1. CZĘŚCI MOWY

2. Wyróżniamy następujące
części mowy:
• Odmienne: • Nieodmienne:
rzeczownik przysłówek
przymiotnik zaimek przysłowny
czasownik przyimek
liczebnik spójnik
zaimek rzeczowny, wykrzyknik
przymiotny, liczebny partykuła

3. Rzeczownik –odmienna część mowy nazywająca
rzeczy, obiekty, miejsca, osoby, rośliny,
zwierzęta, zjawiska, pojęcia abstrakcyjne.
Rzeczownik w języku polskim może pełnić
funkcję podmiotu w zdaniu, dopełnienia,
okolicznika, przydawki lub orzecznika. Może
odmieniać się przez liczby i przypadki,
występuje w rodzajach. Odmianę rzeczowników
przez przypadki określa się mianem deklinacji.
Istnieje także grupa rzeczowników całkowicie
nieodmiennych (np. atelier, kiwi, bikini itp.).
Rzeczownik tworzy związki składniowe i
semantyczne z rzeczownikami (zaimkami
rzeczownymi), przymiotnikami (zaimkami
przymiotnymi), liczebnikami (zaimkami
liczebnymi) i czasownikami lub (rzadko)
przysłówkami (zaimkami przysłówkowymi).

4. Przymiotnik - część
mowy określająca cechy
i właściwości istot
żywych, rzeczy, zjawisk
i pojęć abstrakcyjnych.

5. Czasownik – odmienna
oraz samodzielna część
mowy przedstawiająca
dziejące się czynności oraz
niektóre stany. W zdaniu
tworzy orzeczenie. Nie w
każdym języku da się
wyróżnić jasną klasę
czasowników.

6. Liczebnik – część mowy określająca liczbę,
ilość, liczebność, wielokrotność lub
kolejność. Niektóre liczebniki (np. główne,
porządkowe) odmieniają się (przez
przypadki i rodzaje).
Łączy się z rzeczownikiem, określając go.
Podlega deklinacji (wyjątek stanowi
nieodmienny liczebnik pół oraz półtora).

7. Zaimek – część mowy zastępująca
rzeczownik (np. ja), przymiotnik (np. mój),
przysłówek (np. tam) lub liczebnik (np.
tyle) i pełniąca ich funkcje w zdaniu.
Odmiana zaimka zależy od tego, którą
część mowy on zastępuje. Zaimek
wskazuje osoby, przedmioty, itd. bez
dokładnego ich nazywania.
Zaimki odmienne – odmieniają się przez
przypadki, liczby i rodzaje, są:
rzeczowne – zaimek rzeczowny (np. ja, ty,
my, wy, oni, kto, co, nic, ktoś),
przymiotne – zaimek przymiotny (np. mój,
twój, nasz, taki, który, inny, tamten, ta, ci),
liczebne – zaimek liczebny (np. ile, tyle,
kilka).

8. Przysłówek - nieodmienna część mowy
określająca cechy czynności, stany oraz
inne cechy. Występuje przeważnie z
czasownikiem, przymiotnikiem lub innym
przysłówkiem. Pełni funkcję okolicznika
lub orzecznika. Ze względu na funkcję
składniową do przysłówków należą także
zaimki przysłowne.

9. Zaimek – część mowy zastępująca
rzeczownik (np. ja), przymiotnik (np. mój),
przysłówek (np. tam) lub liczebnik (np.
tyle) i pełniąca ich funkcje w zdaniu.
Nieodmiennym zaimkiem jest zaimek
przysłowny - (tak, tam, tu, wtedy, gdzieś,
tamtędy, kiedyś).

10. Przyimek– nieodmienna część mowy, która
łączy się z wyrazem i nadaje mu inny sens,
np. rzeczownik stół tworzy z przyimkami
wiele zestawień: na stole, o stole, za
stołem, obok stołu, po stole, pod stołem,
zza stołu, koło stołu, przy stole, ponad
stołem, od stołu, ku stołowi. Przyimki to
niesamodzielne części mowy, które w
zdaniu muszą łączyć się z innymi
wyrazami. Zasadniczo przyimki z
następującymi po nich wyrazami piszemy
oddzielnie, np. do domu, po drodze itd.
Niektóre przyimki jednosylabowe mogą
przyjmować końcówkę -e, co nie ma
wpływu na rozdzielną pisownię tych
przyimków z tymi wyrazami : beze mnie,
przeze mnie, ode mnie, nade wszystko,
przede wszystkim. Pisownię łączną
stosujemy, jeżeli po przyimku następują
cząstki: -bok, -dług, -koło, -czas, -miast, -
śród, i -wnątrz.

11. Spójnik — wyraz łączący dwa zdania,
równoważniki zdań lub wyrażenia w
jedno zdanie złożone lub wyrażenie
złożone. W języku polskim spójniki
wyróżniane są zwykle jako osobna,
nieodmienna część mowy. Przeważnie
występują na granicy pomiędzy
wypowiedziami składowymi, choć
niektóre spójniki mogą być używane
wewnątrz drugiej z nich. W funkcji
spójników mogą także występować dwu-
lub kilkuwyrazowe połączenia zawierające
inne części mowy (są to tzw. spójniki
zestawione).

12. Wykrzyknik – nieodmienna część
mowy wyrażająca m.in. silne stany
emocjonalne, uczucia oraz ujawniająca
stan woli mówiącego (np. życzenia,
rozkazy) bądź naśladująca dźwięki
otaczającego świata.

13. Partykuła to niesamodzielny
(nieposiadający samodzielnego
znaczenia) wyraz lub morfem (tzw.
wyrazek), nadający wypowiedzeniom
zabarwienie znaczeniowe lub
uczuciowe. Partykuły są
nieodmiennymi częściami mowy.