1. Lingua e Literatura Galega 3ºeso
A ADECUACIÓN E A COHERENCIA TEXTUAL
OBXECTIVOS:
1. Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade
académica.
2. Expresarse por escrito de xeito correcto, coherente, creativo e adecuado aos
distintos contextos da actividade social, laboral e cultural.
3. Utilizar eficazmente a lingua na actividade escolar para buscar, procesar e analizar
información e máis para redactar ou expoñer textos propios do ámbito académico.
4. Aplicar con certa autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas de uso
lingüístico para comprender textos orais e escritos e máis para escribir e falar con
adecuación, coherencia e corrección.
CONTIDOS:
1. COMUNICACIÓN. Tema 2 : Os textos e os seus tipos.
COMPETENCIAS:
1. C. EN COMUNICACIÓN
-Saber escoitar.
- Saber escribir.
-Saber falar.
-Saber ler.
2. C. PARA APRENDER A APRENDER
-Ler e escribir comprensivamente.
-Autocorrección.
-Autoavaliación e coavaliación.
3. C. NA AUTONOMÍA E INICIATIVA PERSOAL
-Manter unha actitude crítica ante as mensaxes recibidas.
-Localizar a información.
-Usar autonomamente os medios de comunicación social
4. C. SOCIAL E CIDADÁ
-Comentar de xeito crítico distintos tipos de textos (procedentes dos
medios de comunicación, orais ou escritos)
VOCABULARIO ESPECÍFICO:
-Adecuación. Coherencia.
-Intención comunicativa.
-Emisor-Receptor. Canle. Tema
MATERIAL:
-Textos tirados de libros de texto, de artigos dos xornais...
-Libro de apoio: A Coherencia. páx. 186 (1).
ACTIVIDADES:
1. Realización dos exercicios da unidade.
2. Elaboración de definicións adecuadas para o vocabulario específico do tema.
3. Traballo coa prensa cotiá.
AVALIACIÓN: A través de cada unha das actividades.

2. Lingua e Literatura Galega 3ºeso
A ADECUACIÓN E A COHERENCIA TEXTUAL
A adecuación é a propiedade en virtude da cal o texto se constrúe
mostrando unha xusta correspondencia entre os elementos que participan na
comunicación (emisor e receptor da mensaxe) e a situación comunicativa
concreta (onde e cando se realiza a mensaxe). É por tanto, a correcta
adaptación dun texto á situación comunicativa.
Unha mensaxe producida por un mesmo emisor pode resultar adecuada
nunha situación e inadecuada noutra. O contexto comunicativo condiciona o
rexistro de lingua empregado. Así, por exemplo unha expresión como "esta
novela é unha lata; non hai por onde collela; é mellor que pases dela" pode
resultar adecuada nunha conversa informal entre dous compañeiros de clase.
Porén, resultaría totalmente inadecuada se se incluíse, por exemplo, nunha
crítica sobre a novela aparecida nalgún medio de comunicación, onde se
preferiría unha expresión do tipo "a presente novela resulta notabelmente
monótona e insubstancial; non ofrece ningún interese nin produce especial
motivación, polo que non resulta nada recomendábel a súa lectura".
A adecuación refírese, por tanto, á forma, ao xeito de expresar un
contido determinado. Esta forma debe adaptarse á situación e aos
interlocutores. Unha mensaxe informal nun contexto que require formalidade
pode resultar vulgar ou, cando menos, pouco elegante. Ao contrario, unha
mensaxe excesivamente formal nun contexto que reclama informalidade
resultará pedante.
1. Factores que interveñen na adecuación
Os factores que determinan a adecuación de cada rexistro en calquera
acto comunicativo son, no esencial, a intención comunicativa, a canle, o tema e
a relación emisor-receptor.
a) A intención comunicativa. É a intención ou finalidade da
comunicación: informar, persuadir, entreter, preguntar.. Algunhas delas teñen
tendencia á expresión formal (como a información, por exemplo). Outras, pola
contra tenden á expresión informal (os textos de entretemento ou moitos dos
recursos de persuasión da publicidade, por exemplo).
b) A canle. É o medio físico que empregamos para a comunicación.
