1. CHÆÅNG IV
TÊNH TOAÏN CAÏC ÂÀÛC TRÆNG THUÍY VÀN THIÃÚT KÃÚ
4.1 DOÌNG CHAÍY NÀM.
4.1.1 Khaïi niãûm chung.
1. Nhæîng quy luáût chung.
Âënh nghéa: Doìng chaíy nàm laì læåüng næåïc chaíy qua màût càõt cæía ra cuía læu væûc trong
thåìi gian mäüt nàm.
Âãø tiãûn låüi tênh toaïn caïc âàûc træng doìng chaíy thiãút kãú phuûc vuû cho xáy dæûng cäng
trçnh. Do âoï tæì liãût taìi liãûu thæûc âo trong tênh toaïn phaíi sàõp xãúp laûi theo nàm thuyí vàn.
Nàm thuíy vàn laì nàm bàõt âáöu vaìo âáöu muìa luî nàm træåïc vaì kãút thuïc vaìo cuäúi muìa
kiãût nàm sau, hay noïi caïch khaïc nàm thuíy vàn bàõt âáöu vaì kãút thuïc láúy vaìo luïc læåüng træî
trong læu væûc âaût trë säú nhoí nháút.
Caïc näüi dung chênh nghiãn cæïu doìng chaíy nàm:
+ Xaïc âënh læåüng doìng chaíy bçnh quán nhiãöu nàm (d/c chuáøn ).
+ Nghiãn cæïu sæû thay âäøi cuía d/c tæì nàm naìy qua nàm khaïc.
+ Nghiãn cæïu sæû phán phäúi doìng chaíy trong nàm.
2. YÏ nghéa cuía viãûc nghiãn cæïu doìng chaíy nàm:
Xaïc âënh tiãöm nàng nguäön næåïc cuía mäüt con säng hay mäüt hãû thäúng säng tæì âoï coï
cå såí qui hoaûch tênh toaïn khai thaïc sæí duûng nguäön næåïc mäüt caïch håüp lê coï hiãûu quaí cao
nháút phuûc vuû cho caïc ngaình kinh tãú xaî häüi.
3. Phæång phaïp nghiãn cæïu.
a) Phæång phaïp phán têch nguyãn nhán hçnh thaình.
Cå såí phæång phaïp dæûa phæång trçnh cán bàòng næåïc viãút cho moüi thåìi âoaûn báút kç.
y = x - z ± ∆u
(4-1)
b) Phæång phaïp tæång tæû thuíy vàn.
4.1.2 Doìng chaíy chuáøn (DCC) .
Âënh nghéa: DCC cuía mäüt læu væûc laì trë säú trung bçnh nhiãöu nàm âaî tiãún tåïi äøn âënh.
1. Xaïc âënh læåüng dcc khi coï nhiãöu taìi liãûu.
n
Q0 n =
Σ Qi
1
(4-2)
n
QON = Qon ± σQn
Trong âoï:
σQn= ±
σQ
(4-3)
n
n
σQ= ±
Σ(Qi − Qbq ) 2
1
n −1
.
Trang - 38 -

2. Âãø âaïnh giaï mæïc âäü sai khaïc cuía máùu taìi liãûu tênh toaïn ngæåìi ta biãøu diãùn sai säú dæåïi
daûng tæång âäúi vaì tênh toaïn theo pháön tràm.
σ Qn % = ±
Ruït ra:
σ Qn
Qon
100% = ±
σQ
Qon
100% = ± C V 100%
n
n
(4-4)
C v2 10 4
n=
(4-5)
2
σ Qn
Baíng 4-1: Quan hãû giæîa: CV ∼n∼σQn%.
σQn%
±6%
...
17
...
n
±5%
...
25
...
Cv
...
0,25
...
±7%
...
13
...
Vê duû: Muäún âaím baío cho sai säú tênh toaïnâoìng chaíy chuáøn khäng væåüt quaï ±5% våïi
âiãöu kiãûn CV = 0,25 thç phaíi coï taìi liãûu âo âaûc daìi 25 nàm.
2. Xaïc âënh doìng chaíy chuáøn khi coï êt taìi liãûu.
a) Keïo daìi taìi liãûu theo quan hãû tæång quan giæîa Xnàm vaì Ynàm.
b) Keïo daìi taìi liãûu cuía læu væûc nghiãn cæïu theo læu væûc tæång tæû.
+ Quan hãû tæång quan âæåìng thàóng âån giaín.
Mnc = KMtt + B
- Khi Mnc = B thç Mtt = 0.
- Khi B = 0 quan hãû (4-6) âi qua gäúc toüa âäü theo tyí lãû âån giaín
M nc M nc
=
M tt
M tt
(4-6)
(4-7)
+ Quan hãû tæång quan âæåìng cong: Keïo daìi bäø sung säú liãûu theo phæång phaïp
tæång quan âäö giaíi räöi xaïc âënh Qon.
+ Sai säú (S2) tênh toaïn dcc = p2 keïo daìi bäú sung säú liãûu theo læu væûc tæång tæû phuû
thuäüc vaìo S2 trë säú bçnh quán cuía liãût taìi liãûu doìng chaíy cuía læu væûc tæång tæû σ1 vaì S2
tæång quan doìng chaíy giæîa hai traûm σ2 . Theo lyï thuyãút S2 thç trë säú täøng S2 tênh doìng
chaíy chuáøn oí traûm nghiãn cæïu σ seî laì:
2
σ = σ 12 + σ 2
Trong âoï:
σ1 =
σQ
vaì
σ2 =
(4-8)
CV 2 1 − γ 2
n
n
n : laì säú nàm quan tràõc âäöng thåìi giæîa hai traûm.
CV2 :laì hãû säú biãún âäøi doìng chaíy traûm nghiãn cæïu trong n nàm.
γ : laì hãû säú tæång quan.
3. Phæång phaïp xaïc âënh DCC khi khäng coï taìi liãûu.
a) Xaïc âënh doìng chaíy chuáøn theo læu væûc tæång tæû.
Trang - 39 -

3. + Phæång phaïp mæåün mäâun doìng chaíy chuáøn: Mnc = Mtt
Nãúu coï sai khaïc giæîa hai læu væûc:
- Xo vaì Zo.
X − Z onc
M nc = kM tt = onc
X ott − Z ott
(4-9)
- Ao hä:ö
Ync = Ytt
( E o − X ott + Yott )( f tt − f nc )
1 − f tt
(4-10)
Trong âoï: Eo læåüng bäúc håi màût næåïc,
f tt , f nc tyí säú giæîa diãûn têch màût häö vaì diãûn têch læu væûc tt vaì nc.
+ Phæång phaïp mæåün hãû säú doìng chaíy nàm bçnh quán.
Ytt
Ync = αtt.Xonc =
Xnc (mm)
Xtt
(4-11)
b) Xaïc âënh doìng chaíy chuáøn trãn baín âäö mäâun doìng chaíy.
n m +m
i +1
Σ i
fi
1
2
Mo =
(l/s-km2)
(4-12)
F
Trong âoï: mi, mi+1 trë säú mäâun doìng chaíy cuía caïc âæåìng âàóng trë thæï i vaì i+1 våïi diãûn
têch khäúng chãú cuûc bäü giæîa hai âæåìng âoï fi.
Chuï yï: Âäúi våïi caïc læu væûc nhoí coï nhiãöu yãúu täú cuûc bäü nhæ: âäü däúc, âëa hçnh v.v...
duìng phæång phaïp naìy seî coï sai säú låïn.
c) Duìng cäng thæïc kinh nghiãûm âãø tênh.
- Coi X laì læåüng mæa nàm âoïng vai troì aính hæåíng quyãút âënh:
Y = aX - b = a(X - b/a)
(4-13)
Trong âoï: b/a biãøu thë täøn tháút täúi thiãøu haìng nàm,
a hãû säú doìng chaíy tênh theo læåüng mæa nàm âaî træì âi læåüng täøn tháút täúi thiãøu,
b biãøu thë täøn tháút täúi thiãøu ban âáöu.
- Biãøu thë qua tæång quan hãû säú doìng chaíy nàm.
X
Z
= 1−
α=
(4-14)
Y
X
Z
Ta tháúy:
= f (d ) læåüng thiãúu huût baîo hoìa trong nàm. Váûy: α = 1− f(d) (4-15)
X
Dæûa vaìo kãút quaí nghiãn cæïu cuía 18 læu væûc åí Cháu Áu ngæåìi ta ruït ra:
d
α = 1−
(4-16)
4,8
Trong âoï: α =1 ⇒ d = 0 vaì α = 0 ⇒ d = 4,8.
Noïi caïch khaïc 4,8 laì trë säú huût baîo hoìa täúi âa åí vuìng ta xeït, do âoï cäng thæïc viãút
dæåïi daûng chung:
d
α = 1−
(4-17)
d max
ÅÍ âáy: d = E - e.
Trang - 40 -

4. 4.1.3 Sæû thay âäøi doìng chaíy haìng nàm
Xaïc âënh sæû thay âäøi doìng chaíy haìng nàm biãøu thë båíi hai hãû säú CV vaì CS.
1. Xaïc âënh Cv vaì Cs khi coï nhiãöu taìi liãûu.
a) Phæång phaïp mämen.
n
- Tênh:
Σ(k i − 1) 2
CV =
1
n −1
n ≤30
(4-18)
n > 30
(4-19)
n
Σ(k i − 1) 2
CV =
1
n
n
- Tênh:
CS =
Σ(k i − 1) 3
1
(4-20)
(n − 3)C v3
Sai säú quán phæång tæång âäúi cuía CV:
εCv = ±
100 1 + C v2
%
2n
Sai säú quán phæång tæång âäúi cuía CS :
(4-21)
100 6
(1 + 6C v2 + 5C v4 ) %
Cs n
b) Phæång phaïp thêch håüp täúi âa.
εCs = ±
(4-22)
n
λ=
- Xaïc âënh Cv thäng qua trë säú λ.
Σ lg k i
1
n −1
(4-23)
Dæûa vaìo quan hãû: λ∼CV ta seî xaïc âënh âæåüc CV.
- CS xaïc dënh theo cäng thæïc: CS = mCV, våïi m =1÷6 (xem phuû luûc giaïo trçnh TV)
2. Xaïc âënh Cv cuía doìng chaíy nàm khi coï êt vaì khäng coï taìi liãûu.
a) Khi coï êt taìi liãûu: Tiãún haình theo 2 caïch:
- Caïch 1: Keïo daìi taìi liãûu theo læu væûc tæångû tæû ⇒ Tênh CV. Tênh theo caïch naìy CVnc
tênh ra thiãn beï so våïi thæûc tãú.
- Caïch 2 : Xaïc âënh Cv bàòng nhiãöu cäng thæïc khaïc
n
σ nc
N
Theo âãö nghë cuía K-M:
(4-24)
σ nc =
n
⎤
⎡
σ
1 − γ 2 ⎢1 − ( tt ) 2 ⎥
N
σ tt ⎦
⎣
n
N
Trong âoï: σ nc , σ nc Sai säú quán phæång cuía læu væûc nghiãn cæïu chæa vaì âaî keïo daìi,
γ Hãû säú tæång quan giæîa hai læu væûc,
n
N
σ tt , σ tt Sai säú quán phæång cuía læu væûc tæång tæû trong n ,N nàm quan tràõc.
N
CVnc =
N
σ nc
QON
Trang - 41 -
(4-25)

5. Phæång phaïp K-M âæåüc duìng trong âiãöu kiãûn hãû säú tæång quan γ ≥ ± 0,8 .Sai säú cuía
CV âaî âæåüc keïo daìi tênh theo cäng thæïc:
Mnc
N −n 4
1−
γ
N
N
100%
(4-26)
σ Cvnc = ±
2n
α
Theo âãö nghë Viãûn tênh toaïn thuíy nàng Maxcåva
(Liãn xä cuî):
N
N
CVnc = CVtt
M nc
tgα
M tt
(4-27)
Mtt
0
Hçnh 4-1 Quan hãû Mtt∼Mnc
Nãúu quan hãû âi qua goïc toüa âäü thç:
N
N
CVnc = CVtt
vç tgα =
(4-28)
M tt
M nc
b) Khi khäng coï taìi liãûu xaïc âënh CV bàòng caïc cäng thæïc kinh nghiãûm nhæ sau:
+ Loaûi1: Coi hãû säú biãún âäøi CV = f(FLV), tæïc láúy FLV laìm yãúu täú chuí âaûo.
Theo Xäkäläúpxki
CV = a - 0,063lg(F +1) .
(4-29)
Trong âoï: a phuû thuäüc âiãöu kiãûn âëa lê tæû nhiãn læu væûc, xaïc âënh dæûa vaìo baín âäö phán
vuìng.
a = CV + 0,063lg(F+1)
(4-30)
Khi xeït âãún aính hæåíng cuía häö ao, âáöm láöy tåïi doìng chaíy nàm SãVãLeïp thay âäøi
cäng thæïc trãn nhæ sau: CV = a - 0,063lg(F+1) - 0,08lg(f0 +1)
(4-31)
Trong âoï: f0 diãûn têch ao häö tênh bàòng % so våïi diãûn têch læu væûc.
+ Loaûi 2: Coi mæa âoïng vai troì chuí âaûo aính hæåíng âãún CV.
Cvy = Cvx.Knc
m
Trong âoï: Knc = 1/αo
αo: hãû säú doìng chaíy nàm bçnh quán nhiãöu nàm.
m: tham säú thæåìng láúy = 0,5.
Khi m =1 thç:
Cvy = Cvx/αo = Cvx.Xo/Yo
Ngoaìi ra coï thãø xaïc âënh CV theo baín âäö âàóng trë CV.
(4-32)
(4-33)
4.1.4 Phán phäúi doìng chaíy trong nàm.
Caïc phæång phaïp tênh phán phäúi doìng chaíy nàm.
- Phán phäúi doìng chaíy theo quaï trçnh thåìi gian (thåìi âoaûn thaïng hoàûc tuáön).
- Phán phäúi doìng chaíy theo âæåìng duy trç læu læåüng bçnh quán ngaìy.
- Phán phäúi doìng chaíy theo caïc âàûc træng thäúng kã.
1. Phán phäúi doìng chaíy theo quaï trçnh thåìi gian.
Chuï yï: Phán phäúi doìng chaíy tiãún haình theo nàm thuíy vàn thäúng nháút cho táút caí caïc
nàm cuía chuäøi quan tràõc vaì láúy troìn âãún thaïng.
Trang - 42 -

6. ÅÍ næåïc ta trong mäüt nàm doìng chaíy phán ra laìm hai muìa roí rãût muìa mæa vaì muìa
khä, âãø phán biãût sæû khaïc nhau giæîa caïc muìa ta dæûa vaìo chè tiãu cuía täøng cuûc Khê tæåüng
-Thuíy vàn vaì træåìng âaûi hoüc Thuíy låüi Haì näüi coi muìa luî laì caïc thaïng liãn tuûc coï læåüng
næåïc Wthaïng ≥ 1/12Wnàm (Qthaïng ≥ Qbqnàm) våïi táön suáút xuáút hiãûn thaïng ≥ 50%.
a) Phæång phaïp phán phäúi doìng chaíy theo nàm âiãøn hçnh.
+ Âiãöu kiãûn :
- Khi liãût taìi liãûu khäng êt hån 15 ÷ 20 nàm, trong âoï bao gäöm âáöy âuí caïc nhoïm nàm
nhiãöu næåïc, êt næåïc vaì næåïc trung bçnh.
- Trong liãût taìi liãûu âoï phaíi choün âæåüc nàm âiãøn hçnh thoía maîn yãu cáöu sau:
∗ Doìng chaíy nàm âiãøn hçnh gáön bàòng doìng chaíy nàm thiãút kãú (Wnâh ≈ Wnp)
∗ Doìng chaíy muìa giåïi haûn gáön bàòng doìng chaíy muìa thiãút kãú (Wmgh ≈ Wmp)
+ Trçnh tæû caïc bæåïc tênh toaïn:
- Tênh täøng læåüng doìng chaíy nàm vaì muìa æïng våïi táön suáút thiãút kãú: Wnp, Wmp.
- Dæûa vaìo liãût säú liãûu thæûc âo xaïc âënh Wnâh, Wmgh thoía maîn caïc âiãöu kiãûn trãn.
- Tênh hãû säú hiãûu chènh:
∗ Âäúi caïc thaïng thuäüc muìa giåïi haûn:
K1= Wmp/Wmgh.
(4-34)
∗ Âäúi caïc thaïng coìn laûi trong nàm:
K2 = (Wnp -Wmp)/(Wnâh -Wmgh).
(4-35)
- Tênh phán phäúi doìng chaíy caïc thaïng trong nàm:
∗ Caïc thaïng trong muìa giåïi haûn:
Qpj = K1Qâhj
(4-36)
∗ Caïc thaïng coìn laûi trong nàm:
Qpj = K2Qâhj
(4-37)
Trong âoï: j laì chè säú thaïng trong nàm.
Chuï yï: Trong muìa giåïi haûn coï thãø khäúng chãú thãm thaïng chuyãøn tiãúp muìa, khi âoï
choün nàm âiãøn hçnh, choün caïc hãû säú hiãûu chènh phaíi thãm âiãöu kiãûn naìy.
b) Phæång phaïp täø håüp thåìi âoaûn (Phæång phaïp Anâráyanäúp).
+ Âiãöu kiãûn:
- Khi taìi liãûu thuíy vàn khäng êt hån 10 nàm,
- Khäng choün âæåüc nàm âiãøn hçnh,
- Trong chuäùi taìi liãûu bao gäöm âáöy âuí caïc nhoïm nàm: nhiãöu, trung bçnh vaì êt næåïc.
+ Trçnh tæû caïc bæåïc tênh toaïn:
- Tênh læåüng doìng chaíy nàm (Wnp), læåüng doìng chaíy muìa giåïi haûn (Wmghp).
- Tênh læåüng doìng chaíy muìa coìn laûi trong nàm:
Wmp = Wnp - Wmghp
(4-38)
- Sàõp xãúp læåüng doìng chaíy riãng tæìng muìa (Muìa giåïi haûn, muìa khäng giåïi haûn) ra
thaình caïc nhoïm :nhiãöu næåïc, trung bçnh, êt næåïc giaím dáön (cäüt) vaì doìng chaíy caïc thaïng
trong muìa cuîng sàõp xãúp theo thæï tæû giaím dáön (haìng) vaì ghi tãn caïc thaïng tæång æïng bãn
caûnh.
Trang - 43 -

