Que facer ante o ascensor social averiado? A atención á diversidade como tarefa pedagóxica urxente.

1. Educar en tempos de
desigualdade
Como dar clases a quen máis te necesita!

2. Presentación
 Son SantiagoGonzálezAvión, activista e apaixonado.
 Non son experto en educación, pero son experto en
transformación social e en inclusión.
 E, dentro dese ámbito de especialización, si que teño cousas que
dicir. Espero que non sexan novidosas para ninguén, en cambio,
espero que resulten inspiradoras.

3. Por que a desigualdade
educativa é un
problema?
Pensar de novo na igualdade de oportunidades

4. O problema
 O ascensor social está avariado
 A educación foi un factor
determinante na mobilidade social
ascendente en España desde 1970
ata 2000, aproximadamente.
 Pero co cambio de século, o nivel
educativo das persoas en España
tende a coincidir co nivel educativo
das súas nais.
 Os dous principais enfoques para
abordar este problema, o
competitivo e o igualitario, tenden
a non ofrecer resultados
convincentes.
Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-NC-ND

5. O ascensor
avariado
Problema social
Problema para educadores
Problema para alumnado

6. Un problema
para o sistema
social
 Se non hai mobilidade social ascendente, a
cohesión social diminúe e a lexitimidade do
sistema político e cultural tamén.

7. Un problema
para o
alumnado
 Cando se espera que a educación sexa o medio para a mellora
social da persoa e da familia, os rendementos académicos
increméntanse.
 Pero cando non se agardan cambios, a motivación diminúe, non só
en forma de reprodución social, senón mesmo en forma de
mediocridade académica.
 O alumnado non percibe a relación entre esforzo, mérito e logro
porque a realidade social desminte esa correlación positiva que é
un alicerce da aprendizaxe formal e non formal.

8. Un problema
para o
profesorado
 O profesorado enfronta a apatía do alumnado sen
ferramentas suficientes para cambiar as dinámicas
sociais.
 O prestixio da educación baixa e, con el, o respecto
pola profesión.
 A saudade dun mundo con máis autoridade ou máis
prestixio non se resolve no retorno das formas
autoritarias nin na posibilidade de excluír un maior
número de persoas.

9. O contexto do
problema
 O contexto económico: Os mecanismos económicos de
acumulación capitalista en moitos casos están
desconectados da meritocracia.
 O contexto cultural: as (novas) tecnoloxías da
información e da comunicación cambian as normas de
acceso á información.
 O contexto educativo: o noso sistema educativo está
máis enfocado á acumulación de coñecementos que á
resolución de problemas. Mesmo se produce o
paradoxo de quen máis devece pola converxencia cos
estándares PISA menos defende o enfoque das
competencias e da resolución de problemas.

10. Dar clase / ser mestres
A dialéctica entre Pedagoxía e Didáctica

11. A tensión
entre
pedagoxía e
didáctica
Pedagoxía
 Paidós: o neno
 Centrado na persoa
Didáctica
 Didakhé: o ensino, a
doutrina
 Centrado na técnica

12. Abordar o reto
da
desigualdade
 A pretensión da modernización educativa en España (Lei deVillar
Palasí 1970) era fomentar a igualdade de oportunidades: non
desperdiciar ningún talento.
 Non estamos no mesmo contexto social pero temos a
responsabilidade de retomar o camiño da igualdade

13. Centrarse na
persoa,
centrase nos
valores
 Centrarse na persoa: Educan as relacións humanas.Queremos ser
educadores (e educandos).
 Centrase nos valores: igualdade, liberdade, fraternidade.

14. Asumir o reto
da diversidade
 Pensar a diversidade como unha fonte de oprotunidades

15. Asumir o reto
das
competencias
 Centrarse na capacidade de resolución de problemas e non na
acumulación dos coñecementos significa asumir a avaliación por
competencias e non só a avaliación por contidos.

16. Asumir o reto
da curiosidade
 A educación inclusiva pretende que ninguén quede atrás; pero non
debe recortar o espírito de iniciativa nin a orientación á excelencia.
 O foco diferencial debe estar en estimular a curiosidade.

17. Fagámolo!
É posible!

18. Esta
pedagoxía
funciona!
 Empregamos cada día este enfoque no noso proxecto Bros –
Segunda Oportunidade.
 Período 2016-2019: 47 adolescentes (18 mozas e 29
mozos)
 1500 horas de formación
 Período 2019- 2022: 48 mozas/os (25 mulleres e 23
homes)
 1590 horas de formación
 Na actualidade: 15 mozas/mozos (9 mulleres, 6 homes)
 540 horas de formación
 Tamén empregamos ese enfoque no colexio CPI Paradai.
Foi un proceso duro para as dúas partes, pero o
resultado foi un colexio público emprendedor e
comprometido.

19. Graciñas!