nguyen hai su

1. IV.1.2.4.6 Keát caáu chaáu keïp phoâi :
Chaáu keïp phoâi duøng phoå bieán trong caùc maùy nöûa töï ñoäng vaø töï
ñoäng, thöôøng ñeå gia coâng caùc chi tieát coù beà maët keïp laø hình truï
hay laêng truï ñoái xöùng. Trong caùc maùy tieän töï ñoäng gia coâng theùp
thanh, chaáu keïp ñöôïc duøng raát roäng raõi.
Chaáu keïp laø moät oáng ngaén coù xeû ñöùt nhieàu raõnh ôû moät ñaàu,
treân hình 4.41a laø moät ví duï. ÔÛ ñaàu caùc maù keïp, beân ngoaøi coù
hình coân thuaän hoaëc nghòch maøi nhaün, beân trong laø loã keïp vôùi
hình daïng nhö hình daïng phaàn cuûa keïp phoâi. Thöôøng thöôøng ñoù
laø laø hình troøn, hình vuoâng vaø hình saùu caïnh (hình 4.41b). Soá
raõnh xeû ñöùt laø ba, ñoâi khi boán. Chaáu ba maù keïp phoâi ôû ba
ñieåm vôùi löïc keïp töông ñoái ñeàu, ôû chaáu boán maù söï phaân phoái
löïc keïp phoâi ôû ba ñieåm vôùi löïc keïp töông ñoái ñeàu, ôû chaáu boán
maù söï phaân phoái löïc keïp khoâng ñöôïc xaùc ñònh, maëc duø cheá
taïo chaáu boán maù ñôn giaûn hôn . Chaáu keïp naèm trong loøng truïc
xaùc ñònh, maëc duø cheá taïo chaáu boán maù ñôn giaûn hôn. Chaáu
keïp naèm trong loøng truïc chính, hình coân cuûa chaáu öùng vôùi beà
maët coân trong cuûa truïc chính, cheân chaáu seõ keïp hay nhaû phoâi
tuøy theo chieàu di chuyeån doïc cuûa noù trong truïc chính .
214
H. IX.33. Oáng keïp phoâi thanh theo hình daïng phoâi

2. Yeâu caàu kyõ thuaät ñoái vôùi cô caáu keïp.
1. Löïc keïp phaûi taäp trung vaø baûo ñaûm ñoä ñoàng taâm cuûa
phoâi vôùi truïch chính.
2. Chieàu daøi cuûa phoâi ñöôïc phoùng ra khoâng thay ñoåi.
3. Keïp baûo ñaûm phoâi khoâng xoay vaø khoâng tröôïc doïc .
4. Phoâi khoâng bò rung .
5. Löïc keïp bình thöôøng khi kích thöôùc cuûa phoâi thay ñoåi trong
phaïm vi cho pheùp .
6. Keát caáu ñôn giaûn , kích thöôùc nhoû .
Ñieåm cuoái cuøng naøy raát quan troïng nhaát laø ñoái vôùi maùy
nhieàu truïc, vì chaáu keïp lôùn thì truïc phoâi vaø khoái truïc phoâi seõ raát
lôùn.
Ngoaøi ra, yeâu caàu nhieät luyeän chaáu keïp phaûi ñaëc bieät , sao cho
ñaàu chaáu (choã keïp ) phaûi cöùng, phaàn giöõa phaûi ñaøn hoài vaø
ñoâikhi ñuoâi chaáu (choã caét ren neáu coù ) phaûi töông ñoái meàm .
Moãi moät chaáu keïp chæ duøng cho moät loaïi theùp thanh coù kích
thöôùc nhaát ñònh , vì theá neáu söû duïng chaáu keïp lieàn ( khoâng coù
maù gheùp ) thì trong moãi maùy coù döï tröõ moät boä nhieàu chaáu keïp
vôùi kích thöôùc vaø hình daïng loã keïp khaùc nhau .
215

3. Ñeå traùnh söï toán keùm ñoù vaø khoûi nhieät luyeän phöùc taïp,
ngöôøi ta duøng chaáu vôùi maù gheùp : beân trong caùc maù coù
nhöõng mieáng loùt thay theá vaø ñöôïc keïp chaët baèng nhöõng vít.
Keát caáu chaáu gheùp coù nhieàu loaïi khaùc nhau, nhöng yeâu caàu
chung laø phaûi laøm theá naøo ñeå ñònh vò toát caùc mieáng loùt vaø
chuùng ñaûm baûo truyeàn löïc lôùn . Thuaän tieän hôn caû laø keát caáu
maø gheùp cho gheùp khoâng caàn thaùo chaáu keïp ra khoûi truïc chính
khi thay mieáng loùt, töùc laø keïp mieáng loùt töø phía ñaàu truïc chính .
Öu ñieåm cuûa loaïi chaáu maù gheùp :
1 ) Boä chaáu keïp cho phoâi khaùc nhau ñöôïc thaybaèng boä
nhöõng mieáng loùt
2 ) Nhieät luyeän rieâng chaáu keïp vaø caùc mieáng loùt deã daøng
;
3) Coù theå choïn vaät lieäu thaät toát ñeå laøm caùc mieáng loùt .
Nhöôïc ñieåm cuûa loaïi chaáu naøy laø
216
H. IX.34. Oáng keïp vôùi maù gheùp

