SẢN PHỤ KHOA

1. 1
Ths Bs Trần Huy Dũng
Khoa Y – ĐHQG

2. 2
Mục tiêu bài giảng
 Các hormone sinh dục
 Sinh tổng hợp estrogen và progesterone
 Trục hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng
 Tác dụng của estrogen và progesterone
 Chu kỳ kinh nguyệt

3. 3
Danh pháp
 Estrogen
 Progestogens (Progestagens hay Gestagens)
– Progesterone (P4)
– Progestins
 Inhibin (A và B)
 Activin (A và B)
 Follistatin
 AMH

4. 4
Giải phẫu cơ quan sinh dục nữ
X.mu
Cùng đồ trước
Niệu đạo
Âm vật
Môi bé Tuyến tiền đình
Bàng quang
Môi lớn
T. hành
niệu đạo
Vòm âm đạo
Âm đạo
Trực tràng
Cùng đồ sau
Hậu môn
Đại tràng
sigma
CTC
Tai vòi
Dây chằng rộng
Buồng trứng
Nội mạc tử cung
Thanh mạc tử cung
Cơ tử cung
TC

5. 5
Giới thiệu
 Hormones là những phân tử được các tuyến tiết
ra, đưa thẳng vào mạch máu, đến một số tế
bào và cơ quan, có tác dụng lên tế bào và cơ
quan đó thông qua việc gắn kết với các thụ thể
có mặt tại đó

6. 6
Giới thiệu
 Progesterone: 21C, nhân
pregnane
 Androgens: 19C, nhân androstane
 Estrogens: 18C, nhân estrane

7. 7
Giới thiệu
 Điều hòa hoạt động của buồng trứng:
- Hạ đồi - Tuyến yên – Buồng trứng
- Yếu tố điều hòa tại buồng trứng
 Từ dậy thì  mãn kinh

8. 8
Giới thiệu
Điều hòa
Đặc điểm giới tính
Thể lực
Phát triển cơ thể
Đặc tính sinh dục
thứ phát
Khả năng sinh sản

9. 9
Sinh tổng hợp
 Cơ quan tổng hợp hormone steroid:
 buồng trứng
 tinh hoàn
 các cơ quan khác: hoàng thể, nhau, vỏ thượng thận,
mô mỡ, da, xương, não
 Acetate cholesterol hormone steroid
 Nhau không tổng hợp được cholesterol từ acetate
 2/3 cholesterol được vận chuyển bởi LDL. VLDL (cũng
vận chuyển cholesterol) do gan tạo ra được chuyển
thành LDL.

10. 10
Sinh tổng hợp
 Trong quá trình tổng hợp hormone số lượng C luôn
được giảm, phản ứng xảy ra bao gồm:
 Cắt 1 chuỗi bên (phản ứng desmolase)
 Chuyển nhóm hydroxyl thành ketone và ngược lại
(phản ứng khử hydro)
 Thêm vào nhóm –OH (phản ứng thủy phân)
 Tạo nối đôi ( lấy bớt H)
Thêm H vào để làm giảm số lượng nối đôi (phản ứng
bão hòa)

11. 11
Sinh tổng hợp
Các yếu tố liên quan đến quá trình sinh tổng hợp
hormone steroid:
 Men tổng hợp: men khử hydro và nhóm men
oxy hóa P450.
 Protein điều hòa quá trình vận chuyển
cholesterol vào tế bào và bên trong tế bào.
 Hệ thống 2 tế bào, 2 gonadotropins

12. 12
Sinh tổng hợp

13. 13

14. 14
Vận chuyển
 Do được cấu tạo bởi steroid không tan trong
nước, hormone sinh dục phải được vận chuyển
trong máu đến cơ quan đích
 Dạng tự do có tác dụng tại cơ quan đích
 Sự kết hợp hormone với protein trong máu
ngăn ngừa các phản ứng quá mức của
hormone, cho phép hormone tồn tại lâu hơn và
duy trì hoạt tính sinh học ổn định

