Comics

1. ΚΟΜΙΚΣΚΟΜΙΚΣ

2. Τι ορίζεται ως κόμικς;
• Με τον όρο “κόμικς” ή “εικονογραφηγήματα”
εννοούμε τις εικονογραφημένες ιστορίες
που, μέσα από μια σειρά στενά συνδεδεμένων
σκίτσων και διαλόγων που τα συνοδεύουν,
αποδίδουν κατά τρόπο ζωντανό, ιστορίες
δράσης. Είναι μια σειρά σχεδίων που
συνοδεύονται από λόγο, αλλά και η ίδια η
τέχνη της δημιουργίας σχεδίων με λόγο.

3. • Ο όρος “κόμικς” μοιάζει ξενόφερτος.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα
ακόμη αντιδάνειο. Προέρχεται από τη
συντόμευση των λέξεων comic stories,
οι οποίες βέβαια είναι ελληνικές
λέξεις: κωμικές ιστορίες.

4. Ποια είναι τα
χαρακτηριστικά τους;
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ
ΚΟΜΙΚΣ ΩΣ ΠΡΟΣ:
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ
ΚΟΜΙΚΣ ΩΣ ΠΡΟΣ:
Είναι:
-απλά
-υπαινικτικά
-αδρά
-προσωπικά
-σκιτσάρουν τη
ζωή
-παρουσιάζουν με
χιούμορ το παρόν,
το παρελθόν και το
μέλλον με φτωχά
υλικά και ευφυή
τρόπο.
-λίγα λόγια
-νευρώδεις διάλογοι
-αιχμηροί
⇓
•φανερώνουν δράση
•δε φιλολογούν
•δεν παρασύρονται «στις
εγωκεντρικές ασάφειες» της
ποίησης.
•Συχνά εμφανίζονται
«ηχοποιήσεις» δηλαδή
αντικατάσταση λέξεων με
ήχους.
ΛΟΓΟΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣΧΕΔΙΑ

5. ΛΟΓΟΙ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΚΟΜΙΚΣΛΟΓΟΙ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΚΟΜΙΚΣ
3. Διαβάζεται με λιγοστή
προσπάθεια (χωρίς ιδιαίτερη
αυτοσυγκέντρωση, χωρίς
μολύβι για υποσημειώσεις ή
ασκήσεις μνημονικών
ικανοτήτων) και μεταφέρεται
εύκολα παντού (στο θορυβώδες
τρένο, στο καράβι, στο κρεβάτι
πριν το νυχτερινό ύπνο, μέσα
σε κάποια τσέπη, ιδιαίτερα
όταν ο μικρός αναγνώστης
θέλει να αποφύγει την οργή των
γονιών του).
4. Είναι ένα μέσο που σε κάνει να
ξεχνάς την πεζή πραγματικότητα της
καθημερινής ζωής, σε μεταφέρει σ’
άλλους κόσμους, του παρελθόντος,
του παρόντος, του μέλλοντος,
εκπληκτικά όμορφους και
απίστευτα ωραίους. Η
κινηματογραφική αφήγηση βοηθάει
ιδιαίτερα στην απορρόφηση του
αναγνώστη.
5. Είναι μια πραγματική απόλαυση,
ένα ψυχαγωγικό ανάγνωσμα που το
διαβάζεις, όταν επιστρέφεις στο σπίτι
σου, όσο κουρασμένος κι αν είσαι, όσο
κακόκεφος κι αν αισθάνεσαι. Και δεν
βαριέσαι να το κοιτάζεις και να το
ξεφυλλίζεις, να χαμογελάς, να
καγχάζεις ή ακόμα και να ξεκαρδίζεσαι
αδιαφορώντας για το τι λένε οι γύρω
σου. Και βέβαια, να «συναντάς» τους
χαρακτήρες του, που θα φρόντιζες να
αποφύγεις αν είχες να τους συναντήσεις
στη καθημερινή ζωή.
2. Βρίσκεται στα χέρια όλων
των κατηγοριών του
αναγνωστικού κοινού (μικρούς
και μεγάλους, εργάτες και
διανοούμενους, πλούσιους και
φτωχούς).
1. Είναι ένα λογοτεχνικό είδος
που απλώνεται σε όλα τα
αφηγηματικά είδη (περιπέτεια,
φανταστικό, αστυνομικό,
πολεμικό, σάτιρα κ.ά.).

