1. ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
Π.Μ.Σ. ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ.
ΜΑΘΗΜΑ :
ΕΘΝΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΙΙ:
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:
Η. ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ - ΣΤΕΦΑΝΟΥ
Συμμετοχή: Γ. ΑΜΙΤΣΗΣ
ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:
ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ:
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Σ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ
ΑΘΗΝΑ ΜΑΪΟΣ 2003.

2. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ...........................................................................1
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Σ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ...................................................................1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ.....................................................................................................................2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ...............................................................................................................................2
ΜΕΡΟΣ Α: ΤΟ ΒΑΣΙΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΑΣΥΛΟΥ.....................4
1. Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΕΥΗΣ (1951)................................................................................4
2. ΤΟ ΑΣΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΔΟΥΒΛΙΝΟΥ
(1999).......................................................................................................................................7
3. Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 343/2003 (ΔΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙ) ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ
ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΜΕΛΟΥΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ
ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΑΙΤΗΣΗΣ ΑΣΥΛΟΥ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΣΕ
ΚΡΑΤΟΣ ΜΕΛΟΣ ΑΠΟ ΥΠΗΚΟΟ ΤΡΙΤΗΣ ΧΩΡΑΣ.
................................................................................................................................................16
ΜΕΡΟΣ Β: ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ..............................................................................................22
1. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ (2000)...............................................22
...............................................................................................................................................28
2. ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ
ΕΥΡΩΠΗΣ ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΘΕΝ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ
ΕΥΡΩΠΗΣ (1999)..................................................................................................................28
3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ...................................................32
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ....................................................................................................................35
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ.......................................................................................................................37
ΕΙΣΑΓΩΓΗ

3. Η παρούσα εργασία με θέμα το πλαίσιο δράσης και δημιουργίας του Ευρωπαϊκού Ταμείου
για τους Πρόσφυγες στα πλαίσια της υπό διαμόρφωση Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασύλου,
πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος «Εθνική διοίκηση και Ευρωπαϊκή
ολοκλήρωση ΙΙ: Υλοποίηση κοινοτικών πολιτικών στην Ελλάδα» του Δ΄ εξαμήνου του
Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Ευρωπαϊκή Διοίκηση και Πολιτική» του Παντείου
Πανεπιστημίου με επιβλέπουσα Καθηγήτρια την κ. Νικολακοπούλου – Στεφάνου.
Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η αποτύπωση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής για το Άσυλο.
Μια εξελισσόμενη πολιτική που διαμορφώθηκε στα πλαίσια της Σύμβασης της Γενεύης του
1951 και του Πρωτοκόλλου της Ν. Υόρκης του 1967, των δράσεων του Συμβουλίου της
Ευρώπης, αρχικά μέσω του Ταμείου Αποκατάστασης Προσφύγων και στη συνέχεια μέσα από
την μετεξέλιξη αυτού, την Τράπεζα Ανάπτυξης (Council of Europe Development Banc), την
Σύμβαση του Δουβλίνου του 1999 και το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τους Πρόσφυγες
(2000/596/ΕΚ) με τελευταία εξέλιξη τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 343/2003 του Συμβουλίου,
της 18ης Φεβρουαρίου 2003, για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον
προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης ασύλου που
υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας.
Οι μεθοδολογικές δυσκολίες που ανέκυψαν αφορούσαν τον μεγάλο όγκο εργασίας που
απαιτούσε η μελέτη όλων των ανωτέρω κειμένων, η προσπάθεια διάκρισης των νέων κάθε
φορά στοιχείων σε κείμενα που πολλάκις επαναλάμβαναν τα ίδια στοιχεία και η ανεύρεση
υλικού για το «Ευρωπαϊκό Ταμείο Αποκατάστασης Προσφύγων» για το οποίο δεν υπάρχουν
Ελληνικές βιβλιογραφικές αναφορές.
Το φαινόμενο των προσφύγων παρουσιάζει έξαρση σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει
ο αρμόδιος οργανισμός στα πλαίσια του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Σύμφωνα λοιπόν με την
UNHCR, στις αρχές του 2002 ο αριθμός των προσφύγων ανερχόταν παγκοσμίως στα 19,8
εκατομμύρια άτομα –σχεδόν ένας σε κάθε 300 ανθρώπους του πλανήτη είναι πρόσφυγας-. Το
προηγούμενο έτος ο αριθμός αυτός άγγιζε τα 21,8 εκατομμύρια άτομα.
Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο η Πολιτική Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων που
περιλαμβάνει το θέμα των προσφύγων έχει αναχθεί στην πιο παραγωγική όλων, αφού
αντιστοιχεί στο 40% της νέας Ευρωπαϊκής νομοθεσίας που θεσπίζεται. Είναι βέβαια γεγονός
ότι η διαδικασία λήψης αποφάσεων στα πλαίσια αυτής της πολιτικής είναι δύσκαμπτη. Η
Ε.Ε. πρέπει να αυξήσει την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στο
θέμα μας, εισάγοντας την πλειοψηφική αρχή σε περισσότερες περιοχές όπως η μετανάστευση
και το άσυλο. Για την αύξηση του Δημοκρατικού ελέγχου θα ήταν επίσης θεμιτό, το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να συναποφάσιζε και το Δ.Ε.Κ. να αποκτούσε πλήρη εξουσία
εξέτασης της σχετικής νομοθεσίας. Η διαφάνεια και η αποτελεσματικότητα θα αυξανόταν
επίσης με την κατάργηση του συστήματος των πυλώνων, ή με την συγχώνευση του τρίτου με
τον πρώτο πυλώνα.

4. Η Ε.Ε. γνωρίζει τα τελευταία χρόνια μια μαζική εισβολή μεταναστών και προσφύγων
εξαιτίας των αποτελεσμάτων της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης αλλά και της αδιάσειστης
επικράτησης, μετά και τον δεύτερο πόλεμο στο Ιράκ (2003) της ρεαλιστικής σχολής των
διεθνών σχέσεων. Ο έλεγχος των ροών αυτών θα αποτελέσει βασική ανάγκη στο κοντινό
μέλλον και η Ε.Ε. στα πλαίσια της αρχής της επικουρικότητας θα πρέπει να εφαρμόσει
απλούστερες και αποτελεσματικότερες πρακτικές δράσης για την επίτευξη των στόχων της.
ΜΕΡΟΣ Α: ΤΟ ΒΑΣΙΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΑΣΥΛΟΥ.
1. Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΕΥΗΣ (1951).

5. Στο σύγχρονο διεθνές δίκαιο, το νομικό καθεστώς που εφαρμόζεται στους πρόσφυγες
πηγάζει από την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το καθεστώς των προσφύγων της 28ης
Ιουλίου 1951 (Σύμβαση της Γενεύης) 1
και το Πρωτόκολλο για το καθεστώς των Προσφύγων
της 31ης
Ιανουαρίου 1967 (Πρωτόκολλο της Ν. Υόρκης).2
Το άρθρο 1 της Σύμβασης της Γενεύης προσδιορίζει την έννοια του πρόσφυγα ως εξής:
Πρόσφυγας είναι το πρόσωπο που λόγω δικαιολογημένου φόβου δίωξης για λόγους
φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ορισμένη κοινωνική ομάδα ή λόγω των
πολιτικών του πεποιθήσεων, βρίσκεται εκτός της χώρας της οποίας έχει την ιθαγένεια
και δεν μπορεί, ή εξαιτίας αυτού του φόβου δεν επιθυμεί να απολαμβάνει την προστασία
της.
Η Σύμβαση της Γενεύης είχε θεσπίσει χρονικό όριο σύμφωνα με το οποίο τα γεγονότα τα
οποία συνιστούσαν δικαιολογημένο φόβο δίωξης θα έπρεπε να είχαν συμβεί πριν την
01/01/1951 (λόγω της επιθυμίας των κυβερνήσεων να περιορίσουν τις υποχρεώσεις τους σε
προσφυγικές καταστάσεις που θα προέκυπταν μελλοντικά). Με την πάροδο όμως του χρόνου
άρχισε να γίνεται αισθητή η ανάγκη να εφαρμοστούν οι διατάξεις της Σύμβασης και σε
παρόμοιους νέους πρόσφυγες.
Για το σκοπό αυτό καταρτίστηκε το Πρωτόκολλο της Ν. Υόρκης του 1967, σύμφωνα με το
οποίο τα κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να εφαρμόζουν τις ουσιώδης διατάξεις της
Σύμβασης της Γενεύης, σύμφωνα με τους ορισμούς της, αλλά χωρίς τον χρονικό περιορισμό
του 1951.
Για να αναγνωρισθεί ένα πρόσωπο ως πρόσφυγας πρέπει να επικαλεστεί δικαιολογημένο
φόβο δίωξης για κάποιον από τους λόγους που αναφέρονται στο άρθρο 1 της Σύμβασης.
Εναπόκειται στο κράτος υποδοχής να συνεκτιμήσει όλους εκείνους τους παράγοντες –
προσωπικότητα του αιτούντος, κοινωνική του θέση κ.α. –και να αποφασίσει για την απονομή
ή όχι την ιδιότητα του πρόσφυγα.
Διακρίνεται η έννοια του «πρόσφυγα» από αυτή του «μετανάστη» ο οποίος ορίζεται αρνητικά
σε σχέση με τα όσα προβλέπει το άρθρο 1 της Σύμβασης της Γενεύης για τους πρόσφυγες:
Μετανάστης δηλαδή είναι το πρόσωπο που για λόγους διαφορετικούς από αυτούς που
προβλέπει η Σύμβαση εγκαταλείπει οικειοθελώς τη χώρα του με σκοπό να εγκατασταθεί
αλλού. Μπορεί να ωθείται από οικονομικά κίνητρα όσο και από διάφορους άλλους
προσωπικούς λόγους.
Η διεθνής προστασία των προσφύγων προσδιορίζεται από ορισμένες βασικές αρχές οι οποίες
αναλύονται στη συνέχεια:
 Την αρχή του ασύλου
1 Βλέπε το πλήρες κείμενο της Σύμβασης του 1951 στο «Εγχειρίδιο για τις διαδικασίες και τα κριτήρια καθορισμού του καθεστώτος των προσφύγων.» Γ΄ έκδοση Αθήνα 2000
του Γραφείου του ύπατου αρμοστή των Η.Ε. για τους πρόσφυγες.
2Βλέπε Σ. Περάκη και Π. Μάστακα «Άσυλο, Πρόσφυγες Μετανάστες» Εκδόσεις Σάκκουλα 2002 σελ. 43-47.