Pode ser oral (conversa telefónica, diálogo entre dúas persoas, intervención
radiofónica...) ou escrita (carta persoal, xornal, novela, documento
administrativo...). A tendencia habitual é que a oralidade tenda máis cara á
informalidade, dado o seu carácter máis espontáneo, e a lingua escrita máis
cara á formalidade e á aceptación con maior rigor das normas de corrección

3. lingüística. Con todo, como se pode observar nos exemplos dados, non sempre
é así.
c) O tema. Segundo o tema ou contido tratado, debe usarse un ou outro
rexistro: un rexistro formal é requerido por asuntos serios ou importantes; o
rexistro informal é chamado por contidos máis intrans-cendentes ou banais.
d) Relación emisor-receptor. É a relación ou grao de familiaridade que
manteñen os participantes dun acto comunicativo. Os rexistros formais ou
informais utilizaranse segundo sexa esta relación, predominando o primeiro
cando a relación sexa de pouca confianza e o segundo cando a relación sexa
de maior familiaridade. Ist condicionará tamén as formas de tratamento (ti ou
vostede).
* Observa os factores que condicionan a adecuación nas seguintes mensaxes:
- Por esta razón considero impresindíbel que o tema dos incendios forestais sexa
levado ao Parlamento antes de que sexa demasiado tarde.
- Veña! Dáme unhas poucas, ho! Levas papando nelas máis dunha hora e aínda
non me has dar nada, lambón.
- Art. 205. O Ministerio de Xustiza pode autorizar cambios de nome e apelido,
logo de expediente instruído de forma regulamentaria.
- Ola, Carme. Como vai iso? Canto tempo, eh? A que xa pensabas que me
esquecera de ti? Pois non, chica, de min non te libras tan pronto, ou que
pensabas, eh?
- Ao meu avó diagnosticáronlle unha grave enfermidade. Afortunadamente,
despois dunha arriscada operación, foise recuperando preogresivamente e na
actualidade xa se encontra notabelmente mellor.
- Vaia potra! Eu levo de rebaixas toda a semana e nada... E ti, na primeira tenda
que entras, zas! esa chaqueta tan barata e tan guai. Así non vale, tía.
-Bos días, señor Bouzas. Diríxome a vostede para ver se sería posíbel concertar
unha cita con vostede na vindeira semana, se os seus múltiples compromisos llo
permitiren.
- Mira, papá, non vou poder ir contigo pescar mañá. Xa me gustaría, pero teño
partido e xogamos fóra, así que síntocho, pero non vai poder ser.

4. EXERCICIOS
1.- A coherencia depende en gran medida da situación comunicativa. Indica cal pode sera
situación de cada un dos seguintes textos, referidos todos eles a un mesmo
acontecemento:
Texto 1 Texto 2
Parece que nas últimas horas non se Pois eu nada máis empezar o movemento,
produciron máis movementos sísmicos de collín e para fóra. Estaba na casa coa nena
consideración, despois do gran tremor que maior e os dous á rúa, que aquilo parecía que
sacudiu a comarca durante dous minutos, por se viña todo abaixo. Non sei vós, pero a min
volta das 10 da mañá, causando o pánico da entroume un canguelo fino. Agoraparece que xa
poboación. se calmou a cousa.
Texto 3 Texto 4
Sismo Triacastela. 24 de maio.
Baixei ao bar cando o sismo. Estou ben, só Intensidade: 5,1 escala de Richter.
que non teño batería no móbil. Se chegas cedo, Hora inicio: 9h.57m.
baixa. Duración: 1m. 44 ss.
Réplicas: inapreciábeis (1,2 ás 11h.07m., a
máis significativa)
2.- Reconstrúe o seguinte texto para que resulte coherente:
* deste período só se conservan en galego algunhas mostras literarias, escasas en canto ao
número e pobres cualitativamente
* denominación que tamén adoita prolongarse ata o XVIII, aínda que neste século houbo
características específicas que o individualizan dos anteriores
* a difícil situación pola que pasou a lingua galega durante os séculos XVI e XVII fixo que estes
se coñezan coa denominación de séculos escuros
* mais non por iso houbo nesta etapa unha inxente producción literaria en castelán, ou en latín;
non.