4. 1) Keïp phoâi khoâng ñöôïc baûo ñaûm vì vít keïp caùc mieáng loùt
khoâng ñöôïc vöõng vaø deã bò long ra trong quaù trình gia coâng
2) Keát caáu cuûa chaáu phöùc taïp :
Ñeå keïp loaïi phoâi thoâi , kích thöôùc höôùng kích thöôùc dung sai
lôùn (theùp caùn noùng, chöa qua khaâu ruùt nguoäi hay maøi voâ taâm),
ngöôøi ta duøng chaáu keïp maù gheùp töï löïa. trong loaïi naøy, keát caáu
maù gheùp coù khaùc, khaù phöùc taïp , khoâng keïp baèng vít, maø hay
duøng choát trôn vôùi loø xo. ÔÛ caùc maùy töï ñoäng gia coâng loaïi
chi tieát tinh vi chính xaùc , laëc cöùt beù, loã chaáu keïp ñöôïc maøi nhaün
ñeå beà maët choã keïp cuûa chi tieát khoâng bò hö hoûng. Trong caùc
maùy lôùn, ngöôøi ta laøm beà maët loã chaáu keïp nhaùm ñeå taêng ma
saùt giöõa phoâi vaø caùc maù hay caùc mieáng loùt cuûa chaáu.
IV.1.2.4.6.1. Caùc loaïi chaáu keïp phoâi
Coù ba phöông phaùp keïp phoâi vaø öùng vôùi ñoù laø ba loaïi keïp .
Loaïi I : Chaáu coù maët coân thuaän, khi keïp phoâi caàn löïc neùn
chaáu keïp theo
Loaïi II : Chaáu coù maët coân ngöôc, khi keïp phoâi caàn löïc keùo
chaáu keïp theo chieàu doïc.
Loaïi III : Chaáu coù maët coân ngöôïc, khi keïp phoâi caàn löïc boùp
ñaàu chaáu keïp theo höôùng kính .
a. Phöông phaùp keïp 1 vaø caùc laoïi chaáu keïp I
217
1
23 4
5
Q

5. Ly hôïp 2 chaïy veà beân traùi moät ñaàu caàn 3 naâng leân, ñaàu
kia töïa vaøo ñieåm coá ñònh , neân taâm quay cuûa caàn 3 luøi veà beân
traùi, keùo oáng keïp 4 vaø chaáu keïp 5 , phoâi ñöôïc keïp chaët .
Öu ñieåm :
- Ñoä ñoàng taâm cuûa chaáu keïp toát : Maët coân trong gia coâng
ngay ôû truïc chính, cho neân ñoä ñoàng taâm giöõa loã coân vaø loã truïc,
trong truïc chính cao.
- Löïc caét doïc cuøng chieàu vôùi löïc keïp Q , neân keïp phoâi
caøng toát hôn .
- Goái chaén phoâi khoâng bò löïc keïp taùc duïng theâm, laâu hoûng.
- Trong quaù trình phoùng phoâi khoâng bò keïp nhö tröôùc.
Khuyeát ñieåm :
- Loã con cuûa truïc chính moøn, söûa hay thay tröïc chính khoù vaø
ñaét hôn thay naép truïc coù loã coân nhö ôû treân. coù theå khaéc phuïc
ñieåm naøy baèng caùch laép toûng ñaàu truïc chính caùi baïc coõ loã
coân, khi moøn chæ thay baïc .
- Chaáu keïp coù phaàn caét ren ñeå noái vôùi oáng keïp . Ñoù laø choã
yeáu , hay bò ñöùt .
- Chaáu keïp baèng theùp toâi cöùng, chòu keùo keùm hôn chòu neùn .
- Löôïng phoâi phoùng khoâng chính xaùc laém, vì sau khi phoâi
chaïm goái chaén, chaáu keïp luøi ñeå keïp phoâi, keùo phoâi luøi theo.
Löôïng phoâi chaïy luøi khaùc nhau, moät trong nhöõng nguyeân nhaân laø
ñöôøng kính cuûa phoâi coù dung sai khoâng nhö nhau .
Loaïi chaáu keïp naøy duøng raát phoå bieán , nhaát laø trong maùy
nhieàu truïc chính , vì kích thöôùc cuûa noù nhoû hôn loaïi III .
218
H. IX.35. Cô caáu keïp loaïi 1

6. b-Phöông phaùp keïp II vaø loaïi chaáu keïp II :
Cam 1 cuûa truïc phaân phoái hay truïc phuï ñaåy ly hôïp 2 veà beân
traùi. Caàn 3 coù taâm quay coá ñònh, moät ñaàu naâng leân, ñaàu kia
tieán veà beân phaûi , ñaåy neùn oáng 4 vaø chaáu keïp 5 . Bò eùp trong
maët coân cuûa naép truïc chính, chaáu 5 keïp chaët phoâi. Khi môû thaùo
phoâi - quaù trình ngöôïc laïi döôùi taùc duïng coù tính ñaøn hoài cuûa
caùc maù chaáu keïp .
Öu ñieåm :
- Keát caáu chaáu keïp ñôn giaûn, chaáu keïp khoâng coù phaàn caét
ren .
- Chaáu keïp theùp toâi cöùng , chòu neùn toát hôn chòu keùo .
Khuyeát ñieåm :
- Ñoä ñoàng taâm cuûa chaáu keïp khoâng cao : Ñuoâi chaáu keïp
tröôït trong loøng truïc chính, ñaàu coân cuûa chaáu keïp vaøo maët coân
cuûa naép truïc chính (coù naép laø vì khoù gia coâng maët coân nhö vaäy
ngay trong truïc chính) ,naép gheùp vôùi truïc khoù baûo ñaûm ñoä ñoàng
taâm .
219
Q
5
4
3
2
1
H. IX.36. Cô caáu keïp ph6i loaïiII

