1. a enerxía
do mar

2. Os mares e os océanos son xigantescos
acumuladores de enerxía.
Acumulan enerxía mecánica nos movementos das
ondas, mareas e correntes, e térmica na auga.
A enerxía do mar é un recurso inesgotable pouco explotado.
Ademais a auga do mar podería ser unha fonte para obter hidróxeno
ou deuterio, os combustibles do futuro.

4. ENERXÍA DAS MAREAS
(mareomotriz)
A enerxía da auga encorada durante a
marea chea aprovéitase para mover
mecanismos na baixamar.
Acea da Illa de Arousa

5. OS MUÍÑOS DE MAREA
A enerxía producida polas correntes de marea foi aproveitada desde tempos antigos
para mover muíños de cereais. Hai referencias do seu uso en Basora, no Golfo Pérsico,
no século X e en Europa desde o século XI. En Galicia usouse desde o século XVI.
Muíño de marea en Bréhat (Bretaña)

6. En Galicia danse condicións naturais para o
aproveitamento enerxético das mareas xa
que teñen un desnivel medio de 3 m e a
costa recortada ofrece abundantes esteiros
e enseadas.
Situación dos muíños de
mareas en Galicia, a partir
dos datos de Begoña
Bas. Coñecense un total
de 14 muíños de mareas e
considérase probable a
existencia de dous máis.
Acea de Cabanas

7. Os muíños de marea son semellantes aos dos ríos na súa estrutura.
Están instalados na costa en lugares con forte oscilación entre mareas, e espazos
onde sexa posible construír unha presa para almacenar a auga da chea e
aproveitala durante a marea baixa para mover os rodicios.
presa
entrada da auga á presa
coa subida da marea
entrada da auga encorada
auga ao muíño
comportas
cubos e
rodicios
saída da auga
comportas das canles

8. A auga pasa pola planta baixa do muíño durante a marea baixa. Unha canle
condúcea ao cubo (xeralmente de forma cilíndrica) para que colla máis presión e
mova os rodicios que accionan o mecanismo de moer.
moega
moa
auga encorada
pé
rodicio
viga ou mesa
tempero
eixo ou veo
pechadoiro

9. Acea de Ama en Culleredo, o primeiro muíño de marea
do que hai documentación en Galicia.

10. Muíño da Seca, Cambados;
construído en 1622.
Imaxe de 1900 e actual.

11. Acea de Xuvia

12. Muíño de marea.
Ponte do Porto
Muíño de marea. Muros

13. Muíños de marea. Ortigueira

14. Muíño do Cura. Catoira.

15. APROVEITAMENTO HIDROELÉCTRICO DAS MAREAS
Para aproveitar as mareas como fonte de enerxía eléctrica é preciso que as
diferencias de nivel entre a baixamar e a pleamar sexan amplas (mínimo de 5 m) e
debe existir ademais un lugar onde se poida construír un dique que peche a auga
e onde instalar as turbinas.
A zona do mundo onde se acada o maior desnivel entre mareas é na Badía de Fundy
(Canadá). Nalgunhas zonas da costa atlántica francesa acádanse os 13 m.
Central de Annapolis. Canadá.

16. As primeiras experiencias do aproveitamento da enerxía do mar para obter
enerxía eléctrica fixérona os cultivadores de ostras en Husum (Alemania) que
instalaron nos seus parques de cultivo (unha serie de piscinas separadas do mar
aberto por unha pequena presa) unha turbina e un xerador eléctrico.
No 1966 púxose en marcha a primeira central mareomotriz en La Rance (Francia).
No 1968 instalouse a de Murmansk (Rusia), no mar de Barents. No 1984
contruíuse en Canada a central da Badía de Fundy.

17. CENTRAL DE LA RANCE. FRANCIA.
Ten 24 turbinas, impulsadas por 1.000 toneladas de auga por segundo, cunha
potencia de 240 MW. As turbinas funcionan nos dous sentidos da marea.

