Evrimsel psikolojinin temelleri ve çalışma alanları

1. EVRİMSEL PSİKOLOJİ
Zeki Doruk Erden
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü
Lisans Öğrencisi
Evrim Ağacı

4. Klasik Psikoloji ve Evrimsel Psikoloji
Klasik Evrimsel
Fizyoloji Damarlarda kan
dolaşımı NASIL sağlanır?
Damarlarda kan
dolaşımını sağlayan
mekanizma NEDEN
evrimleşmiştir?
Psikoloji Yavrularımıza karşı
NASIL duygular besleriz?
Yavrularımıza karşı özel
duygular beslememize
sebep olan mekanizma
NEDEN evrimleşmiştir?

5. Psikolojik Mekanizmaların Özellikleri
• Evrimsel süreçte ortaya çıkmış bir psikolojik mekanizmanın şu anki formunda var
olma sebebi, evrimsel süreçteki spesifik bir hayatta kalma ya da üreme sorununu
çözmüş olmasıdır.
• Bir mekanizma, sadece dar bir bilgi parçasını almak üzere tasarlanmıştır.
• Bir mekanizmanın girdisi (input), organizmaya karşılaştığı spesifik problem söyler.
• Psikolojik bir mekanizmanın girdisi, karar verme mekanizmaları yolu ile çıktıya
(output) dönüştürülür.
• Bu çıktılar fizyolojik bir aktivite, diğer psikolojik mekanizmalar için bilgi veya açık
bir davranış olabilir.
• Bu çıktı, spesifik bir problemin çözümüne yöneltilmiştir.
• David Buss, Evolutionary Psychology: The New Science of the Mind

7. Evrimsel Psikolojinin Araştırma Alanları
 Bilinç
 Çiftleşme
 Yavru bakımı
 Aile ve akraba ilişkileri
 Duyular ve algılar
 Öğrenme
 Duygular
 Bellek
 Hafıza
 Kişilik
 Dil
 Kültür
 Din
 Psikolojik anormallikler
 Sosyal psikoloji
…

8. Evrimsel Psikolojinin Araştırma Alanları
 Bilinç
 Çiftleşme
 Yavru bakımı
 Aile ve akraba ilişkileri
 Duyular ve algılar
 Öğrenme
 Duygular
 Bellek
 Hafıza
 Kişilik
 Dil
 Kültür
 Din
 Psikolojik anormallikler
 Sosyal psikoloji
…

9. BELLEĞİN EVRİMİ

11. Belleğin işlevi nedir?

12. 1

13. 2

14. ?

15. Belleğin evrimsel süreç tarafından
şekillendirilmesindeki iki önemli kriter:
• Geçmişten yararlanarak geleceği tahmin etmemizi sağlamak
• Sınırlı bilgiyle mümkün olduğunca hızlı ve güvenilir kararlar vermemizi
sağlamak

16. DUYGULARIN EVRİMİ

18. Gülme ve gülümseme ifadelerinin evrimi
(J. van Hooff)

19. Doğal seçilim tarafından
şekilendirilmiş, spesifik
durumlardaki tehditlere ve
fırsatlara adaptif bir şekilde tepki
verebilmesi için organizmanın
fizyolojik, psikolojik ve davranışsal
parametrelerini, kapasitelerini ve
eğilimlerini artıracak şekilde
ayarlayan operasyon çeşitleri

23. Adrenalin
KAÇ
YA DA
SAVAŞ!

25. NE AMACA HİZMET EDİYORLAR?
Randolph Nesse Paul EkmanBarbara Fredrickson

26. Negatif Duygular
• Daha çok sayıda, daha çeşitli

29. • MEMNUNİYET
• NEŞE • İLGİ
• SEVGİ
POZİTİF?

31. SONUÇ
 Bu özelliklerin bazıları, günümüzde, aslında evrimleşme
sebeplerinden olmayan amaçlara hizmet etmektedir.
 Bu özellikler, yine diğer tüm özelliklerimiz gibi, yaşama, üreme
ve genlerimizi sonraki nesillere aktarma şansımızı artırmaktadır.
 Psikolojik özelliklerimiz, diğer tüm özelliklerimiz gibi
evrimsel süreçte ortaya çıkmıştır.

32. Kaynakça
• Evolutionary Analysis, Douglas Futuyma (2009), sf: 79-80
• http://www.talkorigins.org/origins/postmonth/jan97.html
• http://tvblogs.nationalgeographic.com/2011/02/07/the-amazing-shereshevsky/
• Atlantic International University Open Course Materials – Elements of Change 1:
Evolutionary Psychology
(http://courses.aiu.edu/Elements%20of%20Change/ELEMENTS%20OF%20CHANGE%
20-%20SESSION%201/ELEMENTS%20OF%20CHANGE%20-%20SESSION%201.pdf)
• Klein, Z. (2000). "The ethological approach to the study of human behavior"
(http://www.nel.edu/21_6/NEL21062000X001_Klein_.pdf)
• Dr. Dale Glaebach “What Is Evolutionary Psychology?”
(http://www.systemsthinker.com/interests/mind/glabachep/glabachwhatisep.shtml)
• Evolutionary Psychology, Steven J. C. Gaulin and Donald H. McBurney, Second Edition
(2004), sf: 1-24
• Evolutionary Psychology, Lance Workman and Will Reader, Third Edition (2014), sf: 1-
36, 248-267, 329-355