2. SHAHU
Shah (nga persishtja shah - mbret)
është lojë strategjike për dy lojtarë e
luajtur mbi një tabelë katrore e cila
është e ndarë në 64 fusha katrorë të
vegjël të cilët janë të ngjyrave të
bardhë dhe të zezë ç'do fushë e bardhë
kufizohet me fusha të zeza dhe
anasjelltas. Në këtë lojë vetëm ngjyrat
e figurave, që përcaktojnë filluesin e
lojës zgjidhen rastësisht, kurse të gjitha
veprimet tjera i mbesin aftësive
mendore të lojtarëve. Qëllimi i lojës së
shahut është marrja e figurës së
mbretit të kundërshtarit.
3. HISTORIKU I FSHSH
Ne fillimet e shekullit 19 , loja e shahut mberriti edhe ne Shqiperi nepermjet tregtareve te
asaj kohe.Natyrisht qe ishte prone e atyre familjeve, dhe luhej vetem ne tryeza familjare,jo
ne ambiente publike.Gradualisht filloi te dukej dhe jashte mureve te shtepive,per tu luajtur
dhe ne kafenete e asaje kohe.Nder lojtaret e pare qe i del 'emri' ne vitet 1910 te ishte
Abdulla Tirana nga Elbasani.Ky zotni lojen e shahut e kishte mesuar ne 'Haxhillek' te
Persise.Nje dite te vitit 1913,Abdulla Tirana nxori nga shtepia,takemin e tije Shahistik, dhe
e vendosi tek Kafene 'shkumbini' te porta e kalase ne Elbasan.Reth ketij lojtari i cili luante
mjafte mire per kohen,u mblodhen shum idhtare e dashamires te lojes sa te bukur e te
'cuditeshme' te shahut.Hapja e tij ishte pothuaj standarte kur luante me te bardhet: shtynte
dy kuti ushtarin para mbretit dhe para mbretereshes.Kjo menyre loje u perhap shume ne
Elbasan dhe jo vetem atje.Duhej te vinin vitet 30 qe shahu te perhapej si loje kafeneshe,ne
shume qytete te vendit,dhe ne disa 'internate' te qyteteve kryesore.Sidoqofte numri i
lojtareve mbetej i kufizuar dhe menyrat e lojrave ishin te thjeshta e 'empirike'.Ne vitin 1933
pati perpjekje per ta bere me te njohur lojen e shahut.Ne Janar te atij viti 'Federata
Sportive' qe varej nga enti kombetar 'Djelmenia Shqiptare',u beri ftese gjithe amatorve te
kesaj loje 'magjike'(sipas shtypit te kohes) per te mare pjese 'ne te parin kampionat te
Shqiperise' qe do te zhvillohej ne Tirane,kundrejte nje takse prej 5 Frangash ari.Federata
per kete qellim ju dergone te gjitha 'shoqerive sportive krahinore' gjithe udhezimet e
duhura per zhvillimin e ketije aktiviteti.Fteses per te mare pjese ju pergjigjen vetem 8
shahist me banim ne Tirane si: Muhamet Vokshi,Muhanet Hoxha.Eqerem Stermasi,Petro
Martini,Ahmet Gashi,Xhafer Caushi si dhe dy te huaj (nje Gjerman dhe nje Austriak)
4. Numri i kufizuar i pjesemaresve rjedh jo vetem per faktin se taksa ishte e larte,por dhe si rjedhoje e shpenzimeve vetiake qe
duhej te benin lojtaret per ditet qe duhej te qendronin ne Tirane per kete kampionat.Nga data 06 Mars der me dt.15 Mars
1933,ne ndertesen e Tenis-Klubit zhvillohet Kampionati i pare Kombetar i Shahut.Gara u zhvillua me sistem 'rethi' me nga
nje takim.Interesi per kete kampionat ishte i jashtezakonshem(sipas shtypit te kohes).Pasqyrimi i tij ne gazetat e kryeqytetit
si 'Besa' – 'Vatra' pasohet dhe nga 'Gazeta e Korces' si dhe 'Gazeta Shqiptare' qe botohej ne Bari te Italise.Mbas nje lufte te
ashper sportive, vendin e pare ne kete Kampionat e zuri shahisti Xhafer Caushi,i cili laurohet dhe me diplomen e Federates
sportive,te nenshkruar nga Kryetari i saj Z.Anton Mazreku.Pervec diplomes,fituesit ju dha dhe nje cmim i posatshem: nje
tryeze te punuar ne menyre artistike me katroret e fushes se shahut persiper,nje 'takem' guresh te punuar po ne menyre
artistike nga mjeshtri i drurit dhe dashamiresi i shahut Angjelin Kurti,si dhe dy karige.Sot ky komplet Shahistik,gjendet ne
muzeun e kultures popullore te Shkodres. Kampioni i fitoi te gjitha lojrat.Stili i tij ishte agresiv,i gjalle dhe i pasur me goditje
te mprehta taktike.Ne vendin e dyte u rendit Petro Martini me 5 pike,mbas s`kualifikimit te shahistit Gjerman i cili u largua
ne perfundim te gares.Ne kete kampionat te pare,niveli i lojrave nuk i kaloi caqet e lojrave praktike, me perjashtim te lojrave
te Xhafer Caushit,e sidomos ne ndeshjen qe luajti me te bardhat kunder shahistit Gjerman,e cila paraqiti dhe nivel
teorik,duke u mbyllur me nje finale te shkelqyer dhe mesimdhenese.Kesaje fitoreje ju be shume jehone nga shtypi i
kohes,duke e cilesuar si nje 'loje mjafte interesante,dhe nje sukses te vecante per fituesin e saje'. Duhet theksuar se ky
kampionat ishte nder kampionatet e para te organizuara nga Federata Sportive,krahas Futbollit,Atletikes e Ciklizmit.
5. MENYRA E GARES
• Rregjistrimi i ndeshjes është i detyrueshëm, deri ne perfundim te ndeshjes.
• Vonesa e sportistit mbi 30` per fillimin e ndeshjes, shkakton humbjen e saj.
• Eshte e detyrueshme fikja e telefonave celulare.
• Konsatimi qofte edhe I nje “zileje” te vetme në sallen e shahut, shkakton humbjen e ndeshjes.
• Ndalohet komunikimi i lojtarëve në zonën e ndeshjeve.
• Për probleme personale lojtari është i detyruar të marrë leje tek gjyqtari, nese i duhet te largohet
nga salla.
• Lojtari qe mbaron ndeshjen, largohet nga salla me te mbaruar ate.
• Nuk lejohet prania e spektatoreve ne sallen e zhvillimit te ndeshjeve.
• Gjyqtaria ka kompetenca te plota per zbatimin e kesaj rregulloreje (hartuar ne baze te rregullores
seFIDE) . Vendimet e saj jane te formes se prere.
6. FUNKSIONIMI I GARES
Simulim i lojës së shahut.
Lëvizja e figurave përbrenda një
potezi të lojtarit në të cilat ai
vendosë njërin nga drejtimet dhe
numrin e fushave të mundshme.
Ushtari
Kali
Oficeri
Keshtjella
Mbreteresha
Mbreti