6. Γιατί τα παιδιά αγαπούν τα
κόμικς;
Γράφει ο Ροντάρι:
• «…Το κόμικ δίνει την ευκαιρία στο παιδί να
διαβάσει με αυθεντική περιέργεια και
χωρίς παρακίνηση. Διαβάζει γιατί θέλει να
μάθει τι συμβαίνει, όχι γιατί του ανατέθηκε
ως εργασία. Διαβάζει για τον εαυτό του, όχι
για τους άλλους ούτε για να κάνει καλή
εντύπωση».

7. «Η γοητεία των κόμικς αναβρύζει κατά κύριο
λόγο από τον αφηγηματικό δυναμισμό των
εικόνων: καθεμιά αντιπροσωπεύει μια πράξη
σε εξέλιξη και όχι τελειωμένη, προβάλλει ως
συνέχεια της προηγούμενης και όχι ως
κατάληξη. Έτσι εξασφαλίζεται και το
δραματικό στοιχείο, που αποτελεί ένα άλλο
αίτημα της παιδικής φύσης.

9. Ποιες είναι οι θετικές
επιδράσεις των κόμικς;
• Διαβάζονται σε μια ώρα ελεύθερης και
αβίαστης επιλογής από τον αναγνώστη.
Δίνουν έτσι την ευκαιρία να συνδυάσει τις
προσφερόμενες πληροφορίες με τις δικές
του, να τις συγκρίνει, να τις δεχτεί ή να τις
απορρίψει. «Επομένως, του δίνεται η
ευκαιρία και η δυνατότητα μιας ενεργητικής
παρέμβασης, που θα εμποδίσει τη συνείδησή
του να αλλοτριωθεί, το πνεύμα του να
υποταχθεί».

11. Ποιες είναι οι θετικές
επιδράσεις των κόμικς;
• Είναι ερεθίσματα του νου και της
φαντασίας. Η εικόνα δεν είναι ούτε απλή,
ούτε ευκολοδιάβαστη. Συμπυκνώνει
πληροφορίες που πρέπει να ερμηνευτούν. Ο
αναγνώστης είναι υποχρεωμένος να
διακρίνει τα βασικά στοιχεία που τη
συνθέτουν, να εντοπίσει τις πληροφορίες
και να προσπαθήσει να τις ερμηνεύσει
νοηματικά. Η διεργασία αυτή είναι ιδιαίτερα
σημαντική για τα παιδιά, στα οποία οι
εικόνες, δε γίνονται αυτόματα κατανοητές.

12. Ποιες είναι οι θετικές
επιδράσεις των κόμικς;
• Τα παιδιά συνηθισμένα να βλέπουν
τηλεόραση νιώθουν πιο άνετα στις
καταληπτές γι’ αυτά εικόνες και στα
μικρά κείμενα των κόμικ.

14. Ποιες είναι οι θετικές
επιδράσεις των κόμικς;
• Το βασικό τους πλεονέκτημα, η
επικοινωνιακή δύναμή τους μπορεί να
αξιοποιηθεί σε κοινωνικά θέματα: κοινωνικά
προβλήματα, αδιέξοδα, κρίσεις, αλλά και
εκπαιδευτικές εφαρμογές: περιβαλλοντική
αγωγή, πληροφορίες και γνώσεις μπορούν με
επιτυχία να προβάλλονται και να
μεταδίδονται μέσω των κόμικς.

15. • Στη Γαλλία και στη Γερμανία, έχουν από καιρό
χρησιμοποιηθεί τα κόμικς για τη διδασκαλία των
λατινικών ή της γαλλικής γλώσσας και
αναζητούνται εφαρμογές στη Μουσική, τη Χημεία,
κ.ά. Στην Αγγλία ο Αστερίξ ξεναγεί τα παιδιά σε
ιστορικούς σταθμούς. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν
ανάλογες συστηματικές εκπαιδευτικές εφαρμογές. Η
φτωχή συμμετοχή των κόμικς στην εικογράφηση
κάποιων σχολικών βιβλίων (Βυζαντινή Ιστορία της
Ε΄ τέξης Δημοτικού) και η χρησιμοποίησή της σε
έντυπα εκπαιδευτικών προγραμμάτων δεν αναιρεί
την παραπάνω διαπίστωση.

