2. Czym jest słownik?
SŁOWNIK - zbiór słów
lub wyrażeń ułożonych i
opracowanych według
określonej zasady.
Struktura słownika dzieli
się na artykuły hasłowe
ułożone w porządku
alfabetycznym, rzadziej
tematycznym
3. Mamy wiele rodzajów słowników
Istnieją one po to (wbrew powszechnemu
mniemaniu), aby nam ułatwić życie,
komunikację, zdobywanie wiedzy.
Najważniejszą umiejętnością jest szukanie
potrzebnych nam informacji w odpowiednim
miejscu
4. Słowniki, do których sięgamy
najczęściej…
Słowniki potrzebne w nauce języków obcych
(polsko – angielski, polsko – niemiecki itd.)
Słownik języka polskiego
Słownik poprawnej polszczyzny
Słownik wyrazów bliskoznacznych
Słownik ortograficzny
Słownik wyrazów obcych
Słownik frazeologiczny
6. Słownik języka polskiego
Jest to słownik należący do
słowników ogólnych
jednojęzycznych.
Jego zadaniem jest
dostarczenie wiedzy o
znaczeniu ujętych w nim słów
poprzez opisowe ich
wyjaśnienie.
7. Przykładowe hasło ze SJP
rekreacja ż I, DCMs ~ cji, blm, książk.
«odpoczynek, wytchnienie, rozrywka»: Ośrodki
rekreacji. <łc.>
8. Słownik poprawnej polszczyzny
Taki słownik zawiera
omówienie tych
wyrazów, ich form i
połączeń, które
sprawiają kłopoty
gramatyczne i
znaczeniowe.
9. Często zastanawiamy się jak odmienić
dany wyraz, jaki jest jego rodzaj…
Wtedy zaglądamy do słownika poprawnej
polszczyzny!
np. zabrakło kisielu czy kiślu?
Czy utworzymy liczbę mnogą
przymiotnika chyży (chyzi)?
10. Słownik wyrazów obcych
Zawiera on obce
wyrazy i sentencje
obcojęzyczne obecne
w polszczyźnie.
Objaśnia ich
znaczenie,
pochodzenie,
przytacza wymowę.
11. Przykładowe hasło ze SWO
a capella wym. a kapella <wł. dosł. na sposób
kościelny> muz. wykonany, przeznaczony do
wykonywania bez udziału instrumentów;
wielogłosowo, bez akompaniamentu.
15. Synonimy słowa kobieta. Na co należy
uważać?
kobieta: piękna kobieta
babka, dziewczyna, osoba, babsztyl, dama, jejmość, matrona, niewiasta,
pani, babsko, baba, białogłowa
kobieta:
dziewczyna, panienka, dama, niewiasta, pani, baba, białogłowa, słaba płeć,
płeć piękna, obywatelka, facetka
kobieta:
baba, kapłanka domowego ogniska, lepsza połowa, małżonka, pani domu,
połowica, stara, towarzyszka życia, druga połowa, ślubna, żona
kobieta: jego kobieta
lepsza połowa, małżonka, połowica, towarzyszka życia, ślubna, żona,
mężatka, partnerka, współmałżonka
kobieta:
dama, niewiasta, pani, białogłowa, płeć piękna, ona, płeć nadobna, płeć
słaba
kobieta:
babka, dama, niewiasta, pani, białogłowa, facetka
16. Słownik ortograficzny
Sięgamy do niego, kiedy
chcemy sprawdzić
pisownię jakiegoś
wyrazu. W słowniku
ortograficznym znajduje
się też najczęściej zbiór
zasad ortograficznych.
17. INNE SŁOWNIKI
Ze słowników przedstawionych wcześniej
korzystamy najczęściej.
Istnieje wiele różnych słowników, do
których sięgamy rzadziej, co nie
znaczy, że są mniej ważne. Oto kilka z
nich – przydatnych w nauce różnych
przedmiotów
18. Słownik terminów literackich
Obejmuje i opisuje
zagadnienia związane
z literaturą: nauką o
literaturze, epokami
literackimi,
pisarzami.
