1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
KHOA ĐỊA LÝ
BBÁÁOO CCÁÁOO TTHHẢẢOO LLUUẬẬNN
ĐĐỊỊAA LLÝÝ TTỰỰ NNHHIIÊÊNN VVIIỆỆTT NNAAMM
NNHHÓÓMM 11
Vinh, tháng 4 năm 2013
hieualvin@hotmail.com
2. Danh sách thành viên
1. Nguyễn Đình Hiếu
2. Phan Thị Hoa
3. Trần Thị Mai
4. Lô Thị Niềm
5. Hoàng Nghĩa Quang
3. NNỘỘII DDUUNNGG TTHHẢẢOO LLUUẬẬNN
Hiện trạng khai thác,
sử dụng và bảo vệ
tài nguyên đất Việt Nam
4. I. SƠ LƯỢC TÀI NGUYÊN ĐẤT
1.1. Khái niệm
• Ðất là một dạng tài nguyên vật liệu của con người. Ðất
có hai nghĩa: đất đai là nơi ở, xây dựng cơ sở hạ tầng
của con người và thổ nhưỡng là mặt bằng để sản xuất
nông lâm nghiệp.
• Ðất theo nghĩa thổ nhưỡng là vật thể thiên nhiên có
cấu tạo độc lập lâu đời, hình thành do kết quả của
nhiều yếu tố: đá gốc, động thực vật, khí hậu, địa hình
và thời gian.
• Giá trị tài nguyên đất được đo bằng số lượng diện tích
(ha, km2) và độ phì (độ mầu mỡ thích hợp cho trồng
cây công nghiệp và lương thực).
7. Biểu đồ thể hiện cơ cấu diện tích
của 3 nhóm đất chính của nước ta
Đất mùn núi cao (11%)
Đất phù sa (24%)
Đất feralit đồi núi thấp ( 65%)
Cơ cấu diện tích các
nhóm đất chính ở nước
ta.
8. 1.2. Phân loại đất
• Nhóm đất cát biển
• Nhóm đất mặn
• Nhóm đất phèn
• Nhóm đất glây
• Nhóm đất than bùn
• Nhóm đất phù sa
• Nhóm đất xám
• Nhóm đất đỏ
• Nhóm đất nâu vùng bán khô hạn
• Nhóm đất đen
• Đất mùn alit núi cao
• Đất xói mòn trơ sỏi đá
9. 1.2. Phân loại đất
• Nhóm đất cát biển
- Đất cồn cát trắng vàng
- Đất cồn cát đỏ
- Đất cát biển
10. 1.2. Phân loại đất
• Nhóm đất mặn
- Đất mặn sú vẹt đước
- Đất mặn nhiều
- Đất mặn trung bình và ít
11. 1.2. Phân loại đất
• Nhóm đất phèn
- Đất phù sa phèn
- Đất glây phèn
- Đất than bùn phèn
15. 1.2. Phân loại đất
• Nhóm đất phù sa
- Đất phù sa sông Hồng
- Đất phù sa sông Cửu Long
- Đất phù sa sông ngòi miền Trung
- Đất phù sa chua
- Đất phù sa trung tính ít chua
- Đất phù sa đồng bằng
18. 1.2. Phân loại đất
• Nhóm đất xám
- Đất xám feralit
- Đất xám mùn trên núi
- Đất xám glây
- Đất xám bạc màu
- Đất xám có tầng loang lổ
19. 1.2. Phân loại đất
• Nhóm đất đỏ
- Đất nâu đỏ
- Đất nâu vàng
- Đất feralit mùn vàng đỏ trên núi
20. 1.2. Phân loại đất
• Nhóm đất nâu vùng bán khô hạn
- Đất nâu vùng bán khô hạn phát triển trên đá mẹ giàu
thạch anh
- Đất đỏ vùng bán khô hạn
21. 1.3. Vai trò và chức năng
1.3.1. Vai trò
• Vai trò trực tiếp: là nơi sinh sống của người và sinh vật
ở cạn, là nền móng, địa bàn cho mọi hoạt động sống, là
nơi thiết chế các hệ thống nông lâm để sản xuất ra lương
thực, thực phẩm nuôi sống con người và muôn loài.