18. CENTRAL DE FUNDY (CANADÁ).
O xerador eléctrico vai instalado arredor da canle de
fluxo. Ten unha potencia de 18 MW.

19. ENERXÍA DAS ONDAS (undimotriz)
O vento, ao chocar coa auga, afunde as partículas superficiais e provócalles un
movemento de xiro que se manifesta en ondulacións da superficie.
Cada fronte de onda do atlántico Norte
transporta por termo medio unha enerxía
cinética equivalente a 70 kW

20. Os surfistas aproveitan a enerxía
das ondas para desprazárense

21. No século XVIII fíxéronse as primeiras experiencias para aproveitar a enerxía das
ondas. Xapón foi o primeiro país que as aproveitou para producir enerxía
eléctrica no 1945, seguido de Noruega (1990) e Reino Unido.
En Galicia levouse a cabo no 1990 o proxecto “Olas 1000” nas costas de Arteixo.
Instalacións do proxecto “Olas 1.000” na costa de Arteixo

22. Sistemas para aproveitar a enerxía das ondas:
-Columna oscilante. A auga empuxa unha columna de aire que move unha
turbina e un xerador. É o sistema máis utilizado do existen moitan variantes.
Utilizouse en Noruega, China, Xapón, A India, Illas Azores...
-Boias: estructuras que, empuxadas polas ondas, producen movementos.
-Mecanismos de inercia que actúan como émbolos de bombas ou como
soportes de volantes.
“Dragón”

23. PELAMIS (serpe mariña)
Consiste nunha serie de cilindros unidos por bisagras.
A onda produce un movemento relativo entre as distintas seccións activando un sistema hidráulico
interior que bombea aceite a alta presión para mover uns xeradores de enerxía eléctrica.
Está deseñado para resistir condicións meteorolóxicas moi adversas.

24. Ondas 1000.
Galicia
Ondas 1000
As ondas empuxan unha estructura
ancorada ao fondo e conectada na
superficie a unha rodas dentadas que
actúan, unha cando sube a estructura e
outra cando baixa. O movemento de xiro
das rodas multiplícase para mover o
xerador eléctrico. O proxecto
compleméntase cun sistema de bombas
construídas con tubos elásticos e
válvulas, que ao ser estirados e diminuir o
seu volume fan subir a auga ata un
depósito desde o que se pode deixar caer
para mover un xerador.

25. Boia Nasuda
Aproveita a presión que exerce a
auga sobre o aire do interior da boia
para facer mover unha turbina e un
xerador. Polas súas pequenas
dimensións utilízanse para iluminar
boias de sinalización.

26. Boias instaladas en Santoña

27. Sistema instalado na costa portuguesa.
É unha gran plataforma mergullada que funciona pola
diferencia de presión que exercen sobre ela a crista e o
seo das ondas. Leva un conxunto de bobinas móbiles
que se deprazan arriba e abaixo arredor dun imán.

28. Escocia LIMPET (Land Intalled Marine Powerwd
Energy Transformer), instalado na illa
de Osley (Escocia).
As ondas ao penetrar na cámara
empuxan o aire que fai mover as
turbinas. Cando o mar se retira o aire
que volve a entrar fainas xirar de novo.
Produce 500 kw de enerxía eléctrica,
para abastecer a 400 vivendas.
Illa do Pico
(Os Açores)

29. Patos Salter
As ondas producen un
movemento de vaivén
que move uns grandes
xiroscopios.

30. WAVECAT. Sistema patentado polo Grupo de Enxeñería e Auga da USC.
É un dispositivo flotante que permite xerar enerxía co rebase lateral das ondas mariñas. A auga que
reborda do dispositivo pasa a uns depósitos onde provoca o movemento das turbinas. Pódese situar en
emprazamentos alonxados da costa.

31. Balsa flotante. Leva unhas
cámaras que absorben o
movemento das ondas
comprimindo o aire no seu
interior.
Módulos conectados por unha tubería
pola que circula o aire empurrado polo
movemento das ondas

32. As ondas empuxan o aire no
interior dunha estructura
vertical fixada nun cantil.

33. Central undimotriz Instalada no porto de Mutriku (Bizkaia).
Ten 16 cámaras de aire que moven as turbinas, cunha potencia de
296 Kw (o equivalente ao consumo anual de 600 persoas).