7. - Tênh tyí säú phán phäúi bçnh quán cuía tæìng cäüt vaì gàõn tyí säú âoï cho thaïng naìo coï màût
nhiãöu nháút trong cäüt âoï.
Tyí säú phán phäúi bçnh quán tênh theo cäng thæïc:
n
kj =
Σ Qi
m
i =1
n
(4-39)
100%
Σ Σ Qi j
j =1 i =1
Trong âoï: i = 1,2..n laì säú nàm cuía mäùi nhoïm (cäüt).
j = 1,2..m laì säú thaïng trong muìa (haìng).
- Sàõp xãúp laûi caïc tyí säú âoï theo thæï tæû caïc thaïng âaî âæåüc gàõn theo trçnh tæû thåìi gian.
- Tênh phán phäúi doìng chaíy tæìng thaïng trong nàm theo caïc táön suáút thiãút kãú bàòng
caïch nhán caïc tyí säú phán phäúi våïi caïc täøng læåüng bçnh quán cuía muìa tæång æïng.
∗ Nhæîng thaïng trong muìa giåïi haûn:
(
W jp2) = k (j 2 ) .W2 p
(4-40)
∗ Nhæîng thaïng coìn laûi trong nàm:
(
W jp3) = k (j 3) .W3 p
(4-41)
ÅÍ âáy: Dáúu hiãûu (2) chè muìa giåïi haûn vaì dáúu hiãûu (3) chè muìa khäng giåïi haûn.
Chuï yï: Khi taìi liãûu quan tràõc quaï ngàõn (n < 10 nàm) khäng thãø chia chuäùi nàm thaình
ba nhoïm nàm âæåüc thç gäüp chung mäüt nhoïm âãø tênh toaïn.
2. Phán phäúi doìng chaíy theo âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy.
a) YÏ nghéa:
- Âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy cho ta biãút thåìi gian duy trç læu læåüng ≥
mäüt læu læåüng cho træåïc, noï khäng cho ta biãút thåìi gian xuáút hiãûn læu læåüng cuía noï,
khäng cho biãút quaï trçnh phán phäúi doìng chaíy trong nàm.
- YÏ nghéa thæûc tãú: Âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy thæåìng âæåüc duìng trong
tênh toaïn thuíy nàng vaì giao thäng thuíy...
- YÏ nghéa tênh toaïn thuíy vàn:Thäng qua âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy
cho biãút âæåüc mæïc âäü âiãöu tiãút cuía læu væûc .
b) Caïch xáy dæûng âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy:
- Daûng täøng quaït:
Mäüt nàm coï 365 ngaìy váûy trong n nàm coï 365×n giaï trë læu læåüng bçnh quán ngaìy.
Âãø âån giaín vaì giaím båït khäúi læåüng ta phán cáúp læu læåüng trong tênh toaïn.
Baíng 4-2: Phán cáúp læu læåüng láûp baíng xáy dæûng âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh
quán ngaìy daûng täøng quaït .
Cáúp læu læåüng (Q)
Qmax ÷ Q1
...
Q1÷Q2
Q
Säú ngaìy xuáút hiãûn
t1
Q1
...
Q2
Säú ngaìy luîy têch
...
t2
Trang - 44 -
t1
...
t1 + t2
P%
t 1 100%
n.365
t1 + t 2
100%
p2=
n.365
p1=

8. - Daûng bçnh quán.
Mäüt nàm xáy dæûng mäüt âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy, n nàm xáy
dæûng n âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy vaì sau âoï xaïc âënh âæåìng táön suáút læu
læåüng bçnh quán ngaìy daûng bçnh quán.
Baíng 4-3: Láûp baíng xáy dæûng âæåìng táön suáút læu læåüng bçnh quán ngaìy daûng
bçnh quán
Nàm Qmax Giaï trë læu læåüng bçnh quán ngaìy æïng våïi thåìi gian duy trç Qmin
(m3/s)
(m3/s)
30
90
180
270
365
Q(m3/s)
Q(m3/s)
200
150
100
50
0
∗Qmax
∗
∗
∗∗
20
200 ∗Qmax
150
∗
∗ ∗ ∗
∗ ∗ ∗Qmin
P%
40 60 80 100
100
50
0
1) Daûng âæåìng täøng quaït
∗Qmin
20
40
60
80 100 P%
2) Daûng âæåìng bçnh quán
Hçnh 4-2: Daûng âæåìng duy trç læu læåüng bçnh quán ngaìy
4.2 DOÌNG CHAÍY KIÃÛT.
4.2.1 Khaïi niãûm doìng chaíy kiãût
Doìng chaíy kiãût laì doìng chaíy nhoí nháút trong säng chuí yãúu do læåüng næåïc ngáöm trong
læu væûc cung cáúp do váûy læu læåüng kiãût êt thay âäøi theo thåìi gian.
Doìng chaíy kiãût laì mäüt âàûc træng quan troüng cáön xaïc âënh trong tênh toaïn thuíy vàn.
Caïc âàûc træng kiãût cáön xaïc âënh âoï laì:
Læu læåüng kiãût ngaìy thiãút kãú (Qnkp),
Læu læåüng kiãût thaïng thiãút kãú (Qtkp) .
4.2.2 Nhán täú aính hæåíng doìng chaíy kiãût
1. Nhán täú khê háûu.
- Phuû thuäüc täøng læåüng mæa trong nàm vaì sæû phán bäú læåüng mæa âoï theo thåìi gian...
- Phuû thuäüc vaìo nhiãût âäü, âäü áøm, hæåïng gioï thënh haình trãn læu væûc.
2. Nhán täú màût âãûm.
- Cáúu taûo caïc låïp âëa cháút, nhæ cáúp phäúi haût, âäü räøng.v v...trãn bãö màût læu væûc.
- Âäü däúc âëa hçnh, cáúu taûo maûng læåïi säng, âäü sáu cuía säng suäúi, hçnh daûng maûng
læåïi säng.v.v..
- Låïp phuí trãn bãö màût læu væûc: thaím thæûc váût, âäü che phuí.
- Häö ao vaì vë trê häö ao trãn læu væûc.
Trang - 45 -

9. 3. Hoaût âäüng kinh tãú cuía con ngæåìi.
- Hoaût âäüng têch cæûc:
Caïc biãûn phaïp thuíy låüi, lám nghiãûp, näng nghiãûp v.v...laìm tàng âäü áøm cuía læu væûc,
giaím læåüng bäúc håi v.v...laìm tàng læu læåüng doìng chaíy kiãût.
- Hoaût âäüng tiãu cæûc :
Khai thaïc lám nghiãûp bæìa baîi, canh taïc du canh du cæ laûc háûu, khai thaïc khoaïng saín,
âáït âaï tæû do khäng quy hoaûch gáy hiãûn tæåüng xoïi låî trong muìa luîî, tàng læåüng bäúc håi
trong muìa kiãût, laìm tàng hiãûn tæåüng sa maûc hoïa læu væûc laìm læåüng næåïc caûn kiãût. Chênh
vç váûy muìa luî xaíy khaï phæïc taûp, doìng chaíy táûp trung nhanh, muìa kiãût keïo daìi gáy khä
haûn khäúc liãût thiãúu næåïc nghiãm troüng.
4.2.3 Phæång phaïp xaïc âënh læu læåüng kiãût thiãút kãú.
Trong tênh toaïn thiãút kãú ngæåìi ta thæåìng xaïc âënh læu læåüng kiãût ngaìy (Qnkp ) læu
læåüng kiãût thaïng (Qtkp) æïng táön suáút thiãút kãú tuìy theo caïc yãu cáöu baìi toaïn cuû thãø .
1. Trong træåìng håüp coï nhiãöu säú liãûu quan tràõc thuíy vàn.
Kiãøm tra chuäøi taìi liãûu thu tháûp âæåüc bàòng caïch xáy dæûng quan hãû tæång quan
âæåìng thàóng giæîa Qnkp∼ Qtkp (thæåìng quan hãû tæång quan naìy ráút chàût cheí), dæûa quan hãû
naìy loaûi træì caïc sai soït do thu tháûp säú liãûu gáy nãn âãøì sæía chæîa chènh biãn.
Dæûa vaìo chuäøi säú liãûu (âaî chènh biãn) , tênh toaïn xaïc âënh Qnkp, Qtkp.
2. Khi coï êt säú liãûu quan tràõc doìng chaíy.
- Keïo daìi säú liãûu theo læu væûc tæång tæû thuíy vàn räöi tênh toaïn nhæ pháön (1).
- Phæång phaïp tè lãû âån giaín cuía Vlã-Bãâeïp gäöm caïc bæåïc sau:
∗ Choün læu væûc tæång tæû, tênh tè säú k vaì khàóng âënh tiãu chuáøn tæång tæû.
∗ Dæûa vaìo säú liãûu læu væûc tæång tæû tênh toaïn xaïc âënh Qkptt
∗ Tênh tè säú giæîa Qkptt vaì Qknc cuía nàm coï säú liãûu quan tràõc song song (cuía læu væûc
tæång tæû vaì læu væûc nghiãn cæïu).
∗ Duìng tè säú naìy nhán våïi læu læåüng kiãût thæûc âo cuía læu væûc nghiãn cæïu ta coï læu
læåüng kiãút thiãút kãú (Qkp).
Vê duû: Tênh Qtkp cuía læu væûc A æïug våïi táön suáút thiãút kãú p = 95% trong âiãöu kiãûn chè
coï mäüt nàm quan tràõc 2001÷2002.
Choün læu væûc B coï nhiãöu säú liãûu quan tràõc laìm læu væûc tæång tæû vaì tiãún haình tênh
toaïn theo caïc bæåïc sau:
Tênh chè säú tæång tæû (k) trong thåìi gian quan tràõc song song (muìa kiãût 2001÷2002).
Baíng 4-4 : Tênh chè säú tæång tæû
Säng Thaïng
1
2
3
4
7
A QA(m3/ s) 1,63
1,12
0,85
0,67
0,71
B Q B(m3/ s) 0,68
0,46
0,35
0.28
0,29
k
QA/ QB
0.417 0,411 0,412 0,418 0,408
Trang - 46 -
8
0,93
0,39
0,42
5
0,60
0,25
0,416
6
1,32
0,55
0,416

10. Theo kãút quaí tênh toaïn baíng 4-4 chè säú tæång tæû k gáön bàòng nhau chuïng ta âi âãún kãút
luáûn hai læu væûc A & B tæång tæû nhau.
Dæûa vaìo liãût taìi liãûu cuía læu væûc B tênh caïc trë säú âàûc træng cuía máùu: Q0, CV, CS xaïc
âënh læu læåüng thaïng kiãût æïng våïi p = 95%, Qp=95%= 0,125 m3/s.
a) Læu læåüng kiãût nháút cuía læu væûc B trong nàm 2001÷2002 laì 0,25 m3/s ,tênh tè säú:
k1 =
Q 95% 0,125
=
= 0,5
Q01−02
0,25
b) Coï k1 tênh læu læåüng kiãût thiãút kãú taûi læu væûc A:
QA95% = QKA95%.k1 = 0,60.0,5 = 0,30 m3/s
(Trë säú 0,30 m3/s laì læu læåüng kiãût cuía læu væûc A æïng våïi táön suáút thiãút kãú 95%)
.
3. Xaïc âënh læu læåüng kiãût khi khäng coï säú liãûu quan tràõc doìng chaíy.
- Mæåün mä âun kiãût cuía læu væûc tæång tæû âãø tênh toaïn.
- Duìng baín âäö âàóng trë mä âun doìng chaíy kiãût âãø tênh trë säú læu læåüng kiãût thiãút kãú.
- Duìng mäüt säú cäng thæïc kinh nghiãûm âãø tênh toaïn:
Xin giåïi thiãûu cäng thæïc kinh nghiãûm cuía Cuûc thuíy vàn VN:
m
M kp = A. X p
(4-42)
Trong âoï:
- X p læåüng mæa nàm thiãút kãú (mm),
- m laì säú muî biãøu thë mæïc âäü aính hæåíng cuía mæa âãún doìng chaíy kiãût,
- A laì thäng säú âëa lyï.
Caïc thäng säúA vaì m âaî âæåüc phán vuìng nhæ sau:
- Vuìng 1:
A = 0,0000014,
m = 1,98.
- Vuìng 2:
A = 0,0000022,
m = 2,02.
- Vuìng 3:
A = 0,0000017,
m = 1,80.
4.3 DOÌNG CHAÍY LUÎ
Doìng chaíy luî laì doìng chaíy låïn nháút trong säng xaíy ra vaìo muìa luî, åí Viãût Nam muìa
luî chè keïo daìi 3÷4 thaïng nhæng læåüng doìng chaíy chiãúm 70÷90% täøng læåüng doìng chaíy
nàm, màût khaïc khaí nàng thoaït luî caïc doìng säng haû læu coï haûn nãn gáy caïc hiãûn tæåüng luî
luût phaï hoaûi caïc cäng trçnh xáy dæûng aính hæåíng træûc tiãúp âãún âåìi säúng kinh tãú cuía con
ngæåìi. Trong tênh toaïn doìng chaíy luî ngæåìi ta chia ra caïc træåìng håüp cuû thãø: coï âáöy âuí taìi
liãûu, êt taìi liãûu vaì khäng coú taìi liãûu âo âaûc thuíy vàn.
Q(m3)
Qmax
Caïc âàûc træng chênh doìng chaíy luî cáön xaïc âënh laì:
- Læu læåüng âènh luî thiãút kãú: Qmaxp (m3/s).
- Täøng læåüng luî thiãút kãú: Wmaxp (m3).
- Âæåìng quaï trçnh luî thiãút kã:ú (Q∼t)maxp.
Trang - 47 -
(
(Q∼t)max
Wmax
t
0
Hçnh 4-3: Daûng âæåìng quaï trçnh luî

11. 4.3.1 Choün táön suáút thiãút kãú luî (Ptk).
1. Táön suáút thiãút kãú luî
Táön suáút thiãút kãú luî laì xaïc suáút xuáút hiãûn nhæîng trë säú khäng væåüt quaï táön suáút qui
âënh trong thåìi gian sæí duûng cäng trçnh.
Vê duû :Táön suáút thiãút kãú phoìng luî cho mäüt thaình phäú laì 1%, coï nghéa laì thaình phäú âoï
coï khaí nàng chäúng âæåüc nhæîng tráûn luî trong voìng 100 nàm xaøy ra mäüt láön.
Váún âãö choün táön suáút thiãút kãú luî dæûa trãn cå såí:
∗ Choün táön suáút âaím baío an toaìn cho cäng trçnh thuíy cäng (Pct): tuìy thuäüc vaìo qui
mä, kêch thæåïc, mæïc âäü quan troüng.v.v...âãø âënh ra cáúp cäng trçnh choün Pct .
∗ Phoìng luî cho vuìng haû læu (Phl): dæûa vaìo yãu cáöu phoìng luî cho vuìng haû læu bao
gäöm caïc màût vãö dán cæ, kinh tãú, giao thäng, háöm moí.v.v...âãø choün Phl.
Nãúu Pct < Phl choün Pct = Ptk
Nãúu Pct > Phl choün Phl = Ptk
Theo tiãu chuáøn xáy dæûng Viãût Nam (TCXDVN) 285: 2000, âäúi våïi thiãút kãú caïc
cäng trçnh thuíy låüi thãø hiãûn åí baíng (4-5).
Chuï yï: Táön suáút nhoí aïp duûng cho caïc cäng trçnh coï daûng luî phæïc taûp thæåìng xuáút
hiãûn åí miãön nuïi, trung du. Táön suáút låïn aïp duûng cho caïc cäng trçnh coï daûng luî äøn âënh
thæåìng xuáút hiãûn åí vuìng âäöng bàòng.
2. Hãû säú hiãûu chènh an toaìn
Âãø âaím baío cho cäng trçnh thuíy cäng nháút laì âäúi våïi 2 giaï trë Qmaxp ,Wmaxp trong tênh
toaïn thiãút kãú ngæåìi ta phaíi cäüng thãm mäüt trë säú goüi laì hãû säú hiãûu chènh an toaìn.
∗ Âäúi våïi giaï trë Qmaxp :
∆ Q max p =
∗ Âäúi våïi giaï trë Wmaxp : ∆ W max
p
=
a.E p
Q max p
N
a.E p
W max p
N
(4-44)
(4-45)
Trong âoï: a laì hãû säú phuû thuäüc vaìo tçnh hçnh nghiãn cæïu thuíy vàn cuía læu væûc:
a = 0,7 âäúi våïi læu væûc âæåüc nghiãn cæïu âáöy âuí,
a = 1,5 âäúi våïi læu væûc âæåüc êt nghiãn cæïu.
Ep sai säú quán phæång cuía tung âäü âæåìng táön suáút phuû thuäüc vaìo CV tra baíng
hay biãøu âäö âãø xaïc âënh.
N säú nàm xuáút hiãûn laûi cuía luî lëch sæí trong læu væûc.
Giaï trë ∆Qmaxp, ∆Wmaxp tênh theo cäng thæïc (4-44), (4-45) khäng âæåüc væåüt
quaï 20% Qmaxp, Wmaxp. Nãúu låïn hån thç phaíi tênh laûi hãû säú hiãûu chènh.
Trang - 48 -