* o galego practicamente desaparecera como lingua escrita, polo que
* parece coma se os galegos, desposuídos do uso digno do seu propio idioma, fosen incapaces
de se expresaren literariamente
3.- Completa os enunciados coas preposicións e conxuncións necesarias para que
ofreza coherencia:
- Deitei a nena .................. creo que xa durmía .................. cheguei ao final do corredor
.................. esta rapaciña queda durmida cunha facilidade pasmosa
- Díxenlle .................. ía facer algo para cear con el; .................. de que el nunca me convidara
a min Eu non son rancoroso .................. dirixinme á cociña para comezar
- Comezaba a escurecer cando chegou; .................. case se pode dicir que era xa noite
.................. el apareceu tan campante, a esas horas, despois de estar todo o día desaparecido,
.................. se nada. Cando o pai o viu .................. do cariño que lle tiña, non puido evitar darlle
unha labazada

5. 4.-Completa os textos cos substitutos léxicos adecuados:
Un terremoto sacode Colombia co saldo Devolto ao mar un delfín que varou na
de decenas de mortos praia da lanzada
O forte ................. que onte sacudiu Un ................. de algo máis dun metro de
Colombia tivo un saldo provisional de 16 lonxitude foi devolto ao mar tras ser atopado
mortos e centos de feridos. O ................. varado na praia da Lanzada. O .................
produciuse ás 13h.45 hora local e tivo unha foi descuberto arredor das nove da mañá;
intensidade de 6,4 graos na escala de só dúas horas despois era empurrado á
Richter auga por algúns veciños. O .........................
non lograba afastarse por si só da costa,
polo que finalmente tivo que acabar sendo
remolcado
Táboas no derbi catalán Un home fere un deputado británico e
asasina o colaborador deste cuha espada
Un agresivo Espanyol e un Barcelona máis de samurai
técnico asinaron xustas táboas no derbi
disputado en Montjuich. Foi un partido no Un deputado liberal británico resultou
que os ................. xogaron mellor o primeiro ................. e o seu asistente ................. ao
tempo e os ................. a segunda metade. O seren atacados por un ................. que
equipo españolista segue invicto mentres portaba unha espada de samurai. Os
que o de ................. non alcanza o liderado. ................. sucederon na tarde do venres
nas portas da sede do Partido
Socialdemócrata. O ................. atacou coa
................. o ................. Nigel Jones. Nese
momento, e nun intento de defender o seu
................. Andy Pennington antepúxose
con rapidez entre ................. e .................
A cidade olívica solidarízase co terceiro Segundo varias testemuñas, .................
mundo recibiu cando menos dez cortes e morreu
desangrado, mentres que ................. puido
O próximo domingo ................. será a sede ser atendido das feridas nunha tenda
galega da campaña cooperativa que próxima ao lugar do ................. O
organiza a ONG Intermón, sucedendo á ................, Rob Ashman, de 49 anos, foi
Coruña, xa que ................. foi a encargada detido pola policía dez minutos máis tarde,
de organizar este mesmo evento no pasado cando paseaba por un centro comercial coa
ano. ............. aínda ensanguentada.
5.- Continúa os enunciados usando diferentes procedementos de substitución léxica:
* Exemplo: Encontraron unha vaca morta do outro lado da cancela  A res saltara
soprendentemente o valado, feríndose de xeito brutal
- Antón saíu onte de paseo e viu unhas amigas
- Os prezos das obras de arte volven a subir nas poxas de todo o mundo
- O encargado de negocios foi ascendido rapidamente polo xefe de sección
- María anda con serios problemas de voz e perdeu o seu lugar na compañía
- Desde hai moitos anos, o día do santo da avoa reúnese toda a familia no pazo

6. - As probas realizadas coas mostras extraídas dos chimpancés resultaron negativas
- As caras das víctimas impresionaron a todo o mundo
6.- Propón titulares a partir dos enunciados mediante o recurso da nominalización:
*Exemplo: O Deportivo clasifícase in extremis para cuartos de final  Clasificación in
extremis do Deportivo
- O conselleiro foi cesado fulminantemente polo presidente da Xunta
- O Instituto Hidrográfico Portugués confirma que aparecen novas manchas de fuel na zona
do afundimento
- Centos de veciños de Fisterra protestan pola fonte que o concello colocou no medio da
praza maior
- Paralízase a construcción dun importante edificio porque incumpre a normativa vixente.
