSZTY PODRÓŻY I POBYTU?
– Nasze wystąpienia wzbudziły
zdziwienie wszystkich zgroma-
dzonych. Inne delegacje nie
mówiły tak otwarcie o swoich
doświadczeniach jak my. A poza
tym inne kraje reprezentowane
były głównie przez pracowników
socjalnych, psychologów. To oni
mówili w imieniu osób doświad-
czonych problemami. Dlatego na
sali panowała zupełna cisza, jak
my zabieraliśmy głos. Czuliśmy
szacunek innych do siebie. Ciągle
to wydaje się jak sen. My siedzący
za dużym ogromnym okrągłym
stołem (przypominającym polski
okrągły stół) ze słuchawkami na
uszach w towarzystwie ministrów
Mają za sobą trudne doświad- drogę od wykluczenia do inte- gospodarki i spraw socjalnych
czenia: bezrobocie, bezdomność, gracji. Jury składające się z przed- oraz przedstawicieli Parlamentu
alkoholizm, narkotyki. Po raz stawicieli polonii francuskiej Europejskiego. Tłumaczeni byli-
pierwszy dowiedzieli się o Euro- dokonywało wyboru. Zgłosiło się śmy na kilka języków.
pejskiej Sieci Przeciwdziałania trzydziestu kandydatów, spośród
Wykluczeniu Społecznemu których wybrano ośmiu. Zbyszek przez lata walczył
(EAPN) w ubiegłym roku na z uzależnieniem. Mówi, że
stronie internetowej Fundacji Bar- Eli groziła eksmisja. Uzależniona człowiekowi potrzebna jest do
ka. Pojawiło się tam ogłoszenie o od alkoholu była o krok od utraty odbudowy swojego człowieczeń-
konkursie na wyjazd do Brukseli dzieci. Trzy lata w szkole Barki stwa wspólnota ludzi, braterstwo
osób, które doświadczyły wyklu- uczestniczyła w grupach i zaję- i wzajemne wymagania. Jest
czenia społecznego. Do konkursu ciach w warsztatach. Dzisiaj jest przewodniczącym stowarzyszenia
mógł przystąpić każdy, kto w for- pracownikiem socjalnym i pomaga samopomocowego w Chudop-
mie pisemnej przedstawił swoją innym w podobnych sytuacjach. czycach. Prowadzi naukę ho-
18

19. NIE BYŁO
dowli kóz i owiec. Sam uczył się razy. Podnosił się i upadał. Zna życiowych a tymi, którzy im po-
zawodu u farmerów francuskich. prawie wszystkie ośrodki dla bez- magają. Człowiek nie podniesie
Dzisiaj przygotowuje osoby bez- domnych w Polsce. Odbył kilka- się, gdy tylko będzie otrzymywał
robotne do utworzenia wiejskiej naście terapii dla uzależnionych. pomoc doraźną. Potrzebuje więzi
spółdzielni socjalnej. Ożenił się, Potem uczestniczył w tzw. z moralnie silną grupą i poczucia,
ma dwoje dzieci. uniwersytetach ludowych orga- że jest innym potrzebny.
– To było ważne doświadczenie nizowanych w Barce. To było
dla obu stron. Ci co piszą ustawy pierwsze doświadczenie partner- W tym roku Europejska Sieć
i tworzą strategie w Parlamencie stwa z pracownikami socjalnymi, Przeciwdziałania Wykluczeniu
Europejskim z uwagą słuchali psychologami i kadrą. Wspólnie Społecznemu znowu zaprosiła
naszych wypowiedzi. Chcą prze- ustalaliśmy tematy i na zmianę je osiem osób z Polski do Brukseli na
łożyć nasze doświadczenia na prowadziliśmy. To pozwoliło nam IV Zjazd Osób Doświadczonych
język ustaw, które powinny za- zbudować więzi. Dzisiaj Leszek Ubóstwem.
kładać aktywność człowieka i jego jest liderem kilku grup uniwer- Przygotowania grupy do wyjazdu
rozwój, a nie tylko wzmacniać sytetów ludowych i współtwórcą i wyboru kandydatów dokonają
postawę przetrwania. Stowarzyszenia Szkoła Animacji uczestnicy Zjazdu ubiegłoroczne-
Socjalnej. Jest też w redakcji Ga- go. Kolejnej grupie życzymy, żeby
Leszek spędził 18 lat na tułaczce zety Ulicznej. podbiła Brukselę.
po dworcach i schroniskach. – W Brukseli mówiłem do
– Najważniejsza jest edukacja 200 uczestników z całej Europy Z Elą Paprzycką, Zbyszkiem
i żeby dostrzec perspektywę na o tym, jak ważne jest budowanie Ścianą i Leszkiem Borem
poprawę losu – podkreśla. Swoją partnerstwa i przyjaźni pomiędzy rozmawiała
nową drogę rozpoczynał wiele osobami w trudnych sytuacjach Barbara Gorczyńska
19

20. BALLADA
O BARCE
Jest gdzieś miejsce na nowo odkryte,
Z ludźmi, co mają serca spękane
I co życie mają tak zryte,
Twarze jasne, lecz oczy spłakane.
Tu w tym miejscu nadzieja błysnęła,
Tym co mylnie wybrali swe drogi,
Tu się nowa ich podróż zaczęła,
Mogą stanąć tu mocniej na nogi.
Heniu pisze teksty piosenek i śpiewa
Biedna Polsko! ty kraju na skraju,
Z Ameryką masz mało wspólnego,
Ale Barka swe porty tu trzyma,
Ludzie robią tu dużo dobrego.