15. 15
Chuyển hóa và bài tiết
Bài tiết
 Dưới dạng liên hợp sulfate hoặc glucosiduronate
 Chuyển steroid từ phức hợp kỵ nước sang ưa nước
 Làm giảm hoặc thải trừ hoạt tính của hormone
 Xảy ra tại gan và niêm mạc ruột, thải qua phân và
nước tiểu

16. 16
Cơ chế tác dụng
Hormone tác động trên cơ quan đích thông qua
thụ thể tương ứng của nó:
thụ thể estrogens: ER-α và ER-ß, trong nhân
thụ thể progesterone: A và B, trong nhân
thụ thể androgens: A và B, trong bào tương

17. 17
Cơ chế tác dụng

18. 18
Cơ chế tác dụng
 Hormone gắn kết với thụ thể ở vùng HBD
 Phức hợp hormone receptor kích hoạt sự thay đổi
cấu trúc của thụ thể, tách phân tử heat shock
protein ra
 Dimer hóa phức hợp hormone receptor
 Gắn kết phức hợp hormone-receptor ở vị trí DNA-
binding lên vùng hormone-responsive element
trên DNA
 Kích thích sao mã qua trung gian TAFs và các yếu
tố điều hòa khác

19. 19
Điều hòa sản xuất

20. 20
Vùng dưới đồi
Vùng dưới đồi

21. 21
GnRH
 Nhân cung - vùng dưới
đồi
 Decapeptide (10 aa)
 Xung: 90 – 120 phút
 T1/2: <10 phút

22. 22
GnRH
Tác dụng sinh học
 Gắn với thụ thể ở tuyến yên
 ↑ chế tiết FSH và LH
 Điều tiết số lượng và hoạt động của thụ thể
 Cung cấp liên tục  trơ hóa thụ thể  ↓ chế
tiết FSH và LH

23. 23
GnRH
Điều hòa chế tiết
 Feedback (-) của Estrogen(E2), Progesterone
lên vùng dưới đồi
 Giảm sự nhạy cảm của tuyến yên với GnRH
do testosterone

24. 24
Tuyến yên
Vùng dưới đồi
Vùng
phễu
T.Yên sau
Xương bướm
T.Yên trước

25. 25
Gonadotropins
 Tế bào gonadotrophes
 Glycoprotein: α - β
 Tiết theo xung của GnRH
 T1/2
FSH = 2 giờ
LH = 20 phút

26. 26
Gonadotropins
Tác dụng sinh học
FSH
– Thụ thể ở tế bào hạt
– Quá trình phát triển nang noãn
– ↑ [FSH]  ↑ phát triển nang noãn

27. 27
Gonadotropins
Tác dụng sinh học
LH
– Thụ thể ở tế bào vỏ
– Chế tiết androgen

28. 28
Gonadotropins
Tác dụng sinh học
FSH & LH
– Điều hòa số lượng thụ thể của chính mình
– FSH  thụ thể của LH trên tế bào vỏ

29. 29
Gonadotropins
Điều hòa chế tiết
 Xung GnRH
– ↑ chế tiết FSH, LH
– Hiện tượng trơ hóa và giảm thụ thể tại
tuyến yên  ↓ chế tiết FSH, LH
 E2 và progesterone  ↓chế tiết FSH, LH
– Vùng dưới đồi: feedback (-)
– Tuyến yên: ↓ nhạy cảm đối với GnRH
 Riêng FSH
– Activin  ↑ chế tiết
– Inhibin  ↓ chế tiết

30. 30
Buồng trứng

31. 31
Estrogen
 E1 và E2 do buồng trứng tạo ra, trong đó E2 là sản
phẩm chính được tạo ra từ androgens và từ E1.
 Androgens tự do ngoại vi  estrogens tự do
 Nữ: androgens được tổng hợp chủ yếu ở tuyến
thượng thận
 Nam: estrogens được tổng hợp từ androgens ngoại vi
 Estrogen được chuyển hóa chủ yếu bởi gan  suy
gan làm tăng tác dụng của estrogen
 E3 là sản phẩm chuyển hóa của E1 và E2 ở ngoại vi,
là dạng bài tiết của estrogen.