34. DIFERENCIAS TÉRMICAS (mareotérmica)
As diferencias de temperatura entre as augas superficiais e as do fondo
poden aproveitarse para xerar enerxía accionando un motor térmico, basado
no principio da bomba de calor.
Os mellores lugares para aproveitar as diferencias térmicas son os mares
tropicais porque as augas superficiais están a 27-31ºC durante todo o ano e
as augas profundas a 6ºC a 1.000 m e a 0ºC a 4.000 m.
As primeiras experiencias fixéronse en 1930 na illa de Cuba.

35. Entrada de
auga fría
Entrada
de
auga
quente
Xerador flotante instalado en Hawai.
Sistema de ciclo pechado: un fluído de
punto de ebulición moi baixo (amoníaco,
freón...) pasa do estado líquido ao estado
gasoso nun evaporador, absorbendo calor
da auga quente das capas altas do mar. O
vapor úsase para mover unha turbina e
condénsase coa auga fría das capas baixas.

36. Sistema de ciclo aberto: a auga máis
quente da superficie do mar penetra
nunha cámara de baleiro onde se converte
en vapor de baixa presión. Este vapor
utilízase para mover unha turbina e xerar
enerxía eléctrica e condénsase de novo
grazas á auga máis fría do fondo do mar
que actúa como refrixerante.

37. ENERXÍA DA CORRENTES MARIÑAS
Aproveita a enerxía cinética das correntes que se xeran
como consecuencia de diferencias de temperatura,
presión, movemento da Terra…
BioStream xerador en forma de aleta de
tiburón. A corrente despraza a aleta e
calquera dos seus movementos activa un
xerador de corrente eléctrica.

38. Central axial no
Reino Unido
Sistemas para aproveitar as correntes xeradas polas mareas. Son semellantes aos
xeradores eólicos pero máis resistentes (hai que ter en conta que a auga como fluído é 800
veces máis densa que o aire). As turbinas sitúanse no fondo do mar ou lixeiramente
mergulladas.

40. A K1000 Atlantis é a maior turbina de enerxía mariña do mundo, cunha altura de 22,5 m, un diámetro
rotacional de 10 m e 130 tn.
É capaz de xerar enerxía a partir dunha pequena corrente submariña a 2,65 m/s.

41. Xerador de enerxía coas
correntes mariñas
Instalado en Meloxo, (O
Grove).
Deseñado pola empresa
galega Resolve Enerxía,
en colaboración co Centro
de Enxeñería Mecánica e
Automoción (CIMA) da
Universidade de Vigo.

42. Sistema de xeración de enerxía a partir das correntes deseñado polo Jet
Propulsion Laboratory, da NASA. O sistema produce a espansión dun fluído
que move os xeradores eléctricos situados na costa.

43. Turbinas TidGen instaladas
na Badía de Fundy (Canadá).
Turbinas tipo
Lànstrøm

44. Turbinas en Irlanda (SeaGen, Marine Current Turbines)
Levan uns rotores de 16 m de diámetro e está previsto que xeren 1,2 MW, energía suficiente
para alimentar a máis de 1.000 fogares.

45. ENERXÍA AZUL OU POTENCIA OSMÓTICA
Obtense pola diferencia de concentración de sal entra a auga dóce e a salgada.
Ten un gran potencial nas áreas onde desembocan no mar ríos de gran caudal.
Básase no emprego de membranas semipermeables.
Unha planta prototipo funciona desde o 2009 en Tofte (Noruega)

46. Ósmose por Presión Retardada:
póñense en contacto os dos fluídos a
través dunha membrana específica que
permite pasar a agua, pero non os sales.
Esto xera unha diferencia de presión que
se aproveita nunha turbina.
A Electrodiálise Inversa emprega unha
membrana de polímeros do polietileno
electricamente modificados. Experimentouse en
laboratorios e fixéronse probas con éxito na
costa dos Países Baixos.

47. VANTAXES INCONVENIENTES
-Non produce emisións á atmosfera nin á
auga
-Én xeral é predecible
-É un recurso ilimitado
-Impacto visual
-Pode afectar aos ecosistemas, bancos de
cultivo, caladoiros
-Influencia nas especies mariñas
(mamíFeros, tartarugas…)
-Tecnoloxía cara

48. MONTAXE: Adela Leiro
FOTOS: Adela Leiro, Internet.
DEBUXOS: Mon Daporta