16. Ποιες είναι οι θετικές
επιδράσεις των κόμικς;
• Οι χαρακτήρες που παρουσιάζονται στα κόμικς δεν
είναι πάντα φανταστικά δημιουργήματα, αλλά συχνά
πραγματικοί εκφραστές συγκεκριμένων ηθικών,
κοινωνικών και ιδεολογικών αξιών. Έτσι επέρχεται
ένα είδος «κάθαρσης» του αναγνώστη, καθώς
αυτός ταυτίζεται με τον ήρωα του κόμικς. Η αξία της
κάθαρσης είναι σημαντική για τα παιδιά, γιατί τα
αποφορτίζει από τα καταπιεστικά τους ένστικτα και
τις συγκρούσεις τους με το περιβάλλον.

17. Ποιες είναι οι θετικές
επιδράσεις των κόμικς;
• Η αισθητική τους παρουσίαση είναι ιδιαίτερα επιμελημένη,
από το εξώφυλλο ως την τελευταία λεπτομέρεια και τη
σχεδιαστική ακρίβεια. Συχνά ο αναγνώστης σταματά την
ανάγνωση για να θαυμάσει το χρώμα, τις υποβλητικές
φιγούρες που ξαφνιάζουν για τη ρεαλιστικότητά τους, τη
ζωντάνια τους, την ικανότητά τους να πείθουν και τις
χρωματικές βαθμίδες που δίνουν την τρίτη διάσταση του
βάθους μαζί με την τέταρτη διάσταση του χρόνου. Τα
ασπρόμαυρα κόμικς έχουν μια περίεργη μαγική δύναμη και
θαυμάσια αισθητικά αποτελέσματα είτε είναι αφαιρετικά είτε
σχεδιασμένα με κάθε δυνατή λεπτομέρεια. Ακόμη και τα κόμικς
με αμφιλεγόμενο ιδεολογικό περιεχόμενο, όπως ο Superman,
περιέχουν εκπληκτικές εικαστικές λύσεις π.χ. αίσθηση της
απόστασης και της προοπτικής.

18. Ποιες είναι οι αρνητικές
επιδράσεις των κόμικς;
• Εξιδανίκευση και ωραιοποίηση των
μορφωτικών και πολιτιστικών αξιών
του σύγχρονου καπιταλισμού με σκοπό
της ζωής την καλοπέραση και την άνευ
ορίων καταναλωτισμό. Τονισμό της
αξίας του χρήματος.

19. Ποιες είναι οι αρνητικές
επιδράσεις των κόμικς;
• Προβολή των εννοιών της βίας και της
επιθετικότητας σαν κύρια συστατικά της ζωής και
του πολέμου σαν κύριου τρόπου εκτόνωσης της
ανδρικής πολυπραγμοσύνης. Φυσικοποίηση του
πολέμου με μεταφορά του από τη γη στα άστρα. Όλοι
οι ήρωες βιαιοπραγούν ψυχρά και ανάλγητα, σαν να
κάνουν τις πιο απλές καθημερινές πράξεις.
Αποδοχή της βίας των ισχυρότερων σαν νόμο της
κοινωνίας. Επιμονή στην παρουσίαση λεπτομερειών
στις σκηνές βίας (ανάλυση σε πολλά καρέ
επεισοδίων βίας και ανατομικές λεπτομέρειες-
μεγέθυνση).

21. Ποιες είναι οι αρνητικές
επιδράσεις των κόμικς;
• Προβολή του δυτικού πολιτικού συστήματος, σαν
ανώτερου από τα αντίστοιχα των λαών του τρίτου
κόσμου, στους οποίους πρέπει να επιβληθεί με κάθε
θυσία. Πρωτόγονοι λαοί που επιθυμούν και δέχονται
τη βοήθεια των πολιτισμένων. Μεροληπτική
παρουσίαση και απροκάλυπτη προπαγάνδα υπέρ
χωρών του δυτικού κόσμου (Αμερικάνων και
Άγγλων). Ηρωοποίηση, εξιδανίκευση και εξαγνισμό
των ενόπλων δυνάμεων και των μυστικών
υπηρεσιών. Χρησιμοποίηση μεθόδων σύγχυσης και
αοριστολογίας, με κύριο στόχο την ιστορική
συκοφαντία.

22. Ποιες είναι οι αρνητικές
επιδράσεις των κόμικς;
• Αναπαραγωγή στερεοτυπικών
αντιλήψεων.
• Φυλετικές διακρίσεις.