32. 32
Estrogen
 E2: 100-300 mg/ngày
 Androstenedione: 3 mg/ngày
 Sự chuyển hóa của androstenedione ngoại vi góp
phần tạo ra 20-30% tổng lượng E1 / ngày

33. 33
Estrogen

34. 34
Tác dụng của Estrogen
Cơ quan Tác dụng
CQSD trong và ngoài
Tăng kích thước khi dậy thì, chất nhầy thuận lợi
cho tinh trùng, tăng sinh nội mạc tử cung, tăng
tuyến và hoạt động của cơ vòi trứng, phát triển hệ
thống ống dẫn sữa
Xương Khởi động và chấm dứt sự phát triển chiều cao
Chuyển hóa
Lipit, protein tăng nhẹ, tích tụ mỡ ở ngực, mông,
đùi
Da, lông, tóc
Da mềm trơn láng, nhiều mạch máu, không ảnh
hưởng trên sự phân phối lông
Điện giải Giữ muối và nước yếu, đáng kể khi có thai

35. 35
Progesterone
 Được tiết ra từ tuyến thượng thận, buồng
trứng và nhau thai
 Pha nang noãn, ở nữ chưa dậy thì và ở nam:
được tiết ra bởi tuyến thượng thận, < 1
mg/ngày, < 1 ng/ml
 Pha hoàng thể: 20-30 mg/ngày, 3-15 ng/ml
 Pregnanetriol là sản phẩm bài tiết chính trong
nước tiểu

36. 36
Tác dụng của Progesterone
Tử cung
Tăng tiết NMTC, giảm sự co thắt của cơ
TC để ngăn tống xuất trứng đã thụ tinh,
làm chất nhầy CTC đặc quánh
Vòi trứng
Niêm mạc vòi trứng tiết ra các chất dinh
dưỡng nuôi trứng
Tuyến vú Phát triển nang và thùy của tuyến vú
Điện giải
Thải muối và nước, do cạnh tranh thụ
thể với aldosterone

37. 37
Các yếu tố nội tại buồng trứng
 Activin
 Inhibin A, B
 IGF I
 IGF α…

38. 38
Điều hòa nội tiết sinh sản
 Trục vùng dưới đồi - tuyến yên – tinh hoàn
 Các yếu tố nội tại tinh hoàn

39. 39
Tuyến yên
Hạ đồi
TB vỏ
TB hạt
GnRH
LH
FSH
Estrogen
Progesterone
Inhibin
Activin
Phóng
noãnBuồng trứng
(-)(-) (+)
(+)
(+)
(-/+)

40. 40
hoa

41. 41
Tài liệu đọc thêm
 Hormone biosynthesis , Metabolism and mechanism of
action - Clinical gynecologic endocrinology and
Infertilty: Leon Speroff
 Regulation of menstrual cycle – Clinical gynecologic
endocrinology and Infertilty: Leon Speroff
 Reproductive physiology – Novak’s gynecology
 Sinh lý sinh dục nữ - Sách Sản phụ khoa (Bộ môn Phụ
sản – ĐH Y dược TpHCM)

42. 42
Câu hỏi lượng giá
 Trình bày sinh tổng hợp estrogen và progesterone
 Giải thích cơ chế tác dụng của estrogen và progesterone
 Vẽ sơ đồ điều hòa nội tiết: trục hạ đồi – tuyến yên –
buồng trứng
 Giải thích cơ chế sinh lý của chu kỳ kinh nguyệt
 Khái quát mối tương quan giữa chu kỳ nội mạc tử cung
và chu kỳ buồng trứng (dựa trên sơ đồ)