6.  Την αρχή της μη επαναπροώθησης
 Την αρχή της μη – διάκρισης
 Την αρχή της διεθνούς συνεργασίας
 Την αρχή της εξεύρεσης λύσεων
 Την αρχή της προστασίας
Άσυλο είναι η προστασία που παρέχεται σε έναν αλλοδαπό όταν αυτός προσφεύγει σ’ ένα
κράτος επειδή απειλείται σε άλλο κράτος η ζωή ή η ελευθερία του για λόγους
πολιτικούς, θρησκευτικούς ή φυλετικούς. Το κυριότερο χαρακτηριστικό του ασύλου
είναι ότι χορηγείται κατ’ απόλυτη διακριτική ευχέρεια του κράτους υποδοχής μετά από
εξέταση της σκοπιμότητας της αίτησης χορήγησης ασύλου3
. Κατά περιόδους
κατεβλήθησαν πολλές προσπάθειες για την κατοχύρωση της υποχρεωτικής χορήγησης
ασύλου από τα κράτη, ωστόσο οι προσπάθειες αυτές δεν καρποφόρησαν ποτέ.4
Τα όρια μεταξύ του άσυλου και του καθεστώτος του πρόσφυγα είναι πολύ λεπτά. Η ιδιότητα
του πρόσφυγα υπάγεται σε συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως αυτές ορίζονται στη Σύμβαση
του 1951 ενώ το πολιτικό άσυλο χορηγείται κατ’ απόλυτη διακριτική ευχέρεια του
κράτους υποδοχής και ανεξάρτητα αν το πρόσωπο στο οποίο χορηγείται πληροί ή όχι τους
συμβατικούς όρους. Το καθεστώς του πρόσφυγα συνεπάγεται το άσυλο, το δε άσυλο
προϋποθέτει πρόσφυγα5
.
Στο άρθρο 33 της Σύμβασης της Γενεύης προβλέπεται η αρχή της μη επαναπροώθησης.
Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι κανένα συμβαλλόμενο μέρος δεν θα απελάσει ή θα
επαναπροώθηση καθ΄ οιονδήποτε τρόπο, πρόσφυγα στα σύνορα εδαφών στα οποία η ζωή ή η
ελευθερία του θα μπορούσαν να απειληθούν για λόγους φυλής, εθνικότητας, κοινωνικής
τάξης ή πολιτικών πεποιθήσεων. Η πρακτική σημασία της αρχής αυτής είναι ότι από τη
στιγμή που ένας πρόσφυγας φθάσει σε μια χώρα ζητώντας άσυλο, τουλάχιστον είναι
εγγυημένο ότι θα μπορέσει να παραμείνει στη χώρα αυτή έως ότου η αίτηση του γίνει δεκτή
ή απορριφθεί από τις αρμόδιες αρχές.
Το άρθρο 3 της Σύμβασης αφορά την αρχή της μη – διάκρισης. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι
τα συμβαλλόμενα μέρη θα εφαρμόσουν τις ρυθμίσεις που προβλέπονται από αυτήν χωρίς
διάκριση όσον αφορά τη φυλή, τη θρησκεία ή τη χώρα προέλευσης.
3 Ρούκουνας Εμ., Διεθνής προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα δικαιώματα του ανθρώπου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 1995, σελ.
252. «Διακήρυξη της Γενικής Συνέλευσης των Η.Ε. 2312 (ΧΧΙΙ), 1967».
4 Για πρώτη φορά γίνεται επίσημα λόγος για το άσυλο στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που υπογράφθηκε στο Παρίσι το 1948. Πρόκειται δε για
ένα κείμενο διακηρυκτικού χαρακτήρα– soft law - μη δεσμευτικό που περιγράφει τις γενικές αρχές που οφείλουν τα κράτη να τηρούν. Στο άρθρο 14 § 1 αναφέρεται: κάθε άτομο
που καταδιώκεται έχει το δικαίωμα να ζητά άσυλο και να του παρέχεται άσυλο σε άλλες χώρες. Η Διακήρυξη δεν αποσαφηνίζει τι θεωρεί ως λόγους καταδίωξης, ούτε
δημιουργεί υποχρέωση του κράτους να παράσχει άσυλο.
5 Ρούκουνας Εμ., Διεθνής προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα δικαιώματα του ανθρώπου, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 1995, σελ.
252.

7. Το άρθρο 35 της Σύμβασης της Γενεύης και το άρθρο 2 του Πρωτοκόλλου της Ν. Υόρκης
σχετίζονται με την αρχή της διεθνούς συνεργασίας. Τα συμβαλλόμενα κράτη υποχρεούνται
να συνεργάζονται με την Ύπατη αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγές,
προκειμένου την διευκόλυνση της εφαρμογής των ρυθμίσεων της σύμβασης.
Περαιτέρω η Ύπατη αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών είναι επιφορτισμένη με την ευθύνη
αναζήτησης και εξεύρεσης λύσεων στο πρόβλημα των προσφύγων (αρχή της εξεύρεσης
λύσεων), ενώ η μεταχείριση των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο γενικά (αρχή της
προστασίας) προσδιορίζεται από τις γενικότερες συμβάσεις που αφορούν τα ανθρώπινα
δικαιώματα.
Στα άρθρο 1 παράγραφος Γ σημεία 1 έως 6 της Σύμβασης καταγράφονται οι προϋποθέσεις
σύμφωνα με τις οποίες ένα πρόσωπο παύει να θεωρείται πρόσφυγας και ως εκ τούτου η
Σύμβαση δεν εφαρμόζεται πια. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι οι εξής:
1. Εκ νέου εκούσια χρήση της εθνικής προστασίας.
2. Εκούσια επανάκτηση της ιθαγένειάς του
3. Απόκτηση νέας ιθαγένειας.
4. Εκούσια επανεγκατάσταση στη χώρα όπου υπήρχε φόβος δίωξης.
Σε συνέχεια του άρθρου 1, οι παράγραφοι Δ, Ε και ΣΤ περιέχουν τις διατάξεις που
αποκλείουν από το καθεστώς του πρόσφυγα :
1. Πρόσωπα που απολαμβάνουν ήδη της προστασίας των Ηνωμένων Εθνών.
2. Πρόσωπα που κρίνεται ότι δεν έχουν ανάγκη από διεθνή προστασία. (πχ που
εγκλημάτησαν στη χώρα προέλευσής τους.)
3. Πρόσωπα που θεωρείται ότι δεν αξίζουν να τύχουν διεθνούς προστασίας (πχ
εγκληματίες πολέμου).
Η τελική πράξη της Συνδιάσκεψης της Γενεύης εις την οποία υιοθετήθηκε η σύμβαση του
1951, συνιστά στις κυβερνήσεις να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την προστασία της
οικογένειας του πρόσφυγα (αρχή της οικογενειακής ενότητας).
Τέλος η Σύμβαση της Γενεύης δεν καθορίζει τις διαδικασίες που πρέπει να υιοθετούνται για
τον καθορισμό του καθεστώτος του πρόσφυγα. Επαφίεται στα συμβαλλόμενα κράτη να
θεσπίσουν τη διαδικασία που θεωρούν προσφορότερη.
2. ΤΟ ΑΣΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΔΟΥΒΛΙΝΟΥ
(1999).