12. Baíng 4-5 : Læu læåüng, mæûc næåïc låïn nháút thiãút kãú vaì kiãøm tra cäng trçnh thuíy.
TT
Loaûi cäng trçnh thuíy
I
∗ Cuûm âáöu mäúi caïc loaûi (træì cäng trçnh âáöu mäúi vuìng
triãöu);Hãû thäúng dáùn- thoaït næåïc vaì caïc cäng trçnh liãn
quan khäng thuäüc hãû thäúng tæåïi tiãu näng nghiãûp;
Cäng trçnh dáùn - thaïo næåïc qua säng suäúi cuía hãû thäúng
tæåïi tiãu näng nghiãûp.
Táön suáút thiãút kãú P(%)
0,1÷0,2
(tæång æïng våïi chu kyì làûp laûi N nàm)
1000÷500
Táön suáút kiãøm tra P(%)
0,02÷0,04
(tæång æïng våïi chu kyì làûp laûi N nàm)
5000÷2500
2 ∗ Cäng trçnh âáöu mäúi vuìng triãöu; Cäng trçnh vaì hãû
thäúng dáùn - thoaït liãn quan trong hãû thäúng tæåïi tiãu
näng nghiãûp (træì cäng trçnh dáùn - thaïo næåïc qua säng
suäúi âaî noïi åí âiãøm1).
Táön suáút thiãút kãú P(%)
0,2
(tæång æïng våïi chu kyì làûp laûi N nàm)
500
Cáúp thiãút kãú
II
III IV
V
1
1,5
1
0,5
200 100 67
0,1 0,2 0,5
1000 500 200
2
50
1,5
67
2
50
1
0,5
200 100
Baíng 4-6 : Quan hãû Ep ∼ Cv
CV
EP
0.1
0.25
0.3
0.64
0.5
0.97
0.7
1.26
0.9
1.56
1.1
1.89
3. Xæí lyï luî lëch sæ.í
Luî lëch sæí laì nhæîng tráûn luî cæûc låïn coï thãø xaíy ra trong thåìi kyì quan tràõc thu tháûp
âæåüc hoàûc xaíy ra træåïc âoï maì qua âiãöu tra luî ngæåìi ta phuûc häöi âæa vaìo liãût taìi liãûu tênh
toaïn.
Xæí lyï luî lëch sæí laìm tàng âäü äøn âënh cuía âæåìng táön suáút åí pháön táön suáút beï, náng cao
âäü chênh xaïc liãût taìi liãûu thu tháûp âæåüc. Âãø âæa luî lëch sæí vaìo liãût taìi liãûu tênh toaïn cáön
xaïc âënh thåìi kyì xuáút hiãûn laûi N.
a) Xaïc âënh thåìi kç xuáút hiãûn laûi N.
Âáy laì mäüt váún âãö khoï vaì êt chênh xaïc, thæåìng ngæåìi ta dæûa vaìo nhæîng con luî lëch sæí
âaî xuáút hiãûn âãø xaïc âënh. Sau âáy laì mäüt säú vê duû xaïc âënh N.
Vê duû1: Trãn säng A nàm 1901 xuáút hiãûn mäüt tráûn luî lëch sæí, âãún nàm 1999 laûi xuáút
hiãûn mäüt tráûn luî tæång tæû, nhæ váûy trong voìng 98 nàm (1901 ÷ 1999) âaî 2 láön xuáút hiãûn
luî lëch sæí tæång tæû nhau. Thåìi kyì xuáút hiãûn laûi N cuía con luî lëch sæí âoï laì:
1999 − 1901
N=
= 49 nàm
2
Vê duû2: Trãn säng B nàm 1912 xuáút hiãûn mäüt tráûn luî lëch cho âãún nàm 2001. Váûy
thåìi kyì xuáút hiãûn laûi N coï thãø laì:
N = 2001 - 1912 = 89 nàm
Våïi caïc vê duû âaî nãu åí trãn váún âãö xaïc âënh N mang tênh gáön âuïng, nhæng thåìi gian
naìy daìi hån thåìi gian quan tràõc liãn tuûc nãn noï laìm tàng âäü chênh xaïc cho kãút quaí tênh.
Trang - 49 -

13. b) Tênh táön suáút kinh nghiãûm luî :
M
100%
N +1
m
100%
Âäúi caïc tráûn luî thæåìng:
p=
n +1
Trong âoï: M laì säú thæï tæû vaì N laì thåìi kç xuáút hiãûn laûi cuía luî lëch sæí.
Âäúi våïi caïc tráûn luî lëch sæí:
p=
c) Tênh caïc tham säú thäúng kã cuía máùu tênh toaïn:
ÅÍ âáy chia laìm 2 træåìng håüp:
(4-46)
(4-47)
Q(m3/s
)
QN
a)
+ Luî lëch sæí nàòm ngoaìi liãût säú liãûu quan tràõc n nàm
XN =
N −a n
1⎛ a
⎞
Σ X i ⎟ (Hçnh 4-4a)
⎜ jΣ1 X j +
=
i =1
N⎝
n
⎠
(4-48)
CVN =
1 ⎡a
N −a n
⎤
Σ ( K j − 1) 2 +
Σ ( K i − 1) 2 ⎥
⎢ j =1
N −1 ⎣
n i =1
⎦
(4-49)
0
Q(m3/s
N
+ Luî lëch sæí nàòm trong liãût säú liãûu quan tràõc n nàm.
XN =
N − a n−a ⎞
1⎛ a
Σ X i ⎟ (Hçnh4-4b)
⎜ jΣ1 X j +
N⎝ =
n − a i =1 ⎠
1 ⎡a
N − a n−a
⎤
Σ ( K i − 1) 2 ⎥
Σ ( K j − 1) 2 +
⎢ j =1
i =1
N −1 ⎣
n−a
⎦
QN
b)
(4-50)
CVN =
t
n
(4-51)
0
N
n
t
ÅÍ âáy: j = 1...a giaï trë säú tráûn luî lëch sæí.
i = 1...n giaï trë caïc tráûn luî trong thåìi kç quan tràõc Hçnh4-4: Caïc træåìng håüp tênh
luî lëch sæí
thu tháûp âæåüc.
4.3.2 Tênh toaïn doìng chaíy luî khi coï âáöy âuí taìi liãûu quan tràõc hoàûc taìi liãûu coï thãø
keïo daìi theo læu væûc tæång tæû thuíy vàn.
Trong træåìng håüp âæåüc coi laì âáöy âuí taìi liãûu quan tràõc thoía maîn caïc âiãöu kiãûn sau:
liãût säú liãûu daìi êt nháút tæì 15÷30 nàm, trë säú CV= 0,3÷1.0, sai säú cho pheïp <20%, caïc âiãøm
thæûc âo gáön truìng våïi âæåìng táön suáút lê luáûn, trong chuäùi säú liãûu tênh toaïn coï luî lëch sæí.
1. Xaïc âënh læu læåüng âènh luî æïng våïi táön suáút thiãút kãú Qmaxp (m3/s).
a) Choün máùu säú liãûu tênh toaïn.
+ Yãu cáöu choün máùu:
- Máùu phaíi mang tênh âaûi biãøu cho mäüt traûm âo, mäüt con säng, mäüt læu væûc ...
- Caïc trë säú cuía máùu phaíi mang tênh âäöng nháút tæïc laì cuìng mäüt nguyãn nhán hçnh
thaình, luî Viãût Nam chuí yãúu do mæa sinh ra.
- Caïc trë säú trong máùu phaíi âäüc láûp våïi nhau âãø sæí duûng phæång phaïp thäúng kã tênh
toaïn.
+ Phæång phaïp choün máùu tênh toaïn hiãûn nay coï 3 caïch nhæ sau:
- Choün mäüt nàm mäüt giaï trë Qmax âãø tênh toaïn, choün theo caïch naìy trong træåìng håüp
coï liãût säú liãûu daìi dãø âaïp æïng caïc yãu cáöu nãu trãn.
Trang - 50 -

14. - Choün mäüt nàm nhiãöu giaï trë Qmax âãø tênh toaïn. Theo säú liãûu thäúng kã thç mäüt con
säng åí næåïc ta mäüt muìa luî coï thãø xuáút hiãûn 9 ÷11 giaï trë Qmax, do váûy trong træåìng håüp
säú nàm quan tràõc khäng daìi làõm ngæåìi ta coï thãø choün nhiãöu giaï trë Qmax âãø tênh toaïn.
Phæång phaïp naìy âæåüc thãø hiãûn nhæ sau:
• Choün táút caí caïc giaï trë Qmax ≥ Qmaxgh [Qmaxgh = (3 ÷ 4) Q o ] âãø tênh toaïn, trong træåìng
håüp naìy cáön chuï yï âãún tênh âaûi biãøu cuía máùu vç coï nàm luî låïn xuáút hiãûn nhiãöu giaï
trë Qmax ≥ Qmaxgh, nhæng cuîng coï nhiãöu nàm luî nhoí Qmax < Qmaxgh.
• Mäùi nàm choün 2, 3, 4...giaï trë Qmax, theo kinh nghiãûm mäùi nàm nãn choün 3 giaï trë
Qmax (láúy tæì trãn xuäúng) âãø tênh toaïn, khäúi læåüng væìa phaíi, âiãøm kinh nghiãûm phán bäú
khaï phuì håüp våïi âæåìng táöìn suáút lyï luáûn.
Chuï yï: Khi säú giaï trë Qmax trong liãût säú liãûu tênh toaïn nhiãöu hån n nàm quan tràõc thç
táön suáút tênh toaïn ra laì táön suáút láön phaíi âäøi laûi táön suáút nàm thiãút kãú nhæ sau:
Pn = 1 − (1 − Pl ) m
(4-52)
- Choün caïc tráûn luî sàõp xãúp tæì trãn xuäúng = säú n nàm quan tràõc âãø tênh toaïn .Nhæåüc
âiãøm cuía phæång phaïp naìy khäng âaím baío tênh âaûi biãøu vç coï nàm choün nhiãöu giaï trë
Qmax coìn coï nàm khäng choün âæåüc tráûn luî naìo âãø tênh toaïn.
b). Xaïc âënh Qmaxp.
Sau khi choün âæåüc liãût säú liãûu tênh toaïn tiãún haình xáy dæûng âæåìng táön suáút coï P tk xaïc
âënh Qmaxp (caïc bæåïc tênh toaïn âaî trçnh baìy åí chæång III)
2. Xaïc âënh täøng læåüng luî thiãút kãú Wmaxp (m3).
Âáy laì mäüt âàûc træng cáön thiãút cho viãûc thiãút kãú vaì khai thaïc nguäön taìi nguyãn næåïc,
Wmaxp âoïng mäüt vai troì quyãút âënh âãún viãûc hçnh thaình âènh luî aính hæåíng viãûc xaïc âënh
qui mä kêch thæåïc cuía cäng trçnh . Âãø xaïc âënh Wmaxp gäöm caïc bæåïc sau:
a) Chia âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú ra caïc thåìi âoaûn tênh toaïn khaïc nhau:1,2,...,n
ngaìy; sau âoï tênh læu læåüng bçnh quán tæìng ngaìy mäüt.
ngc
b) Cäng thæïc tênh:
Wmax p = 86.400 Σ Q i
i = ngâ
(4-53)
ÅÍ âáy: Q i læu læåüng bçnh quán ngaìy xaïc âënh dæûa vaìo âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú.
i = ngâ ÷ngc:(ngaìy âáöu âãún ngaìy cuäúi tráûn luî tênh toaïn).
3. Âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú (Q ∼ t)maxp.
Muäún coï âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú, chuïng ta dæûa vaìo liãût säú liãûu quan tràõc dæåüc
choün mäüt âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh âãø thu phoïng.
a) Choün âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh âaím baío caïc nguyãn tàõc sau:
∗ Choün âæåìng quaï trçnh luî âaî xuáút hiãûn trong thæûc tãú âaím baío khi thu phoïng coï giaï
trë âènh luî bàòng Qmaxp, pháön diãûn têch khäúng chãú dæåïi âæåìng quaï trçnh luî bàòng Wmaxp .
∗ Daûng âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh laì daûng báút låüi âäúi våïi cäng trçnh thiãút kãú.
∗ Daûng luî xuáút hiãûn âuïng vaìo luïc báút låüi.
Trang - 51 -

15. b) Phæång phaïp thu phoïng âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh tråí thaình âæåìng quaï trçnh luî
thiãút kãú.
Qâh(m3/s)
Phæång phaïp 1: Phæång phaïp thu
Qmaxâh
phoïng cuìng tè säú:
Qâhi
+ Nguyãn tàõc cuía phæång phaïp: Sau
Qâh1
khi thu phoïng xong âæåìng quaï trçnh luî
thiãút kãú âaím baío hai giaï trë Qmaxp & Wmaxp
t
0
Tâhi
khäng thay âäøi.
3
Qp(m /s)
+ Tênh caïc hãû säú thu phoïng:
Qmaxp
- Co giaín tung âäü âæåìng quaï trçnh luî
theo hãû säú kQ:
Q =Q .k
pi
Q max p
kQ =
Qmax âh
(4-54)
- Co giaín hoaình âäü âæåìng quaï trçnh
luî theo hãû säú k T:
kT =
Tp
Tâh
(4-55)
âhi
Q
Qp1
0
t
Tpi=Tâhi.kT
Hçnh 4-5 phæång phaïp thu phoïng cuìng tè säú
ÅÍ âáy Tp,Tâh laì thåìi gian cuía luî thiãút kãú vaì luî âiãøn hçnh.
Giaí sæí sau khi thu phoïng âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh tråí thaình âæåìng quaï trçnh luî
thiãút kãú ta coï thãø xaïc âënh caïc thaình pháön nhæ sau:
Âäúi våïi luî thiãút kãú:
Tæång tæû âäúi våïi luî âiãøn hçnh:
TP =
2W max p
Qmax p f
Tâh = 2W max dh .
Qmax âh f
(4-56)
(4-57)
f: laì hãû säú hçnh daûng luî. Trong træåìng håüp âæåìng quaï trçnh luî laì daûng tam giaïc thç
f=1.
Thay (4-56) , (4-57) vaìo (4-55) ta âæåüc:
2W max p 2W max dh W max p Q max p k W
:
=
=
kT = T P =
:
Tâh Qmax p . f Qmax âh . f Wmax âh Qmax âh
kQ
(4-58)
Khi: kW > kQ ⇒ TP > Tâh , âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh âæåüc phoïng to lãn.
kW < kQ ⇒ TP < Tâh , âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh âæåüc thu nhoí laûi.
+ Trçnh tæû caïc bæåïc nhæ sau:
- Dæûa vaìo táön suáút thiãút kãú xaïc âënh âæåüc caïc giaï trë Qmaxp , Wmaxp .
- Dæûa vaìo liãût säú liãûu thæûc âo choün Qmaxâh , Wmaxâh.
- Tênh caïc hãû säú : kQ , kW vaì kT
- Chia âæåìng quaï trçnh luî âiãøn hçnh ra caïc thåìi âoaûn tênh toaïn khaïc nhau:Tâh1 , Tâh2
,.., Tâhn tæång æïng ta coï: Qâh1 , Qâh2 ,.., Qâhn .
Trang - 52 -