Ech Bareczko, niejedno masz imię
I problemów nie braknie też Tobie.
Ale mogę straconej rodzinie
Słowo „czlowiek” powiedzieć o sobie.
Bo pomagasz na przekór wszystkiemu,
Móc zrozumieć drugiego cżłowieka.
Wierzyć Tobie, to oddać drugiemu
Trochę serca, bo każdy go czeka.
Płyń więc sobie pod wiatr, który wieje
Prosto w oczy, niech wszystkich to dziwi.
Nasze serca są pełne nadziei,
Dopłyniemy do brzegu szczęśliwi.
20

21. fot. Chris Ako
Rozważania wielkopostne
„To jest moje przykazanie, abyście Zrezygnować z pójścia do kina, ktoś okazał im największą z moż-
się wzajemnie miłowali, tak jak ja aby w tym czasie pomóc odra- liwych miłości?
was umiłowałem. Nie ma większej biać lekcje słabszej koleżance
miłości od tej, gdy ktoś życie swoje czy pobawić się z dziećmi sąsiad- Bo gdyby wiedzieli to pewnie nie
oddaje za przyjaciół swoich”. ki, której mąż jest w więzieniu. byłoby tak trudno oddać trochę
Odmówić sobie kupna modnej „swego”, zrezygnować z niektó-
Minęło 2000 lat gdy umarł na bluzki czy butów, aby odłożyć rych luksusów.
krzyżu, a my cieszymy się wa- parę groszy na książki dla ro-
kacjami, słońcem albo śniegiem, dziny, gdzie jest pięcioro dzieci Nie byłoby wtedy głodnych dzieci
nowymi spodniami, dyskoteką. a ojciec stracił pracę. na świecie, ludzi umierających na
ulicach Kalkuty, ataku na WTC
Żyjemy tak, jakby to się nigdy Na całym świecie jest tyle podzia- w Nowym Jorku i nie płakaliby-
nie wydarzyło. Pewnie trudno łów; miliony ludzi, którzy mają śmy dzisiaj. Nie płakalibyśmy...
tak do końca to zrozumieć. Tylko tak niewiele i wielu, którzy mają
czasem przemknie myśl... Co ja prawie wszystko. Czasem zasta- Marysia, lat 17
mogę ofiarować. nawiam się czy oni wiedzą, że
21

22. Społeczne
Biznesu
Sumienie
ŚWIAT WOŁA DZIŚ O KAPITALIZM
Z LUDZKĄ TWARZĄ. POTRZEBUJEMY
SYSTEMU GLOBALNEJ WRAŻLIWOŚCI.
KLAUS SCHWAB
INICJATOR ŚWIATOWEGO FORUM EKONOMICZNEGO
W DAVOS
Znaczna część ludzi ma wraże- siębiorczość mogą przyśpieszyć
nie, że biznes oderwał się od spo- postęp ekonomiczny i rozwój spo-
łeczeństwa, a interes gospodarczy łeczny. A mimo to wiele osób tę-
nie pokrywa się z interesem spo- skni dziś za innymi rozwiązaniami.
łecznym. Samo pojęcie przedsię- Mnożą się populistyczne i oparte
na uproszczeniach opinie, po-
tępiające kapitalizm jako system
ABY POWSTRZYMAĆ FALĘ NASTROJÓW zimny i nieludzki. W dobie skan-
dali finansowych korporacjach
NIEKORZYSTNYCH DLA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI, wielkich korporacjach i w czasach
stagnacji gospodarczej głosy ta-
BIZNES W SPOSÓB PRZEKONYWAJĄCY MUSI kie trafiają na podatny grunt nie
ZADEMONSTROWAĆ LUDZIOM, ŻE JEST INTEGRALNĄ tylko w środowiskach tradycyjnie
kojarzonych z mniejszością, nie
CZĘŚCIĄ SPOŁECZEŃSTWA, A TO OZNACZA, ŻE MUSI mającą wpływu na władzę. Coraz
częściej hasła te przemawiają też
DOROSNĄĆ DO NOWEGO SPOSOBU MYŚLENIA do przedstawicieli klasy średniej.
Ten sceptycyzm klasy średniej
można „wytłumaczyć nagłą oba-
biorczości w wyniku zachowania wą o przyszłość. Zasoby kapitału
niektórych zachłannych czy wręcz topniały, świadczenia emery-
nieuczciwych menedżerów uległo talne nie są już rzeczą pewną,
dyskredytacji. Mamy do czynienia koszty opieki zdrowotnej coraz
z atakiem na wiarygodność nie bardziej nadwątlają przychody,
tylko przedsiębiorców, ale same- a bezpieczeństwo zatrudnienia,
go biznesu, inaczej mówiąc „Sys- nawet w przypadku osób dobrze
temu gospodarki rynkowej. Co wykształconych, staje się coraz
za paradoks. Poziom dobrobytu bardziej iluzoryczne. Do pew-
może się zwiększyć tylko wów- nego stopnia takim antykapitali-
czas, gdy użyjemy do tego celu stycznym myśleniem zaraziły się
dostępnego nam kapitału a zaso- już całe narody: w Ameryce Ła-
by ludzkie wykorzystamy w moż- cińskiej. Kilkoma krajami rządzą
liwie, najefektywniejszy sposób. przywódcy, którzy nie zgadzają
Jedynie wolny rynek, demokracja, się z podstawowymi zasadami
przejrzystość reguł gospodarki rządzącymi wolnym rynkiem.