- O goberno non financia de maneira suficiente os centros de ensino público
- Os Estados do Sueste asiático están a rearmarse dun xeito preocupante nos últimos
tempos
- A auga non foi subministrada a unha gran parte da poboación das zonas afectadas
7.- Completa os texto con procedementos gramaticais de cohesión
- O ancián pintor Wang-Foo e o seu discípulo Ling erraban polos camiños do reino de Han.
Avanzaban lentamente e non ían moi cargados xa que ................. amaban a imaxe das
cousas, non as cousas en si mesmas, e ningún obxecto do mundo lles parecía digno de ser
adquirido
- Chico Mendes naceu en 1944 no Seringal Ecuador, a seis quilómetros da fronteira
boliviana e ................. viviría ata que ................. asasinaron en 1988. Aínda que foi bautizado
co nome de Francisco, todos ................. chamaran sempre Chico. O bosque foi o .................
primeiro profesor. Non había escola, pero o rapaz, ................. devoraba ansiosamente todos os
libros que caían nas ................. mans, parecía ter un don especial ................. definiríase máis
tarde a si mesmo como un ecoloxista autodiacta.
- Cinco adolescentes foron detidas pola policía acusadas de roubar e golpear varios
menores. Segundo as testemuñas, tres das mozas atacaron un neno mentres as outras dúas
entretiñan os seus compañeiros. Tanto ................. como ................. admitiron os seus cargos
- A igrexa está á entrada da vila. Moi preto ................. , encóntrase a casa rectoral
8.- Constrúe un texto ben cohesionado a partir das seguintes afirmacións:
É de noite. O ladrón fuxiu do cárcere. Os gardas déronse conta de que o ladrón fuxiu do
cárcere. Os gardas perseguiron o ladrón durante toda a madrugada. Os gardas rexistraron as
estradas próximas. Os gardas falaron cos veciños. Os gardas apresaron o ladrón o día
seguinte pola mañá. O ladrón foi descuberto preto da vía do tren. O ladrón estaba durmindo no
momento en que foi encontrado polos gardas.

7. 9.- Partindo dos seguintes enunciados, elabora un texto coherente e ben cohesionado:
- O teixo común é unha árbore perennifolia do grupo das coníferas
- O nome científico do teixo común é Taxus baccata L.
- O teixo común pode acadar os dez metros de altura
- Todas as partes do teixo común conteñen principios velenosos
- Hai unha lenda negra en torno ao teixo
- A crenza de que o teixo era velenoso contribuíu ao retroceso do teixo
- O teixo é a árbore máis lonxeva das existentes en Galicia
- O teixo pode superar os dous mil anos de idade
- En Galicia non se encontran teixos moi vellos
- En Galicia destacan o teixo de Pondedeume e o teixo de Piornedo
- O teixo de Piornedo está datado en máis de setecentos anos
- O teixo de Pontedeume ten un diámetro de 130 cm.
- O teixo é apreciado pola excelente calidade da súa madeira
- Hai unha década descubriuse na cortiza do teixo unha substancia de uso farmacêutico
10.- Enlaza os enunciados mediante conectores textuais
- Estudias. Fas os exercicios. Merendas. Podes ver a televisión.
- A fin de semana próxima irei visitar o meu irmán. Estarei pouco tempo. Non quero ser
pesada.
- Acaba de saír unha nova revista sobre a música e a literatura bravú. A min non me gustan
moito. Non me atraen moito estas novas tendencias. Vouna mercar para observar o fenómeno.
- Hai que estar ben informados para andar pola vida. A profesora dinos que debemos ler
varios xornais e logo contrastar a información.