8. Τα δυτικά ευρωπαϊκά κράτη είχαν ήδη επικυρώσει τη Σύμβαση της Γενεύης πριν από το
1960. Την ίδια στιγμή η Ευρώπη είναι χωρισμένη στα δύο ως αποτέλεσμα του Ψυχρού
πολέμου. Στο πλαίσιο αυτό τα ευρωπαϊκά κράτη αναγνώριζαν αμέσως ως πρόσφυγες τα
άτομα τα προερχόμενα από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Αργότερα και με την
υπογραφή του πρόσθετου πρωτοκόλλου του 1967 αρχίζει η χορήγηση του καθεστώτος του
πρόσφυγα και σε μη- ευρωπαίους.
Τα ευρωπαϊκά κράτη στο θέμα της πολιτικής ασύλου και προσφύγων εμφάνιζαν διαφορετικές
εθνικές πολιτικές επειδή τα ζητήματα αυτά άπτονταν των εσωτερικών τους υποθέσεων. Από
τη δεκαετία του 70 και έπειτα ο αριθμός των αιτούντων άσυλο στην ευρωπαϊκή ήπειρο
αυξήθηκε κατακόρυφα6
.
Στη συνθήκη της ΕΟΚ του 1957 δεν γίνεται κανένας λόγος για θέματα ασύλου και
προσφύγων. Η πολιτική αυτή θεωρούταν αποκλειστικά εθνική αρμοδιότητα και επομένως
κρατήθηκε μακριά από τη κοινοτική οδό. Η πρώτη αναφορά σε επίπεδο ΕΟΚ, στο θέμα των
προσφύγων καταγράφεται το 1964 σε μια δήλωση των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των
κρατών μελών, συνερχόμενοι στο πλαίσιο του Συμβουλίου, όπου δηλώνουν την πρόθεση
τους για ευνοϊκή μεταχείριση των αναγνωρισμένων από τη Σύμβαση της Γενεύης προσφύγων
που κατοικούν εντός της επικράτειας ενός κράτους μέλους και μετακινούνται σε άλλο κράτος
μέλος προκειμένου να ασκήσουν μισθωτή εργασία7
.
Καθοριστική για τη πολιτική ασύλου υπήρξε η υιοθέτηση της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης
(ΕΕΠ), 1986. Ενόψει της εσωτερικής αγοράς τη θέση των εσωτερικών συνόρων λαμβάνουν
τα εξωτερικά. Στο πλαίσιο αυτό τέθηκε η αναγκαιότητα συνολικής αντιμετώπισης του
ζητήματος των προσφύγων και των διαδικασιών αιτήσεως και χορήγησης ασύλου. Υπήρχε
ορατός κίνδυνος εμφάνισης φαινομένων asylum shopping
Το πρώτο βήμα προς μια πολιτική για το άσυλο αποτέλεσε η πρωτοβουλία της Βρετανικής
κυβέρνησης κατά τη διάρκεια της Προεδρίας της ΕΟΚ, το β’ εξάμηνο του 1986 για τη
σύσταση μιας ad hoc ομάδας μετανάστευσης προκειμένου να προωθήσει τα κατάλληλα
μέτρα για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων μέσα από διακυβερνητικές μεθόδους
συνεργασίας8
. Μεταξύ των άλλων πεδίων αρμοδιοτήτων αυτής της ad hoc ομάδας ήταν και
τα μέτρα για την επίτευξη κοινής πολιτικής σχετικά με την εξάλειψη της κατάχρησης του
ασύλου σε συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης και την Ύπατη Αρμοστεία των
Ηνωμένων Εθνών.
6 Το 1972 οι αιτήσεις χορήγησεις ασύλου ήταν 13.000, το 1980 158.500.
7 Δήλωση αρ. 64/305 των Αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών της ΕΟΚ που συνήλθαν στο πλαίσιο του Συμβουλίου, για το θέμα των προσφύγων, 25/03/1964,
στο: Περράκης Στ., Μάστακας Θ. Π., Άσυλο, πρόσφυγες, μετανάστες: νομοθετική πολιτική διεθνών οργανισμών, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα, 2002, σελ. 196-197.
8 Γι’ αυτό ακριβώς η κίνηση αυτή προήλθε από τη Μ. Βρετανία, τη κατεξοχήν χώρα υπέρ του διακυβερνητικού τρόπου λήψης αποφάσεων και της περιοριστικής ερμηνείας της
ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων. Ήταν μάλιστα έκδηλη η επιθυμία να μην εφαρμοστούν οι κοινοτικές διαδικασίες κατά την πραγμάτωση της ελεύθερης κυκλοφορίας των
προσώπων.

9. Μετά από διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν από τη σύνοδο της Μαδρίτης, (Μάιος 1989)
υπεγράφη την 15 Ιουνίου του 1990 η Σύμβαση περί καθορισμού του κράτους που είναι
υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης παροχής ασύλου, η οποία υποβάλλεται σε ένα από τα
κράτη μέλη των Ε.Κ. γνωστή και ως Σύμβαση του Δουβλίνου9
.
Απευθύνεται αποκλειστικά στα κράτη μέλη της Ε.Ε. και η Επιτροπή έχει δικαίωμα να
παρευρίσκεται στις εργασίες της επιτροπής που αυτή – η σύμβαση - θεσπίζει και αποτελείται
από ένα αντιπρόσωπο από κάθε κράτος μέλος. Την έχουν επικυρώσει όλα τα μέλη της Ε.Ε.
πλην της Φιλανδίας και τελικά τέθηκε σε ισχύ την 01-09-199710
.
Η σύμβαση του Δουβλίνου (ΣΔ) έχει πολλά κοινά σημεία με τη Σύμβαση Εφαρμογής των
Συμφωνιών Schengen (ΣΕΣΣ). Βασικό της χαρακτηριστικό είναι η αρχή της ευθύνης ενός
μόνο κράτους για την εξέταση μιας αίτησης ασύλου, που είχε επεξεργαστεί και
ενσωματωθεί στην Σύμβαση Schengen. Οι δύο συμβάσεις διαπνέονται από την ίδια
φιλοσοφία και πολλά άρθρα τους είναι σχεδόν όμοια.11
. Η σύμβαση του Δουβλίνου σε
ορισμένα ζητήματα προχωράει ένα βήμα παραπάνω ένα συμβαλλόμενο κράτος οφείλει να
εξετάσει εάν υπάρχει ένα τρίτο και ασφαλές κράτος για να αναλάβει τον αιτούντα και μόνο
σε αρνητική περίπτωση εφαρμόζονται οι διατάξεις της σύμβασης. Αν υπάρχει, το αρμόδιο
για την εξέταση του ασύλου κράτος διατηρεί τη δυνατότητα να επιστρέψει τον αιτούντα σε
αυτή τη χώρα – όχι τη χώρα προέλευσής του. Ακόμα δίδεται η δυνατότητα παρέκκλισης από
το ένα και μόνο υπεύθυνο κράτος στη περίπτωση που ένα άλλο κράτος θέλει να εξετάσει
αυτό την αίτηση χορήγησης ασύλου αν και δεν είναι αυτό υπεύθυνο. Επίσης σε περίπτωση
αρνητικής γνωμοδότησης από ένα κράτος δεν δύναται η άσκηση έφεσης κατά της απόφασης
γιατί είναι ασύμβατη με το πνεύμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Τέλος γίνεται δεκτό ως αίτιο
χορήγησης ασύλου η οικογενειακή επανένωση.
Αναλυτικότερα, στο προοίμιο της Σύμβασης, αναφέρεται ότι σκοπός της είναι η εξασφάλιση
ενός χώρου στον οποίο θα μπορούν να διακινούνται ελεύθερα οι άνθρωποι, σύμφωνα με τις
προσταγές της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης. Η Σύμβαση αναγνωρίζει την υποχρέωση των
κρατών μελών να συμμορφώνονται με τις ρυθμίσεις της Σύμβασης της Γενεύης και του
Πρωτοκόλλου της Ν. Υόρκης για την έννομη κατάσταση των προσφύγων.
Αποτελείται από είκοσι δύο άρθρα τα οποία κατά βάση ασχολούνται με τον προσδιορισμό
του αρμόδιου κράτους για την εξέταση αίτησης ασύλου. Το άρθρο 3 συγκεντρώνει το
σκεπτικό των δημιουργών της αφού ορίζει τον σκοπό της, που είναι η διασφάλιση ότι μόνο
ένα συμβαλλόμενο κράτος είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης ασύλου από υπήκοο
τρίτης χώρας επιδιώκοντας έτσι την εξάλειψη φαινομένων, όπως οι «πρόσφυγες σε τροχιά»
και η κατάθεση πολλαπλών διαδοχικών αιτήσεων. Αυτό δεν αποκλείει όμως το δικαίωμα
οποιουδήποτε άλλου κράτους μέλους να εξετάσει την αίτηση, εφόσον το επιθυμεί και ο
9 Είναι ενδεικτικό ότι προτιμήθηκε η νομική μορφή της σύμβασης για να τονιστεί ο διακυβερνητικός της χαρακτήρας.
10 Η Ελλάδα την κύρωσε με το νόμο 1996/1991, ΦΕΚ Α 106/91.
11 Για παράδειγμα: αρθ. 28 της ΣΕΣΣ με άρθ. 2 της ΣΔ, άρθ 29 της ΣΣΕΣ με αρθ. 3 ΣΔ, Αρθ. 30, 35,36 ΣΕΣΣ με άρθ. 4-8 ΣΔ αντίστοιχα και πολλά άλλα.

10. αιτών, ακόμα και αν δεν είναι βάσει της Σύμβασης αρμόδιο, οπότε το αρμόδιο κράτος
απαλλάσσεται των υποχρεώσεών του. Η έναρξη της διαδικασίας προσδιορισμού του
αρμόδιου κράτους συμπίπτει με την πρώτη υποβολή της αίτησης και μόλις το αρμόδιο κράτος
προσδιοριστεί, οφείλει να δεχτεί τον αιτούντα άσυλο.
Στα άρθρα 4 έως 8 περιλαμβάνονται τα κριτήρια για τον προσδιορισμό του αρμόδιου
κράτους. Τα κριτήρια αυτά είναι :
 Το κριτήριο της οικογένειας, σύμφωνα με το οποίο ένα κράτος μέλος είναι
υποχρεωμένο να εξετάσει αίτηση αιτούντος, εάν προηγουμένως έχει αναγνωρίσει την
προσφυγική ιδιότητα σε κάποιο από τα μέλη της οικογένειάς του.
 Το κριτήριο των εγγράφων που έχει στην κατοχή του ο αιτών άσυλο. Οι άδειες
διαμονής, οι θεωρήσεις εισόδου και διέλευσης αποτελούν τεκμήρια αρμοδιότητας να
εξετάσει το άσυλο, η χώρα που εξέδωσε τα έγγραφα αυτά. Προβλέπονται και
ειδικότερες διατάξεις για την αποσαφήνιση προβλημάτων που πιθανώς να
προκύπτουν.
 Το κριτήριο της διέλευσης των συνόρων. Στην περίπτωση που ο αιτών άσυλο έχει
παράνομα περάσει τα σύνορα κράτους μέλους και μπορεί αυτό να αποδειχτεί, τότε
αρμόδιο για την εξέταση της αίτησης είναι το κράτος αυτό, εκτός εάν ο αιτών
παρέμεινε για τουλάχιστον έξι μήνες στο κράτος όπου υπέβαλλε αίτηση, οπότε
αρμόδιο είναι το κράτος αυτό, ανεξάρτητα από το που πέρασε παράνομα τα σύνορα .
 Το άρθρο 7, αναφέρεται στην περίπτωση που ένας αλλοδαπός διέρχεται τα εξωτερικά
σύνορα κράτους – μέλους για να μεταβεί στην επικράτεια άλλων κρατών μελών.
Στην περίπτωση αυτή, το κράτος αυτό είναι αρμόδιο για την εξέταση της αίτησής
του, εκτός εάν για τη διέλευση των συνόρων του δεν απαιτεί θεώρηση και επίσης δεν
απαιτείται θεώρηση στα άλλο κράτος μέλος, στο οποίο μεταβαίνει ο αλλοδαπός για
να καταθέσει την αίτηση ασύλου του. Το κράτος μέλος στη ζώνη διερχομένων του
αεροδρομίου του οποίου υποβάλλεται η αίτηση, είναι υπεύθυνο για την εξέταση της
αίτησης.
 Τέλος η Σύμβαση του Δουβλίνου, θέτει ως τελευταίο σε προτεραιότητα κριτήριο, το
πρώτο κράτος στο οποίο υποβλήθηκε η αίτηση, εάν δεν μπορούν να εφαρμοστούν τα
προηγούμενα κριτήρια.
Το άρθρο 12 προβλέπει την περίπτωση που μια αίτηση παροχής ασύλου υποβάλλεται στις
αρμόδιες αρχές ενός κράτους μέλους από αιτούντα που βρίσκεται στην επικράτεια άλλου
κράτους μέλους. Στην περίπτωση αυτή, το τελευταίο αυτό κράτος καθορίζει το υπεύθυνο
κράτος μέλος για την εξέταση της αίτησης ασύλου.
Τα άρθρα 10-15 αφορούν τις διαδικασίες αλληλοενημέρωσης και δράσης των κρατών, από τη
στιγμή που προσδιοριστεί το αρμόδιο για την εξέταση της αίτησης κράτος.