światowej, współdziałanie i przed- Aby powstrzymać falę nastrojów
22

23. niekorzystnych dla przedsiębior- winni wspierać przedsiębiorców
czości, biznes w sposób przeko- społeczników, którzy w swych lo-
nywający musi zademonstrować kalnych społecznościach włączają
ludziom, że jest integralną częścią się do walki z problemami o zna-
społeczeństwa, a to oznacza, że czeniu globalnym, takimi jak bie-
musi dorosnąć do nowego spo- da czy wykluczenie społeczne. Na
sobu myślenia, który nazwałbym
pro społecznym. Filozofia ta
opiera się na czterech elemen-
tach: korporacyjnej atrakcyjno-
ści, korporacyjnej integralności,
korporacyjnym obywatelstwie
i społecznej przedsiębiorczości.
Pojęcie „korporacyjnej atrakcyj-
ności oznacza, że dana firma musi
udowodnić swą przydatność dla
społeczeństwa. Chodzi o to, by
nie tylko maksymalizować zyski
akcjonariuszy, ale również służyć
społeczeństwu jako takiemu.
Odpowiedzialne zarządzanie po-
winno uwzględniać spodziewane
długoterminowe korzyści płynące
z przyczyniania się do budowy
silnych społeczeństw i co za tym
idzie dynamicznych gospodarek.
Zwiększenie atrakcyjności bizne- Klaus Schwab (w centrum) z grupą przedsiębiorców społecznych podczas Szczytu
su wymaga zmiany podejścia do ekonomicznego w Davos. Polskę reprezentują Barbara i Tomasz Sadowscy
realizacji celów przedsiębiorstwa.
Inwestorzy powinni przestać pa-
trzeć na swe zadania z perspek- świecie są tysiące takich działaczy
tywy krótkoterminowej. „Korpo- (patrz: www.schwabfbund.org).
racyjna integralność” – pod tym Choćby Iftekar Enayetullah i Ma-
pojęciem kryje się stwierdzenie, ąsood Sinha. Ich firma WasteCon-
że biznes powinien rządzić się cem w Bangladeszu zajmuje się
nie tylko określonymi regułami, odbieraniem odpadków organicz-
ale również wartościami. Lide- nych od gospodarstw domowych,
rzy przedsiębiorczości dopiero kompostowaniem ich, a następnie
wówczas odzyskają zaufanie dostarczaniem cennego nawozu
społeczne, gdy ich działania będą do użyźniania gleby. Inny przykład.
oparte na spokojnych systemach Bunker Roy z Barefoot College
zasad moralnych. „Korporacyjne w Indiach, który nawiązuje kon-
obywatelstwo” to ukierunkowanie takt z biedną i niewykształconą
biznesu na pomaganiu w szukaniu młodzieżą wiejską w swym kraju
praktycznych rozwiązań najwięk- i umożliwia najzdolniejszym zdo-
szych problemów naszych czasów. bywanie zawodu architekta, leka-
Przedsiębiorcy winni pracować rza, inżyniera czy specjalisty z za-
ramię w ramię z przedstawicielami kresu technologii internetowej.
rządów i społeczeństw obywatel- Najwyższy czas, by zacząć
skich, walcząc z ubóstwem, AIDS mówić o bardziej oświeconej go-
oraz innymi globalnymi proble- spodarce, otwartej na człowieka,
mami, które uderzają w godność i zacząć wcielać w życie jej zało-
człowieka i zagrażają ludzkiej eg- żenia. Jeśli znajdziemy siłę do ta-
zystencji. I kwestia ostatnia. Przed- kiego działania, wszyscy możemy
stawiciele biznesu oraz władz po- mieć widoki na lepszą przyszłość.
23

24. W PRZEŁOMOWYM
MOMENCIE
WYWIAD
Z TOMASZEM
SADOWSKIM
zaangażowane w sprawy dobra
wspólnego. Nie było to proste.
Po drodze napotykaliśmy na opór
tych, którzy koncentrowali się na
wąsko pojętym interesie.
Dzisiaj widać, że myślenie pro
publico bono jest niezmiernie ak-
tualne, szczególnie w obliczu kry-
zysu w życiu publicznym, gdzie
wiele środowisk politycznych
i gospodarczych ma problemy
w myśleniu o wspólnej drodze.
Mam uczucie, że przez 15 lat
Barka jako środowisko była
wierna zasadom solidarności,
braterstwa, odpowiedzialności za
sprawy trudne, niechętnie podej-
mowane. Nieraz z tego powodu
byliśmy marginalizowani w życiu
– We wrześniu ubiegłego roku było narażonych na przykre kon- społecznym albo podejrzewani
Fundacja Barka obchodziła sekwencje transformacji, na utratę o nieuczciwość.
swoje 15-lecie. Jak chciałbyś równowagi społecznej i ekono-
podsumować ten okres Twojego micznej. Chcieliśmy nadążać za – Dlaczego tak było, przecież
życia ? tymi wyzwaniami, w taki sposób, podejmowane działania były
Mam poczucie, że to było aby z jednej strony odpowiedzieć bardzo użyteczne społecznie?
przedszkole demokracji. Włączy- na problemy socjalne, a z drugiej, Marginalizowani byliśmy głów-
liśmy się w proces budowania aby człowiek, który nagle znalazł nie przez instytucje publiczne.