19. Słownik etymologiczny
Znajdziemy w nim
informacje na temat
pochodzenia wyrazów i
ich historii, a także zmian
jakie zachodziły w
słowach od czasów
najdawniejszych aż do
dzisiaj.
22. Słownik skrótów i skrótowców
Zawiera objaśnienia
skrótów i
skrótowców, z
którymi często
spotykamy się w życiu
codziennym,
książkach,
słownikach.
23. Dzięki niemu możemy dowiedzieć się
co oznacza:
Np.
łac. – łaciński
SGGW – Szkoła Główna Gospodarstwa
Wiejskiego
[wym. es-gie-gie-wu]
CBOS – Centrum Badania Opinii
Publicznej [wym. ce-bos]
26. Oprócz wymienionych słowników
istnieją też takie słowniki jak:
Słownik wyrazów potocznych/ slangu
Słownik gwary uczniowskiej
Słowniki naukowe (związane z jakąś dziedziną)
np. Słownik ekologii, Słownik
plastyczny, Słownik pojęć technicznych, słownik
medyczny, Słownik symboli, Słownik wiedzy o
teatrze itd.
Słowniki gwar np. śląskiej, góralskiej itd.
27. A teraz kilka pytań dotyczących
omówionego materiału
28. 1. Piszesz wypracowanie z historii na
temat historii Ameryki Północnej. Musisz
napisać, że wielu Amerykan/ Amerkanów/
Amerykaninów zginęło w walce o
niepodległość. Nie wiesz, która forma jest
poprawna. Do jakiego słownika zajrzysz?
29. 2. Na ostatnim dyktandzie nie
wiedziałeś jak napisać słowo
„buhaj”. Do jakiego słownika
zajrzysz, żeby to sprawdzić?
30. 3. Ostatnio usłyszałaś, jak mama
opowiada sąsiadce, że kupiła sobie
sukienkę ecru. Gdzie sprawdzisz
znaczenie tego wyrazu?
31. 4. Ostatnio przeczytałeś w gazecie
nagłówek: Druzgocący raport NIK:
pieniądze na naukę wydane
fatalnie. Nie masz pojęcia czym jest
NIK. W jakim słowniku to sprawdzisz?
32. 5. Ostatnio pani od polskiego kazała
w omawianym wierszu wskazać
animizacje. Zapomniałeś, co oznacza
to pojęcie. Gdzie sprawdzisz jego
definicję?
33. 6. Na lekcji polskiego mieliście temat
o archaizmach. Jesteś ciekawy
historii i pierwotnego znaczenia
słowa „pustynia”. Do jakiego
słownika sięgniesz, żeby zaspokoić
swoją ciekawość? :D
34. 7. Ostatnio usłyszałeś, jak mama skarży
się do taty, że ostatnio chyba ogarnęła cię
prokrastynacja. Do jakiego słownika
sięgniesz, żeby dowiedzieć się, co według
mamy, ci dolega? :D
(Ps. Wszyscy w tej klasie są
prokrastynatorami. Gwarantuję!)
35. 8. Piszesz pracę z języka
angielskiego. Nie wiesz jak w języku
angielskim brzmi słowo „marzenia”.
W jakim słowniku to sprawdzisz?
36. 9. Ostatnio jeden z kolegów
odpowiadał pod tablicą z
matematyki. Oczywiście nic nie
umiał. Pani zapytała się go: „A ty co,
języka w buzi zapomniałeś?”.
Obserwujesz kolegę i widzisz, że ma
i język, i zęby. A mimo to nie
rozumiesz tego, co powiedziała pani.
Gdzie to sprawdzisz?
37. 10. Piszesz pracę z języka polskiego o
tym, jak spędzasz wolny czas. Piszesz:
„W wolnym czasie lubię podróżować i
jeździć na rolkach. Lubię też słuchać
muzyki”. Po chwili czytasz pracę jeszcze
raz i widzisz rażący błąd stylistyczny. Do
jakiego słownika zerkniesz, aby naprawić
swój błąd i oszczędzić wkład w
nauczycielskim długopisie?