11. Τέλος με το άρθρο 18 συνίσταται μια Επιτροπή, η οποία αποτελείται από έναν αντιπρόσωπο
της κυβέρνησης κάθε κράτους μέλους. Η Επιτροπή αυτή είναι επιφορτισμένη με την εξέταση
κάθε θέματος που σχετίζεται με την ερμηνεία και την εφαρμογή της Συνθήκης. Η προεδρία
της ασκείται από το κράτος μέλος που ασκεί και την προεδρία του Συμβουλίου των
Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
Η Σύμβαση του Δουβλίνου όπως και η Σύμβαση εφαρμογής των συμφωνιών Schengen
δεν προχωρά στην εναρμόνιση των εθνικών διαδικασιών εξέτασης των αιτήσεων
ασύλου, επομένως η ύπαρξη διαφορετικών εθνικών προσεγγίσεων προκαλεί
διαφορετική μεταχείριση των αιτήσεων και διαφορετικές αποφάσεις σε θέματα ασύλου
και προσφύγων. Επίσης ούτε η Σύμβαση του Δουβλίνου ούτε η Σύμβαση Εφαρμογής των
Συμφωνιών Schengen περιλαμβάνουν ρυθμίσεις για τους de facto πρόσφυγες αλλά και τη
δυνατότητα χορήγησης ασύλου σε υπηκόους των κρατών μελών της Ε.Ε. Άλλη σημαντική
παράλειψη και των δύο είναι η μη αναφορά σε όλες τις σχετικές ρυθμίσεις σε δικαιώματα
των αιτούντων ασύλου.
Αν και οι δύο συμβάσεις έχουν διακυβερνητικό χαρακτήρα, η Σύμβαση του Δουβλίνου
θεωρείται πιο ολοκληρωμένη και πιο ώριμη προχωρώντας προς τη σωστή κατεύθυνση για
την εγκαθίδρυση ενός χώρου χωρίς εσωτερικά σύνορα.
Η Σύμβαση του Δουβλίνου αντικατέστησε τις διατάξεις της Σύμβασης Εφαρμογής των
Συμφωνιών Schengen στα θέματα ασύλου σύμφωνα με απόφαση που λήφθηκε στη Βόννη
τον Απρίλιο του 1994. Εκεί σε συνάντηση των αρμοδίων υπουργών αποφασίστηκε ότι όταν
τεθεί σε εφαρμογή η Σύμβαση του Δουβλίνου θα ισχύσει αυτή και υπογράφθηκε
Πρωτόκολλό με το οποίο αποφεύγεται η πιθανότητα σύγκρουσης μεταξύ των δύο
συμβάσεων.
Εν κατακλείδι για τη Σύμβαση του Δουβλίνου, διαπιστώνουμε πως πρόκειται για μια
προσπάθεια να ρυθμιστεί το πρόβλημα των αλλοδαπών με τα δεδομένα του Ευρωπαϊκού
χώρου, Πρόκειται για ένα κείμενο περιφερειακής ισχύος και ένα βήμα προς την δημιουργία
μιας ενιαίας Ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου.
Με την υπογραφή της συνθήκης του Μάαστριχτ ( 30-10-1991), τα θέματα ασύλου και
μετανάστευσης παρέμειναν μεν εκτός του πεδίου της κοινοτικής αρμοδιότητας όμως πήραν
τη θέση τους στο θεσμικό βάθρο με τη δημιουργία του τρίτου πυλώνα της Ε.Ε. Τα εννέα
πεδία της διακυβερνητικής συνεργασίας στους τομείς της δικαιοσύνης και των Εσωτερικών
Υποθέσεων αποτέλεσαν τον τίτλο VI της ΣΕΕ. Στο πεδίο συνεργασίας είχε τοποθετηθεί η
πολιτική ασύλου.
Με την υπογραφή της Συνθήκης του Άμστερνταμ η προβληματική του ασύλου τίθεται σε
νέες βάσεις. Το καινοτόμο στοιχείο της νέας συνθήκης αποτέλεσε η κοινοτικοποίηση μέρους
των θεμάτων που αποτελούσαν το περιεχόμενο του έως τότε τρίτου πυλώνα. Έτσι εισάγεται
ένας νέος τίτλος στην ΣΕΚ, ο τίτλος IV, άρθρα 61 – 69 για την ελεύθερη κυκλοφορία των

12. προσώπων και ο οποίος περιλαμβάνει τις κοινοτικοποιημένες διατάξεις για τις θεωρήσεις, το
άσυλο, τη μετανάστευση και άλλες συναφείς πολιτικές. Έτσι ο τρίτος πυλώνας περιορίζεται
σε δύο κυρίως θέματα, αυτό της αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας στις ποινικές
υποθέσεις12
.
Για την προοδευτική εγκαθίδρυση του χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, το
Συμβούλιο θα πρέπει μέσα σε διάστημα 5 χρόνων να θεσπίσει μέτρα μεταξύ άλλων και για το
άσυλο, άρθ. 61. Στο άρθρο 63 που ακολουθεί, εξειδικεύονται οι τομείς στους οποίους το
Συμβούλιο θεσπίζει μέτρα. Βέβαια τα μέτρα αυτά έχουν κυρίως χαρακτήρα ελάχιστων
προδιαγραφών και αναφέρονται περιοριστικά. Έτσι το Συμβούλιο θεσπίζει καταρχήν μέτρα
για το άσυλο, σύμφωνα πάντα με τη Σύμβαση της Γενεύης του 1951 και το Πρωτόκολλο του
1967 για τους πρόσφυγες.
Τα μέτρα αυτά αφορούν τα κριτήρια και τους μηχανισμούς για τον προσδιορισμό του
αρμόδιου κράτους για την εξέταση της αίτησης ασύλου, που έχει υποβληθεί σε κράτος μέλος
από υπήκοο τρίτης χώρας, τις ελάχιστες προδιαγραφές για την αναγνώριση υπηκόων τρίτων
χωρών ως προσφύγων και τις ελάχιστες προδιαγραφές και διαδικασίες, με τις οποίες τα
κράτη μέλη χορηγούν ή ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα. 13
Ακόμα θα θεσπιστούν μέτρα από το Συμβούλιο για τους πρόσφυγες και εκτοπισθέντες
σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές παροχής προσωρινής προστασίας σε εκτοπισθέντες
από τρίτες χώρες, που δεν μπορούν να επιστρέψουν στο τόπο καταγωγής τους ενώ θα
επιδιωχθεί ένας δίκαιος και ισόρροπος καταμερισμός των βαρών μεταξύ των κρατών μελών
αναφορικά με την υποδοχή και την αντιμετώπιση των συνεπειών της υποδοχής προσφύγων
και εκτοπισθέντων. Για το τελευταίο δεν απαιτείται η πενταετή προθεσμία για την έκδοση
των αντίστοιχων πράξεων.
Πλέον οι αποφάσεις στο πεδίο του ασύλου έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα για τα κράτη μέλη
και άμεση εφαρμογή στην εσωτερική έννομη τάξη των κρατών της Ε.Ε. Ωστόσο το άρθρο 63
δεν μεταφέρει απεριόριστες αρμοδιότητες και εξουσίες στην Κοινότητα αναφορικά με το
άσυλο, καθώς καταγράφονται ένας οι τομείς εκείνοι στους οποίους εφαρμόζεται η
αρμοδιότητα της Κοινότητας.
Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί η μη άμεση υπαγωγή της πολιτικής ασύλου
στις κοινοτικές διαδικασίες παρά μόνο μετά από μια περίοδο 5 ετών κατά την οποία το
Συμβούλιο θα έχει τον αποκλειστικό λόγο για τη λήψη δεσμευτικών μέτρων για όλα τα κράτη
μέλη. Τέλος στο άρθρο προβλέπεται ότι ο τίτλος αυτός δεν θα θίγει την άσκηση των ευθυνών
12 Ιωακειμίδης Π. Κ., Η συνθήκη του Άμστερνταμ, νέο πρότυπο ολοκλήρωσης ή σύμπτωμα απο – ολοκλήρωσης;, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα, 1998, σελ.92-93.
13 Την ίδια περίοδο σημαντικό κείμενο αποτελεί η Κοινή θέση (1996) σχετικά με την εναρμονισμένη εφαρμογή του ορισμού του Πρόσφυγα κατά την έννοια του άρθρου 1 της
Σύμβασης της Γενεύης. Πρόκειται για ένα κείμενο Soft law, που υιοθετήθηκε με βάση το άρθρο Κ. 3. της συνθ. Μάαστριχτ. Κρίνοντας απαραίτητο να εναρμονιστούν τα
κριτήρια προσδιορισμού της ιδιότητας του πρόσφυγα εγκρίθηκαν ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των κριτηρίων αναγνώρισης και αποδοχής ενός
προσώπου ως πρόσφυγα. Οι κυριότερες είναι: η ατομική και όχι η συλλογική εξέταση μιας αίτησης χορήγησης ασύλου, η εξέταση να γίνεται με βάση τα πραγματικά γεγονότα με
το βάρος της απόδειξης να βαρύνει τον αιτούντα, καθοριστικό στοιχείο για την έννοια του πρόσφυγα αποτελεί ο φόβος διώξεων και δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στο φορέα των
διώξεων, όπου όμως γίνεται πολύ περιοριστικά η προσέγγιση του όρου δίωξη.