16. + Thu phoïng :
- Âäúi våïi tung âäü âæåìng quaï trçnh
luî thiãút kãú:
QPi = Qâhi.kQ
(4-59)
- Âäúi våïi hoaình âäü âæåìng quaï
trçnh luî thiãút kãú:
TPi = Tâhi.kT
(4-60)
Qmaxâh
0
QP(m3/s)
t
Qmaxp
Phæång phaïp 2: Phæång phaïp thu
phoïng cuìng táön suátú.
+ Nguyãn tàõc cuía phæång phaïp:
- Âãø khäúng chãú pháön diãûn têch dæåïi
âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú bàòng
Wmaxp, ngæåìi ta chia âæåìng quaï trçnh
luî âiãøn hçnh ra caïc thåìi âoaûn khaïc
nhau: W1ngaìy max, W3ngaìy max...
0
1ng
3ng
5ng
t
Hçnh 4-6 Phæång phaïp thu phoïng cuìng táön suáút
Täøng læåüng luî âiãøn hçnh1 ngaìy max
Täøng læåüng luî âiãøn hçnh 3ngaìy max
- Phæång phaïp thu phoïng xem thåìi gian luî thiãút kãú bàòng thåìi gian luî âiãøn hçnh chè
thu phoïng tung âäü âæåìng quaï trçnh luî båíi caïc hãû säú thu phoïng khaïc nhau.
+ Caïc bæåïc thu phoïng:
- Âãø âaím baío tung âäü låïn nháút âæåìng quaï trçnh luî thiãút kãú bàòng giaï trë Qmaxp, thu
phoïng âènh luî theo hãû säú:
kQ =
Q max p
(4-61)
Qmax âh
- Thu phoïng tung âäü âæåìng quaï trçnh luî 1 ngaìy max theo hãû säú:
kW 1 =
W max p1
Wmax âh1
(4-62)
- Thu phoïng tung âäü âæåìng quaï trçnh luî 2 ngaìy coìn laûi trong 3 ngaìy max theo hãû säú:
Wmax p 3 − Wmax p1
kW3=
(4-63)
Wmax âh 3 − Wmax âh1
- Tiãúp tuûc thu phoïng tung âäü âæåìng quaï trçnh luî 2 ngaìy coìn laûi trong (2n +1) ngaìy
låïn nháút theo hãû säú :
Wmax p ( 2i +1) − Wmax p ( 2i −1)
kW(2i+1)=
(4-64)
Wmax âh ( 2i +1) − Wmax âh ( 2i −1)
Thu phoïng cho âãún khi naìo hãút âæåìng quaï trçnh luî, åí âáy i= 1,2,..,n .
Phæång phaïp naìy âaî chuï yï khäúng chãú caïc thåìi âoaûn coï læåüng luî låïn (1 ngaìy, 3 ngaìy
...). Nãúu caïc hãû säú thu phoïng kâ, kW1 vaì kW(2i+1) khaïc nhau thç daûng âæåìng quaï trçnh luî
sau khi âaî thu phoïng seî bë biãún daûng nhiãöu so våïi daûng luî xaùy ra trong thæûc tãú. Do váûy
khi veî âæåìng quaï trçnh luî bçnh quán coï tung âäü max bàòng giaï trë Qmaxp cáön phaíi xæí lê âãø
âæåìng quaï trçnh thaình mäüt âæåìng cong trån âaím baío cho täøng læåüng luî trong tæìng thåìi
âoaûn khäng thay âäøi.
Trang - 53 -

17. 4.3.3 Xaïc âënh doìng chaíy luî thiãút kãú khi khäng coï taìi liãûu quan tràõc doìng chaíy.
Caïc læu væûc khäng coï taìi liãûu quan tràõc doìng chaíy thæåìng laì caïc læu væûc væìa vaì nhoí.
ÅÍ Viãût Nam âãø phán chia ranh giåïi giæîa læu væûc væìa vaì nhoí thäúng nháút trong tênh toaïn
qui âënh 100 km2. Do yãu cáöu phaït triãøn kinh tãú âëa phæång nãn cáön xáy dæûng nhiãöu
cäng trçnh dán duûng, giao thäng vaì thuíy låüi trãn caïc læu væûc væìa vaì nhoí. Båíi váûy, lyï
thuyãút vãö tênh toaïn doìng chaíy luî khi khäng coï taìi liãûu quan tràõc doìng chaíy âoïng vai troì
quan troüng vaì chiãúm mäüt pháön khaï låïn trong nghiãn cæïu doìng chaíy luî.
Âäúi våïi caïc cäng trçnh nhoí, trong 3 âàûc træng cuía doìng chaíy luî thiãút kãú thç trë säú
Qmaxp chiãúm mäüt vë trê quan troüng nháút, vç åí caïc cäng trçnh nhoí do taïc duûng âiãöu tiãút luî
ráút êt hoàûc khäng coï, nãn thæûc tãú khäng cáön xeït âãún täøng læåüng luî vaì âæåìng quaï trçnh luî.
Vç váûy trong træåìng håüp khäng coï taìi liãûu chè chuí yãúu táûp trung nghiãn cæïu âãø xaïc âënh
âènh luî thiãút kãú.
Khi khäng coï taìi liãûu, xu hæåïng chung hiãûn nay trong tênh toaïn thuíy vàn laì sæí duûng
caïc mä hçnh toaïn thuíy vàn hoàûc thæåìng duìng caïc cäng thæïc kinh nghiãûm vaì baïn kinh
nghiãûm âãø tênh Qmaxp. Âáy laì mäüt váún âãö phæïc taûp cho nãn trong pháön naìy seî trçnh baìy
mäüt säú khaïi niãûm cå baín vãö quaï trçnh hçnh thaình doìng chaíy luî âãø coï cå såí hiãøu vaì sæí
duûng caïc cäng thæïc tênh Qmaxp cho phuì håüp âiãöu kiãûn cuû thãø.
1. Caïc giai âoaûn hçnh thaình doìng chaíy luî.
a) Giai âoaûn mäüt - giai âoaûn täøn tháút hoaìn toaìn: laì giai âoaûn toaìn bäü læåüng mæa råi
xuäúng quyãûn vaìo cáy coí, láúp âáöy caïc chäù truîng, häö ao, âáöm láöy vaì tháúm xuäúng âáút.
b) Giai âoaûn hai - giai âoaûn næåïc dáng: laì giai âoaûn khi læåüng mæa sinh ra trãn læu
væûc låïn hån täøng læåüng täøn tháút thç læu læåüng (Q) vaì mæûc næåïc (H) taûi cæía ra cuía læu væûc
(hay tuyãún âo âaûc) dáng lãn âaût giaï trë Qmax vaì Hmax. Nãúu quaï trçnh cáúp næåïc váùn duy trç
thç Qmax vaì Hmax keïo daìi mäüt thåìi gian ngæåìi ta goüi Qmax vaì Hmax äøn âënh.
c) Giai âoaûn ba - giai âoaûn næåïc ruït: khi quaï trçnh cáúp næåïc (læåüng mæa) trãn læu
væûc giaím thç Qmax vaì Hmax taûi cæía ra giaím xuäúng giaï trë Qbt vaì Hbt.
Âãø giaíi thêch vaì hiãøu âáöy âuí caïc giai âoaûn hçnh thaình doìng chaíy luî trãn bãö màût læu
væûc chuïng ta dæûa vaìo cäng thæïc càn nguyãn doìng chaíy (CtCNDC).
CtCNDC laì cäng thæïc biãøu thë læu læåüng âènh luî bàòng täøng læåüng giai nháûp cuía caïc
læu læåüng næåïc thaình pháön trong quaï trçnh hçnh thaình cuía chuïng trãn pháön diãûn têch læu
væûc bäü pháûn khaïc nhau vaì chaíy tuû laûi åí tuyãún cæía ra.
t
CtCNDC coï daûng täøng quaït:
Qt = ∫ ht
0
∂F
dt
∂t
(4-65)
Âãø thaình láûp cäng thæïc (4-65). Chuïng ta dæûa trãn cå såí láûp luáûn nhæ sau:
- Giaí thiãút læåüng mæa vaì tháúm phán bäú âãöu trãn toaìn bäü diãûn têch læu væûc.
- Chia toaìn bäü diãûn têch læu væûc bàòng mäüt hãû thäúng âæåìng chaíy cuìng thåìi gian
(âæåìng âàóng thåìi)
- Thåìi gian táûp trung næåïc giæîa caïc âæåìng âàóng thåìi kãú tiãúp nhau láúy bàòng 1 âån vë
thåìi gian cäú âënh, tæïc laì thåìi gian cáön thiãút âãø gioüt næåïc åí xa nháút këp chaíy vãö âãún tuyãún
cæía ra goüi laì thåìi gian táûp trung doìng chaíy, kê hiãûu laì: τ.
Trang - 54 -

18. -Tæång æïng våïi caïc âæåìng âàóng thåìi 1, 2, 3,...coï caïc pháön diãûn têch bäü pháûn f1, f2, f3...
-Dæûa vaìo âæåìng quaï trçnh mæa hiãûu quaí xaïc âënh biãøu âäö cáúp næåïc (thåìi gian cáúp
næåïc kê hiãûu la:T).
Tuìy thuäüc vaìo thåìi gian chaíy truyãön τ trãn læu væûc vaì thåìi gian cáúp næåïcT, trong
thæûc tãú seî xaíy ra 3 træåìng håüp khaïc nhau âoï laì: τ > T, τ < T, τ = T.
Sau âáy seî thaình láûp cäng thæïc cäng thæïc (4-65) trong træåìng håüp τ < T(cho τ = 4
âån vë thåìi gian, T= 5 âån vë thåìi gian) ta tháúy:
Sau 1 âån vë thåìi gian læu læåüng thu âæåüc taûi cæía ra laì: Q1 = h1.f1
Sau 2 âån vë thåìi gian læu læåüng thu âæåüc taûi cæía ra laì: Q2 = h1.f2 + h2.f1
Tæång tæû:
Q3 = h1.f3 + h2.f2 + h3.f1
Q4 = h1.f4 + h2.f3 + h3.f2 + h4.f1
Sau 5 âån vë thåìi gian thç læåüng mæa h1 khäng coìn tham gia taûo ra læu læåüng taûi màût
càõt cæía ra næîa:
Q5 = h2.f4 + h3.f3 + h4.f2 + h5.f1
Q6 = h3.f4 + h4.f3 + h5.f2
Q7 = h4.f4 + h5.f3
Q8 = h5.f4
Q9 = 0.
ÅÍ âáy: hi(mm) låïp næåïc mæa hiãûu quaí (tæïc laì låïp næåïc mæa âaî træì âi læåüng täøn tháút)
sinh ra trong mäüt âån vë thåìi gian tênh toaïn.
Theo cäng thæïc càn nguyãn doìng chaíy trong træåìng håüp trãn khi τ < T thç Qmax thu
âæåüc åí màût càõt cæía ra coï thãø laì Q4 hoàûc Q5, tæïc laì toaìn bäü diãûn têch læu væûc kãút håüp mäüt
pháön læåüng mæa sinh ra Qmax. Tæång tæû nhæ váûy nãúu trong træåìng håüp τ >T thç Qmax
thu âæåüc åí cæía ra seî laì toaìn bäü læåüng mæa kãút håüp våïi mäüt pháön diãûn têch læu væûc taûo
nãn. Coìn trong træåìng håüp τ = T thç Qmax thu âæåüc åí màût càõt cæía ra seî laì toaìn bäü diãûn
têch læu væûc kãút håüp toaìn bäü læåüng mæa.
h(mm)
f4
h3
h1
h2
f3
h4
f2
h5
f1
0
a)Så âäö mæa.
t
(3)
(2)
(1)
b)Så âäö læu væûc.
Hçnh 4-7 Så âäö læu væûc khaïi niãûm theo CtCNDC
Trong thæûc tãú quaï trçnh hçnh thaình doìng chaíy luî laì quaï trçnh xaíy ra ráút phæïc taûp vç:
- Hçnh daûng, âëa hçnh, âëa maûo, âëa cháút, ræìng, häö ao, âáöm láöy...phán bäú muän hçnh,
muän veí khäng thãø giäúng nhæ giaí thiãút.
- Mæa phán bäú khäng âãöu theo thåìi gian vaì khäng gian laì kãút quaí cuía mäüt loaût caïc
nguyãn nhán vãö khê tæåüng vaì khê háûu phæïc taûp.
Do váûy CtCNDC chè mä taí quan hãû giæîa Qmax thu âæåüc åí cæía ra våïi yãúu täú diãûn
têch læu væûc vaì læåüng mæa luî sinh ra.
Trang - 55 -

19. 2. Caïc nhán täú aính hæåíng âãún viãûc hçnh thaình doìng chaíy luî.
a) Nhán täú khê tæåüng: Mæa raìo.
Mæa raìo laì nhæîng tráûn mæa coï cæåìng âäü maûnh táûp trung gáy ra trãn mäüt diãûn têch
räüng hoàûc heûp, thåìi gian mæa daìi hoàûc ngàõn phuû thuäüc vaìo nguyãn nhán gáy ra mæa.
Vãö âënh læåüng: theo tiãu chuáøn cuía täøng cuûc khê tæåüng thuíy vàn nhæîng tráûn mæa
ngaìy coï læåüng mæa ≥ 50 mm thuäüc loaûi mæa raìo.
Baíng 4-7 Tiãu chuáøn mæa raìo cuía Becgå.
Thåìi âoaûn (phuït)
5
10
15
20
25
30
35
45
Læåüng mæa (mm)
2,5
3,8
5,0
6,0
7,0
8,0
9,6
10,25
Thåìi âoaûn (phuït)
50
60
120
180
240
360
720
1440
Læåüng mæa (mm)
11,0
12,0
18,0
22,25
27,0
33,0
45,0
60,0
Baíng 4-8 Tiãu chuáøn mæa raìo cuía täøng cuûc khê tæåüng thuíy vàn 1960
Thåìi âoaûn (phuït)
Læåüng mæa (mm)
Cæåìng âäü mæa bçnh quán (mm/phuït)
5
4,0
0,80
10
6,5
0,66
30
11,0
0,35
60
14,0
0,23
240
20,0
0,08
1440
50,6
0,035
ÅÍ næåïc ta læåüng mæa raìo sinh luî gáy ra do caïc yãúu täú thåìi tiãút nhæ: baîo, gioï muìa, aïp
tháúp nhiãût âåïi, âëa hçnh, hoàûc caïc hçnh thaïi thåìi tiãút kãút håüp.v.v...
+ Sæû thay âäøi cæåìng âäü mæa theo thåìi gian.
- Cæåìng âäü mæa laì læåüng mæa råi trong mäüt âån vë thåìi gian, âån vë âo: mm/ph,
mm/h.
∗ Cæåìng âäü mæa tæïc thåìi (it) laì læåüng mæa âo âæåüc trong tæìng thåìi âiãøm khaïc nhau.
Cæåìng âäü mæa tæïc thåìi luän luän thay âäøi theo thåìi gian, thäng thæåìng trong mäüt tráûn
mæa cæåìng âäü mæa hai âáöu thåìi âoaûn beï åí giæîa låïn ngæåìi ta goüi laì âènh mæa. Âãø xaïc
âënh cæåìng âäü mæa tæïc thåìi ngæåìi ta dæûa vaìo biãøu âäö âo mæa tæû ghi.
∗ Cæåìng âäü mæa trung bçnh thåìi âoaûn (at) laì læåüng mæa trung bçnh trong thåìi âoaûn
tênh toaïn.
H − H 1 ∆Η
at = 2
=
(4-66)
t 2 − t1
∆t
Quan hãû giæîa it vaì at:
it = lim at
∆t →Ο
(4-67)
ÅÍ âáy H1 vaì H2 laì täøng læåüng mæa tênh âãún thåìi âiãøm tênh toaïn t1 vaì t2.
∗ Cæåìng âäü mæa trung bçnh thåìi âoaûn låïn nháút taûo luî (aT) tênh bàòng mm/ph, mm/h.
aT = ∆Η max
∆t
Trong âoï: ∆Hmax (mm) læåüng mæa låïn nháút tæång æïng thåìi âoaûn tênh toaïn ∆t.
Trang - 56 -
(4-68)

20. Ta tháúy cæåìng âäü mæa trung bçnh giaím khi thåìi âoaûn tênh toaïn tàng lãn. Sæû triãút
giaím cuía cæåìng âäü mæa khi thåìi âoaûn tênh toaïn tàng lãn âæåüc thãø hiãûn qua cäng thæïc:
aT =
S
n
T
(4-69)
Âãø traïnh træåìng håüp khi T→ 0, thç aT→ ∞, ngæåìi ta viãút laûi cäng thæïc (4-68) nhæ sau:
S
aT =
(4-70)
(T +1) n
S=
K .H
1− n
1440
(4-71)
Trong âoï: S: goüi laì sæïc mæa (mm),
T: thåìi âoaûn tênh toaïn (h, ph),
n: hãû säú triãút giaím cæåìng âäü mæa thæåìng láúy n = 0,7 hoàûc 2/3,
H: laì læåüng mæa ngaìy (mm),
K: laì hãû säú xaïc âënh nhæ sau: K = H 1440 ph H ngay = 1,1 ÷ 1,2
+ Phán bäú cæåìng âäü mæa theo diãûn têch:
Trong mäüt tráûn mæa cæåìng âäü mæa phán bäú ráút khäng âãöu trãn mäüt diãûn räüng nåi coï
cæåìng âäü mæa låïn goüi laì tám mæa, tæì tám mæa cæåìng âäü mæa giaím dáön theo khoaíng
caïch vãö caïc phêa cuía læu væûc.
Tênh læåüng mæa phán bäú theo diãûn têch båíi cäng thæïc sau:
HF = ϕH0 =
HO
m
1+ KF
(4-72)
Trong âoï: HF læåüng mæa bçnh quán trãn læu væûc (mm),
ϕ laì hãû säú triãút giaím,
HO læåüng mæa låïn nháút âo âæåüc åí tám mæa (mm),
K, m hãû säú kinh nghiãûm biãøu thë tênh cháút triãút giaím læåüng mæa theo diãûn têch.
Ngæåìi ta âãö nghë choün K, m trong tênh toaïn nhæ sau:
K = 0,001; m = 0,8 cho nhæîng tráûn mæa < 1 ngaìy.
K = 0,002÷0,003; m = 0,55÷0,65 cho nhæîng tráûn mæa > 1 ngaìy.
Cäng thæïc (4-72) âæåüc aïp duûng cho miãön Bàõc Viãût Nam våïi K= 0,0012 vaì m = 0,72
b) Yãúu täú læu væûc.
Yãúu täú læu væûc aính hæåíng âãún læu læåüng doìng chaíy luî båíi caïc váún âãö sau:
+ Täøn tháút doìng chaíy luî - hãû säú doìng chaíy luî.
- Täøn tháút doìng chaíy luî: bao gäöm caïc loaûi täøn tháút nhæ sau:
∗ Täøn tháút do thaím phuí thæûc váût trãn bãö màût læu væûc giæî laûi,
∗ Täøn tháút do âiãön truîng vaìo caïc hang hoïc, ao häö...trãn læu væûc.
∗ Täøn tháút do tháúm phuû thuäüc vaìo âiãöu kiãûn âëa hçnh âëa cháút cáúu taûo læu væûc.
∗ Täøn tháút do bäúc håi trong quaï trçnh luîö.
Täøn tháút doìng chaíy luî giaím dáön theo thåìi gian (tênh theo thåìi gian bàõt âáöu vaì kãút
thuïc muìa luî). Trong caïc loaûi täøn tháút trãn thç täøn tháút do tháúm laì âaïng kãø nháút.
Trang - 57 -