• Vai trò gián tiếp: là nơi tạo ra môi trường sống cho con
người và mọi sinh vật trên Trái Đất, đồng thời thông qua
cơ chế điều hòa của nước, khí quyển …
22. 1.3. Vai trò và chức năng
1.3.2. Chức năng của tài nguyên đất
Không gian sống: đất là giá thể cho sinh vật và con người
Chức năng điều hòa khí hậu
Chức năng điều hòa nguồn nước
Chức năng kiểm soát chất thải và ô nhiễm
Chức năng bảo tồn văn hóa và lịch sử
Chức năng sản xuất và môi trường sống
Chức năng nối liền không gian
Chức năng tồn trữ
23. II. HIỆN TRẠNG KHAI THÁC VÀ SỬ DỤNG
TÀI NGUYÊN ĐẤT Ở VIỆT NAM
Tổng diện tích đất tự nhiên của Việt Nam là 33 triệu ha, đứng thứ 58
trên thế giới, trong đó đất bồi tụ khoảng 11 triệu ha, đất phát triển tại
chỗ khoảng 22 triệu ha. Đất bằng và đất ít dốc chiếm 39%, đất sản
xuất nông nghiệp chiếm 17%. Đất cần cải tạo như đất cát, đất ngập
mặn, phèn, xám bạc màu… khoảng 20%. Trong số các nhóm chính có
9,1% đất phù sa, 7,5% đất xám bạc màu, 5,2% đất phèn, 3,0% đất
mặn, 1,4% đất cát biển, 48,5% đất feralit đỏ vàng, 11,4% đất mùn
vàng đỏ trên núi, 0,5% đất mùn trên núi cao.
Ở Việt Nam, dân số đông nên tỉ lệ đất tự nhiên trên đầu người thấp,
chỉ khoảng 0,54 ha/ người. Trong đó diện tich đất trồng trọt chỉ chiếm
khoảng 20% tổng diện tích đất đai tự nhiên.
24. Tình hình sử dụng đất ở Việt Nam năm 1985
và dự kiến quy hoạch đến 2030
1985 Tiềm năng Quy hoạch
Đất nông
nghiệp
21% +14% 35%
Đất lâm
nghiệp
29% +18% 47%
Đất
chuyên
dùng khác
5% +6% 11%
Đất còn lại 45% -38% 7%
25. Hiện trạng sử dụng đất (Tính đến 01/01/2011)
Tổng diện
tích
Đơn vị: Nghìn ha
Đất dã giao
cho đối
tượng sử
dụng
Đất đã
giao cho
đối tượng
quản lý
CẢ NƯỚC 33095.7 25070.4 8025.3
Đất nông nghiệp 26226.4 22812.6 3413.8
Đất phi nông nghiệp 3705.0 1737.5 1967.5
Đất chưa sử dụng 3164.3 520.3 2644.0
26. • Dưới sức ép của bùng nổ dân số, quá trình
CNH,HĐH, các hoạt động sản xuất vật chất, hoạt
động kinh tế khiến chất lượng đất ngày càng suy
giảm.
• Hoạt động nông nghiệp ngày càng phát triển kéo
theo xu thế sử dụng đất đai ngày càng lớn.
• Hoạt động chặt phá rừng, khai thác mỏ bừa bãi, canh
tác nông nghiệp quá mức làm tăng nhanh quá trình
sa mạc hóa ở nước ta.
• Nông nghiệp phát triển theo hướng thâm canh đầu tư
nhiều phân hóa học, thuốc trừ sâu, nước tưới mà ít
chú ý đến việc trả lại chất hữu cơ cho đất đã làm đất
xấu đi rõ rệt.
27. III. Ô NHIỄM TÀI NGUYÊN ĐẤT
Ô nhiễm môi trường đất được xem là tất cả các hiện tượng
làm nhiễm bẩn môi trường đất bởi các chất gây ô nhiễm,
gây ảnh hưởng đến đời sống của sinh vật và con người.
29. Nguyên nhân gây ô nhiễm tài nguyên đất
Tự
nhiên
Nhân
tạo
Lắng
đọng
Núi
lửa
Xói
mòn
Công
nghiệp
Nông
nghiệp
Do
chất
thải
Sinh
hoạt
30. 3.1. Ô nhiễm do chất thải công nghiệp
Chất thải công nghiệp
Các loại phế thải rắn được tạo nên từ hầu hết các
khu công nghệ sản xuất và trong quá trình sử dụng
sản phẩm.
