SO SÁNH NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN VÀ NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH...
Chapter 2_10 nguyên lý kinh tế học.pptx
1. 10 NGUYÊN LÝ CỦA KINH TẾ HỌC
• Giảng viên: PHAN DUY HIỂN (MBA) – Khoa Quản trị Kinh doanh - UEF
• Email: hienpd@uef.edu.vn.
ThS. Phan Duy Hiển
2. NỘI DUNG BUỔI HỌC
1. Hiểu và nắm vững 10 nguyên lý của Kinh tế học.
2. Cách thức con người ra quyết định (nguyên lý 1,2,3,4).
3. Cách con người tương tác với nhau (nguyên lý 5,6,7).
4. Cách nền kinh tế vận hành như thế nào (nguyên lý 8,9,10).
ThS. Phan Duy Hiển
3. Vấn đề nghiên cứu của Kinh Tế học
Các nhà kinh tế nghiên cứu 3 vấn đề sau:
1. Cách con người ra quyết định. (Ví dụ: làm việc trong bao
lâu, mua cái gì, tiết kiệm và đầu tư như thế nào?).
2. Cách con người tương tác với nhau. (Người mua và người
bán tương tác, xác định giá cả).
3. Cách các lực lượng và xu thế tác động đến nền kinh tế một
cách tổng thể. (GDP, tỷ lệ thất nghiệp, lạm phát).
ThS. Phan Duy Hiển
4. CÁCH CON NGƯỜI RA QUYẾT ĐỊNH (NGUYÊN LÝ 1,2,3,4)
1. CON NGƯỜI RA
QUYẾT ĐỊ NH NHƯ
THẾ NÀO?
Nguyên lý 1:
Con người đối mặt với sự đánh đổi.
Nguyên lý 2:
Chi phí của một thứ là cái mà bạn từ
bỏ để có được nó.
Nguyên lý 3:
Con người duy lý suy nghĩ tại điểm
cận biên
Nguyên lý 4:
Con người phản ứng với các động cơ kích thích
ThS. Phan Duy Hiển
5. NGUYÊN LÝ 1: CON NGƯỜI ĐỐI MẶT VỚI SỰ ĐÁNH ĐỔI
ThS. Phan Duy Hiển
• Ra quyết định đòi hỏi phải đánh đổi mục tiêu này để đạt được mục tiêu khác.
• Ví dụ về sự đánh đổi:
+ Góc độ cá nhân: Sự đánh đổi thời gian, đánh đổi trong việc chi tiêu và tiết
kiệm.
+ Góc độ xã hội: Sự đánh đổi giữa “súng” và “bơ”, đánh đổi giữa “hiệu quả” và
“bình đẳng”, đánh đổi giữa “ô nhiễm môi trường” và “phát triển kinh tế”.
-> Con người chỉ có thể ra quyết định tốt khi họ hiểu rõ những sự lựa chọn mà họ
đang có.
6. NGUYÊN LÝ 2: CHI PHÍ CỦA 1 THỨ LÀ CÁI MÀ BẠN TỪ BỎ ĐỂ CÓ ĐƯỢC
NÓ.
• Con người khi ra quyết định: so sánh lợi ích và chi phí của các phương án.
Học đại
học
Lợi ích Chi phí
- Làm giàu thêm kiến thức
- Tăng cơ hội tìm được việc
làm tốt với thu nhập cao
- Tạo dựng được các mối
quan hệ
- Khám phá ra nhiều khả
năng của bản thân
- Rèn luyện kỹ năng
- Phát triển tư duy phản
biện
- Học phí
- Sách, vở
- Nhà trọ
- Đi lại
- Ăn uống
- Thời gian
Học cao
đẳng/ trung
cấp rồi liên
thông
Khởi
nghiệp
Đi làm
Tham gia
hoạt động xã
hội
7. NGUYÊN LÝ 3: CON NGƯỜI DUY LÝ SUY NGHĨ TẠI ĐIỂM CẬN BIÊN
ThS. Phan Duy Hiển
• Thay đổi cận biên là những điều
chỉnh ở vùng lân cận sự điều
chỉnh nhỏ
Cân biên = lân cận
• Với các cơ hội sẵn có, làm hết
sức có thể để đạt được mục tiêu
Người duy lý
Ra
quyết
định
Lợi ích
biên
So sánh
Chi phí biên
Tui là
Tùng
Tui đang
có 1 chiếc
Lợi ích
biên
Chi phí
biên
Ăn thêm
được 1
mùi vị
nữa
- Tốn tiền mua
thêm 1 cái nữa
- Đồ ăn nhanh ko
tốt cho sức
khỏe
- Có nguy cơ gây
ợ chua
<
Mua 1 cái
thôi
8. NGUYÊN LÝ 4: CON NGƯỜI PHẢN ỨNG VỚI CÁC ĐỘNG CƠ KHUYẾN KHÍCH
ThS. Phan Duy Hiển
• Động cơ khuyến khích: Yếu tố thôi thúc cá nhân hành động, chẳng hạn như khả
năng bị trừng phạt hoặc khen thưởng.