21. Caïc phæång phaïp xaïc âënh læåüng täøn tháút do tháúm trãn bãö màût læu væûc hay duìng laì:
(1) Hãû säú tháúm äøn âënh (tham khaío giaïo trçnh âëa cháút).
(2) Xaïc âënh cæåìng âäü tháúm theo caïc loaûi âáút trãn læu væûc.
Baíng 4-7 Xaïc âënh cæåìng âäü tháúm theo âëa cháút
TT
1
2
3
4
Loaûi âáút âaï trãn læu væûc
Âáút khäng tháúm, âæåìng nhæûa, bãtäng, seït...
Âáút thët kiãöm màûn
Âáút âen pha caït, caït pha
Âáút maìu haût deí âáûm, âáút xaïm pha caït
Cæåìng âäü tháúm (mm/ph)
0 ÷ 0,05
0,2 ÷ 0,3
1,0
1,2
- Hãû säú doìng chaíy luî:
Hãû säú doìng luî α phuû thuäüc vaìo nhiãöu yãúu täú khê háûu, âiãöu kiãûn âëa hçnh, âëa cháút,
diãûn têch læu væûc...tuìy theo tæìng vuìng, miãön khaïc nhau âãø xaïc âënh. Caïc hãû säú doìng chaíy
luî duìng trong tênh toaïn bao gäöm:
∗ Hãû säú doìng chaíy täøng læåüng αtl (tênh cho toaìn tráûn luî).
αtl = Y tl
X
Hay:
αtl =
(4-73)
Y tl
X − Xo
(4-74)
Trong âoï:
Ytl(mm) âäü sáu doìng chaíy tráûn luî, tæång æïng täøng læåüng mæa X(mm) toaìn tráûn.
Xo(mm) læåüng mæa täøn tháút ban âáöu thæåìng láúy 5÷20 (mm).
∗ Hãû säú doìng chaíy âènh luî αâ: laì tyí säú giæîa âäü sáu doìng chaíy mäüt ngaìy låïn nháút vaì
læåüng mæa mäüt ngaìy tæång æïng.
Cäng thæïc xaïc âënh:
αâ =
Y ng
X ng
(4-75)
Theo âãö nghë cuía Xäkäläúpski thç αâ tênh theo cäng thæïc:
a−k
k
αâ =
= 1−
a
a
Trong âoï: a laì cæåìng âäü mæa, k laì hãû säú tháúm äøn âënh.
(4-76)
+ Váún âãö táûp trung næåïc trãn læu væûc:
Quaï trçnh táûp trung næåïc trãn læu væûc chia laìm 2 giai âoaûn: quaï trçnh táûp trung næåïc
trãn sæåìn däïc vaì quaï trçnh táûp trung næåïc trong säng.
L
L
τ = τd + τs = d + s
(4-77)
Vd V s
Âäúi våïi læu væûc væìa vaì låïn τd << τs, ngæåìi ta coï thãø xaïc âënh τ theo cäng thæïc:
L
τ= s
(4-78)
Vs
Trong âoï: Vs = aJ1/3Q1/4(m/s)
våïi a laì thäng säú táûp trung næåïc: a = 0,15.(20n)-3/4 (m/s)
a =13.(20n)-3/4(km/ngaìy)
Trang - 58 -

22. 3. Mäüt säú cäng thæïc tênh toaïn Qmaxp.
Tæì træåïc âãún nay coï ráút nhiãöu loaûi cäng thæïc duìng âãø tênh læu læåüng doìng chaíy luî
khaïc nhau. Dæûa theo täøng kãút cuía Serpic vaì Trãbätarieïp åí Viãûn thuíy vàn quäúc gia (LiãnXä cuî) coï thãø phán thaình ba loaûi cäng thæïc sau: cäng thæïc lyï luáûn, cäng thæïc kinh
nghiãûm, cäng thæïc thãø têch. Sau âáy chè xeït mäüt säú cäng thæïc thæåìng duìng trong tênh
toaïn thuíy vàn.
a) Cäng thæïc Xäkäläúpski.
+ Cå såí láûp luáûn: Laì loaûi cäng thæïc thãø têch âãö cáûp âãún Qmaxp, Wmaxp, (Q∼t)maxp. Âãø
thaình láûp cäng thæïc taïc giaí âaî âæa ra caïc giaí thiãút nhæ sau:
- Láúy táön suáút luî = táön suáút mæa,
Q(m3/s)
- Duìng hãû säú doìng chaíy täøng læåüng (αtl),
Qm
- Coi âæåìng quaï trçnh luî laì 2 nhaïnh
parabol gàûp nhau taûi âènh.
+ Cäng thæïc täøng quaït:
0,28 H T α .F
Qmaxp =
fδ + Qng
tl
Qt
(4-79)
- Âäúi våïi nhaïnh lãn:
tl
tx
t’
t
Hçnh 4-8 Âæåìng quaï trçnh luî Xäkäläúpski
+ Thaình láûp cäng thæïc:
:
t
Q’t
⎛ t
⎜
Qt = Qm ⎜
⎜t
⎝ l
⎞
⎟
⎟
⎟
⎠
m
(4-80)
n
⎛ t − t' ⎞
- Âäúi våïi nhaïnh xuäúng:
Q’t = Qm ⎜ x
⎟
⎜ t ⎟
⎝ x ⎠
ÅÍ âáy: m, n hãû säú âæåìng parabol nhaïnh lãn, nhaïnh xuäúng.
Våïi nhaïnh lãn: t = 0 ⇒ Qt = 0 khi t = tl ⇒ Qt = Qm .
(4-81)
m
⎛
⎞
⎜ t ⎟
tl
tl
tl
⎟ dt =
Wl = ∫ Q dt = ∫ Q ⎜
Q m m +1
t
m ⎜
⎟
⎜ t ⎟
0
0
⎝ l ⎠
(4-82)
Våïi nhaïnh xuäúng: t’ = 0 ⇒ Q’t = Qm khi t’ = tx ⇒ Q’t = 0.
n
⎛ t x −t ' ⎞
tx
⎟ dt =
Wx = ∫ Q dt = ∫ Q ⎜
⎜
⎟
Q m n +1
x
m ⎝ tx ⎠
0
0
tX
tX
⎛
⎞
⎜ tl
tl +
tx =
tx ⎟
Váûy:
W = W l + Wx = Q
Q m n + 1 Q m ⎜ m + 1 + n + 1⎟
m m +1
⎜
⎟
⎝
⎠
⎡ (n + 1) + γ (m + 1) ⎤
Âàût: tX = γ.tl ta coï:
W = Qm t l ⎢
⎥
⎣ (n + 1)(m + 1) ⎦
Âàût :
Q tl
(n + 1)(m + 1)
W
= f Ta coï: W = m
suy ra Qm =
f
f
(n + 1) + γ (m + 1)
tl
Trang - 59 -
(4-83)
(4-84)
(4-85)
(4-86)

23. Màût khaïc:
W = 103.HTαF nãn Qm =
0,28 H T .α .F
f
tl
(4-87)
Nãúu xeït thãm læåüng mæa täøn tháút ban âáöu, læåüng næåïc ngáöm, ao häö, ræìng... tham gia
vaìo viãûc hçnh thaình âènh luî thç cäng thæïc coï daûng täøng quaït âáöy âuí laì:
Qm =
0,28(H T − H 0 )α .F
fδ + Qng
tl
(4-88)
+ Xaïc âënh caïc tham säú cuía cäng thæïc:
- HT låïp næåïc mæa tênh toaïn (mm), tênh trong thåìi gian T giåì xaïc âënh nhæ sau:
K .H np
HT = S(60T)1/3 (mm) ⇒ S =
(mm / ph)
(4-89)
1− n
1440
HT = ST1/3 (mm)
⇒ S=
K .H np
24
1− n
(mm / h)
(4-90)
- H0 låïp næåïc mæa täøn tháút ban âáöu láúy 5 ÷25 (mm)
ÅÍ Viãût Nam nhoïm thäng säú α (HT-H0) biãøu thë mäúi quan hãû mæa raìo doìng chaíy âæåüc
xaïc âënh theo så âäö phán khu theo baíng (4-8).
- tl thåìi gian cuía nhaïnh luî lãn tênh bàòng giåì (h) xaïc âënh theo:
tl = tlm + τâ
(4-91)
Trong âoï: tlm thåìi gian nhaïnh lãn cuía mæa coï hiãûu quaí,
τâ thåìi gian chaíy truyãön tæì âènh mæa sang âènh luî.
Trong træåìng håüp khäng coï säú liãûu thç:
tl = τâ =
ÅÍ âáy:
Ls
(h)
3,6V τ
(4-92)
V τ = (0,6 ÷ 0,7 )V max ( V max læu täúc bçnh quán taûi màût càõt cæía ra)
- δ hãû säú âiãöu tiãút täøng håüp:
δ = δ1.δ2.δ3.
(4-93)
∗ δ1: aính hæåíng cuía häö ao, âáöm láöy, ræìng ruï...
δ1 = 1- 0,6lg(1 + fh + 0,2fâl + 0,5fr)
(4-94)
Caïc thaình pháön (4-94) xaïc âënh trong træåìng håüp fh >1%, fâl >10%, fr >20% cuía
diãûn têch læu væûc.
∗ δ2 aính hæåíng âiãöu tiãút cuía loìng säng âãún Qmax.
h.Fb
δ2 = 1 Wm
Trong âoï: h (m) âäü sáu ngáûp baîi coï diãûn têch Fb(km2).
Wm täøng læåüng cuía mæa luî (m3).
Trong træåìng håüp säng khäng coï baîi, δ2 =1.
Trang - 60 -
(4-95)

24. ∗ δ3 aính hæåíng hçnh daûng cuía læu væûc âãún Qmaxp.
B
Trong træåìng håüp: T < τ ⇒ δ3 = 1,5
L
T > τ ⇒ δ3 = 1
3
Qng(m /s) læu læåüng doìng chaíy ngáöm bçnh quán nhiãöu nàm:
M o .F
Qng =
3
10
(4-96)
(4-97)
(4-98)
Trong âoï: Mo (l/s.km2) mä âun doìng chaíy chuáøn nàm
Baíng (4-8) Quan hãû mæa raìo doìng chaíy cuía caïc phán khu åí Viãût Nam.
TT
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
Phán khu mæa raìo doìng chaíy
Læu væûc säng Náûm räúm vaì thæåüng nguäön säng Maî
Læu væûc säng Âaì
Caïc læu væûc säng Thao
Caïc læu væûc thæåüng nguäön säng Chaíy, säng Lä
Caïc læu væûc tæì haû læu säng Chaíy tåïi säng Thæång
Caïc læu væûc säng Kyì Cuìng, Luûc Nam
Caïc læu væûc säng Quaíng Ninh
Caïc læu væûc tæì säng Maî tåïi säng Hæång
Caïc læu væûc tæì säng Thu Bäön tåïi säng Cay
Caïc læu væûc tæì säng Sã San, Srãpok
Caïc læu væûc säng Âäöng Nai, säng Beï
h = α(HT - H0)
0,62(HT - 16)
0,88(HT - 20)
0,85(HT - 15)
0,82(HT - 25)
0,72(HT - 24)
0,88(HT - 20)
0,91(HT - 16)
0,88(HT - 20)
0,86(HT - 16)
0,76(HT - 21)
0,64(HT - 25)
. Nháûn xeït: Cäng thæïc Xäkäläúpski âæåüc æïng duûng räüng raîi âãø tênh Qmaxp trong tháûp kyí
træåïc nhæîng nàm 80 cho kãút quaí âaïng tin cáûy âäúi våïi caïc læu væûc khäng coï taìi liãûu thuíy
vàn. Song trong quaï trçnh sæí duûng coìn coï mäüt säú thiãúu soït sau âáy: Do taïc giaí giaí thiãút
âæåìng quaï trçnh luî laì 2 nhaïnh parabol gàûp nhau taûi âènh âäúi våïi nhæîng tráûn luî do mæa
nhiãöu ngaìy sinh ra laì khäng håüp lê. Cäng thæïc khäng âãö cáûp âãún thåìi gian táûp trung næåïc
trãn sæåìn däúc nãn noï khäng phuì håüp tênh toaïn cho nhæîng læu væûc nhoí. Phæång phaïp xaïc
âënh thåìi gian luî lãn (tl) chæa coï càn cæï.
b) Cäng thæïc Aleïcxáyeïp:
+ Cå såí âãø thaình láûp cäng thæïc: Tênh læu læåüng âènh luî tæì taìi liãûu mæa raìo, dæûa trãn
så âäö triãút giaím cæåìng âäü mæa trung bçnh thåìi âoaûn låïn nháút khi thåìi âoaûn tênh toaïn tàng
lãn.
+ Cäng thæïc täøng quaït:
(4-99)
Qmaxp = qmaxp.F = 16,67aτp.F.ϕ.r
Thay:
aτp = Hnp. Ψτ
Ta coï:
Qmaxp = 16,67Hnp Ψτ Fϕ.r
(4-100)
3
2
Trong âoï: qmaxp - mäâun doìng chaíy låïn nháút (m /s.km ).
aτp (mm/ph) - cæåìng âäü mæa låïn nháút trung bçnh thåìi âoaûn tênh toaïn τ.
Hnp (mm) - læåüng mæa ngaìy æïng våïi táön suáút thiãút kãú.
Ψτ - tung âäü âæåìng cong triãút giaím cæåìng âäü mæa Ψτ = aτ/Hnp.
τ (ph) - thåìi gian chaíy táûp trung næåïc trong læu væûc.
Trang - 61 -

25. r - xeït aính hæåíng cuía ao häö:
r=
1− f
ao
1+ 25 f
(4-101)
ao
ϕ - hãû säú táûp håüp khäng thæï nguyãn, xaïc âënh: ϕ = ϕτ.ϕ1.ϕ2.
ϕτ: hãû säú doìng chaíy tæì låïp næåïc mæa låïn nháút hçnh thaình doìng chaíy luî.
ϕ1 ≤ 1 phaín aính mæa råi khäng âãöu trãn bãö màût læu væûc.
ϕ2 ≤ 1 xeït âãún âiãöu tiãút cuía læu væûc nhæ: hçnh daûng læu væûc, maûng læåïi säng,
thaím phuí thæûc váût, âiãöu kiãûn âëa cháút ...
Trong nhiãöu træåìng håüp tênh toaïn âãø âån giaín ngæåìi ta láúy ϕ = αtl
Tæì cäng thæïc täøng quaït (4-98) ruït ra:
q mp
Ψτ =
(4-102)
16,67αH np r
Âäúi våïi læu væûc chæa âæåüc nghiãn cæïu kyî thç thåìi gian mæa tênh toaïn (T) láúy bàòng
thåìi gian chaíy táûp trung cuía læu væûc (τ), xaïc âënh theo thåìi gian chaíy táûp trung trong
loìng säng.
kτ =
τ
τs
⇒
τ = kττs = 16,67
16,67.L.k τ
L
=
1/ 3 1/ 4
VS
aJ Qmax p
(4-103)
Trong âoï: τs (ph) thåìi gian chaíy táûp trung trong säng chênh.
L (km): âäü daìi cuía säng chênh.
Vτ (m/s) læu täúc bçnh quán táûp trung næåïc trong säng.
J (m/km) âäü däúc bçnh quán doìng säng chênh.
a hãû säú phuû thuäüc âäü nhaïm cuía loìng säng chênh, thæåìng láúy a= 0,15.
kτ hãû säú âæåüc xaïc âënh : kτ = 0,75 ÷1,2 âäúi våïi vuìng khä haûn âäöng coí,
kτ = 2,0 ÷ 4,0 âäúi våïi säng miãön nuïi,
kτ = 1,0 âäúi våïi doìng chaíy nàm.
Âãø âån giaín trong tênh toaïn Qmaxp theo cäng thæïc Aleïcxáyeïp ngæåìi ta duìng phæång
phaïp bäù tråü.
+ Phæång phaïp bäù tråü:
Tæì cäng thæïc täøng quaït (4-100) ruït ra:
Qmax p .100
= 1667 Ψτ
Fϕ .rH np
(4-104)
Sτ = 1667 Ψτ
ϕ .rH np
Fb =
F
100
Qmax p = Sτ .Fb
Âàût:
Nãn:
Màût khaïc ta coï:
τ=
(4-105)
(4-106)
(4-107)
16,67 L.kτ
E
=
1/ 3 1/ 4
aJ Qmax p 4 Sτ
Hay:
E = τ 4 Sτ
S = f ( τ)
nãn
16,67 L.kτ
aJ 1 / 3 Fb1 / 4
(4-108)
Suy ra: E = f (τ)
vaì
våïi E =
E = f (S)
Trang - 62 -
(4-109)