społeczeństwa obywatelskiego, się w nowej rzeczywistości rozu- W wielu miejscach ciągle mają
który ciągle jest na początku. miał swoje położenie i zobaczył one ducha centralizmu państwo-
Nasze doświadczenie właściwie szansę na rozwój. wego. W 89 r. myślenie o odbu-
dopiero przybliża nas do tego, W 1989 r. podjęliśmy działania dowie państwa odbywało się na
czym jest demokracja i kim jest ze względu na moralne zobo- podstawie doświadczeń zebra-
odpowiedzialny obywatel. Zrozu- wiązanie. Można było pędzić do nych w PRL, a nie w demokracji
mieliśmy, gdzie są najważniejsze przodu, bogacić się, angażować w uczestniczącej. Wszyscy wzrastali-
problemy nie tylko w Polsce, ale zdobycie władzy, ale budowanie śmy w państwie centralistycznym.
w Europie i w świecie. społeczeństwa solidarnego było Urzędnik był „kimś” zarówno na
Kiedy zaczynaliśmy działać wielką potrzebą tego czasu. W poziomie samorządu czy insty-
nie byliśmy w stanie ocenić skali trzydziestu różnych rejonach Pol- tucji rządowych. Dzisiaj obser-
problemów, jak wiele środowisk ski zaczęliśmy tworzyć środowiska wujemy w pomocy społecznej
24

25. utrzymywanie głównie struktury gospodarczej, natomiast rzadko utworzenie ruchu samopomocy,
państwowej. Ten duch centrali- o odpowiedzialności społecznej aktywności kilkunastu stowarzy-
styczny powoduje, że niechętnie i rozwoju społecznym. szeń wyrosłych z naszych działań,
podejmuje się współpracę z inny- Na poziomie biznesu odpowie- utworzonych przez osoby, które
mi partnerami. Dlatego organiza- dzialność za rozwój społeczny pokonały swoje problemy i sła-
cje pozarządowe mają problem, w ogóle się nie pojawia. Pojedyn- bości. Samo-organizacja podnosi
żeby wejść w przestrzeń pomocy czy liderzy biznesowi deklarują morale i uczy nowych umiejęt-
społecznej. Mimo wysiłków nie- zrozumienie dla spraw rozwoju, ności. Tworzą się nowe struktury
których przedstawicieli rządu ale na ogół kończy się na dekla- społeczne, powstają przykłady
i powołaniu Ustawy o Działalności racjach. Pewnie można to zrozu- nowej przedsiębiorczości. Wiele
Pożytku Publicznego mamy, jako mieć. W czasie zmagań w tworze- miejsc Barki wyrosło z ruin: go-
obywatele, bardzo poważnego niu kapitałów gospodarczych nie spodarstwa po byłych PGR-ach,
przeciwnika. Jest nim centralizm
w instytucjach publicznych.
– Nikt nie wątpi, że Barka zbu- BIZNESMENI W POLSCE NA RAZIE UCZĄ
dowała solidarne relacje ze śro-
dowiskami, z którymi pracowała.
Ale to przecież niewystarczające,
aby umożliwić pełną integrację
SIĘ ROBIĆ „KASĘ”, A SPOŁECZEŃSTWO
społeczną i zawodową grup wy-
kluczonych. Czy udało się zbudo-
wać solidaryzm w szerszej skali
NAWET NIE OCZEKUJE OD NICH
z innymi partnerami społecz-
nymi, takimi jak administracja
publiczna, ludzie biznesu, środo- ODPOWIEDZIALNOŚCI. TRZEBA
wiska kościelne. Misja Barki jest
przecież skierowana nie tylko dla
najuboższych, chociaż tak jest KSZTAŁTOWAĆ PRAWO, KTÓRE KORYGUJE
powszechnie postrzegana.
Organizacje pozarządowe, w tym
Barka, były początkowo wzmacnia- WSZELKIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI.
ne ze środków państw zachodnich,
jak również przez organizacje
międzynarodowe. W kraju mamy
po swojej stronie hurtowników, podejmuje się odpowiedzialności domy mieszkalne, miejsca eduka-
firmy, które przekazują daro- za całość przemian społecznych. cji, sklepy, warsztaty itp.
wizny rzeczowe. Trochę na tej Ale od czasu do czasu odczu-
zasadzie, że jest tam odpis. Ak- wamy „ciepły dotyk biznesu”. – Barka na arenie międzynaro-
ceptują oczywiście to, co robimy. Mieliśmy ostatnio pozytywne do- dowej uzyskała wysoką pozycję,
Może czasem wydaje im się to świadczenie z przedsiębiorcami co znalazło wyraz w przyzna-
trochę górnolotne. Mówią: „wy duńskimi, pracującymi w Polsce, nach wyróżnieniach: nagroda
to zajmujecie się jakimiś „mar- którzy wybudowali w Barce Banku Światowego i Globalnej
ginesem”, my natomiast mamy szkołę dla rodzin bezrobotnych. Sieci Rozwoju, tytuł „Bohatera
poważne sprawy na głowie. Two- Takie przykłady się już pojawiają, Europejskiego” w Time Magazi-
rzymy gospodarkę, zarządzamy ale na razie przychodzą głównie ne czy „Przedsiębiorcy Społecz-
instytucjami”. z zachodu. nego”, zaproszenia na „World
Samorządy lokalne, niestety, Wracając do solidaryzmu Bar- Economic Forum” do Davos
przypominają bardziej gospo- ki. Jestem z niego dumny, to jest itd. Barka rozpoznawana jest
darstwa biznesowe niż dobrze ogromny kapitał. Często jesteśmy w świecie jako instytucja, która
zorganizowane wspólnoty teryto- uważani za instytucję, która świad- dąży do rozwoju społecznego
rialne. Mówi się w nich o zarzą- czy usługi socjalne. Myślę jednak, i przeciwdziałania wyklucze-
dzaniu, zarabianiu, o działalności że największą wartością Barki jest niu społecznemu. Czy można
25

26. powiedzieć, że ludzie w świecie lach. Odpowiedzialny biznes socjalnym oraz o spółdzielniach
są lepiej przygotowani do wspie- to odpowiedzialni biznesmeni. socjalnych. W komentarzach do
rania rozwoju społecznego niż Sprowadzanie i pomnażanie tych ustaw wymieniana jest
Polacy? kapitału najczęściej nie łączy się wielokrotnie Fundacja Barka
Dojrzalszy etap rozwoju demo- z zwiększaniem ilości miejsc pra- jako organizacja, która miała
kracji i kapitalizmu na zachodzie cy. Biznes nie zawsze wzmacnia wpływ na ich powstanie. Czy
jest bezdyskusyjny. Można się rozwój. Biznesmeni w Polsce w obliczu centralistycznej i biu-
tam dopatrzyć większej odpowie- na razie uczą się robić „kasę”, rokratycznej pomocy społecznej
dzialności ze strony biznesu, jest a społeczeństwo nawet nie ocze- te ustawy mogą mieć wpływ na
on tam bardziej cywilizowany. kuje od nich odpowiedzialności. zmiany, na kształtowanie party-
W Polsce jestesmy na początku Trzeba kształtować prawo, które cypacyjnej pomocy społecznej
tej drogi, czasami mówi się nawet koryguje wszelkie nieprawidło- i rozwój nowych form w ramach
o „wilczym kapitalizmie” opartym wości. Biznesmen powinien być tzw. ekonomii społecznej.