7. - Löïc caét doïc truïc ngöôïc chieàu vôùi löïc keïp Q, do ñoù chaáu
keïp coù theå bò ñaåy luøi vaø môû ra, phoâi chaïy luøi trong quaù trình gia
coâng .
- Goái chaén phoâi choùng moøn vaø choùng hoûng : sau khi
phoùng, phoâi chaäm saùt vaøo goái chaén , luùc keïp - chaáu keïp laïi
ñaåy phoâi tieán tôùi moät tí nöõa, eùp phoâi caøng maïnh vaøo goái chaén.
- Trong quaù trình phoùng phoâi, do ma saùt lôùn, coù theå xaûy ra
hieän töôïng laø phoâi keùo chaáu keïp theo, caùc maù cuûa chaáu keïp laïi
vaø giöõ khoâng cho phoâi tieán tôùi, löôïng phoùng phoâi khoâng ñuû,
hoûng saûn phaåm .
Vì nhöõng nhöôïc ñieåm treân, loaïi chaáu keïp naøykhoâng duøng
trong caùc maùy töï ñoäng hieän ñaïi nöõa .
Ly hôïp 2 chaïy veà beân traùi moät ñaàu caàn 3 naâng leân, ñaàu
kia töïa vaøo ñieåm coá ñònh , neân taâm quay cuûa caàn 3 luøi veà beân
traùi, keùo oáng keïp 4 vaø chaáu keïp 5 , phoâi ñöôïc keïp chaët .
Öu ñieåm :
- Ñoä ñoàng taâm cuûa chaáu keïp toát : Maët coân trong gia coâng
ngay ôû truïc chính, cho neân ñoä ñoàng taâm giöõa loã coân vaø loã truïc,
trong truïc chính cao.
- Löïc caét doïc cuøng chieàu vôùi löïc keïp Q , neân keïp phoâi
caøng toát hôn .
- Goái chaén phoâi khoâng bò löïc keïp taùc duïng theâm, laâu hoûng.
- Trong quaù trình phoùng phoâi khoâng bò keïp nhö tröôùc.
Khuyeát ñieåm :
- Loã con cuûa truïc chính moøn, söûa hay thay tröïc chính khoù vaø
ñaét hôn thay naép truïc coù loã coân nhö ôû treân. coù theå khaéc phuïc
220

8. ñieåm naøy baèng caùch laép toûng ñaàu truïc chính caùi baïc coõ loã
coân, khi moøn chæ thay baïc .
- Chaáu keïp coù phaàn caét ren ñeå noái vôùi oáng keïp . Ñoù laø choã
yeáu , hay bò ñöùt .
- Chaáu keïp baèng theùp toâi cöùng, chòu keùo keùm hôn chòu neùn .
- Löôïng phoâi phoùng khoâng chính xaùc laém, vì sau khi phoâi
chaïm goái chaén, chaáu keïp luøi ñeå keïp phoâi, keùo phoâi luøi theo.
Löôïng phoâi chaïy luøi khaùc nhau, moät trong nhöõng nguyeân nhaân laø
ñöôøng kính cuûa phoâi coù dung sai khoâng nhö nhau .
Loaïi chaáu keïp naøy duøng raát phoå bieán , nhaát laø trong maùy
nhieàu truïc chính , vì kích thöôùc cuûa noù nhoû hôn loaïi III .
c- Phöông phaùp keïp III vaø chaáu keïp III :
Cam 1 ñaåy ly hôïp 2 chaïy sang phaûi, moät ñaàu caàn 3 bò eùp
xuoáng, ñaàu khaùc töïc vaøo ñieåm coá ñònh, cho neân ñænh caàu 3
ñaåy oáng 4 veà beân phaûi, chaán keïp 5 khoâng theå tröôït doïc, caùc
maù bò maët coân trong cuûa oáng 4 boùp laïi vaø phoâi ñöôïc keïp chaët .
khi ly hôïp 2 sang traùi, do tính ñaøn hoài cuûa chaáu keïp 5 , oáng 4 luøi
veà beân traùi, phoâi ñöôïc thaû loûng.
Öu ñieåm : Cô caáu naøy traùnh ñöôïc haàu heát caùc khuyeát ñieåm
cuûa hai loaïi treân :
221
H. IX.36. Cô caáu keïp ph6i loaïiIII
5
4
3
2
1
Q