13. που εμπίπτουν στα κράτη μέλη για την τήρηση της δημόσιας τάξης και τη διασφάλιση της
εσωτερικής ασφάλειας. Έτσι εάν ένα ή περισσότερα κράτη αντιμετωπίσουν έκτακτη
κατάσταση που να χαρακτηρίζεται από αιφνίδια εισροή υπηκόων τρίτων χωρών, το
Συμβούλιο δύναται να αποφασίσει με ειδική πλειοψηφία κατόπιν προτάσεως της Επιτροπής
για τη θέσπιση προσωρινών μέτρων που να μην διαρκούν περισσότερο από έξι μήνες.
Στο Πρωτόκολλο για το άσυλο υπηκόων των κρατών μελών που προσαρτήθηκε στη Συνθήκη
του Άμστερνταμ εισάγεται ρύθμιση με την οποία θεωρούνται όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε.
«ασφαλείς χώρες καταγωγής». Το Πρωτόκολλο βρίσκεται σε ευθεία αντίθεση με τη Σύμβαση
της Γενεύης του 1951 ιδιαίτερα όσον αφορά τη δυνατότητα που αναγνωρίζεται σε ένα
πρόσωπο που διώκεται ή απειλείται η ζωή του ν’ αναζητήσει άσυλο σε άλλη χώρα και την
υποχρέωση της τελευταίας να εξετάσει την αίτηση του ακόμα και αν αποφασίσει να του την
αρνηθεί14
.
Πέντε μόλις μήνες μετά την ισχύ της Συνθήκης του Άμστερνταμ το Μάιο του 1999
συγκλήθηκε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Τάμπερε στις 15 και 16 Οκτωβρίου 1999 με στόχο
να προωθήσει με πολιτικές αποφάσεις τη δημιουργία του Χώρου Ελευθερίας, Ασφάλειας και
Δικαιοσύνης στην Ε.Ε. Το Τάμπερε αδιαμφισβήτητα αποτέλεσε ορόσημο για την ανάπτυξη
της Ένωσης ως χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, κατά τους στόχους που έθεσε
η Συνθήκη του Άμστερνταμ και έδωσε στο όλο εγχείρημα μια νέα ώθηση. Το Ευρωπαϊκό
Συμβούλιο κατάφερε να δώσει νέο περιεχόμενο στις ασάφειες και της γενικότητες της
Συνθήκης του Άμστερνταμ δίνοντας τους συγκεκριμένο περιεχόμενο μέσα από τη χάραξη
νέων κατευθυντηρίων γραμμών.15
Πρώτος στόχος, η δημιουργία σχέσεων εταιρικότητας με τις χώρες καταγωγής των
αιτούντων άσυλο.
Δεύτερος αλλά εξίσου σημαντικός η εισαγωγή και εφαρμογή ενός ενιαίου ευρωπαϊκού
συστήματος χορήγησης ασύλου.
Τρίτος αλλά με μια πιο μακροπρόθεσμη προοπτική, το Συμβούλιο καθόρισε τη λήψη
κανόνων που θα οδηγήσουν σε μια κοινή διαδικασία για το άσυλο και μια ενιαία νομική
κατάσταση για εκείνους στους οποίους χορηγείται άσυλο, ισχύουσα σε όλο το έδαφος της
Ένωσης.
Τέλος το Συμβούλιο προτείνει τη λήψη ορισμένων μέτρων προκειμένου να υλοποιήσει της
παραπάνω προτάσεις. Έτσι προτείνει την αξιολόγηση των χωρών καταγωγής, την εισαγωγή
ενός ενιαίου καθεστώτος σε όλους εκείνους στους οποίους χορηγήθηκε άσυλο, τη
δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ταμείου για τους πρόσφυγες, την οριστικοποίηση το
14 Περράκης Στέλιος Ε., Ο χώρος ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην ΕΕ, στο ΕΠΕΕΣ: Εισαγωγή στις Ευρωπαϊκές Σπουδές, Τόμος Α, εκδ. Σιδέρης, Αθήνα, 2001, σελ.
376.
15 Την ίδια περίοδο θεσπίστηκε η Κοινή Δράση της 26ης Απριλίου 1999 του Συμβουλίου, βάσει του άρθου Κ3 της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία προβλέπει
μέτρα και προγράμματα προοριζόμενα να υποστηρίξουν την υποδοχή και τον εκούσιο επαναπατρισμό προσφύγων, ακουσίως μετακινηθέντων και αιτούντων άσυλο, καθώς και
έκτακτη βοήθεια στα άτομα που έχουν εγκαταλείψει το Κοσυφοπέδιο λόγω των πρόσφατων γεγονότων. (L 114/2).

14. ταχύτερο δυνατό του συστήματος προσδιορισμού της ταυτότητας των αιτούντων άσυλο
(Eurodac) και την επίτευξη συμφωνίας για το ζήτημα της προσωρινής προστασίας των
εκτοπισμένων ατόμων με βάση την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών.
Το χειμερινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συγκλήθηκε στο Λάακεν δύο χρόνια μετά,
επαναβεβαίωσε τη δέσμευση του στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές και τους στόχους
που ετέθησαν επί Τάμπερε αλλά σημείωσε την ανάγκη να δοθεί νέα ώθηση και επιπλέον
κατευθύνσεις στην όλη διαδικασία. Τόνισε ακόμη τη σημασία της ταχύτατης ενσωμάτωσης
στις εθνικές έννομες τάξεις των κρατών μελών των αποφάσεων του Συμβουλίου αλλά και την
ανάγκη να επικυρωθούν οι μετά Μάαστριχτ συμβάσεις.
Το Συμβούλιο χαιρέτησε θερμά την ίδρυση του Ευρωπαϊκού ταμείου για τους πρόσφυγες,
τη θέσπιση του κανονισμού του Eurodac16
και της οδηγίας για την προσωρινή προστασία
εντούτοις η πρόοδος εξακολουθεί να θεωρείται περιορισμένη. Στόχος του Ευρωπαϊκού
Συμβουλίου είναι η υιοθέτηση μιας κοινής Πολιτικής για το Άσυλο και τη Μετανάστευση
που θα πραγματώνεται την προστασία των προσφύγων πάνω στις αρχές που έθεσε η
Σύμβαση της Γενεύης, 1951, και πάντα λαμβάνοντας υπόψη της δυνατότητες υποδοχής κάθε
κράτους μέλους17
. Η ουσιαστική προσφορά του Λάακεν έγκειται στην χάραξη δύο
κατευθύνσεων:
 πρώτον, την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού συστήματος για την ανταλλαγή
πληροφοριών σε θέματα ασύλου, μετανάστευσης και της κατάστασης που επικρατεί
16 Το πρώτο Ευρωπαϊκό Ηλεκτρονικό Σύστημα Αναγνώρισης Δακτυλικών Αποτυπωμάτων (AFIS) θα τεθεί σε λειτουργία στις 15 Ιανουαρίου 2003. Ονομάζεται EURODAC και
θα καταχωρεί τα δακτυλικά αποτυπώματα των αιτούντων άσυλο και ορισμένων κατηγοριών παράνομων μεταναστών που εισέρχονται σε οιαδήποτε συμμετέχουσα χώρα. Με τον
τρόπο αυτό θα καταστεί δυνατή η εφαρμογή της "Σύμβασης του Δουβλίνου" σχετικά με τα κριτήρια και τους μηχανισμούς προσδιορισμού του κράτους που είναι υπεύθυνο για
την εξέταση αίτησης παροχής ασύλου, καθώς και του κοινοτικού κανονισμού που θα την αντικαταστήσει κατά τη διάρκεια του 2003.
Το EURODAC, ένα σύστημα για την αντιπαραβολή των δακτυλικών αποτυπωμάτων των αιτούντων άσυλο και ορισμένων κατηγοριών παράνομων μεταναστών, θα αρχίσει να
λειτουργεί από τις 15 Ιανουαρίου στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (προς το παρόν, με εξαίρεση τη Δανία) και στις τρίτες χώρες που δεσμεύονται από τον κανονισμό
EURODAC (Νορβηγία και Ισλανδία).
Σκοπός της εν λόγω βάσης δεδομένων είναι να διευκολύνει τον προσδιορισμό του κράτους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης παροχής ασύλου σύμφωνα με τους
μηχανισμούς και τα κριτήρια που προβλέπονται από τη "Σύμβαση του Δουβλίνου". Επομένως, πρόκειται περί ενός σημαντικού εργαλείου για την ανάπτυξη του Κοινού
Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου που ζητήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατά τη σύνοδό του στο Τάμπερε της Φινλανδίας, τον Οκτώβριο του 1999.
Κάθε συμμετέχον κράτος λαμβάνει πάραυτα τα δακτυλικά αποτυπώματα όλων των δακτύλων κάθε αιτούντος άσυλο ηλικίας τουλάχιστον 14 ετών. Τα δακτυλικά αυτά
αποτυπώματα αντιπαραβάλλονται προς τα δεδομένα δακτυλικών αποτυπωμάτων που έχουν διαβιβαστεί από άλλα συμμετέχοντα κράτη και έχουν ήδη αποθηκευτεί στην κεντρική
βάση δεδομένων. Εφόσον το EURODAC αποκαλύψει ότι τα εν λόγω δακτυλικά αποτυπώματα έχουν ήδη καταχωρηθεί, ο αιτών άσυλο στέλλεται πίσω στη χώρα στην οποία
έχουν αρχικά καταχωρηθεί τα δακτυλικά του αποτυπώματα.
Η πρόσβαση στο σύστημα αυτό περιορίζεται αποκλειστικά για τους σκοπούς που αναφέρονται στον κανονισμό EURODAC. Δεν περιέχει δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα
όπως το ονοματεπώνυμο του ατόμου αλλά βασίζεται αποκλειστικά και μόνο σε βιομετρική σύγκριση. Συστήνεται επίσης μια ανεξάρτητη κοινή εποπτική αρχή προκειμένου να
εξασφαλίζεται ότι δεν θίγονται τα δικαιώματα των υποκειμένων των δεδομένων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε το EURODAC εντός του συμφωνημένου, βραχύτατου χρονοδιαγράμματος (δύο έτη μετά την έκδοση του κανονισμού) και θα είναι
υπεύθυνη για τη λειτουργία του συστήματος εξ ονόματος των συμμετεχόντων κρατών. Η συνεργασία στο πλαίσιο αυτό ήταν άψογη και θα αποτελέσει καλή βάση για την
υλοποίηση περαιτέρω ευρείας κλίμακας κοινών σχεδίων τεχνολογίας της πληροφορίας, όπως η δεύτερη γενιά του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν ή το μελλοντικό
Ευρωπαϊκό Σύστημα Αναγνώρισης Θεωρήσεων.
Το EURODAC αποτελείται από μία κεντρική μονάδα στο πλαίσιο της Επιτροπής, εξοπλισμένη με πλήρως μηχανοργανωμένη, ηλεκτρονική κεντρική βάση για την αντιπαραβολή
των δακτυλικών αποτυπωμάτων αιτούντων άσυλο και με ένα σύστημα ηλεκτρονικής διαβίβασης δεδομένων μεταξύ συμμετεχόντων κρατών και κεντρικής μονάδας. Έχουν
ληφθεί όλα τα αναγκαία μέτρα για τη διαφύλαξη της ασφάλειας και για την προστασία των δεδομένων που καταχωρούνται στο EURODAC.
Η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο ετήσια έκθεση με πληροφορίες για τη διαχείριση και την απόδοση του EURODAC.
17 Συμπεράσματα της Προεδρίας, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λάεκεν, 14/15 Δεκ 2001, Συμ.. 37 – 39.