na prawie silniejszego. odpowiedzialny nie tylko za to, co Wpływanie na zmianę ustaw
robi w swoim zakładzie pracy, ale jest obowiązkiem każdego oby-
– Co środowiska biznesu pol- też w jego otoczeniu. Jeśli inwe- watela. Ten obowiązek wyznacza-
skiego mogłyby zrobić dla roz- stuje na jakimś terenie, powinien ny jest przez miejsce, w którym
woju społecznego? wziąć odpowiedzialność za pełen żyjemy. Ponieważ Barka dotyka
Odpowiedzialność społeczna rozwój tego obszaru. obszaru marginalizacji, więc
spoczywa na każdej grupie, na walczy o możliwości rozwoju dla
naukowcach, na środowiskach – Na stronach internetowych tych grup. Niedopuszczalne jest,
religijnych, biznesmenach, na Ministerstwa Polityki Społecz- abyśmy troszczyli się tylko o oso-
środowiskach politycznych, na nej można dotrzeć do nowych by, którymi się bezpośrednio zaj-
odpowiedzialnych obywate- ustaw o edukacji i zatrudnieniu mujemy. Dojrzewaliśmy do takiej
26

27. odpowiedzialności obywatelskiej tuacji w okresie transformacji. – Czy spodziewasz się, że
przez ostatnie lata. Rozeznane zostały możliwości w Polsce w najbliższych latach
Przed 2 laty zostaliśmy zapro- współpracy z innymi partnera- zrealizowane zostaną idee soli-
szeni przez wicepremiera Jerzego mi, powstały modelowe ustawy, darności i będzie można poka-
Hausnera do współtworzenia utworzonych zostało kilkanaście zać w dużej skali poprawę losu
ustaw. Byliśmy już nieźle przygo- nowych stowarzyszeń wyrasta- osób, które są dzisiaj w większo-
towani, prowadziliśmy programy jących z programów Barki. Jak ści pozostawione bez nadziei?
edukacyjne i przedsiębiorcze. postrzegasz misję Barki w na- Idee te zostały podjęte we wspo-
Centra Integracji Społecznej stępnych latach. mnianych wcześniej działaniach
oparte są o doświadczenia wy- Dzisiaj jesteśmy na tyle dorośli, i znalazły swój wyraz w nowych
wodzące się dokładnie z Barki. żeby konfrontować się z rzeczy- ustawach. Natomiast jest pytanie
Dzisiaj rozmnażają się w Polsce wistością. Głównym wyzwaniem czy one rozkwitną w rzeczywi-
i podejmowane są również przez będzie podjęcie działań w dużo stości, rozwiną się w społecznym
życiu. Świadomy jestem, że są to
długie i trudne procesy, ale możli-
we do zrealizowania. Jest to dzia-
BARKA OTRZYMUJE PO RAZ PIERWSZY łalność na dziesięciolecia i cieszę
się, że mogę uczestniczyć w ich
POWAŻNE ZADANIA I FINANSOWANIE przełomowym momencie.
Z UE W RAMACH PROGRAMU EQUAL NA – Za 3 lata będziesz pewnie
na emeryturze. Przez wiele lat
POPRAWĘ DOSTĘPU DO RYNKU PRACY DLA Ty i Twoja rodzina działaliście
dla spraw rozwoju społecznego.
OSÓB DŁUGOTRWALE BEZROBOTNYCH. DO Czy nie żałujesz tych lat i tego
trudu?