9. - Baûo ñaûm löôïng phoâi phoùng chính xaùc (oáng keïp khoâng di
chuyeån theo chieàu truïc ) .
- OÁng keïp khoâng coù choã yeáu, khoâng coù ren .
- Löïc keïp truyeàn quaù caùc caàu ñaàu maù, öùng suaát neùn beù,
neân chaáu raát beàn .
Khuyeát ñieåm chuû yeáu laø coù oáng bao ngoaøi chaáu keïp, kích
thöôùc cuûa truïc chính lôùn. Vì theá loaïi chaáu keïp naøy khoâng duøng
trong caùc maùy töï ñoäng nhieàu truïc chính (khoái truïc chính seõ raát lôùn
) maø chæ duøng trong maùy töï ñoäng moät truïc chính .
Chaáu keïp loaïi III cuõng thöôøng duøng trong caùc loaïi maùy ñeå
gia coâng chính xaùc nhöõng chi tieát nhoû, laëc caét beù. Löïc ñaåy oáng
4 do loø xo thöïc hieän neân löïc keïp töông ñoái coá ñònh maëc duø sai
soá kích thöôùc cuûa phoâi khaùc nhau . Khi thaùo loûng phoâi , cam ñaåy
ly hôïp 2 veà beân traùi, eùp loø xo laïi, chaáu keïp ñaøn hoài , töï môû
roäng
IV.1.2.5. Caùc phöông phaùp caét ren treân maùy töï ñoäng:
1) Giôùi thieäu:
 Duïng cuï caét ren chuû yeáu laø baøn ren, dao raêng löôïc, thöôøng
duøng caét ren ngoaøi, chi tieát thöôøng coù ñöôøng kính nhoû.
-Maùy thöôøng coù hai truïc chính naèm ñoái dieän nhau, 1 truïc mang
phoâi truïc kia mang duïng cuï caét.
Hai truïc naøy coù theå quay cuøng chieàu hay ngöôïc chieàu nhau
vaø coù theå thay ñoåi vaän toác quay.
-Ñeå baøn ren ít bò maøi moøn, ta coù theå ñieàu chænh vaän toác khi
caét vaø khi luøi dao khaùc nhau.
+ Toác ñoä caét taêng khi hai truïc quay ngöôïc chieàu nhau.
+ Toác ñoä caét giaûm khi hai truïc quay cung chieàu.
N(gia coâng) = n(foâi) ± n (duïng cuï caét)
Daáu (+):Khi hai truïc quay khaùc chieàu
222

10. Daáu (-):Khi hai truïc quay cuøng chieàu
* Sau ñaây laø moät soá phöông phaùp caét ren treân maùy töï ñoäng, caùc
kí hieäu seõ duøng:
npt _ soá voøng quay trong moät phuùt cuûa truïc phoâi khi tieän
ngoaøi.
npcr_ soá voøng quay trong moät phuùt cuûa truïc phoâi khi caét ren
nplr_ soá voøng quay trong moät phuùt cuûa truïc phoâi khi luøi ren
ndcr _ soá voøng quay trong moät phuùt cuûa truïc duïng cuï khi caét ren
ndlr _ soá voøng quay trong moät phuùt cuûa truïc duïng cuï khi luøi ren
ncr _ soá voøng quay trong moät phuùt cho pheùp khi caét ren
nlr _ soá voøng quay trong moät phuùt cho pheùp khi luøi ren
*Soá voøng quay cho pheùp khi caét ren:
d
v
n cr
cr
.
.1000
π
=
Goàm 7 Phöông Phaùp:
: Chieàu quay khi caét ren.
: Chieàu quay khi luøi ren.
a)Phöông phaùp 1:
Nguyeân lyù:
+ Khi caét: -Phoâi ñöùng yeân, npcr =0, ndcr = ncr,
-Duïng cuï quay thuaän, ndcr = ncr
+Khi luøi: - Phoâi ñöùng yeân, nplr =0
-Duïng cuï quay ngöôïc luøi ra, ndlr = nlr
b)Phöông phaùp 2:
223

11.  Nguyeân lyù: + khi caét: - Phoâi quay thuaän, npcr = ncr;
-Duïng cuï khoâng quay, tieán vaøo, ndcr =0
+Khi luøi: - phoâi quay ngöôïc, nplr = nlr
- duïng cuï khoâng quay, luøi ra;ndlr =0
- Phöông phaùp naøy duøng treân maùy tieän reâvolve
- Nhöôïc ñieåm: Chu kì luøi dao ra cuûa baøn dao ngang, khoâng theå
tieáp tuïc gia coâng nguyeân coâng caét ñöùt ( caét ñöùt phoâi
treân maùy tieän)
c)Phöông phaùp 3:
 Nguyeân lyù:
+ khi caét: -Phoâi khoâng quay; npcr=0,
-Nhöng duïng cuï caét quay;ndcr= ncr
+ Khi luøi: -Phoâi quay,nplr = nlr,
-Duïng cuï khoâng quay, vaø luøi ra; nplr = 0
 Duøng ñeå gia coâng nhöõng chi tieát beù treân maùy tieän töï
ñoäng.
d)Phöông phaùp 4:
 Nguyeân lyù:
+ Khi caét: - Phoâi quay; npcr=npt
224

12. - Duïng cuï caét quay cuøng chieàu vôùi phoâi
nhöng nhanh hôn; ndcr = npt+ ncr
+ Khi luøi: -Phoâi quay nhö cuõ; nplr=0,
- Duïng cuï caét khoâng quay;ndlr =0
+ Phöông phaùp naøy duøng nhieàu treân maùy tieän töï ñoäng nhieàu
truïc, maùy tieän töï ñoäng ñònh hình doïc 1 truïc.
+ Nhöôïc Ñieåm: baøn ren mau bò moøn ( do vaän toác luøi nhanh)
e)Phöông phaùp 5:
-Sô ñoà:
Nguyeân lyù:
+khi caét:- Phoâi quay; npcr = npt,
-Duïng cuï caét quay cuøng chieàu vôùi phoâi,
nhöng nhanh hôn; ndcr =npt+ ncr
+ Khi luøi ren: -Phoâi quay nhö cuõ,nplr = npt,
-Duïng cuï caét quay cuøng chieàu phoâi
nhöng chaäm hôn; ndlr = npt -nlr
- Phöông phaùp naøy aùp duïng nhieàu treân maùy tieän töï ñoäng
nhieàu truïc.
f)Phöông phaùp 6:
+ Phöông phaùp duøng baøn ren töï môû: baøn ren sau khi caét xong,
töï ñoäng môû ra vaø luøi veà nhanh.
+ Goàm hai caùch caét:
a) Duøng phương pháp cắt đuổI
 Nguyeân lyù:
225