15. στις χώρες καταγωγής, η υλοποίηση του Eurodac, καθώς και του κανονισμού για την
αποτελεσματικότερη εφαρμογή της Σύμβασης του Δουβλίνου και
 δεύτερον την εγκαθίδρυση κοινών διαδικασιών για το άσυλο, την υποδοχή και την
επανένωση των οικογενειών, συμπεριλαμβανομένου και ταχύτατες διαδικασίες όπου
αυτό είναι εφικτό για να βοηθηθούν και οι αιτούντες άσυλο18
.
Τέλος στα Συμπεράσματα της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Σεβίλλης, 21/22
Ιουνίου 2002, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε το Συμβούλιο να υιοθετήσει τον Κανονισμό
Δουβλίνο II19
ως το Δεκέμβρη του 2002, τις ελάχιστες προδιαγραφές για το καθεστώς των
προσφύγων, το περιεχόμενό του, τις διατάξεις για την οικογενειακή επανένωση και το
καθεστώς των μακροχρόνιων μόνιμων κατοίκων, ως τον Ιούνιο του 2003 και τα κοινά μέτρα
για τις διαδικασίες ασύλου20
.
Προκειμένου την υποστήριξη των παραπάνω μέτρων, δημιουργήθηκε το πρόγραμμα
«Οδυσσέας»21
, που αντικαταστάθηκε από το πρόγραμμα «ΑΡΓΩ»22
, ενώ για την
χρηματοδότηση δράσεων σχετικών με τους πρόσφυγες δημιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό
Ταμείο Προσφύγων.
18 Συμπεράσματα της Προεδρίας, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λάεκεν, 14/15 Δεκ 2001, Συμ. 40.
19 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 343/2003 του Συμβουλίου, της 18ης Φεβρουαρίου 2003, για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους
που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης ασύλου που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας
Επίσημη Εφημερίδα αριθ. L 050 της 25/02/2003 σ. 0001 - 0010
20 Συμπεράσματα της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Σεβίλλης, 21/22 Ιουνίου 2002, συμπερ. 37 – 39.
21 Επίσημη Εφημερίδα L 99, 31.03.1998. Το πρόγραμμα Odysseus σχεδιάστηκε για να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της συνεργασίας μεταξύ των διοικήσεων των κρατών
μελών στους τομείς των πολιτικών ασύλου, διέλευσης των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών και μετανάστευσης. Αυτό επιτυγχάνεται μέσο ενός πλαισίου για ενέργειες
κατάρτισης, πληροφόρησης, μελετών και ανταλλαγών. Επίσης στοχεύει και στη διεύρυνση αυτής της συνεργασίας στις τρίτες χώρες που είναι υποψήφιες για προσχώρηση στην
Ευρωπαϊκή Ένωση. Ειδικότερα στον τομέα του ασύλου οι ενέργειες αφορούν κυρίως την συντονισμένη εφαρμογή της συμφωνίας του Δουβλίνου περί ασύλου, της 15ης Ιουνίου
1990, σχετικά με τον προσδιορισμό του αρμόδιου κράτους για την εξέταση μιας αίτησης παροχής ασύλου που υποβάλλεται σε ένα από τα κράτη μέλη των Ευρωπαϊκών
Κοινοτήτων, μετά την έναρξη ισχύος της και τη στενή συνεργασία μεταξύ των διοικήσεων και των οργανισμών των κρατών μελών που είναι αρμόδιοι για το θέμα αυτό. Το
πρόγραμμα αυτό κάλυπτε τη περίοδο 1998 – 2002 και για το διάστημα αυτό διατέθηκαν για τους στόχους του 12 εκ. Ευρώ. Το πρόγραμμα Odysseus έπαυσε να ισχύει και
ορισμένες πτυχές του έχουν ενσωματωθεί σ’ ένα νέο πρόγραμμα το ARGO.
22 Επίσημη Εφημερίδα L 161, 19.06.2002. Το πρόγραμμα ARGO ήρθε να αντικαταστήσει το πρόγραμμα Odysseus. Στόχος του προγράμματος αυτού είναι η δημιουργία ενός
νέου προγράμματος δράσης για την διοικητική συνεργασία στους τομείς των πολιτικών ασύλου, μετανάστευσης και διέλευσης των εξωτερικών συνόρων και θα καλύπτει την
περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2002 έως την 31η Δεκεμβρίου 2006.
Στόχοι του προγράμματος είναι η προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των εθνικών διοικήσεων που ασχολούνται με την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας, διασφαλίζοντας
ότι λαμβάνεται υπόψη η κοινοτική διάσταση των ενεργειών, η προώθηση της ενιαίας εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου και η ενθάρρυνση της διαφάνειας των εθνικών δράσεων
καθώς και της συνολικής αποτελεσματικότητας της δραστηριότητας των εθνικών διοικήσεων στους τομείς των πολιτικών ασύλου, μετανάστευσης και διέλευσης των εξωτερικών
συνόρων.
Ειδικότερα στον τομέα του ασύλου το πρόγραμμα αυτό θα υποστηρίζει δραστηριότητες όπως θέσπιση ενός κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, καθορισμός του αρμόδιου
για την αίτηση χορήγησης ασύλου κράτους, προσέγγιση των κανόνων που διέπουν την αναγνώριση και το περιεχόμενο του καθεστώτος πρόσφυγα κ.α. Οι δράσεις που μπορούν
να χρηματοδοτηθούν μέσο του ARGO αφορούν ανταλλαγές υπαλλήλων, προώθηση της χρήσης μηχανογράφησης για την επεξεργασία των φακέλων και την ηλεκτρονική
ανταλλαγή δεδομένων, δημιουργία κοινών κέντρων εποπτείας και ομάδων που αποτελούνται από προσωπικό το οποίο προέρχεται από δύο ή περισσότερα κράτη μέλη, μελέτες,
έρευνα, διαλέξεις και σεμινάρια κ.α. Υπεύθυνη για την εφαρμογή του προγράμματος ARGO είναι η Επιτροπή σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, επικουρούμενη από μία επιτροπή
αποτελούμενη από εκπροσώπους των κρατών μελών που ονομάζεται "επιτροπή ARGO". Η Επιτροπή οφείλει να υποβάλλει μια φορά το χρόνο έκθεση σχετικά με την εφαρμογή
του προγράμματος.

16. 3. Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 343/2003 (ΔΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙ) ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ
ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΜΕΛΟΥΣ
ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΑΙΤΗΣΗΣ ΑΣΥΛΟΥ ΠΟΥ
ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΣΕ ΚΡΑΤΟΣ ΜΕΛΟΣ ΑΠΟ ΥΠΗΚΟΟ ΤΡΙΤΗΣ ΧΩΡΑΣ.
Μετά τη θέση σε ισχύ της ΣυνθΑμ ήταν επιτακτικό, η Σύμβαση του Δουβλίνου να
αντικατασταθεί με ένα κοινοτικό μέσο ή πράξη. Παράλληλα κάποια σημεία της έπρεπε να
επανεξεταστούν υπό το φως των διατάξεων της νέας συνθήκης. Είχε ήδη διαπιστωθεί η
ελλειμματική λειτουργία της Σύμβασης και μετά το Συμβούλιο του Tampere. η Ε.E. ήταν
έτοιμη να ψηφίσει, έναν κανονισμό πλέον, για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών

17. για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης
ασύλου που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας.
Πράγματι, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτιμώντας ότι η κοινή πολιτική στον
τομέα του ασύλου, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για
την προοδευτική εγκαθίδρυση ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης ανοικτού
σε εκείνους οι οποίοι, αναγκασμένοι από τις περιστάσεις, αναζητούν νομίμως προστασία
στην Κοινότητα, ψήφισε τον Κανονισμό 343/2003 ο οποίος ρυθμίζει τα σχετικά θέματα.
Με την ψήφιση του εν λόγω κανονισμού η Ε.Ε. στόχευε να εξασφαλίσει την εγκαθίδρυση
ενός ενιαίου ευρωπαϊκού συστήματος χορήγησης ασύλου, που θα βασίζεται στην πλήρη και
συμπεριληπτική εφαρμογή της σύμβασης της Γενεύης, της 28ης Ιουλίου 1951, η οποία
συμπληρώθηκε από το πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης, της 31ης Ιανουαρίου 1967, ώστε να
εξασφαλίζεται ότι κανείς δεν θα αποστέλλεται πίσω εκεί όπου θα υποστεί διώξεις, δηλαδή να
διατηρηθεί η αρχή της μη επαναπροώθησης.
Λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Τάμπερε προσδιόρισαν ότι το σύστημα θα
πρέπει να περιλαμβάνει, σε μία βραχυχρόνια προοπτική, ένα σαφή και λειτουργικό
καθορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αιτήσεων ασύλου. Μια
τέτοια μέθοδος θα πρέπει να θεμελιώνεται σε αντικειμενικά και δίκαια κριτήρια τόσο για τα
κράτη μέλη όσο και για τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα. Θα πρέπει, ιδίως, να επιτρέπει τον ταχύ
προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο προκειμένου να κατοχυρώνεται η
πραγματική πρόσβαση στις διαδικασίες καθορισμού του καθεστώτος του πρόσφυγα και να
μην διακυβεύεται ο στόχος της ταχύτητας κατά την εξέταση των αιτήσεων ασύλου.
Στο πλαίσιο της υλοποίησης κατά διαδοχικές φάσεις ενός ενιαίου ευρωπαϊκού συστήματος
ασύλου που θα πρέπει να οδηγήσει, μακροπρόθεσμα, σε ενιαία διαδικασία και ενιαίο
καθεστώς, που θα ισχύουν σε όλη την Ένωση, για εκείνους στους οποίους χορηγείται άσυλο,
φαίνεται ενδεδειγμένο, στο παρόν στάδιο, επιφέροντας τις απαραίτητες βελτιώσεις σύμφωνα
με την αποκτηθείσα εμπειρία, να επιβεβαιωθούν οι αρχές στις οποίες θεμελιώνεται η
σύμβαση περί καθορισμού του κράτους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης
παροχής ασύλου, η οποία υποβάλλεται σε ένα από τα κράτη μέλη των Ευρωπαϊκών
Κοινοτήτων, η οποία υπεγράφη στο Δουβλίνο στις 15 Ιουνίου 1990 η εφαρμογή της οποίας
τόνωσε τη διαδικασία εναρμόνισης των πολιτικών ασύλου.
Η εφαρμογή του παρόντος κανονισμού μπορεί να διευκολύνεται και η αποτελεσματικότητά
του να ενισχύεται, με διμερείς διακανονισμούς μεταξύ κρατών μελών με σκοπό να
βελτιωθούν οι επικοινωνίες μεταξύ των αρμοδίων υπηρεσιών, να μειωθούν οι διαδικαστικές
προθεσμίες, ή να απλουστευθεί η εξέταση των αιτήσεων αναδοχής ή εκ νέου ανάληψης των
αιτούντων άσυλο ή να καθορισθούν οι λεπτομέρειες σχετικά με την εκτέλεση των
μεταφορών.
Εξασφαλίζεται η συνέχεια μεταξύ του συστήματος προσδιορισμού του υπευθύνου κράτους

18. μέλους που θεσπίζεται από τη σύμβαση του Δουβλίνου και του συστήματος που θεσπίζεται
από τον παρόντα κανονισμό. Θα πρέπει επίσης να εξασφαλισθεί η συνοχή μεταξύ του
παρόντος κανονισμού και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2725/2000 του Συμβουλίου, της 11ης
Δεκεμβρίου 2000, σχετικά με τη θέσπιση του συστήματος «Eurodac» για την αντιπαραβολή
δακτυλικών αποτυπωμάτων με σκοπό την αποτελεσματική εφαρμογή της σύμβασης του
Δουβλίνου.
Ο παρών κανονισμός τηρεί τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις αρχές που αναγνωρίζονται,
ιδίως από το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ιδιαίτερα,
αποσκοπεί να εξασφαλίσει την πλήρη τήρηση του δικαιώματος ασύλου που διασφαλίζεται
από το άρθρο 18 του εν λόγω Χάρτη.
Δεδομένου ότι ο στόχος της προβλεπόμενης δράσης, κυρίως η θέσπιση κριτηρίων και
μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση
αίτησης ασύλου που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας, είναι
αδύνατον να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη και μπορεί, συνεπώς, λόγω των
διαστάσεων ή των αποτελεσμάτων της προβλεπόμενης δράσης, να επιτευχθεί καλύτερα σε
κοινοτικό επίπεδο, η Κοινότητα μπορεί να θεσπίσει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της
επικουρικότητας, όπως εκτίθεται στο άρθρο 5 της συνθήκης.
Σύμφωνα με το άρθρο 3 του πρωτοκόλλου για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της
Ιρλανδίας, το οποίο είναι προσαρτημένο στη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη
συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία
γνωστοποίησαν, με τις από 30ής Οκτωβρίου 2001 επιστολές τους, την επιθυμία τους να
συμμετάσχουν στη θέσπιση και την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού. Σύμφωνα με τα
άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου για τη θέση της Δανίας, το οποίο είναι προσαρτημένο στη
συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής
Κοινότητας, η Δανία δεν συμμετέχει στη θέσπιση του παρόντος κανονισμού και δεν
δεσμεύεται από αυτόν, ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του. Η σύμβαση του Δουβλίνου
παραμένει σε ισχύ και συνεχίζει να εφαρμόζεται μεταξύ της Δανίας και των κρατών μελών
που δεσμεύονται από τον παρόντα κανονισμό μέχρις ότου συναφθεί συμφωνία η οποία θα
επιτρέψει τη συμμετοχή της Δανίας στον παρόντα κανονισμό.
Τα κράτη μέλη εξετάζουν κάθε αίτηση ασύλου που υποβάλλεται από υπήκοο τρίτης χώρας
σε οποιοδήποτε από αυτά, είτε στα σύνορα είτε εντός του εδάφους του. Η αίτηση
εξετάζεται από ένα μόνο κράτος μέλος, το οποίο είναι το οριζόμενο ως υπεύθυνο σύμφωνα
με τα κριτήρια που αναφέρονται στο κεφάλαιο ΙΙΙ του κανονισμού.
Κατά παρέκκλιση, κάθε κράτος μέλος δύναται να εξετάζει αίτηση ασύλου που έχει
κατατεθεί από υπήκοο τρίτης χώρας, ακόμη και αν δεν είναι υπεύθυνο για την εξέταση
δυνάμει των κριτηρίων που ορίζονται στον παρόντα κανονισμό.
Η διαδικασία προσδιορισμού του υπευθύνου κράτους μέλους δυνάμει του παρόντος

19. κανονισμού κινείται μόλις υποβληθεί για πρώτη φορά αίτηση ασύλου σε ένα κράτος μέλος.
Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, η κατάσταση του ανηλίκου τέκνου το οποίο
συνοδεύει τον αιτούντα άσυλο και εμπίπτει στον ορισμό του μέλους της οικογένειας, είναι
αδιαχώριστη από την κατάσταση του γονέα ή κηδεμόνα του και υπάγεται στην
αρμοδιότητα του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου
του εν λόγω γονέα ή κηδεμόνα, ακόμα και αν ο ίδιος ο ανήλικος δεν είναι αιτών ατομικά
άσυλο.
Όταν μια αίτηση ασύλου υποβάλλεται στις αρμόδιες αρχές κράτους μέλους από αιτούντα
που ευρίσκεται στο έδαφος άλλου κράτους μέλους, ο προσδιορισμός του υπευθύνου κράτους
μέλους γίνεται από το κράτος μέλος στο έδαφος του οποίου ευρίσκεται ο αιτών άσυλο.
Τα κριτήρια του παρόντος κεφαλαίου για τον προσδιορισμό του υπευθύνου κράτους
μέλους εφαρμόζονται με τη σειρά με την οποία παρατίθενται στο παρόν κεφάλαιο.
Ο προσδιορισμός του υπευθύνου κράτους μέλους κατ' εφαρμογή των κριτηρίων
πραγματοποιείται βάσει της κατάστασης που υπήρχε τη στιγμή κατά την οποία ο αιτών
άσυλο υπέβαλε την αίτησή του για πρώτη φορά σε ένα κράτος μέλος.
Εάν ο αιτών άσυλο είναι ασυνόδευτος ανήλικος, υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης είναι
το κράτος μέλος στο οποίο ευρίσκεται νομίμως ένα μέλος της οικογένειάς του, εφόσον αυτό
είναι προς το μείζον συμφέρον του ανηλίκου.
Εάν δεν υπάρχει μέλος της οικογένειας, υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης είναι το
κράτος μέλος στο οποίο ο ανήλικος υπέβαλε την αίτηση ασύλου.
Εάν ένα μέλος της οικογένειας του αιτούντος άσυλο, ανεξαρτήτως του αν οι οικογενειακοί
δεσμοί είχαν δημιουργηθεί προηγουμένως στη χώρα καταγωγής, έλαβε άδεια διαμονής σε
κράτος μέλος ως πρόσφυγας, το εν λόγω κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση της
αίτησης ασύλου, υπό τον όρο ότι το επιθυμούν οι ενδιαφερόμενοι.
Εάν ένα μέλος της οικογένειας του αιτούντος άσυλο έχει υποβάλει αίτηση σε κράτος μέλος,
για την οποία δεν έχει ακόμη ληφθεί πρώτη απόφαση επί της ουσίας, αυτό το κράτος μέλος
είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου, υπό τον όρο ότι το επιθυμούν οι
ενδιαφερόμενοι..
Εάν ο αιτών είναι κάτοχος εν ισχύ τίτλου διαμονής, το κράτος μέλος που εξέδωσε τον τίτλο
είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου.
Εάν ο αιτών άσυλο είναι κάτοχος εν ισχύ θεώρησης, το κράτος μέλος που την εξέδωσε είναι
υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου, εκτός εάν η θεώρηση εκδόθηκε κατ'
αντιπροσώπευση ή με γραπτή έγκριση άλλου κράτους μέλους. Στην περίπτωση αυτή, το
τελευταίο αυτό κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου.
Εάν ο αιτών άσυλο είναι κάτοχος περισσοτέρων του ενός εν ισχύ τίτλων διαμονής ή
θεωρήσεων που έχουν εκδοθεί από διάφορα κράτη μέλη, υπεύθυνο για την εξέταση της
αίτησης ασύλου λογίζεται το κράτος μέλος το οποίο κατά σειρά:

20. α) εξέδωσε τον τίτλο διαμονής με τη μεγαλύτερη χρονική ισχύ ή, σε περίπτωση ίσης
διάρκειας ισχύος, το κράτος μέλος που εξέδωσε τον τίτλο διαμονής με την απώτερη
ημερομηνία λήξεως ισχύος
β) εξέδωσε τη θεώρηση με την απώτερη ημερομηνία λήξεως όταν οι διάφορες θεωρήσεις
είναι του αυτού τύπου
γ) σε περίπτωση θεωρήσεων διαφορετικού είδους, το κράτος μέλος το οποίο εξέδωσε τη
θεώρηση με τη μεγαλύτερη διάρκεια ισχύος ή, σε περίπτωση ίσης διάρκειας ισχύος, το
κράτος μέλος που εξέδωσε τη θεώρηση με την απώτερη ημερομηνία λήξεως ισχύος.
Εάν ο αιτών άσυλο είναι μόνον κάτοχος ενός ή περισσοτέρων τίτλων διαμονής που έχουν
λήξει ήδη από διάστημα μικρότερο των δύο ετών ή μίας ή περισσοτέρων θεωρήσεων που
έχουν λήξει ήδη από διάστημα μικρότερο των έξι μηνών βάσει των οποίων μπορούσε να
εισέλθει στο έδαφος κράτους μέλους, εφαρμόζονται οι παράγραφοι 1, 2 και 3 του
κανονισμού για όσο χρονικό διάστημα ο αιτών δεν έχει εγκαταλείψει το έδαφος των κρατών
μελών.
Όταν ο αιτών άσυλο είναι κάτοχος ενός ή περισσοτέρων τίτλων διαμονής που έχουν λήξει
ήδη από διάστημα μεγαλύτερο των δύο ετών, ή μίας ή περισσοτέρων θεωρήσεων που έχουν
λήξει ήδη από διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών βάσει των οποίων μπορούσε να εισέλθει
στο έδαφος κράτους μέλους, και εφόσον δεν έχει εγκαταλείψει το έδαφος των κρατών
μελών, υπεύθυνο είναι το κράτος μέλος στο οποίο υποβλήθηκε η αίτηση. Όταν
διαπιστώνεται, βάσει αποδεικτικών στοιχείων ή των εμμέσων αποδείξεων,23
ότι ο αιτών
άσυλο διέβη παρανόμως, οδικώς, δια θαλάσσης ή δι' αέρος, τα σύνορα κράτους μέλους
προερχόμενος από τρίτη χώρα, αυτό το κράτος μέλος στο οποίο εισήλθε παρανόμως είναι
υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου. Η ευθύνη αυτή παύει να υφίσταται δώδεκα
μήνες μετά την ημερομηνία κατά την οποία έλαβε χώρα η παράνομη διάβαση των συνόρων.
Όταν ένα κράτος μέλος διαπιστώσει και αποδείξει ότι ο αιτών άσυλο -ο οποίος εισήλθε στο
έδαφος των κρατών μελών παρανόμως ή υπό συνθήκες που δεν είναι δυνατόν να
εξακριβωθούν- κατά την υποβολή της αίτησής του ζούσε προηγουμένως για μια συνεχή
περίοδο τουλάχιστον πέντε μηνών σε ένα κράτος μέλος, αυτό το κράτος μέλος είναι
υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου.
Εάν ο αιτών διέμεινε για διαστήματα τουλάχιστον πέντε μηνών σε πλείονα κράτη μέλη,
υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου είναι το κράτος μέλος της τελευταίας
διαμονής.
Όταν η αίτηση ασύλου γίνεται στο χώρο διεθνούς διέλευσης αερολιμένα κράτους μέλους
από υπήκοο τρίτης χώρας, αυτό το κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση της
αίτησης.
23 Όπως περιγράφεται στους δύο καταλόγους που αναφέρονται στο άρθρο 18 παράγραφος 3, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων που αναφέρονται στο κεφάλαιο ΙΙΙ του
κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2725/2000,

21. Εάν δεν είναι δυνατόν να καθορισθεί το κράτος μέλος το οποίο είναι υπεύθυνο για την
εξέταση της αίτησης ασύλου βάσει των κριτηρίων που αναφέρονται στον παρόντα
κανονισμό, υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης είναι το πρώτο κράτος μέλος στο οποίο
υποβλήθηκε η αίτηση ασύλου.
Κάθε κράτος μέλος δύναται, ακόμη και αν δεν είναι υπεύθυνο κατ' εφαρμογή των κριτηρίων
του παρόντος κανονισμού, να επανενώνει μέλη οικογένειας καθώς και άλλους εξαρτώμενους
συγγενείς για ανθρωπιστικούς λόγους, βάσει ιδίως οικογενειακών ή πολιτισμικών κριτηρίων.
Στην περίπτωση αυτή, το εν λόγω κράτος μέλος, κατόπιν αιτήματος άλλου κράτους μέλους,
εξετάζει την αίτηση ασύλου του ενδιαφερομένου. Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να συναινούν.
Εάν το κράτος μέλος στο οποίο υποβλήθηκε αίτηση ασύλου θεωρεί ότι άλλο κράτος μέλος
είναι υπεύθυνο για την εξέτασή της, μπορεί να απευθύνει σε αυτό αίτημα περί αναδοχής του
αιτούντος, το συντομότερο δυνατό και, σε κάθε περίπτωση, εντός προθεσμίας τριών μηνών
από την υποβολή της αίτησης ασύλου. Εάν το αίτημα περί αναδοχής του αιτούντος δεν
υποβληθεί εντός της προθεσμίας των τριών μηνών, η ευθύνη της εξέτασης της αίτησης
ασύλου εμπίπτει στο κράτος μέλος στο οποίο υποβλήθηκε η αίτηση.
Κάθε κράτος μέλος ανακοινώνει σε οποιοδήποτε κράτος μέλος το ζητήσει τα δεδομένα
προσωπικού χαρακτήρα για τον αιτούντα άσυλο τα οποία είναι προσήκοντα, συναφή και δεν
υπερβαίνουν το αναγκαίο μέτρο προκειμένου: α) να προσδιορισθεί το κράτος μέλος που
είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου β) να εξετασθεί η αίτηση ασύλου γ) να
εκτελεσθούν όλες οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τον παρόντα κανονισμό.
Τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή τις αρχές που είναι υπεύθυνες για την εκτέλεση
των υποχρεώσεων οι οποίες απορρέουν από τον παρόντα κανονισμό και μεριμνούν ώστε οι
αρχές αυτές να διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους για να φέρουν σε πέρας τα καθήκοντα
τους, και, ιδίως, για να ανταποκρίνονται, εντός των προβλεπομένων προθεσμιών σε
αιτήματα πληροφοριών καθώς και σε αιτήματα αναδοχής και εκ νέου ανάληψης των
αιτούντων άσυλο.
Τα κράτη μέλη μπορούν να συνάπτουν, διμερώς, διοικητικούς διακανονισμούς σχετικά με
τις πρακτικές λεπτομέρειες εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, προκειμένου να
διευκολύνεται η εφαρμογή του και να αυξάνεται η αποτελεσματικότητά του. Αυτοί οι
διακανονισμοί μπορούν να αφορούν: α) ανταλλαγές υπαλλήλων συνδέσμων β)
απλούστευση των διαδικασιών και μείωση των προθεσμιών διαβίβασης και εξέτασης των
αιτημάτων αναδοχής ή εκ νέου ανάληψης αιτούντων άσυλο.
Ο παρών κανονισμός αντικαθιστά τη σύμβαση περί καθορισμού του υπεύθυνου
κράτους για την εξέταση αίτησης παροχής ασύλου υποβαλλόμενης σε ένα από τα κράτη
μέλη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, η οποία υπεγράφη στο Δουβλίνο στις 15 Ιουνίου
1990 (σύμβαση του Δουβλίνου).

22. ΜΕΡΟΣ Β: ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ.
1. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ (2000)
Μετά τη θέση σε ισχύ της ΣυνθΑμ άρχισε η υλοποίηση των διατάξεών της. Μεταξύ των
μέτρων που προωθήθηκαν ήταν και η απόφαση του Συμβουλίου για τη δημιουργία
Ευρωπαϊκού Ταμείου για τους Πρόσφυγες. Λόγω της υψηλής σημασίας που έχει το θέμα της
διακίνησης και της ένταξης των προσφύγων στις Ευρωπαϊκές κοινωνίες και που αναμένεται
να αυξηθεί ακόμα περισσότερο στο μέλλον, η θέσπιση εξειδικευμένων θεσμών
αντιμετώπισης του φαινομένου και η κατάλληλη διάθεση πόρων αποτελεί μια από τις πρώτες
προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Την 28η
Σεπτεμβρίου 2000, το Συμβούλιο αποφάσισε τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού
Ταμείου για τους Πρόσφυγες (2000/596/ΕΚ), εκτιμώντας ότι η εφαρμογή της
διαμορφούμενης κοινής πολιτικής ασύλου πρέπει να βασίζεται στην αλληλεγγύη μεταξύ των
κρατών μελών. Η αλληλεγγύη αυτή συνίσταται στην ύπαρξη μηχανισμών που στοχεύουν