TEJ PORY ĆWICZYLIŚMY „NA GROSIKACH”, Moja rodzina zaangażowana
jest w rozwój dobra wspólnego
od kilku pokoleń. Gdybyśmy
A DZIŚ ZAPRASZAMY POWAŻNE INSTYTUCJE tego nie robili czulibyśmy się
osobami nieodpowiedzialnymi,
DO WSPÓŁDZIAŁANIA. może nawet nieetycznymi. Py-
tanie jest, jak będą wyglądały
nasze emerytury, moje i milio-
inne organizacje. Istota ekonomii większej skali. Nie chodzi tylko nów Polaków, którzy są po sześć-
społecznej polega na myśleniu o ilość placówek, ale i o jakość dziesiątce i nie zdołali odłożyć
o tych, którzy nie są głównymi realizowanych zadań. Chodzi na swoją starość. Zdarzyło się,
bohaterami rozwoju gospodar- o programy, które zmieniają że przez kilka lat nie pobierałem
czego. Dla nich powstały w pol- rzeczywistość, zmieniają czło- wynagrodzenia, ponieważ Barka
skim prawodawstwie możliwości wieka (filozofia rozwoju), a nie nie miała środków. W tamtym
tworzenia własnych małych pozostawiają go na poziomie czasie nasze działania były silnie
przedsiębiorstw społecznych tzw. przetrwania. Unia Europejska marginalizowane. To w sposób
spółdzielni socjalnych. Są to nowe jest naszym sojusznikiem w takim oczywisty rzutuje na wymiar
organizacje non –for– profit, które myśleniu. Barka otrzymuje po naszych emerytur. Ale przecież
tworzą warunki dla aktywności raz pierwszy poważne zadania nie to jest jedynym celem na-
zawodowej grup najczęściej wy- i finansowanie z UE w ramach szej pracy. Można być świetne
kluczanych z rynku pracy. W ten programu EQUAL na poprawę zabezpieczonym a jednocześnie
sposób wytyczona została nowa dostępu do rynku pracy dla osób żyć bez sensu. Ten sens naszego
droga dla rozwoju polityki spo- długotrwale bezrobotnych. Do tej działania jest i pozostanie na
łecznej w Polsce. pory ćwiczyliśmy „na grosikach”, długo, a może nawet sięgnie na-
a dziś zapraszamy poważne in- stępnego pokolenia. A to już jest
– Minione 15-lecie zakończy- stytucje do współdziałania. Bu- największa nagroda.
ło się zebraniem doświadczeń dujemy partnerstwo, które może – Dziękuję za rozmowę
o możliwościach rozwoju grup, spowodować, że „centralizm” się
które znalazły się w trudnej sy- cofnie. Barbara Gorczyńska
27

28. Czy Polska powinna
pomagać krajom
rozwijającym się?
NA POMOC DLA KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH PRZEZNACZA SIĘ W ŚWIECIE
ROCZNIE 68 MILIARDÓW DOLARÓW, PODCZAS GDY NA ZBROJENIA
WYDAJE SIĘ 800 MILIARDÓW DOLARÓW.
CZY WARTO POMAGAĆ, CZY POLSKĘ STAĆ NA TO, ŻEBY POMAGAĆ INNYM
KRAJOM I JAKIE SPOSOBY POMOCY SĄ NAJBARDZIEJ EFEKTYWNE? NAD TYMI
PYTANIAMI ZASTANAWIALI SIĘ UCZESTNICY DEBATY ZORGANIZOWANEJ
W AKADEMII EKONOMICZNEJ W POZNANIU PRZEZ UNDP (PROGRAM
ROZWOJU ORGANIZACJI NARODÓW ZJEDNOCZONYCH) ORAZ STUDENCKĄ
ORGANIZACJĘ AIESEC.
Organizacja Narodów Zjedno- Kampania ta, szczególnie plan dziennie, w każdej minucie umie-
czonych działająca w 166 krajach oddłużenia krajów rozwijających ra kobieta w ciąży, co dziesiąte
świata ogłosiła jako jeden z celów się, nabiera szczególnego znacze- dziecko nie dożywa do 5 roku
milenijnych kampanię społeczną nia w sytuacji, gdy połowa miesz- życia, co piąte dziecko nie cho-
pod hasłem „czas pomóc innym”. kańców świata żyje za 1 dolara dzi do szkoły, 1/5 mieszkańców
ziemi nie ma dostępu do czystej
wody, 2/3 kobiet to analfabetki,
40 milionów ludzi jest zarażona
wirusem HIV.
Wiele krajów oraz organizacji
międzynarodowych wspomaga
rozwój krajów mniej rozwinię-
tych. Pomaga im finansowo i ma-
terialnie oraz wysyła specjalistów.
Celem tej pomocy jest wsparcie
wzrostu gospodarczego i zmniej-
szenie ubóstwa, wsparcie reform
demokratycznych, rządów prawa
i samorządności, zapobieganie
konfliktom wewnętrznym i wzrost
bezpieczeństwa w świecie. Pomoc
rozwojowa jest czym innym niż
pomoc humanitarna świadczona
doraźnie w przypadku katastrof
humanitarnych, klęsk żywioło-
wych i konfliktów militarnych.
W Polsce przeprowadzono ba-
danie opinii publicznej na temat
poparcia społecznego dla pomocy
rozwojowej dla Krajów III Świata.
28

29. 63 % Polaków opowiedziało się za nieść korzyści Polsce typu zwięk- W 2003 roku Polska zajmowała
udzielaniem takiej pomocy przez szenie prestiżu Polski w świecie 37 pozycję na 200 państw.