13. +Khi caét: -Phoâi quay, npcr = npt,
-Duïng cuï caét quay cuøng chieàu vôùi phoâi,
nhöng nhanh hôn; ndcr = npt +ncr
+ Khi luøi: -Phoâi vaãn quay, nplr = npt
-Nhöng duïng cuï caét khoâng quay; ndlr = 0
b) Phöông Phaùp Khoâng Caét Ñuoåi:
+ Khi caét: -phoâi quay nhanh,npcr =ncr
-duïng cuï caét khoâng quay; ndcr =0
+ Khi luøi:- Phoâi quay ngöôïc laïi; nlr=ncr
-Duïng cuï caét khoâng quay; ndlr =0.
- Phöông phaùp naøy thöông duøng treân caùc maùy töï ñoäng
chuyeân duøng.
g)Phöông phaùp 7:
 Duøng baøn ren löôïc:
+ Khi caét: -Phoâi quay,npcr =ncr,
-Duøng cuï caét khoâng quay maø tònh tieán höôùng
kính, ñaït ñeán chieàu saâu caét; ndcr = 0
+ Khi luøi: -Phoâi quay theo chieàu ngöôïc laïi; nplr = ncr
-Duïng cuï caét khoâng quay; ndlr = 0
-Phöông phaùp naøy dao tònh tieán vaøo ñuùng chieàu saâu, sau ñoù
luøi ra,tieán veà vò trí cuõ beân phaûi.
- Phöông phaùp naøy tuy chaäm nhöng toát hôn caùc phöông phaùp
khaùc, neân ñöôïc duøng nhieàu ôû caùc ngaønh cô khí chính xaùc.
+ Soá voøng quay (n) caàn thieát khi caét ren.
+ Heä soá qui daãn:
+ Z: soá voøng ren caàn caét
226
T
L
rr
or
FT
r
CZCn
n
n
C
..
102
==
÷==

14. + L: chieàu daøi ñoaïn coù ren
+ T: böôùc ren
* Baøi Taäp Aùp Duïng Ï:
+ Duøng phöông phaùp caét ñuoåi,caét ren theo baûn veõ treân maùy töï
ñoäng ñònh hình doïc:
Caùc soá lieäu cho tröôùc: vt = 75 m/f, Vcr = 6 m/f
Ta tính: )/.(3400
7.14,3
75.1000
fvn f == , choïn theo vaän toác coù treân
maùy:
n = 3600 (v/f).
Soá voøng quay khi caét ren: nr = 382 v/f
Soá voøng quay duïng cuï caét: nf + nr =3600 +382 = 3982 (v/f)
Cr =3600/382 = 9,4
Soá voøng ren caàn caét: 5.22
8.0
181
===
t
Z , ñeå traùnh va ñaäp caàn
laáy theâm,
∆Z = 1,5 voøng
Vaäy soá voøng ren caàn caét laø: Z = 22,5 + 1,5 = 24 voøng.
Soá voøng quay caàn thieát khi caét ren: n f = z.Cr = 24. 9,4 = 228
voøng.
Soá voøng quay caàn thieát khi tieän: )..(400
05.0
20
vong
S
L
n
t
t ===
Soá voøng quay caàn thieát cuûa truïc phoâi ñeå gia coâng chi tieát:
Σn = 400 + 228 = 628 (voøng).
+ Soá voøng quay cuûa truïc duïng cuï tuøy thuoäc vaøo ñöôøng kính cuûa
chi tieát gia coâng.
227

15. V. Sô ñoà ñoäng maùy thuoäc nhoùm 2:
V.1. Maùy tieän töï ñoäng nhieàu truïc:
V.1. 2. Nguyeân lyù laøm vieäc:
Laø loaïi maùy tieän coù nhieàu truïc chính ñöôïc ñaët theo phöông
ngang vaø thaúng ñöùng duøng ñeå mang phoâi hoaëc dao chuyeån ñoäng
quay troøn, taát caû caùc truïc laép chung vôùi nhau taïo thaønh boä truïc
chính.
 Hình minh hoïa:
 Ñaëc ñieåm: duøng ñeå gia coâng chi tieát töø phoâi thanh hoaëc töø phoâi
ñuùc
 AÙp duïng cho daïng saûn xuaát haøng loaït lôùn vaø haøng khoái.
 Phöông phaùp song song: caùc baøn dao thöïc hieän gia coâng
cuøng moät luùc
 phöông phaùp noái tieáp: caùc baøn dao thöïc hieän gia coâng chi
tieát moät caùch coù thöù töï.
 Nguyeân lyù laøm vieäc:
1.Truïc chính, soá löôïng 6 truïc
2.Chu vi khoái truïc chính
3.Baøn dao ngang, soá löôïng 6 baøn laép xung quanh khoái truïc
chính
4.Truïc taâm coù laép baøn dao doïc (5) phuïc vuï cho taát caû
caùc truïc chính,
228
H. IX.28. Sô ñoà truïc chính maùy nhieàu truïc