11.- A partir da información inicial, redacta tres textos que respondan á situación
indicada, coidando a súa correcta adecuación
O teu mellor amigo Iván está a punto de abrir un local novo em Ordes: unha discoteca. Vaille
chamar Superdisco Iván. Ten previsto abrir ao público o xoves 24 de setembro. Para chamar a
atención da clientela e dos medios de comunicación en xeral, ten previsto organizar unha gran
festa de apertura á que convidou xa á xente que lle pareceu máis oportuno. Haberá barra libre e
un concerto de Los Piratas. El cre que vai ser o bombazo da temporada.
a) Cartel para pegar na rúa anunciando a próxima apertura e a festa de inauguración
b) Mensaxe de texto ao móbil dunha amiga para informala e convencela para ir á festa
c) Noticia xornalística informando do evento

8. 12.- Clasifica as palabras de cada serie de sinónimos nos rexistros indicados
- Derramar, estragar, escarallar, botar a perder, murchar, ir a pique, malograr, podrecer,
inutilizar, chafar, danar, arruinar, cascar
- Falar, manifestar, pronunciar, parolar, conversar, largar, darlle á lingua, charlar, baduar,
dialogar, esbardallar, fungar, expresar, expor
- Roubar, furtar, levar, mangar, ratear, substraer, usurpar, levantar, limpar, botarlle a man
13.- Compara os seguintes textos:
Onte, xa era ben noite, que eu case vos Onte, a última hora da noite, un turismo que
estaba durmido, que primeiro estuven circulaba con matrícula estranxeira pola autovía
aquelando a comida de mañá e logo estiven Pontevedra-Marín en direc-ción contraria e cun
vendo a tele un pouquichiño e... ben, pois, notable exceso de velocidade, entrou en colisión
nisto que oio un ruído e era que pasou un cunha moto cuxo conductor resultou ileso; non
coche pola autovía, a matrícula parece que así o ocupante do sidecar, o cal sufriu trauma-
non era de aquí, segundo dixeron uns tismo cranial e outras feridas de diversa
despois, non che sei, e pasou, habiades de consideración, que fixeron cualificar o seu
velo, a toda pastilla e aínda por riba polo carril estado, polos médicos do centro sanitario onde
que non era del, )ouvistes tal cousa? (Que de foi ingresado, de prognóstico reservado. Tamén
viño debían traer para vir así!(Abofé que desde o hospital se informou do elevadísimo
debían vir borrachos coma pipos! E claro, índice de alco-lemia do conductor do automóbil.
viñan dous rapaciños nunha moto desas con
carricoche e (patapún! bateu con eles. A partir desta mesma tarde iniciaranse as
investigacións oportunas para descubrir a
Pero o peor fóichevos para eles que identidade deste último, así como a do seu
morreron alí mesmiño, aínda que o fulano do acompañante, xa que ambos ían
carricoche tamén quedou ben apañado o indocumentados e faleceron no acto. Solicítase
pobre, que, o outro non, ao outro non lle a quen puider dar algún tipo de información
pasou nada, pero ao amigo... Que cando o sobre os ocupantes do vehí-culo sinistrado se
levaban vino eu, (Ai, meu Deus! Parecía un poña en contacto coa comisaría de policía máis
cristo, santiño. Seica o levaron ao Hospital próxima.
Xeral. E agora din que van comezar a
preguntar como se chamaban e iso, que non Accidentes como o desta noite poñen tamén
levaban documentos nin nada, a ver se de relevo a perigosidade desta estrada de vía
alguén che sabe algunha cousa. dupla. Hai que ter en conta que é o undécimo
accidente no que vai de ano e os veciños da
(Bueno! Pero aquí é que sempre che nos zona afirmaron que continuarían ocorrendo en
pasa algo disto porque mira que xa houbo canto non se tomaren medidas máis drásticas.
unha chea de accidentes este ano e xa
protestamos, pero os mandamais non nos dan -Non logramos chamar a atención das
feito caso. Aínda han morrer moitos máis. autoridades -comentan- Seguirá habendo
mortos.