Polskę. Jakie są argumenty? czy utworzenie lepszych warun- W 2003 roku Polska otrzymała
Część badanych uważała, ze ków inwestycyjnych za granicą. na swój rozwój 1,2 miliarda dola-
wspieranie rozwoju krajów słabiej Podkreślano też, że Polska jako rów, a sama przeznaczyła na po-
rozwiniętych jest moralnym obo- członek Unii Europejskiej i OECD moc krajom słabiej rozwijającym
W POLSCE PRZEPROWADZONO BADANIE OPINII PUBLICZNEJ NA
TEMAT POPARCIA SPOŁECZNEGO DLA POMOCY ROZWOJOWEJ
DLA KRAJÓW III ŚWIATA. 63 % POLAKÓW OPOWIEDZIAŁO SIĘ ZA
UDZIELANIEM TAKIEJ POMOCY PRZEZ POLSKĘ.
wiązkiem Polaków, że bogatsze podpisała zobowiązania między- się tylko 27 milionów dolarów.
państwa pomogły nam, więc teraz narodowe na pomoc rozwojową. Po przystąpieniu do Unii Euro-
my powinniśmy pomóc bied- pejskiej Polska została włączona
niejszym. Poza tym uważano, że Z badań przeprowadzonych w politykę europejską na rzecz
Polska jest krajem wystarczająco przez Bank Światowy wynika, pomocy rozwojowej, która rocz-
zamożnym by pomagać innym że na 200 krajów badanych aż nie wynosi 25 miliardów dolarów.
oraz, że pomaganie może przy- 150 jest biedniejszych niż Polska. W związku z tym Polska zobowią-
29

30. zała się, że od 2006 roku będzie rozwojowa dla krajów słabiej Odpowiedzialna rola w zabu-
przeznaczać na rozwój biedniej- rozwijających się udzielana przez dowywaniu przepaści pomię-
szych krajów z budżetu państwa organizacje obywatelskie i wyspe- dzy bogatymi i biednymi przy-
jedną dziesiątą (1/10) procenta cjalizowane organizacje między- pada też firmom komercyjnym,
dochodu narodowego. Jest to ok. narodowe jest trzykrotnie większa które zostały zaproszone przez
3 zł miesięcznie na głowę staty- niż pomoc państw. Kofi Annana do projektu Glo-
stycznego podatnika. Organizacje są też bardzo ak- bal Compact. W partnerstwie
tywne w wysyłaniu do krajów publiczno-prawno-społecznym
W debacie podkreślano, że duże rozwijających się wolontariuszy podejmowane są kwestie
dysproporcje pomiędzy bogatymi i specjalistów. Często osoby bez- inwestycji, szkoleń, rozwoju
i biednymi są źródłem wielu kon- robotne z krajów bogatych mogą infrastruktury, poprawy sta-
fliktów w świecie. Nierówności być bardzo przydatne w krajach nu służby zdrowia, poziomu
wywołują wojny. Nierzadko te biedniejszych. Taki pomysł reali- edukacji.
dysproporcje wykorzystywane są zują Szwajcarzy wysyłając swoich
do podniecania agresji i ataków bezrobotnych wolontariuszy do Na koniec istotna wydaje się
terrorystycznych. krajów rozwijających się. refleksja, że pomaganie innym
Kilka organizacji polskich, w tym jest procesem wzajemnego zbli-
Przedstawiciele organizacji Fundacja Barka z Poznania, zo- żania się i ubogacania. Pomoc,
pozarządowych podkreślali rolę stało zaproszonych w ramach aby mogła być przyjęta i aby nie
organizacji i osób prywatnych w pomocy rozwojowej do Global- upokarzała wymaga osobistego
niesieniu pomocy humanitarnej nej Sieci Rozwoju, której celem zaangażowania ludzi, aby mogła
i rozwojowej np. Polskiej akcji jest przenoszenie innowacyjnych skutkować rozwojem powinna
Humanitarnej (w poprzednim i przedsiębiorczych doświadczeń opierać się o budowanie więzi
numerze GU prezentowaliśmy okresu transformacji z Europy oraz o edukację.
tę organizację), Caritas, czerwo- Środkowo- Wschodniej do Kra-
nego Krzyża, UNICEF. Pomoc jów III Świata. Barbara Sadowska
30

31. Prosto z serca
Barka na Ukrainie
Domy Wspólnot, szkoły, przed- wiele osób rozpaczliwie poszuku- jeżdżają do nas. Zapoznają się
siębiorstwa społeczne, programy je możliwości wyjazdu. Ci, którzy z działaniami Barki i innych or-
budownictwa socjalnego tworzo- zostają muszą jakoś przetrwać. ganizacji. Poznają polski system
ne są przez Barkę od 15 lat. Po- W codziennej walce o przetrwa- prawny przeciwdziałania wyklu-
wstawały dzięki zaangażowaniu nie znajdują jeszcze czas, aby czeniu społecznemu. Uczestniczą
wielu ludzi dobrej woli z kraju troszczyć się o innych, którzy w corocznych obozach w Chu-
i zagranicy: z Francji, Niemiec, mają mniej. Zawsze powracam dopczycach k/Pniew. Mają okazję
Holandii, Danii, Anglii i USA. Py- od nich zmobilizowany. Widzę nawiązać kontakty z organizacja-
tając ich o motywację odpowia- z jednej strony wielkie ubóstwo, mi z Europy Zachodniej i całego
dali, że znajdywali tu w Polsce so-
lidaryzm, który ich zobowiązywał. PIERWSZE KONTAKTY NAWIĄZALIŚMY 6 LAT TEMU NA
Wielu z nich mówiło, że zaanga- WSCHODNIEJ UKRAINIE W CZERNIHOWIE Z ORGANIZACJĄ
żowanie w problemy społeczne
sąsiadujących państw jest drogą ARRATTA, KTÓRA ZAJMUJE SIĘ POMOCĄ DZIECIOM
do przeciwdziałania niepokojom Z NAJUBOŻSZYCH RODZIN.
społecznym i kształtowaniu eks-
tremalnych postaw. Obserwuje- a z drugiej ich otwarcie i wza- świata, mogą też odbyć u nas
my to w innych częściach świata, jemną pomoc. To jest doskonała staż przez okres kilku miesięcy.