16. + Baøn dao doïc coù daïng 6 caïnh moãi caïnh coù baøn tröôït ñeå gaù
dao, töông öùng vôùi töøng truïc chính.
+ Caùc baøn dao ngang naøy nhaän chuyeån ñoäng töø caùc cam
rieâng leõ.
+ Baøn dao doïc nhaän chuyeån ñoäng töø moät cam chung, treân
baøn dao doïc coù theå laép 1 giaù dao tröôït ñöôïc ñieàu khieån töø moät
cam rieâng bieät.
-Caùc truïc chính nhaän chuyeån ñoäng töø truïc (6) qua baùnh raêng
trung taâm (7).
-Khi gia coâng thôøi gian gia coâng gaàn nhö nhau ôû taát caû caùc vò
trí.
-Neáu nguyeân coâng quaù daøi thì coù theå phaân ra thaønh nhieàu
vò trí keá tieáp thöïc hieän baèng nhöõng dao caét khaùc nhau, ñeán vò trí
cuoái cuøng laø caét ñöùt chi tieát vaø chuaån bò ñeå gia coâng chi tieát
tieáp theo.
-Ñeå truïc chính mang phoâi töø vò trí naøy ñeán vò trí khaùc nhö
mong muoán, khoái truïc chính (2) thöïc hieän chuyeån ñoäng 1 goùc theo
chu kyø sau ñoù khoùa chaët laïi ñeå tieán haønh gia coâng.
V.1.2. Ñaëc tính kyõ thuaät:
 Maùy tieän töï ñoäng 6 truïc 1Β240 - 6k:
Ñaëc ñieåm kyõ thuaät: maùy tieän töï ñoäng 6 truïc 1b240 - 6k laø
loaïi maùy coù ñoä chính xaùc cao, coù hình daùng chung sau ñaây:
- Caùc boä phaän chính cuûa maùy goàm: thaân maùy (1), truïc tröôùc
(2), mang khoái truïc chính (3), laép 6 truïc chính naèm ngang, truïc sau (4)
229
H. IX.29. Caùc boä phaäncô baûn maùy 1Β 240-6k

17. noái lieàn vôùi truïc tröôùc baèng baøn ngang (5), (6); baøn dao doïc,(7);
truïc chính; (8vaø 9) caùc baøn ngang, giaù phoâi daån höôùng (10).
* Ñaëc tính kyõ thuaät cuûa maùy:
- Soá löôïng truïc chính: 6
- Ñöôøng kính dmax: cuûa chi tieát gia coâng þ40 mm
- Chieàu daøi lôùn nhaát cuûa phoâi thanh: 180 mm
- Soá caáp voøng uay cuûa truïc chính: 39
- Soá voøng quay truïc chính: n = 140 – 1660
v/f
- Soá löôïng baøn dao doïc; 1
- Ngang: 6
- Haønh trình lôùn nhaát cuûa baøn dao doïc: sd = 180 mm
- Ngang: sn = 80 mm
- Coâng suaát ñoäng cô chính: nñ = 15 kw
V.1.3. Sô ñoà ñoäng:
+ Sô ñoà ñoäng cuûa maùy 1Β 240-6K
* Xích truyeàn ñoäng chính:
230
H. IX.30. Sô ñoà ñoäng maùy 1Β 240-6K

18. a) Xích truïc phoâi:
fn
b
c
b
a
=
36
48
...
57
48
.
330
230
.1450
φ
- Boä baùnh raêng thay theá ñaûm baûo soá voøng quay cuûa truïc
chính mang phoâi khi laøm vieäc bình thöôøng nf =140 ÷ 1600v/f, khi chaïy
nhanh nf = 140÷2500 v/f.
b) Xích truyeàn ñoäng chính cuûa truïc khoan nhanh:
- Sau khi bieát vaän toác caét ta coù soá voøng quay nf cuûa truïc
phoâi töø ñoù coù theå tính voøng quay cuûa truïc khoan nhanh:
S
nn fk
40
.
30
60
.
48
36
.=
Ta xaùc ñònh baùnh raêng thay theá: .40.
30
60
.
48
36
.
f
k
n
n
S =
Chuyeån ñoäng töông ñoái cuûa truïc (IX) khi khoan nhanh laø:
nkn=nf + nk
c) Xích chuyeån ñoäng chính cuûa truïc khoeùt doa:
- Ñeå khoeùt hay doa ngöôøi ta cuõng laép löôõi khoeùt hoaëc dao
vaøo truïc duïng cuï IX quay cuøng chieàu vôùi truïc phoâi nhöng vaän toác
nhoû hôn.
-Xích baét nguoàn töø truïc trung taâm (III) vaø keát thuùc vôùi baùnh raêng
thay theá (p) laép treân truïc (IX) vôùi caùc tæ soá truyeàn. p
30
.
25
60
d) Xích chuyeån ñoäng chính cuûa truïc caét ren:
- Caét ren coù 2 xích: xích caét ren vaø xích thaùo ren.
Truïc caét ren cuõng laø truïc duïng cuï laép baøn ren hay taroâ, khi
caét ren phaûi, xích caét ren thöïc hieän chuyeån ñoäng cuøng chieàu
nhöng chaäm hôn truïc phoâi, phoâi ñi vaøo baøn ren.
Khi thaùo ren xích thaùo ren cuõng quay cuøng chieàu, nhöng nhanh
hôn truïc phoâi, phoâi rôøi khoûi baøn ren, khi caét ren traùi thì ngöôïc laïi.
+ Xích caét ren: truïc duïng cuï IX nhaän truyeàn ñoäng töø truïc trung
taâm III, qua boä baùnh raêng thay theá l
k
j
i
.
Boä ly hôïp ñieän töø l6, caùc caëp baùnh raêng 43
60
.
57
52
.
52
30
231