Nhà máy công nghiệp
Thải khí độc (SO2, H2S,…), nước thải ra môi trường
Khai thác khoáng sản
Quá trình khai khoáng gây ô nhiễm và suy thoái môi
trường đất ở mức độ nghiêm trọng nhất.
32. 3.2. Ô nhiễm do chất thải nông nghiệp
Sử dụng thuốc sâu, phân bón
Dùng phân bón hóa học ở liều cao. Thuốc trừ sâu, cỏ,
công trùng. Sử dụng các loại hóa chất trong nông
nghiệp và các chất thải đa dạng khác.
Thành phần hóa học
Một số loại phân chứa tạp chất kim loại,á kim độc và
ít di động trong đất. Chúng có thể tích tụ ở các tầng
mặt của đất nơi có rễ cây.
Rác thải nông nghiệp
Sự lên men hiếm khí tạo ra các hợp chất S và N độc từ
các núi rác khổng lồ có nguồn gốc nông nghiệp.
34. 3.3. Ô nhiễm do chất thải sinh hoạt
Rác sinh hoạt
Rác gồm cành lá cây, rau, thức ăn thừa, vải vụn, gạch,
vữa, polime, túi ni-lon.
Nước thải sinh hoạt
Nước thải sinh hoạt theo cống rãnh đổ ra mương và có
thể đổ ra đồng ruộng kéo theo phân rác và làm ô nhiễm
đất.
Xử lý rác sinh hoạt
Sự đốt rác tạo ra khí độc theo gió đi rất xa, tro có thể
còn chứa chất độc làm ô nhiễm đất và cây trồng.
37. 4.1. Giải pháp bảo vệ và sử dụng hợp lý
nguồn tài nguyên đất
• Hoàn thiện và thực hiện tốt luật đất đai
• Hoàn thiện hệ thống quản lý đất của Nhà nước
• Bảo vệ và khai thác hợp lý rừng và đất rừng
• Nhanh chóng phủ xanh đất trống đồi núi trọc
• Phát triển nông nghiệp bền vững theo hướng sinh thái
• Khai thác và sử dụng hợp lý các vùng đất có vấn đề
38. 4.2. Các biện pháp chống ô nhiễm
tài nguyên đất
Hạn chế sử dụng
thuốc có độc tính cao
Bón phân hóa học
hợp lý.
Áp dụng kỹ thuật sinh học,
lợi dụng chim, côn trùng
diệt trừ sâu bệnh
Xử lý chất thải rắn,
lỏng, khí.
Áp dụng công nghệ
tuần hoàn kín
Chống
ô nhiễm
đất
39. 4.3. Các biện pháp xử lý ô nhiễm tài nguyên đất
Di dời chất ô nhiễm bằng việc tách phân từ
Tách các yếu tố ô nhiễm dạng hạt bằng
cách tách pha
Tách các yếu tố ô nhiễm bằng cách phá vỡ
cấu trúc hóa học, nhiệt học.
Tách các yếu tố ô nhiễm bằng việc làm
suy thoái sinh học.
Tách các yếu tố ô nhiễm bằng việc hấp thụ
các chất sinh học hoặc sự huy động sinh học.
1
3
5
2
4
40. 4.4. Các giải pháp của nhóm
• Khôi phục những mảnh đất bị suy thoái, tránh lãng
phí, dư thừa đất một cách vô lí.
• Tuyên truyền đến cộng đồng tầm quan trọng của tài
nguyên đất thông qua các website, báo đài,… và
mở các đợt tập huấn đến tận người dân về việc
khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất
• Hàng năm nên tổ chức một ngày lễ phát động về
bảo vệ tài nguyên đất.
• Thông qua bài thuyết trình này, chúng tôi muốn gửi
đến một thông điệp hy vọng mỗi người có trách
nhiệm đối với sự tồn tại của tài nguyên đất trong
mỗi hành động và ý thức của chính mình.
“Không để cho đất thoái hóa!
Hãy làm cho đất màu mỡ hơn”