23. ΑΡΝΗΤΙΚΗ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΟΜΙΚΣ
ΑΡΝΗΤΙΚΗ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΟΜΙΚΣ
Η μεταβίβαση των μηνυμάτων
γίνεται μέσα από την εικόνα.
Ο αναγνώστης διαβάζει γρήγορα τις
μικρές φράσεις και ρίχνει μια ματιά στις
εικόνες.
Χρήση λέξεων και φράσεων
•περιθωριακών
•χυδαίων
•βωμολοχιών.
Ο γραπτός λόγος παίρνει
δευτερεύουσα θέση-
χρησιμοποιείται κατ’ ανάγκη.
Το μήνυμα περνάει ακόμα κι αν ο
αναγνώστης δε διαβάσει τα
σύντομα γραπτά κείμενα και απλώς
ξεφυλλίζει τις σελίδες και κοιτάζει
τις εικόνες.
Συνεχής διακοπή και τεμαχισμός
ανάγνωσης.
Εμπόδιο στο διάβασμα
μεγάλων κειμένων.
Ατροφία κριτικής
ικανότητας.
Υποβιβασμός γλωσσικής ικανότητας
Ένας ειδικός κώδικας συνεννόησης,
μίας μη γλώσσας ή μεταγλώσσας.
•Κεφαλαιογράμματη
•Φτωχή σε λεξιλόγιο
•Τυποποιημένη
•Συχνή αργκό
Δεν επιτρέπει στα παιδιά να
εκφραστούν προφορικά.
Συχνή χρήση
•ουσιαστικών
•επιφωνημάτων
•ρημάτων
(σε εγκλίσεις υποτακτ.-προστακτ.)
Λεξιπενία
•μη καλλιέργεια και ανάπτυξη του γλωσσικού
αισθήματος.
•συρρίκνωση γλώσσας
•περιορισμό λεξιλογίου παιδιών.

24. Η γλώσσα των κόμικς
• Χρήση ηχοποίητων ή ηχολέξεων ή
ονοματοποιίας.
• Δηλαδή χρήση μονοσύλλαβων λέξεων ή
συνδυασμού συμφώνων π.χ.: αρφ, σπλατς …
κ.ο.κ.
Στερημένη η γλώσσα από τον περιγραφικό
της χαρακτήρα.
Στενό και περιορισμένο λεξιλόγιο.

26. ΘΕΤΙΚΗ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΟΜΙΚΣ
ΘΕΤΙΚΗ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΟΜΙΚΣ
Οι ονοματοποιίες και οι άσχημες
εκφράσεις.
Κατέχουν ένα απειροελάχιστο
ποσοστό συνολικού λόγου
κόμικς.
Τα παιδιά που πρωτοξεκινούν
ανάγνωση
Διαβάζοντας κόμικς
Μαθαίνουν μια νέα λέξη στις πέντε
που περιέχουν κατά μέσο όρο.
Εμπλουτισμός λεξιλογίου.
Προκαλεί γέλιο στα παιδιά.
Μεταδίδουν μηνύματα στα
παιδιά.
Απευθύνουν ιδιαίτερα
ερεθίσματα στο παιδικό νου για
να αναζητήσει νέες
επικοινωνιακές δυνατότητες.
Ένα παιδί χρησιμοποιώντας
ηχοποιήσεις δεν σημαίνει ότι έχει
φτωχό λεξιλόγιο.
Μπορεί να αντικαταστήσει τις
ηχοποιημένες λέξεις με άλλες
περιγραφικές λέξεις.
Συγκερασμός
εικόνας -λόγου
Λόγος
•σύντομος
•περιεκτικός
•αλληγορικός
•υπαινικτικός
Η χρήση ηχοποιήσεων

28. ΑΣΚΗΣΗ
• ΟΜΑΔΑ Α΄: Σε μια ή δυο
παραγράφους να αναπτύξετε τον τρόπο
με τον οποίο μπορούν να αξιοποιηθούν
τα κόμικς ως εκπαιδευτικό μέσο στο
χώρο του σχολείου.

30. ΑΣΚΗΣΗ
• ΟΜΑΔΑ Β΄: Σε μια ή δυο
παραγράφους να αναπτύξετε τον τρόπο
με τον οποίο μπορούν τα παιδιά να
προφυλαχθούν από τις αρνητικές
επιδράσεις των κόμικς.