19. Luùc naøy ly hôïp ñieän töø môû duïng cuï caét ren laép treân truï IX
seõ caét ren phaûi
+ Xích thaùo ren: khi thaùo ren phaûi xích thaùo ren cuõng baét ñaàu
töø truïc trung taâm (III), caëp baùnh raêng thay theá j
i
, ly hôïp l5, caùc
caëp baùnh raêng 43
60
.
57
52
quay nhanh truïc duïng cuï (IX) luùc naøy ly hôïp
l6 môû, phoâi rôøi khoûi dao caét.
Khi caét ren vôùi baøn ren töï môû, truïc duïng cuï (ix) vaãn tieáp tuïc
quay nhö cuõ sau khi caét ren xong.
Töø vaän toác caét vaø ñöôøng kính cuûa baøn ren ta xaùc ñònh soá
voøng quay caét ren nr caán thieát. Töø ñoù ta coù soá voøng quay nd cuûa
truïc duïng cuï khi caét ren:
nd = nf – nr
e)Xích truïc phaân phoái FF:
Phöông trình chuyeån ñoäng khi laøm vieäc cuûa truïc ff laø:
FFn
h
g
f
e
d
c
b
a
=
42
1
.
67
28
.
22
22
.
63
47
...
63
32
...
57
48
.
330
230
.1450
φ
φ
Boä baùnh raêng thay theá h
g
f
e
. , ñaûm baûo ñieàu chænh caùc soá voøng
quay khaùc nhau cuûa truïc phaân phoái.
-Khi chaïy nhanh, ly hôïp l1 môû, l2 treân truïc 1 ñoùng - 20
29
- (VII)-
42
1
.
67
28
- ff - khi ñoùng ly hôïp ñieän töø l1 hoaëc l2, ly hôïp l4 phaûi môû ra
vaø ly hôïp haõm l3 phaûi ñoùng laïi, ñoùng môû caùc ly hôïp l1, l2 do caùc
cam ôû troáng ñieàu khieån (1) laép treân truïc x thöïc hieän
- Troáng ñieàu khieån nhaän truyeàn ñoäng töø truïc ff qua caùc caëp
baùnh raêng vôùi tæ soá truyeàn 65
65
.
65
65
.
65
65
= 1
- Chuyeån ñoäng ñieàu chænh cuûa truïc ff duøng ñeå laøm nheï
nhaøng coâng vieäc ñieàu chænh, chuyeån ñoäng naøy do ñoäng cô d2
thöïc hieän coù n =1,5 kw vaø n= 950 v/f - 47
46
.
46
16
-l4 -(VII) - 42
1
.
67
28
ñeán
truïc ff.
232

20. - Khi ñoù xích chuyeån ñoäng ñieàu chænh ly hôïp l1,l2 môû ra. Ñeå
ñieàu chænh truïc ff baèng tay ta duøng tay quay laép vaøo ñaàu truïc (VIII).
f)Xích phaân ñoä:
- Sau khi gia coâng ñöôïc moät ñoaïn chi tieát, khoái truïc chính mang phoâi
(2) caàn quay 1/6 voøng ñeå chuyeån ñoäng truïc phoâi töø vò trí naøy sang
vò trí khaùc.
- Töø truïc FF - Mal(3- ¼ ( ñóa cam coù 4 raõnh) - 144
80
.
50
60
,töùc laø:
- 1v. Truïc FF.1/4 (cô caáu mal). ).(
6
1
.
144
80
.
50
60
v= khoái truïc phoâi.
- Tröôùc khi quay khoái truïc chính mang phoâi caàn phaûi thaùo choát
vaø naâng noù leân khoûi goái moät ñaïi löôïng ( 0,3 –0,4 mm) ñeå oå truïc
chính ñôõ moøn.
Ñoàøng thôøi vôùi vieäc quay khoái truïc phoâi, khoái caùc oáng daån
phoâi (4) cuõng ñöôïc quay ñoàng boä qua caëp baùnh raêng '24
144
, truïc (xi)
vaø caëp baùnh raêng 144
24
.
Cô caáu chaïy dao vaø keïp phoâi ñöôïc thöïc hieän töø cam (5) laép
treân truïc ff qua caùc heä thoáng ñoøn baåy (6).
g)Xích taûi phoi:
Xích naøy duøng ñeå quay guoàng xoaén (7) taûi phoâi ra khoûi maùy.
Xích ñöôïc thöïc hieän töø ñoäng cô ñieän ñ3,
Coù n = 1,1kw vaø n= 1400 v/f qua truïc vít – baùnh vít 110
1
h)Xích chaïy dao:
- Chuyeån ñoäng chaïy dao ngang cuûa caùc baøn dao ngang, baøn
dao doïc ñeàu do caùc cam laép treân truïc ff thöïc hieän qua caùc heä
thoáng ñoøn baåy.
-Caùc cam (8) treân truïc ff vaø vaø cam (9) treân truïc (XII) thöïc hieän
löôïng chaïy dao cuûa caùc baøn dao ngang.
-Cam (10) duøng ñeå thöïc hieän löôïng di ñoäng ñoäc laäp cuûa giaù
dao hoaëc caùc truïc chính duïng cuï laép treân baøn dao doïc, vôùi söï
233