26. Caïch xaïc âënh Qmaxp theo phæång phaïp bäù tråü:
Tæì säú liãûu âaî cho dæûa vaìo cäng thæïc (4-106) xaïc âënh Fb, thay Fb vaìo (4-108) tênh
âæåüc E. Dæûa vaìo quan hãû E ∼ f (S) (quan hãû naìy xáy dæûng cho tæìng vuìng khaïc nhau) suy
ra Sτ. Tæì âoï ta xaïc âënh âæåüc Qmaxp theo (4-107)
Cäng thæïc tênh Qmaxp theo Aleïcxáyeïp coï xeït âãún quaï trçnh chaíy traìn trãn sæåìn däúc
nãn cäng thæïc coï thãø tênh toaïn phuì håüp caí cho læu væûc væìa vaì nhoí. Song do quaï trçnh
tênh toaïn phæïc taûp, daûng cäng thæïc mang tênh näi suy dãù sai säú do chuí quan ngæåìi tênh.
c) Cäng thæïc cæåìng âäü giåïi haûn.
+ Âiãöu kiãún sæí duûng cäng thæïc: Duìng tênh toaïn cho caïc læu væûc nhoí hån 100 km2.
+ Daûng cäng thæïc:
Qmax p = A p .ϕ .H p .F .δ 1
(m3/s)
(4-110)
+ Caïc tham säú cuía cäng thæïc:
- HP(mm): Læåüng mæa ngaìy æïng våïi táön suáút thiãút kãú p%.
- ϕ: Hãû säú doìng chaíy luî tra theo baíng (4-11) tuìy thuäüc vaìo loaûi âáút cáúu taûo cuía læu
væûc, læåüng mæa ngaìy thiãút kãú (HP), diãûn têch læu væûc (F). Máùu âáút láúy âãø phán loaûi cáúp
âáút taûi caïc vë trê âiãøn hçnh åí chiãöu sáu: 0,20 - 0,30m, mäùi máùu nàûng 400g âã xaïc âënh
haìm læåüng caït trong máùu âáút (kêch thæåïc caït 0,05 ÷ 2 mm), xem baíng (4-9).
Chuï yï: Khi âáút phuí nhiãöu coí nghéa laì chiãöu daìy låïp thæûc váût (låïp thäø nhæåîng coï rong
rãu) låïn hån 20 cm thç cáúp âáút I ÷ III tàng 1 báûc, ngæåüc laûi cáúp âáút V ÷VI giaím 1 báûc.
Baíng 4-9: Baíng phán cáúp âáút theo haìm læåüng caït
Haìm læåüng caït (%)
0,0 - 2
2,1 - 12
12,1 - 30
Cáúp âáút
I
II
III
Haìm læåüng caït (%)
31 - 62
63 - 83
84 - 100
Cáúp âáút
IV
V
VI
-AP: Mäâuyn âènh luî æïng våïi táön suáút thiãút kãú trong âiãöu kiãûn δ1 = 1. Trë säú AP âæåüc
xaïc âënh:
qp
Ap =
(4-111)
ϕ .H p
AP phuû thuäüc vaìo âàûc træng âëa maûo thuíy vàn cuía loìng säng ΦS ,ì thåìi gian táûp trung
trung næåïc trãn sæåìn däúc τd vaì vuìng mæa.
+ Trçnh tæû caïc bæåïc âãø xaïc âënh Qmaxp theo (4-109)
Xaïc âënh AP: dæûa vaìo quan hãû AP ∼ τd ∼ ΦSvaì vuìng mæa.
∗ Âãø tênh τd phuû thuäüc vaìo hãû säú âëa hçnh, âëa maûo cuía sæåìn däúc (Φd) vaì vuìng mæa.
0 ,.6
bd
Φd =
(4-112)
0
md .J d ,3 (ϕH p ) 0, 4
Trong âoï: bd (m): laì chiãöu daìi bçnh quán cuía sæåìn däúc læu væûc.
1000 F
bd =
1,8( L + Σl )
(4-113)
ÅÍ âáy: L, Σl laì chiãöu daìi cuía säng chênh vaì täøng chiãöu daìi cuía säng nhaïnh tênh (km).
Trang - 63 -

27. Nãúu læu væûc mäüt sæåìn däúc thç:
bd =
1000 F
0,9( L + Σl )
(4-114)
md laì thäng säú táûp trung doìng chaíy trãn sæåìn däúc, phuû thuäüc vaìo tçnh hçnh
bãö màût sæåìn däúc cuía læu væûc.
Jd laì âäü däúc cuía sæåìn däúc, tênh theo %0 (m/km).
Coï Φd dæûa vaìo quan hãû Φd∼τd (tra baíng 4-12) ta coï τd tênh bàòng phuït.
∗ Tênh hãû säú âëa hçnh âëa maûo cuía loìng säng (ΦS) theo cäng thæïc:
1000.L
Φs =
1/ 3
m s .J s (α ..H np .F )1 / 4
(4-115)
Trong âoï: L(km) chiãöu daìi cuía säng chênh tênh tæì nguäön âãún màût càõt xaïc âënh Qmaxp.
ms: hãû säú nhaïm cuía loìng säng xaïc âënh theo baíng (4-15).
Js: âäü däúc trung bçnh cuía loìng, tênh theo 0/00 (m/km).
Coï τd vaì Φs tra baíng quan hãû: AP∼τd∼ΦSvaì vuìng mæa xaïc âënh âæåüc AP (baíng 4-13).
Nhæ váûy cäng thæïc (4-110) hoaìn toaìn xaïc âënh.
Baíng 4-10: Phán cáúp âáút theo cæåìng âäü tháúm
TT
Tãn loaûi âáút
Haìm læåüng
Cæåìng âäü
Cáúp
caït (%) tháúm (mm/ph) âáút
1 Nhæûa âæåìng, âáút khäng tháúm, nham thaûch khäng næït.
2 Âáút seït, seït maìu, âáút muäúi, âáút seït caït (khi áøm coï thãøî vã
thaình såüi, uäún cong khäng bë âæït ).
3 Âáút hoïa tro, hoïa tro maûnh .
4 Âáút tro cháút seït (khi áøm coï thãøî vã thaình såüi, uäún cong
coï vãút raûn).
5 Seït caït, âáút âen, âáút ræìng maìu tro nguyãn thäø, ræìng coï
coí, âáút hoïa tro væìa (khi áøm coï thãø vã thaình såüi, uäún
cong coï vãút raûn).
6 Âáút âen maìu måî táöng daìy.
7 Âáút âen thæåìng.
8 Âáút maìu lã, maìu lã nhaût.
9 Âáút calcium âen (åí nhæîng caïnh âäöng coí haût âáút coï maìu
tro âen chæïa nhiãöu muûc thæûc váût. Nãúu låïp muûc trãn màût
moíng thç liãût vaìo loaûi IV, nãúu dáöy thuäüc loaûi III.
10 Âáút seït caït, âáút âen seït caït, âáút ræìng, âáút âäöng coí (khi
æåït khoï vã thaình såüi)
11 Âáút caït khäng bay âæåüc (khi æåït khäng vã thaình såüi)
12 Caït thä vaì caït coï thãø bay âæåüc (khi såì tay vaìo coï caím
giaïc nhaïm, màõt coï thãø phán biãût âæåüc haût caït, khäng vã
thaình såüi âæåüc)
Trang - 64 -
2
10
10
14
15
12
15
30
14
30
15
30
17
30
17
40
60
45
60
70
80
90
95
100
0,10
0,10
0,30
0,30
0,50
0,60
0,40
0,60
0,85
0,50
0,85
0,60
0,85
0,70
0,90
0,70
0,90
1,20
1,00
1,25
1,50
2,00
2,50
3,00
5,00
I
I
II
II
III
III
II
III
III
III
III
III
III
III
III
III
IV
IV
IV
IV
V
V
VI
VI
VI

28. Vê duû: Xaïc âënh læu læåüng låïn nháút våïi p = 1% cuía luî xaíy ra trãn mäüt nhaïnh säng
Thu Bäön ( tènh Quaíng Nam vuìng mæa XII ) .Taìi liãûu cho: F = 3,41 km2. Chiãöu daìi
doìng chuí L = 4,7km. Täøng chiãöu daìi säng nhaïnh Σl = 5,3km. Âäü däúc doìng chuí 70/00. Âäü
däúc sæåìn däúc 1050/00. Læåüng mæa ngaìy æïng p = 1% laì 400mm. Âáút trãn bãö màût læu væûc
hoïa tro maûnh. Säng miãön nuïi, loìng säng nhiãöu âaï, màût næåïc khäng phàóng, suäúi chaíy
khäng thæåìng xuyãn, quanh co (ms =7). Hãû säú nhaïm sæåìn däúc md = 0,3. Våïi diãn têch
læu væûc, læåüng mæa vaì cáúp âáút II, tra baíng xaïc âënh ϕ = 0,76.
Tênh toaïn: Theo cäng thæïc cæåìng âäü gåïi haûn (4-110). Caïc bæåïc tênh toaïn nhæ sau:
- Chiãöu daìi bçnh quán cuía læu væûc:
1000 F
1000.3,41
bd =
=
= 189m
1,8( L + Σl ) 1,8(4,7 + 5,3)
- Âàûc træng âëa maûo cuía sæåìn däúc:
b 0, 6
189 0, 6
Φd =
=
= 1,946
0
md J d ,3 (ϕH p ) 0, 4 0,3.105 0,3 (0,76.400) 0, 4
Dæûa vaìo quan hãû: Φd∼τd coï τd = 20 phuït.
- Âàûc træng âëa maûo cuía loìng säng:
Φs =
1000 L
1000.4,7
=
= 62,2
1/ 4
1/ 3
m s J ( FϕH p )
7.7 (3,41.0,76.400)1 / 4
1/ 3
s
Dæûa vaìo quan hãû Φs∼τd∼Ap vaì vuìng mæa tra âæåüc Ap = 0,030.
Qmax p = A p .ϕ .H p .F .δ 1 = 0,030 x0,76 x 400 x3,41 = 31,1(m 3 / s )
Baíng 4-14 Hãû säú nhaïm cuía sæåìn däúc md.
Tçnh hçnh sæåìn däúc læu væûc
- Sæåìn däúc bàòng phàóng ( bã täng nhæûa âæåìng )
- Âáút âäöng bàòng loaûi hay næït neí, âáút san phàóng,
âáöm chàût.
- Màût âáút thu doün saûch, khäng coï gäúc cáy, khäng bë
caìy xåïi, vuìng dán cæ nhaì cæía khäng quaï 20%, màût
âaï xãúp.
- Màût âáút bë caìy xåïi, nhiãöu gäúc buûi, vuìng dán cæ coï
nhaì cæía trãn 20%
Hãû säú md trong caïc træåìng håüp
Coí thæa
Trung bçnh
Coí daìy
0,50
0,40
0,30
0,25
0,30
0,25
0,20
0,20
0,15
0,10
Tçnh hçnh loìng säng tæì thæåüng nguäön âãún cæía ra
- Säng âäöng bàòng äøn âënh, loìng säng khaï saûch, suäúi khäng coï næåïc thæåìng
xuyãn, chaíy trong âiãöu kiãûn tæång âäúi thuáûn låüi.
- Säng låïn vaì væìa quanh co, bë tàõc ngheîn, loìng säng moüc coí, coï âaï, chaíy
khäng ãm, suäúi khäng coï næåïc thæåìng xuyãn, muìa luî doìng næåïc cuäún theo
nhiãöu soíi cuäüi, buìn caït, loìng säng coí moüc.
- Säng vuìng nuïi, loìng säng nhiãöu âaï, màût næåïc khäng phàóng, suäúi chaíy
khäng thæåìng xuyãn, quanh co, loìng suäúi tàõc ngheîn.
Hãû säú ms
Baíng 4-15 Hãû säú nhaïm cuía loìng säng ms.
Trang - 65 -
11
9
7

29. Baíng 4-16 Hãû säú triãút giaím doìng chaíy δ.
Vë trê häö ao vaì
âáöm láöy
ÅÍ haû læu
ÅÍ thæåüng læu
2
0,85
0,95
4
0,75
0,90
Diãûn têch häö ao hoàûc âáöm láöy (%)
6
8
10
15
20
30
0,65 0,55 0,50 0,40 0,35 0,20
0,85 0,80 0,75 0,65 0,55 0,45
40
0,15
0,35
50
0,10
0,25
d) Cäng thæïc triãút giaím.
+ Âiãöu kiãûn sæí duûng cäng thæïc khi diãûn têch læu væûc låïn hån 100 km2.
n
+ Cäng thæïc coï daûng:
Qmax p
⎛ 100 ⎞
= q10% ⎜
⎟ λ p F .δ (m3/s)
F ⎠
⎝
(4-116)
+ Caïc tham säú cuía cäng thæïc:
- q10% (m3/s/km2) mäâuyn âènh luî æïng våïi táön suáút 10% quy toaïn vãö diãûn têch læu væûc
thäúng nháút 100km2 tra baíng (4-17) theo caïc traûm quan tràõc gáön khu væûc cäng trçnh.
n
⎛ 100 ⎞
-⎜
⎟ hãû säú triãút giaím moâuyn âènh luî theo diãûn têch, n láúy åí baíng (4-17).
⎝ F ⎠
- F (km2) diãûn têch læu væûc tênh toaïn.
- λ p hãû säú chuyãøn táön suáút tæì 10% ra táön suáút thiãút kãú láúy åí baíng (4-17).
- δ hãû säú xeït tåïi aính hæåíng âiãöu tiãút cuía häö ao, âáöm láöy trong læu væûc âäúi våïi âènh luî
tênh theo cäng thæïc:
δ = 1 - 0,8lg(1 + 0,1fhäö)
(4-117)
fhä: diãûn têch häö ao, âáöm láöy tênh theo % so våïi diãûn têch læu væûc.
Chuï yï: Cäng thæïc (4-116) khäng phuì håüp våïi træåìng håüp 0,75 < n <1,25 coï nghéa
laì n chè xaïc âënh trong khoaíng n ≥ 1,25 vaì n ≤ 0,75. Trong træåìng håüp choün âæåüc læu
væûc tæång tæû coï nhiãöu taìi liãûu quan tràõc, âãø tênh læu læåüng âènh luî cho læu væûc nghiãn
cæïu, coï thãø sæí duûng cäng thæïc 4-115 dæåïi daûng sau:
n
⎛ Ftt ⎞ δ
Qmax p = q ptt ⎜ ⎟
F (m3/s).
(4-118)
⎝ F ⎠ δ tt
Trong âoï: q ptt (m3/s/km2): mäâuyn âènh luî cuía læu væûc tæång tæû tênh theo taìi liãûu thæûc âo,
Ftt , δ tt : diãûn têch vaì hãû säú âiãöu tiãút cuía læu væûc tæång tæû.
Trang - 66 -

30. Baíng 4-17: Hãû säú λp, q100 vaì hãû säú n trong cäng thæïïc triãút giaím khi F > 100 km2.
TT Læu væûc säng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
Kyì Cuìng
Bàõc Giang
Bàòng Giang
Bàõc Voüng
Quang Sån
Tiãn Yãn
Cáöu
Cáöu
Âa
Cäng
Thæång
Thæång
Trung
Cáøm Âaìn
Luûc Nam
Häöng
Häöng
Ngoìi Bo
Ngoìi Thia
Bæïa
Âaì
Náûm Bum
Náûm Pä
Náûm Mæïc
Náûm Maû
Náûm Muï
Náûm Chiãún
Náûm Buï
Náûm Sáûp
Suäúi Sáûp
Lä
Lä
Ngoìi Baío
Traûm
Laûng Sån
Ván Mëch
Cao Bàòng
Baín Co
Baín Giäúc
Bçnh Liãu
Thaïc Riãöng
Thaïc Bæåíi
Giang Tiãn
Tán Cæång
Chi Làng
Cáöu Sån
Hæîu Luîng
Cáøm Âaìn
Chuî
Yãn Baïi
Sån Táy
Taì Thàòng
Ngoìi Thia
Thanh Sån
Taû Buï
Na Hæì
Náûm Pä
Náûm Mæïc
Pa Haï
Baín Cuîng
Náûm Chiãún
Thaïc Vai
Thaïc Mäüc
Phiãöng Hiãng
Âaûo Âæïc
Vuû Quang
Ngoìi Saío
Hãû säú λp æïng våïi táön suáút
1
5
10
25
1,375 1,130
1
0,793
1,687 1,215
1
0,682
1,725 1,202
1
0,752
1,598 1,189
1
0,723
1,498 1,153
1
0,781
1,744 1,216
1
0,717
1,627 1,189
1
0,754
1,863 1,256
1
0,676
1,728 1,197
1
0,753
1,332 1,115
1
0,804
1,890 1,258
1
0,662
1,279 1,100
1
0,836
1,503 1,160
1
0,765
1,616 1,188
1
0,707
1,468 1,151
1
0,779
1,482 1,142
1
0,804
1,417 1,122
1
0,839
1,768 1,190
1
0,727
1,350 1,282
1
0,633
1,634 1,190
1
0,756
1,451 1,135
1
0,842
1,640 1,190
1
0,746
1,653 1,206
1
0,706
1,551 1,173
1
0,750
1,211 1,073
1
0,878
1,374 1,122
1
0,814
1,227 1,080
1
0,867
1,534
1,72
1
0,754
1,611 1,191
1
0,723
1,237 1,082
1
0,861
1,534 1,161
1
0,786
1,267 1,090
1
0,865
1,737 1,216
1
0,717
Trang - 67 -
Trë säú q10%
(m3/s/km2)
152
91
53,13
89
56
652
101
98,7
86
141
188,2
244,2
63
206
152,15
14,5
16
464,5
287
172,3
29
47
158
73
184
126
194,2
35
81,2
117
370
18,1
219
Säú muî
n
1,67
1,46
1,37
2,58
1,64
2,85
2,35
1,48
4,43
2,74
5,1
2,03
1,84
2,42
1,52
0,75
0,64
2,79
1,69
1,86
0,75
7,05
2,96
1,40
3,19
1,41
4,05
1,77
3,29
4,65
1,64
0,78
4,62