gdzie skrajne ubóstwo całych lekcja człowieczeństwa. Tam naj- Stopniowo dociera do nas coraz
społeczności rodzi konflikty i pro- lepiej widać, że najlepszym lekar- więcej zainteresowanych. Są oso-
wadzi do terroryzmu. stwem, pomocą dla człowieka jest by również z Odessy, Równego,
W jaki sposób możemy spłacić drugi człowiek. Środki materialne Iwanofrankijska i innych ukraiń-
ten dług zaciągnięty u bogatszych są ważne, ale nie są istotą pomocy skich miast. Podobnie dzieje się
sąsiadów? Czymś naturalnym wy- wzajemnej. z Białorusią.
dawało się zaangażowanie w bu- Drugą bratnią organizacją, W Fundacji Stefana Batorego
dowanie systemu walki z ubó- z którą Barka współpracuje od uruchomiony został specjalny
stwem na wschodzie, głównie na ponad dwóch lat to Oselia we Program Wschód-Wschód, który
Ukrainie. Mamy spore doświad- Lwowie. Z grupą przyjaciół z Osel- wspiera organizacje polskie w po-
czenie i sprawdzone rozwiązania, li spotkałem się po raz pierwszy maganiu Ukrainie i innym krajom
które nasi wschodni przyjaciele we Lwowie, kiedy jeszcze działali tego regionu Europy.
mogą dopasować i wykorzystać w organizacji Doroga. To jedy- Miejmy nadzieję, że u naszych
w swoich warunkach. na w 800-tysięcznym Lwowie Wschodnich przyjaciół zacznie
Pierwsze kontakty nawiązaliśmy organizacja zajmująca się, obok powstawać coraz więcej i więcej
6 lat temu na wschodniej Ukra- jednej grupy AA, terapią alkoho- organizacji społecznych walczą-
inie w Czernihowie z organizacją lików. System rządowy oferuje cych z ubóstwem i innymi proble-
Arratta, która zajmuje się pomocą jedynie detoksykacje w szpitalach mami, a Fundacja Barka z innymi
dzieciom z najuboższych rodzin. psychiatrycznych. Tu we Lwowie polskimi partnerami w jakimś
Przeciętnie zarabiają 150 hrywien. ta grupa niepijących alkoholików stopniu przyczynią się do tego.
Przelicznik ukraińskiej hrywny na postanowiła stworzyć wspólnotę Życzę Przyjaciołom z Ukrainy
polską złotówkę jest jak 1:1. Ceny na wzór Barki. Chcieli zamieszkać wszystkiego najlepszego. Dzięku-
żywności są także prawie takie razem, aby wspierać się w swojej ję im za wszystkie lekcje solidary-
same. Niektóre artykuły, które na trzeźwości. Wynajęli zrujnowany zmu międzyludzkiego, w których
skutek załamania gospodarki nie dom pod Lwowem i działają. razem uczestniczyliśmy.
są produkowane na Ukrainie, są Co możemy im i wielu innym
nawet droższe. Powoduje to, że zaoferować? Od kilku lat przy- Wojciech Zarzycki
31

32. RADIO W „GAZECIE ULICZNEJ”
Dzisiaj Peja
BYŁO RADIO W TEATRZE 8 DNIA. ZAPROSILIŚMY JE TEŻ
DO GAZETY ULICZNEJ. MYŚLIMY TU O RADIU MERKURY,
KTÓRE OD LAT AKTYWNIE UCZESTNICZY W BUDOWANIU
SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO: WIELKI WKŁAD MAJĄ
TU REPORTAŻE MARII BLIMEL I WANDY WASILEWSKIEJ
ORAZ ORGANIZOWANY PRZEZ LATA KONKURS NA
WIELKOPOLANINA ROKU.
W KOLEJNYCH NUMERACH GU BĘDZIEMY POKAZYWAĆ
BOHATERÓW RADIOWYCH REPORTAŻY, KTÓRZY MIMO
PRZECIWNOŚCI I OGRANICZEŃ, REALIZUJĄ MARZENIA,
POKONUJĄ SŁABOŚCI I ZMIENIAJĄ RZECZYWISTOŚĆ.
J estem pod wrażeniem spotka-
nia z Peją znanego w Polsce
reprezentanta muzyki hip-hop
oraz audycji o nim, której autor-
kami są Maria Blimel i Wanda
Wasilewska, dziennikarki Radia
Merkury. Zaprosiły one Peję na
spotkanie ze słuchaczami Radia
Merkury w Teatrze 8 Dnia. – To
pewne, że jeżeli bym nie rapował
to bym kradł – powiedział na po-
czątku spotkania. Dla młodych
ludzi historia życia Peji jest lekcją
zmagania się młodego człowieka
ze swoimi słabościami, pokazuje
jaki wpływ na osobowość ma
rodzina i środowisko, w którym
młodzi żyją oraz jak determinacja
i silna wola pozwalają realizować
marzenia. Peja próbuje pomóc
duchowo ludziom, którzy są
w kryzysie, nie mają planów, na-
dziei, mobilizuje ich do zmian.
Jak jeden z jego fanów powie-
dział, że Peja towarzyszy mu w je- chce nas przekonać, abyśmy nie pał” wszy w przedszkolu i od tego
go życiu, przekonuje, że może robili błędów. czasu został nazwany Peją. Mówi,
być lepiej, i że to zależy od nas. Peja to „ksywa” z podwórka, że to ksywa na całe życie. Wycho-
Śpiewa o czarnej stronie życia, oznacza wszę. Jako chłopiec „zła- wał się na Jeżycach – to najgoręt-
32