21. phoái hôïp cuûa caùc heä thoáng ñoøn baåy, Cam (11) thöïc hieän löôïng
chaïy dao nhanh vaø laøm vieäc cuûa baøn dao doïc.
V.1.4. Caùc cô caáu ñieàu khieån ñaëc bieät treân maùy:
 Caùc cô caáu ñaëc bieät maùy tieän töï ñoäng 1b240-6k:
a) Baøn dao ngang:
-Caùc baøn dao ngang cuûa maùy töï ñoäng 6 truïc 1b240-6k ñöôïc boá trí
nhö hình sau:
 Hai baøn dao ngang döôùi thöïc hieän cho 2 vò trí gia coâng (I) vaø (II),
hai baøn dao giöõa thöïc hieän cho hai vò trí gia coâng (III) vaø (VI), vaø hai
baøn dao ngang treân phuïc vuï vò trí (IV) vaø (V).
-Hai baøn dao ñöôïc laép treân xaø ngang cuûa maùy caùc baøn dao
coøn laïi laép treân maët ñaàu cuûa thaân khoái truïc chính mang phoâi.
-Toaøn boä truyeàn ñoäng cuûa caùc baøn dao ngang ñöôïc thöïc
hieän töø caùc cam rieâng leõ laép treân truïc FF, keát caáu cuûa chuùng
khaùc khoâng ñaùng keå, do vò trí cuûa chuùng khaùc nhau.
-Ñieàu khieån caùc baøn dao ngang treân (1) vaø (2) laø caùc cam (3)
vaø (4) laép treân truïc FF laøm laéc lö tay ñoøn (5) vaø(6) tay ñoøn naøy
truyeàn chuyeån ñoäng cho con tröôït (5) vaø (7) laøm di ñoäng baøn tröôït
(8) ñöôïc laép chaët vôùi baøn dao (9).
-Baøn dao chuyeån ñoäng treân soáng tröôït phaúng (10), ñöôïc coá
ñònh vaøo xaø ngang (11).
-Ñeå ñieàu chænh baøn dao ngang ta duøng vít me (12) vôùi ñóa chia
ñoä (13), loø xo (14) giuùp cho vieäc luøi baøn dao ñöôïc nhanh, vít me (15)
234
H. IX.31. Baøn dao ngang

22. cuûa uï tì (16)laép chaët trong raõnh chöû T cuûa baøn dao duøng ñeå
ñieàu chænh chính xaùc vò trí bieân phía tröôùc cuûa baøn dao.
b) Baøn dao doïc cuûa maùy töï ñoäng 6 truïc:
-Baøn dao doïc (1) laø moät khoái laêng truï 6 maët coù theå di ñoäng
treân truïc oáng (2) treân caùc maët laêng truï coù raõnh ñeå laép caùc loaïi
dao caét hay truïc chính duïng cuï ( khoan, doa, taroâ …) cô caáu tröôït (3)
cuûa baøn dao doïc di ñoäng treân soáng tröôït (4) laép treân xaø ngang
cuûa thaân maùy, ñeå ngaên caûn baøn dao doïc (1) quay chung quanh
truïc oáng (2).
-Di ñoäng baøn dao doïc nhôø thanh ñoøn (5) vaø heä thoáng ñoøn
baåy (6) noái lieàn vôùi khôùp noái (7), coù theå ñieàu chænh vò trí treân
taám tröôït (8) cho phuø hôïp vôùi haønh trình laøm vieäc cuûa baøn dao,
treân cam (11) coù raõnh coâng taùc a vaø raõnh chaïy nhanh b.
Hai raõnh naøy ñieàu khieån löôïng di ñoäng cuûa thanh baåy (9)vaø
(10) laøm cho taám tröôït (8) quay chung quanh taâm o1 vaø o2.
-Keát quaû: chuyeån ñoäng töông ñoái cuûa hai thanh ñaåy (9) vaø(10)
heä thoáng ñoøn baåy (6) seõ di ñoäng baøn dao (1) tôùi, lui nhanh hay
chaäm.
- Cam (11) ôû vò trí A theå hieän thôøi ñieåm ñaàu cuûa haønh trình tieán
dao nhanh, ôû vò trí B baét ñaàu haønh trình laøm vieäc; ôû vò trí C –
baét ñaàu haønh trình luøi dao nhanh
V.2. Caùc phöông phaùp keïp phoâi
235
H. IX.32. Baøn dao doïc

23. - Cô caáu keïp töï ñoäng : toaøn boä quaù trình keïp, keå caû vieäc phaùt
leänh, ñöôïc töï ñoäng hoùa hoaøn toaøn. Ñaây laø moät trong nhöõng cô
caáu quan troïng phaân bieät maùy töï ñoäng vôùi maùy nöûa töï ñoäng.
Trong phaàn naøy chæ xeùt cô caáu keïp phoâi töï ñoäng, chuû yeáu laø
chaáu keïp phoâi, vì noù ñieån hình vaø phoå bieán.
236