31. Baíng 4-17 (tiãúp theo)
TT Læu væûc säng
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
Gám
Nàng
Ngoìi quaíng
Chaíy
Nghéa Âä
Phoï Âaïy
Säng Maî
Náûm Ty
Bæåíi
Ám
Caí
Náûm Mä
Khe Choang
Hiãúu
Hiãúu
Ngaìn Sáu
Ngaìn Træåïi
Ngaìn Phäú
Raìo Caïi
Gianh
Raìo Träø
Âaûi Giang
Kiãún Giang
Bãún Haíi
Caïi
Traì Khuïc
Vãû
Cän
La Ngaì
Beï
Bãún Âaï
CrängAna
CrängAna
Traûm
Baío Laûc
Âáöu Âàóng
Thaïc Häúc
Cäúc Ly
Vénh Yãn
Quaíng Cæ
Xaî Laì
Náûm Ty
Vuî Baín
Lang Chaïnh
Cæía Raìo
Mæåìng Xeïn
Cäúc Naì
Quyì Cháu
Nghéa Khaïnh
Hoìa Duyãût
Hæång Âaûi
Sån Diãûm
Keì Goî
Âäöng Tám
Tán Lám
Tam Lu
Kiãún Giang
Gia Voìng
Thaình Myî
Sån Giang
An Chè
Cáy Muäöng
Taì Pao
Phæåïc Long
Cáön Âàng
Giang Sån
CrängBuk
Hãû säú λp æïng våïi táön suáút
1
5
10
25
1,631 1,193
1
0,754
1,744 1,215
1
0,715
1,492 1,150
1
0,796
1,442 1,131
1
0,819
1,439 1,136
1
0,812
1,449 1,139
1
0,808
1,604 1,194
1
0,728
1,939 1,236
1
0,715
1,602 1,194
1
0,728
1,909 1,209
1
0,673
1,915 1,250
1
0,673
1,551 1,168
1
0,772
1,868 1,253
1
0,684
1,459 1,147
1
0,786
1,593 1,186
1
0,731
1,488 1,153
1
0,798
1,438 1,143
1
0,771
1,470 1,144
1
0,796
1,298 1,106
1
0,830
1,563 1,178
1
0,740
1,743 1,216
1
0,716
1,555 1,177
1
0,745
1,324 1,104
1
0,830
1,840 1,250
1
0,661
1,726 1,220
1
0,700
1,455 1,146
1
0,776
1,501 1,169
1
0,782
1,644 1,202
1
0,712
1,430 1,132
1
0,821
1,440 1,138
1
0,798
1,790 1,235
1
0,704
1,571 1,178
1
0,741
1,351 1,119
1
0,820
Trang - 68 -
Trë säú q10%
(m3/s/km2)
237,5
30
132
70
208
48
270
29
215
332,3
37
41
222
150
109
153
515
299
616
416
899
466
567
727
303
19,35
23,25
336
236
186
583
23,6
86
Säú muî
n
1,71
1,57
2,43
1,30
4,28
1,86
1,54
2,30
2,11
3,85
0,95
1,41
3,22
1,70
1,25
1,57
3,27
2,23
5,56
1,88
2,88
1,90
3,95
4,69
1,58
0,41
0,81
1,70
2,07
1,87
4,47
1,33
2,94

32. Baíng 4-11
Cáúp
âáút
II
III
IV
V
VI
H1%
(mm)
≤ 100
101 - 150
151 - 200
>200
≤ 100
101 - 150
151 - 200
>200
≤ 100
101 - 150
151 - 200
>200
≤ 100
101 - 150
151 - 200
>200
0,96
0,97
0,97
0,97
0,94
0,95
0,95
0,95
0,90
0,90
0,90
0,90
0,68
0,71
0,75
0,75
-
0,94
0,96
0,96
0,96
0,89
0,93
0,93
0,93
0,81
0,84
0,88
0,88
0,46
0,56
0,65
0,66
-
Hãû säú doìng chaíy α
Hãû säú doìng chaíy våïi caïc cáúp diãûn têch F (km2)
F < 0,1
0,1 < F < 1,0
1,0 < F < 10,0
0,93
0,90
0,88
0,85
0,81
0,78
0,76
0,74
0,94
0,91
0,90
0,87
0,85
0,78
0,76
0,74
0,95
0,93
0,92
0,90
0,89
0,85
0,83
0,81
0,96
0,95
0,94
0,93
0,92
0,89
0,89
0,85
0,86
0,80
0,77
0,74
0,65
0,60
0,58
0,57
0,90
0,85
0,81
0,77
0,72
0,63
0,62
0,60
0,91
0,88
0,86
0,82
0,79
0,72
0,68
0,68
0,92
0,91
0,90
0,88
0,85
0,80
0,80
0,80
0,76
0,66
0,65
0,60
0,55
0,51
0,50
0,50
0,80
0,74
0,68
0,64
0,62
0,58
0,56
0,55
0,85
0,82
0,78
0,75
0,72
0,66
0,63
0,60
0,87
0,85
0,84
0,82
0,81
0,77
0,76
0,77
0,35
0,26
0,24
0,22
0,22
0,20
0,18
0,18
0,46
0,41
0,40
0,34
0,32
0,28
0,27
0,25
0,59
0,50
0,48
0,46
0,46
0,42
0,40
0,38
0,63
0,59
0,57
0,56
0,56
0,50
0,50
0,49
0,25
0,20
0,15
-
Trang 69
10,0 < F <100 F>100
0,67
0,65 0,60
0,67
0,65 0,60
0,75
0,73 0,70
0,85
0,85 0,85
0,55
0,53 0,50
0,60
0,55 0,55
0,64
0,63 0,62
0,75
0,73 0,70
0,44
0,40 0,37
0,52
0,50 0,46
0,60
0,57 0,55
0,70
0,65 0,60
0,17
0,16 0,15
0,23
0,22 0,20
0,34
0,32 0,30
0,44
0,43 0,40
0,10
0,10

33. Baíng 4-12: Tênh thåìi gian chaíy tuû trãn sæåìn däúc τd (phuït)
τd Vuìng mæa
Φd
I
II
1
9,6
9,7
1,5
10
10
2,0
17
15
2,5
24
22
3,0
35
28
4,0
40
37
5,0
53
45
6,0
62
60
7,0
70
70
8,0
75
78
9,0
80
87
10,0
90
95
12,0
15,0
17,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
100
130
160
200
260
325
370
470
115
150
165
220
280
360
430
530
III
9,7
10
17
20
25
32
50
60
72
80
90
100
IV
9
9
9,5
10
18
22
30
45
60
68
80
86
V
9,6
10
14
20
30
35
44
60
75
85
90
95
VI
9,6
10
10
15
22
30
38
50
70
78
82
88
VII
16
18
25
32
37
42
50
55
65
75
85
90
VIII
8,4
8,5
9
10
20
30
40
55
65
70
80
90
IX
9,7
10
13
15
18
25
30
40
65
70
80
95
X
9,8
10
15
18
25
40
45
60
75
85
90
95
XI
9,5
10
20
28
35
55
65
72
80
90
95
110
XII
10
13
20
23
30
35
50
60
75
80
87
105
XIII
9,8
10
15
20
25
30
40
55
65
70
82
90
XIV
8,7
9,0
9,3
9,5
11
20
30
35
50
70
80
85
XV
8,5
8,7
9,3
9,5
10
20
25
32
50
65
70
80
XVI
8,7
9,0
9,5
9,6
12
20
30
37
50
65
78
80
120
150
180
230
265
365
435
520
95
120
165
200
235
320
400
470
100
120
170
200
260
320
370
480
93
120
150
185
230
310
370
470
100
125
165
205
250
320
400
570
115
135
190
235
305
370
480
495
115
135
170
220
290
370
430
520
110
135
170
220
265
335
345
410
130
160
200
230
300
400
470
560
120
150
190
235
300
380
450
540
100
125
160
200
250
330
400
510
90
115
160
200
250
320
400
480
90
125
150
190
250
320
400
490
90
115
140
175
225
285
355
425
Trang 70
XVII XVIII
9,3
9,2
9,4
9,3
9,7
9,5
10
9,7
20
12
25
20
35
23
40
30
60
40
70
60
80
70
90
80
97
120
145
190
240
320
380
465
83
100
130
165
230
300
370
460

34. Baíng 4-13: Quan hãû giæîa Ap~ΦS~τd cho caïc vuìng mæa.
Vuìng
mæa
I
II
III
IV
V
VI
τd
(phuït)
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
ΦS
0
0.280
0.210
0.150
0.114
0.072
0.117
0.100
0.082
0.067
0.052
0.159
0.132
0.095
0.073
0.058
0.273
0.200
0.129
0.102
0.072
0.120
0.112
0.098
0.083
0.0595
0.1215
0.1135
0.1050
0.0863
0.0645
1
0.260
0.190
0.143
0.112
0.071
0.114
0.098
0.081
0.066
0.051
0.153
0.129
0.092
0.068
0.054
0.214
0.184
0.124
0.093
0.071
0.1185
0.1100
0.0965
0.0817
0.587
0.1195
0.1117
0.0995
0.0858
0.0637
5
0.218
0.160
0.125
0.102
0.057
0.104
0.091
0.076
0.063
0.048
0.1370
0.1160
0.0870
0.0659
0.0517
0.188
0.163
0.117
0.089
0.067
0.115
0.1035
0.0855
0.0775
0.0560
0.1130
0.1060
0.0944
0.0816
0.0610
10
0.152
0.136
0.111
0.093
0.063
0.093
0.083
0.070
0.059
0.046
0.1120
0.1040
0.0790
0.0612
0.0490
0.163
0.142
0.107
0.084
0.063
0.1087
0.0965
0.0815
0.0726
0.0583
0.1053
0.0870
0.0860
0.0770
0.0580
20
0.112
0.104
0.091
0.077
0.055
0.087
0.070
0.060
0.052
0.041
0.0985
0.0866
0.0695
0.0549
0.0450
0.1280
0.1153
0.0903
0.0735
0.0555
0.0940
0.0840
0.0748
0.0642
0.0480
0.0916
0.0865
0.0798
0.0690
0.0513
30
0.092
0.085
0.076
0.065
0.048
0.065
0.060
0.052
0.046
0.036
0.0381
0.0740
0.0611
0.0500
0.0420
0.1040
0.0950
0.0790
0.0645
0.0503
0.0786
0.0733
0.0655
0.0565
0.0430
0.0803
0.0757
0.0686
0.0617
0.0457
40
50
0.064
0.076
0.061
0.072
0.055
0.065
0.048
0.056
0.037
0.043
0.047
0.055
0.044
0.052
0.039
0.045
0.035
0.040
0.028
0.032
0.0708 0.0618
0.0650 0.0573
0.0530 0.0497
0.0443 0.0414
0.0383 0.0360
0.0685 0.0743
0.0816 0.0703
0.0688 0.0593
0.0579 0.0508
0.0456 0.0413
0.0690 0.0630
0.0638 0.0560
0.0577 0.0506
0.0500 0.0443
0.0390 0.0350
0.0730 0.0617
0.0666 0.0585
0.0606 0.0536
0.0553 0.0490
0.0407 0.0363
Trang 71
60
0.054
0.052
0.047
0.041
0.033
0.040
0.038
0.034
0.031
0.025
0.0544
0.0507
0.0447
0.0384
0.0330
0.0654
0.0615
0.0553
0.0460
0.0378
0.0525
0.0485
0.0445
0.0390
0.0317
0.0543
0.0515
0.0474
0.0440
0.0323
70
0.047
0.045
0.040
0.035
0.029
0.043
0.033
0.030
0.027
0.022
0.0492
0.0462
0.0410
0.0355
0.0303
0.0565
0.0545
0.0473
0.0410
0.0328
0.0457
0.0423
0.0393
0.0345
0.0285
0.0478
0.0452
0.0420
0.0390
0.0292
80
0.040
0.038
0.034
0.031
0.025
0.030
0.028
0.027
0.025
0.020
0.045
0.042
0.038
0.033
0.030
0.0499
0.0479
0.0427
0.0370
0.0315
0.0397
0.0370
0.0345
0.0310
0.0263
0.0417
0.0397
0.0373
0.0350
0.0265
90
100
0.030
0.035
0.029
0.033
0.026
0.030
0.024
0.027
0.021
0.022
0.024
0.026
0.023
0.025
0.022
0.024
0.020
0.022
0.017
0.018
0.0410 0.0378
0.0390 0.0358
0.0350 0.0325
0.0307 0.0292
0.0268 0.0256
0.0448 0.0408
0.0429 0.0390
0.0382 0.0351
0.0340 0.0315
0.0310 0.0275
0.0347 0.0304
0.0320 0.0280
0.0304 0.0268
0.0276 0.0247
0.0240 0.0223
0.0377 0.0324
0.0350 0.0310
0.0333 0.0295
0.0310 0.0278
0.0242 0.0222
150
0.018
0.017
0.016
0.015
0.014
0.0180
0.0175
0.0160
0.0150
0.0140
0.0281
0.0272
0.0252
0.0228
0.0205
0.0279
0.0269
0.0256
0.0230
0.0210
0.0195
0.0169
0.0163
0.0152
0.0148
0.0195
0.0189
0.0183
0.0172
0.0167
200
0.0150
0.0140
0.0130
0.0120
0.0115
0.0150
0.0140
0.0130
0.0120
0.0110
0.0218
0.0211
0.0197
0.0185
0.0165
0.0216
0.0212
0.0200
0.0189
0.0178
0.0140
0.0133
0.0126
0.0118
0.0110
0.0150
0.0145
0.0140
0.0135
0.0130
220
0.0130
0.0125
0.0120
0.0115
0.0110
0.0140
0.0130
0.0125
0.0120
0.0110
0.0183
0.0180
0.0170
0.0160
0.0150
0.0184
0.0182
0.0174
.0164
0.0155
0.0130
0.0124
0.0119
0.0114
0.0108
0.0140
0.0135
0.0129
0.0124
0.0120

35. Baíng 4-13: Quan hãû giæîa Ap~ΦS~τd cho caïc vuìng mæa
Vuìng
mæa
VII
VIII
IX
X
XI
XII
τd
(phuït)
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
ΦS
0
0.106
0.097
0.085
0.071
0.057
0.162
0.146
0.119
0.101
0.062
0.1923
0.1912
0.1095
0.0905
0.0640
0.0946
0.0893
0.0806
0.0717
0.0525
0.0888
0.0712
0.0631
0.0518
0.0431
0.0900
0.0790
0.0614
.0520
0.0410
1
0.105
0.096
0.084
0.070
0.056
0.156
0.1420
0.1160
0.0987
0.0615
0.1825
0.1555
0.1050
0.0820
0.0635
0.0932
0.0880
0.0796
0.0707
0.0520
0.0862
0.0696
0.0615
0.0508
0.0420
0.0880
0.0755
0.0604
0.0510
0.0404
5
0.100
0.091
0.080
0.067
0.054
0.1360
0.1270
0.1040
0.0910
0.0587
0.1570
0.1395
0.1015
0.0800
0.0610
0.0887
0.0836
0.0757
0.0670
0.0500
0.0800
0.0667
0.0582
0.0479
0.0398
0.0807
0.0705
0.0567
0.0487
0.0387
10
0.0934
0.0786
0.0757
0.0632
0.0510
0.1210
0.1120
0.0933
0.0824
0.0550
0.1430
0.1233
0.0931
0.0756
0.0572
0.0833
0.0788
0.0710
0.0635
0.0472
0.0714
0.0612
0.0542
0.0459
0.0375
0.0727
0.0647
0.0527
0.0460
0.0365
20
0.0817
0.0763
0.0676
0.0565
0.0460
0.0963
0.0905
0.0773
0.0693
0.0500
0.1152
0.1030
0.0811
0.0740
0.0510
0.0733
0.0690
0.0628
0.0557
0.0425
0.0607
0.0541
0.0480
0.0403
0.0339
0.0600
0.0550
0.0455
0.0406
0.0327
30
0.0716
0.0677
0.0606
0.0506
0.0408
0.0805
0.0760
0.0656
0.0593
0.0450
0.0956
0.0868
0.0724
0.0607
0.0468
0.0645
0.0603
0.0555
0.0495
0.0382
0.0524
0.0478
0.0431
0.0364
0.0316
0.0503
0.0466
0.0396
0.0357
0.0295
40
0.0633
0.0603
0.0540
0.0455
0.0365
0.0676
0.0645
0.0560
0.0513
0.0403
0.0810
0.0762
0.0642
0.0553
0.0433
0.0568
0.0537
0.0487
0.0437
0.0435
0.0461
0.0430
0.0388
0.0327
0.0286
0.0423
0.0397
0.0345
0.0317
0.0265
50
0.0555
0.0534
0.0482
0.0407
0.0326
0.0572
0.0550
0.0486
0.0445
0.0365
0.0705
0.0663
0.0563
0.0493
0.0396
0.0500
0.0473
0.0433
0.0387
0.0313
0.0406
0.0385
0.0360
0.0304
0.0264
0.0360
0.0344
0.0303
0.0280
0.0243
Trang 72
60
0.0490
0.0474
0.0430
0.0400
0.0293
0.0483
0.0477
0.0435
0.0394
0.0330
0.0616
0.0587
0.0534
0.0452
0.0367
0.0443
0.0417
0.0383
0.0346
0.0283
0.0364
0.0348
0.0315
0.0283
0.0245
0.0307
0.0297
0.0270
0.0253
0.0222
70
0.0430
0.0417
0.0380
0.0330
0.0265
0.0422
0.0416
0.0386
0.0352
0.0300
0.0549
0.0527
0.0463
0.0407
0.0336
0.0388
0.0370
0.0340
0.0307
0.0262
0.0330
0.0317
0.0286
0.0261
0.0230
0.0270
0.0260
0.0244
0.0232
0.0207
80
0.0382
0.0370
0.0340
0.0298
0.0238
0.0375
0.0366
0.0345
0.0320
0.0275
0.0489
0.0469
0.0425
0.0372
0.0317
0.0345
0.0330
0.0303
0.0277
0.0243
0.0304
0.0294
0.0268
0.0255
0.0218
0.0242
0.0237
0.0224
0.0217
0.0197
90
0.0337
0.0327
0.0303
0.0271
0.0218
0.0334
0.0327
0.0309
0.0293
0.0253
0.0443
0.0425
0.0385
0.0345
0.0300
0.0305
0.0293
0.0270
0.0253
0.0242
0.0280
0.0273
0.0251
0.0233
0.0210
0.0225
0.0220
0.0214
0.0205
0.0188
100
0.0300
0.0290
0.0272
0.0247
0.0200
0.0298
0.0292
0.0280
0.0265
0.0235
0.0407
0.0390
0.0355
0.0322
0.0280
0.0277
0.0263
0.0246
0.0230
0.0216
0.0267
0.0258
0.0234
0.0222
0.0204
0.0218
0.0213
0.0208
0.0197
0.0185
150
0.0190
0.0181
0.0175
0.0168
0.0160
0.0240
0.0225
0.0210
0.0190
0.0173
0.0290
0.0279
0.0262
0.0233
0.0220
0.0200
0.0192
0.0183
0.0179
0.0173
0.0216
0.0211
0.0196
0.185
0.0172
0.0185
0.0175
0.0170
0.0165
0.0153
200
0.0150
0.0142
0.0135
0.0127
0.0121
0.0170
0.0160
0.0150
0.0140
0.0130
0.0220
0.0210
0.0200
0.0190
0.0178
0.0150
0.0145
0.0140
0.0135
0.0130
0.0182
0.0176
0.0164
0.0157
0.0148
0.0150
0.0142
0.0138
0.0130
0.0120
220
0.0133
0.0129
0.0125
0.0117
0.0110
0.0160
0.0150
0.0140
0.0130
0.0120
0.0200
0.0190
0.0187
0.0165
0.0155
0.0130
0.0128
0.0125
0.0122
0.0115
0.0161
0.0157
0.0149
0.0143
0.0136
0.0138
0.0134
0.0129
0.0122
0.0115