14.- Reescribe, cambiando o rexistro
a) O ancián ollaba atónito para a inmensidade líquida e glauca que viña morrer os seus pés
c) Diagnostiqueille unha dor retroesternal con irradiación na rexión cubital esquerda, á parte
dunha cefalalxia persistente
e) )Onde lle entramos ás birras? E logo a ver se soltades a guita, tíos, que xa sei que
levades pasta gansa da fina e hai que comprar a lupanda e buscar un sitio chachi pa baixala
g) É un preparado con acción notabelmente beneficiosa para a saúde en pacientes con
procesos gripais. Resulta igualmente útil no tratamento sintomático das afeccións provocadas
polo arrefriado. O ácido acetilsalicílico é eficaz como antipirético, analxésico e antiinflamatorio.

9. Produce un alivio sintomático no tratamento da dor e da inflamación. Resulta inhibidor da
agregación plaquetaria.
h) Tela que ver, tío. Flipas por colores. Chámase Non marches sen min 2. Vai dun poli que
lle secuestran a familia para facer chantaxe e pegar un pao nun banco moi importante. Mira, no
medio da película vai o Van Dame e atópase co ghicho aquel, non sabes?, o mesmo que facía
de malo en Mentiras perigosas, pois atópase con el no cuarto. Empeza alí a dar patadóns e tal
e fai unha desfeita.
15.- Corrixe as caídas de rexistro dos seguintes textos:
- Se eu fose un pintor excelente, pintaría unha paisaxe de verán cunha praia moi longa,
detrás da cal habería unha montaña chea de flores. En realidade, eu non sei debuxar moi ben,
pero despois dunha longa e fructífera aprendizaxe probabelmente conseguiría uns resultados
guais
- Creo que o texto se está a referir á etapa dos séculos escuros, porque nesta época a
penas había producción literaria en galego. E despois todo iso rematou e pasamos ao
Rexurdimento, un movemento que supón unha revitalización da literatura e da lingua galegas
- Dificilmente podiamos esperar que a película superase a versión orixinal, xa consagrada
como un clásico da cinematografía universal. Pero, cando menos, parecía que un proxecto cun
equipo técnico tan solvente e un elenco de actores tan importante conseguirían uns resultados
superiores a esta petardada monumental coa que nos están a tomar literalmente o pelo
- Infórmase a todo aquel que infrinxir a prohibición de traspasar esta barreira que o camiño
ao que dá acceso é privado e no contorno encóntranse cans soltos que poden resultar
extremadamente perigosos para os intrusos. Se aínda así alguén pasa de obedecer o sinal,
sáibase que hai cámaras en filmación continua e as gravacións serán empregadas para meter
unha denuncia a quen sexa
16.- Converte o conto de Dieste nunha noticia xornalística:
Cando eu era rapazote chegou un día a Rianxo, paréceme que ás dez e media da
mañá, unha balea. Algúns, para lle restar mérito á nosa vila, din que era unha balea moi
pequena. [...] Eu non digo que fose como un Consistorio a aboiar na ría, non son tan argalleiro,
pero a eslora dun patache poida que a tivese ben, e aquí entre vós hai outros que a viron e
poden dar razón. [...]
Os entendidos din que viña perdida, que entrou pola boca da ría como nunha gaiola e
que, de moito dar voltas sen atopar saída, foi dar alí sen folgos, deixouse estar un intre e, como
eran as mareas vivas e moito o seu calado, foise un pouco o mar e varou. [...]
Houbo moito rebumbio entre os mariñeiros sobre o que conviña. Botáronlle un rizón,
pero o rizón escorregaba e non prendía. Empuxáron con remos, non sei moi ben para qué, e
recuaban as lanchas, desatracando dela coma dun transatlántico. Fixéronse enleadas
manobras, con moitos berros e xuramentos, para lle pasar un cabo arredor, pero alguén dixo
que aquilo era como querer levar preso cun fío a Oitentaenove (o hércules da vila), e tiña
razón. [...]
De súpeto (eu supoño que estaría enchendo o mar e que a balea encontrou folgo por
debaixo de si para se remexer), de súpeto pensei que afogabamos todos, solagados na foula
da súa manobra [...] Agora, para rematar o conto, direivos que non atopou as portas do seu
grande mar e foi morrer a Vilanova.