36. Baíng 4-13: Quan hãû giæîa Ap~ΦS~τd cho caïc vuìng mæa
Vuìng
mæa
XIII
XIV
XV
XVI
XVII
XVIII
τd
(phuït)
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
20
30
60
90
180
ΦS
0
0.1540
0.1290
0.0975
0.0756
0.0543
0.230
0.178
0.137
0.110
0.086
0.261
0.225
0.158
0.105
0.074
0.300
0.252
0.194
0.148
0.094
0.200
0.180
0.150
0.130
0.085
0.302
0.236
0.184
0.129
0.092
1
0.1490
0.1260
0.0954
0.0740
0.0530
0.215
0.171
0.134
0.107
0.066
0.251
0.220
0.117
0.103
0.073
0.290
0.243
0.189
0.143
0.092
0.190
0.172
0.147
0.128
0.084
0.276
0.229
0.179
0.126
0.089
5
0.1390
0.1120
0.0878
0.0684
0.0513
0.207
0.150
0.122
0.097
0.063
0.2330
0.1910
0.1360
0.0940
0.0687
0.249
0.215
0.173
0.130
0.086
0.166
0.154
0.134
0.127
0.078
0.236
0.202
0.138
0.114
0.082
10
0.1050
0.0990
0.0808
0.0648
0.0491
0.175
0.131
0.110
0.090
0.051
0.210
0.166
0.110
0.087
0.064
0.229
0.200
0.155
0.119
0.081
0.146
0.137
0.121
0.105
0.072
0.221
0.181
0.142
0.098
0.075
20
0.0901
0.0834
0.0694
0.0542
0.0448
0.119
0.105
0.092
0.076
0.053
0.1530
0.1330
0.0990
0.0755
0.0570
0.184
0.166
0.130
0.099
0.071
0.117
0.112
0.100
0.086
0.060
0.1670
0.1500
0.1180
0.0880
0.0652
30
0.0763
0.0713
0.0611
0.0515
0.0415
0.0937
0.0855
0.0757
0.0646
0.0464
0.1210
0.1060
0.0840
0.0660
0.0514
0.155
0.138
0.110
0.087
0.063
0.096
0.092
0.084
0.078
0.051
0.1390
0.1250
0.1000
0.0770
0.0580
40
0.0658
0.0624
0.0534
0.0478
0.0378
0.0756
0.0703
0.0633
0.0552
0.0410
0.0965
0.0875
0.0723
0.0590
0.0463
0.129
0.114
0.092
0.074
0.057
0.080
0.077
0.070
0.062
0.044
0.1140
0.1050
0.0857
0.0670
0.0513
50
0.0570
0.0539
0.0477
0.0417
0.0315
0.0622
0.0585
0.0533
0.0467
0.0363
0.0786
0.0730
0.0620
0.0520
0.0421
0.106
0.096
0.079
0.066
0.052
0.0680
0.0650
0.0593
0.0530
0.0375
0.0963
0.0878
0.0746
0.0596
0.0467
Trang 73
60
0.0506
0.0476
0.0427
0.0375
0.0320
0.0517
0.0493
0.0437
0.0405
0.0317
0.0719
0.0632
0.0548
0.0463
0.0385
0.0900
0.0820
0.0692
0.0590
0.0473
0.0575
0.0560
0.0500
0.0455
0.0325
0.0839
0.0765
0.0647
0.0534
0.0428
70
0.0449
0.0428
0.0383
0.0345
0.0297
0.0435
0.0415
0.0383
0.0350
0.0280
0.0630
0.0590
0.0485
0.0418
0.0350
0.0768
0.0717
0.617
0.530
0.0433
0.0490
0.0470
0.0430
0.0387
0.0290
0.0707
0.0660
0.0576
0.0477
0.0390
80
0.0403
0.0382
0.0351
0.0317
0.0278
0.0370
0.0353
0.0326
0.0305
0.0247
0.0508
0.0478
0.0430
0.0383
0.0321
0.0674
0.0627
0.552
0.0469
0.0397
0.0420
0.0400
0.0370
0.0370
0.0262
0.0615
0.0580
0.0505
0.0431
0.0357
90
0.0366
0.0350
0.0319
0.0296
0.0257
0.0315
0.0303
0.0284
0.0266
0.0220
0.0444
0.0420
0.0390
0.0345
0.0295
0.0593
0.0555
0.493
0.0428
0.0357
0.0360
0.0345
0.0315
0.0295
0.0235
0.0543
0.0513
0.0451
0.0396
0.0326
100
0.0334
0.0319
0.0294
0.0268
0.0246
0.0273
0.0263
0.0250
0.0236
0.0197
0.0375
0.0370
0.0354
0.0313
0.0274
0.0530
0.0507
0.0445
0.0392
0.0330
0.0305
0.0295
0.0270
0.0250
0.0210
0.0478
0.0433
0.0409
0.0357
0.0303
150
0.0253
0.0241
0.0227
0.0214
0.0200
0.0185
0.0178
0.0170
0.0160
0.0140
0.0259
0.0252
0.0234
0.0215
0.0202
0.0403
0.0368
0.0324
0.0290
0.0265
0.0160
0.0155
0.0150
0.0145
0.0140
0.0329
0.0312
0.0285
0.0264
0.0232
200
0.0208
0.0198
0.0189
0.0184
0.0175
0.0140
0.0132
0.01245
0.0118
0.0100
0.0211
0.0206
0.0195
0.0185
0.0172
0.0298
0.0287
0.0270
0.0242
0.0228
0.0140
0.0135
0.0130
0.0125
0.0120
0.0254
0.0246
0.0228
0.0213
0.0190
220
0.0183
0.0177
0.0168
0.0160
0.0152
0.0120
0.0112
0.0103
0.0095
0.0085
0.0191
0.0189
0.0181
0.0166
0.0155
0.0231
0.0227
0.0218
0.0205
0.0193
0.0125
0.0122
0.0118
0.0115
0.0110
0.0223
0.0213
0.0200
0.0182
0.0172

37. 4.4 TÊNH TOAÏN THUÍY VÀN VUÌNG SÄNG CHËU AÍNH HÆÅÍNG THUÍY TRIÃÖU.
Âaûi âa säú caïc con säng Viãûût Nam bàõt nguäön tæì nuïi cao vaì chaíy ra biãøn do váûy vuìng
haû læu vaì cæía säng thæåìng xuyãn chëu aính hæåíng thuíy triãöu. Caïc âàûc træng thuíy vàn
doìng chaíy trong säng nhæ: mæûc næåïc, læu læåüng, læu täúc doìng chaíy, âäü màûn, buìn caït...
xaíy ra ráút phæïc taûp chëu aính hæåíng båíi chãú âäü thuíy triãöu xaíy ra åí cæía säng.
4.4.1 Thuíy triãöu.
1. Âënh nghéa
Thuíy triãöu laì chãú âäü mæûc næåïc biãøn lãn xuäúng theo mäüt quy luáût nháút âënh, mæûc næåïc
cao nháút luïc triãöu lãn ngæåìi ta goüi laì âènh triãöu, mæûc næåïc tháúp nháút luïc triãöu xuäúng
ngæåìi ta goüi laì chán triãöu, chãnh lãûch giæîa mæûc næåïc âènh triãöu vaì chán triãöu kãú tiãúp ta
goüi laì biãn âäü triãöu (BÂT), khoaíng caïch vãö thåìi gian giæîa hai dènh vaì hai chán kãú tiãúp
goüi laì chu kyì triãöu (CKT). Dæûa vaìo BÂT vaì CKT ta coï thãø chia thuíy triãöu ra laìm 4 loaûi
nhæ sau:
- Nháût triãöu âãöu: Trong 1 ngaìy màût tràng 24giåì 50phuït thuíy triãöu lãn xuäúng 1 láön.
- Baïn nháût triãöu âãöu: Trong 1 ngaìy màût tràng 24giåì 50phuït thuíy triãöu lãn xuäúng 2
láön, coï giaï trë âènh triãöu 1 xáúp xè âènh triãöu 2 vaì chán triãöu 1 xáúp xè chán triãöu 2.
- Baïn nháût trieìu khäng âãöu: Trong 1 ngaìy màût tràng 24giåì 50phuït thuíy triãöu lãn
xuäúng 2 láön, song trong 2 láön âoï giaï trë âènh triãöu 1 khaïc âènh triãöu 2 vaì chán trieìu 1
khaïc chán triãöu 2.
- Nháût triãöu khäng âãöu: Tênh trong voìng 15 ngaìy, trong âoï nháût triãöu chiãúm 7 ngaìy
coìn laûi laì baïn nháût triãöu.
Ngoaìi ra trong voìng mäüt thaïng (tênh theo thaïng ám lëch), thuíy triãöu xen keî coï hai láön
triãöu cæåìng (chu kyì triãöu coï giaï trë âènh cao chán tháúp) xuáút hiãûn vaìo âáöìu thaïng vaì giæîa
thaïng, coìn laûi hai láön triãöu keïm (chu kyì triãöu coï âènh tháúp chán cao).
H (cm)
CKT
BÂT
0
t
BÂT
CKT
Mäüt ngaìy âãm
NGAÌY TRONG THAÏNG
2
4 6
8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30
Hçnh 4-10: - Âæåìng quaï trçnh triãöu trong mäüt thaïng.
--- Âæåìng bao âènh vaì chán triãöu.
Trang 74

38. 2. Phán loaûi thuyí triãöu åí båì biãøn Viãût Nam.
ÅÍ næåïc ta, doüc theo båì biãøn tæì Bàõc vaìo Nam thuyí triãöu coï chãú âäü ráút khaïc nhau. Theo
taìi liãûu âo âaûc cuía caïc traûm quan tràõc triãöu coï thãø chia thuyí triãöu ra laìm 8 vuìng nhæ sau,
thäúng kã åí baíng 4-18.
Baíng 4-18 Chãú âäü thuyí triãöu båì biãøn Viãût Nam.
Vuìng
Âëa danh
1 Tæì Quaíng Ninh - Thanh Hoaï
2 Nghãû An - Quaíng Bçnh
3 Nam Quaíng Bçnh - Thuáûn An
4 Cæía Thuáûn An vaì vuìng phuû cáûn
5 Nam Thæìa Thiãn - Quaíng Nam
6 Quaíng Nam - Haìm Tán
7 Haìm Tán - Caì Mau
8 Caì Mau - Haì Tiãn
Chãú âäü thuyí triãöu
Biãn âäü triãöu cæåìng (m)
3,2 ÷ 2,6
Nháût triãöu âãöu
2,5 ÷1,2
Nháût triãöu khäng âãöu
1,1 ÷ 0,6
Baïn nháût triãöu khäng âãöu
0,4 ÷ 0,5
Baïn nháût triãöu âãöu
0,8 ÷1,2
Baïn nháût triãöu khäng âãöu
1,2 ÷2,0
Nháût triãöu khäng âãöu
2,0 ÷3,5
Baïn nháût triãöu khäng âãöu
≈1,0
Nháût triãöu âãöu hoàûc khäng âãöu
4.4.2 Caïc nhán täú aính hæåíng âãún thuyí triãöu
Âãø giaíi thêch hiãûn tæåüng phæïc taûp thuíy triãöìu, hiãûn nay täön taûi hai hoüc thuyãút khaïc
nhau âoï laì thuyãút ténh hoüc vaì thuyãút âäüng hoüc. Theo thuyãút ténh hoüc, hiãûn tæåüng thuíy
triãöu laì do læûc háúp dáùn cuía màût tràng, màût tråìi âãún caïc cháút âiãøm næåïc trãn traïi âáút laì chuí
yãúu. Quyî âaûo chuyãøn âäüng cuía màût tràng xung quanh traïi âáút vaì hãû thäúng traïi âáút - màût
tràng xung quanh màût tråìi laì ráút phæïc taûp dáùn âãún sæû phæïc taûp vãö chãú âäü thuyí triãöu åí caïc
vë trê khaïc nhau trãn traïi âáút.
Trong mäüt ngaìy, do quaí âáút quay xung quanh truûc cuía noï, nãn vë trê tæång âäúi giæîa
màût tràng vaì traïi âáút seî thay âäøi theo chu kyì ngaìy màût tràng (24 giåì 50 phuït), do âoï màût
tràng seî coï aính hæåíng træûc tiãúp chãú âäü thuyí triãöu trong ngaìy. Màût tràng chuyãøn âäüng
xung quanh traïi âáút 28 ngaìy âãm, nãn vë trê tæång âäúi giæîa màût tràng, màût tråìi vaì traïi âáút
cuîng seî coï sæû thay âäøi theo chu kyì mäüt thaïng, mäüt nàm vaì nhiãöu nàm keïo theo sæû thay
âäøi cuía chãú âäü thuyí triãöu trong mäüt thaïng, mäüt nàm vaì chu kyì nhiãöu nàm.
Chãú âäü thuyí triãöu laì mäüt quaï trçnh ráút phæïc taûp, trong pháön naìy chè trçnh baìy âãún viãûc
xeït læûc gáy triãöu sinh ra chuí yãúu laì do læûc tæång häø giæîa màût tràng vaì quaí âáút, coìn aính
hæåíng caïc læûc khaïc khaïc nhæ màût tråìi vaì caïc haình tinh ...tæång tæû gáy nãn âäúi våïi cháút
âiãøm næåïc trãn quaí âáút.
Khäúi læåüng quaí âáút låïn hån nhiãöu láön so våïi màût tràng, do váûy læûc taïc âäüng tæång häù
giæîa chuïng taûo nãn hãû thäúng chuyãøn âäüng quay cuía hãû màût tràng - traïi âáút xung quanh
truûc chung caïch tám quaí âáút mäüt khoaíng laì 0,73 baïn kênh traïi âáút quay quanh màût tråìi.
Caïc læûc gáy triãöu coï thãø giaíi thêch nhæ sau:
+ Læûc ly tám coï giaï trë nhæ nhau âäúi våïi moüi cháút âiãøm trãn traïi âáút kãø caí åí tám traïi
âáút. Læûc ly tám coï phæång song song våïi phæång cuía âæåìng thàóng näúi tám cuía traïi âáút
vaì màût tràng hæåïng cuía læûc ngæåüc laûi våïi hæåïng tæì traïi âáút âãún màût tràng.
+ Læûc háúp dáùn cuía màût tràng (læûc huït) lãn caïc cháút âiãøm næåïc trãn quaí âáút. Phæång
vaì hæåïng cuía læûc naìy truìng våïi phæång näúi tæì cháút âiãøm næåïc âãún tám màût tràng, coìn
giaï trë cuía læûc naìy tyí lãû våïi bçnh phæång khoaíng caïch tæì cháút âiãøm âãún tám màût tràng.
Trang 75