• Con người duy lý: so sánh lợi ích và chi phí -> rất nhạy với động cơ khuyến
khích.
• Ví dụ:
+ Giá táo trên thị trường tăng, người tiêu dùng sẽ giảm nhu cầu tiêu thụ táo,
người sản xuất sẽ trồng nhiều táo hơn.
+ Nhân viên sales đạt KPI bán hàng trong tháng sẽ được thưởng thêm 5 triệu
đồng.
+ Sinh viên nộp bài trễ deadline, sẽ bị trừ 10% số điểm.
9. CÁCH CON NGƯỜI TƯƠNG TÁC VỚI NHAU (NGUYÊN LÝ 5,6,7)
2. Con người
tương tác với
nhau như thế
nào?
Nguyên lý 5:
Thương mại có thể làm cho mọi người
đều được lợi.
Nguyên lý 6:
Thị trường thường là một phương thức
tốt để tổ chức hoạt động kinh tế.
Nguyên lý 7:
Đôi khi chính phủ có thể cải thiện
kết cục thị trường
ThS. Phan Duy Hiển
10. NGUYÊN LÝ 5: THƯƠNG MẠI CÓ THỂ LÀM CHO MỌI NGƯỜI ĐỀU ĐƯỢC LỢI
ThS. Phan Duy Hiển
• Thương mại cho phép mỗi người chuyên môn hoá vào lĩnh vực mà mình làm tốt
nhất.
• Thông qua hoạt động thương mại giúp chúng ta:
+ Mua được những hàng hoá và dịch vụ với chi phí thấp hơn.
+ Cho phép các quốc gia chuyên môn hoá vào lĩnh vực mà họ làm tốt nhất và
hưởng thụ nhiều hàng hoá dịch vụ phong phú hơn.
11. NGUYÊN LÝ 6: THỊ TRƯỜNG LÀ MỘT PHƯƠNG THỨC TỐT ĐỂ TỔ CHỨC HOẠT
ĐỘNG KINH TẾ
Nền kinh tế
kế hoạch hóa tập
trung
Chính phủ
Nền kinh tế
thị trường
Doanh nghiệp
Và Hộ gia đình
- Nền kinh tế thị trường:
+ Quyết định bởi hàng triệu doanh nghiệp và hộ
gia đình.
+ Doanh nghiệp: Thuê ai, sản xuất cái gì.
+ Hộ gia đình: Làm việc cho ai, mua hàng hoá
nào.
- Các quyết định định hướng bởi: Giá cả và lợi
ích riêng.
BÀN TAY VÔ HÌNH (THE INVISIBLE HAND) –
ADAM SMITH
Khi tác động qua lại với nhau trên thị
trường, các hộ gia đình và doanh nghiệp
hành động như thể họ được dẫn dắt bởi 1
“bàn tay vô hình”, đưa họ tới kết cục thị
trường đáng mong muốn.
12. NGUYÊN LÝ 7: ĐÔI KHI CHÍNH PHỦ CÓ THỂ CẢI THIỆN KẾT CỤC CỦA
THỊ TRƯỜNG
• Nếu “bàn tay vô hình” thật sự hiệu quả, tại sao chúng ta lại cần Chính phủ?
1. Bảo vệ quyền sở hữu. (Sử dụng các lực lượng như công an, toà án…).
2. Thúc đẩy sự hiệu quả.
3. Thúc đẩy sự bình đẳng. (Bàn tay vô hình không đảm bảo cho việc mọi người
đều có cơm ăn, áo mặc và sự chăm sóc y tế phù hợp).
• “Thất bại thị trường” – thị trường tự nó thất bại trong việc phân bổ nguồn lực một
cách hiệu quả.
Thất
bại thị
trường
Ngoại
tác
Quyền lực
thị trường
Ảnh hưởng do hành động của một người tạo ra với phúc
lợi của người ngoài cuộc
Khả năng của một chủ thể kinh tế (hay một nhóm nhỏ chủ
thể) có ảnh hưởng đáng kể đến giá thị trường
13. CÁCH NỀN KINH TẾ VẬN HÀNH (NGUYÊN LÝ 8,9,10)
3. Cách nền kinh
tế vận hành
Nguyên lý 8:
Mức sống của một quốc gia phụ thuộc
vào năng lực sản xuất hàng hoá và dịch
vụ của quốc gia đó.
Nguyên lý 9:
Giá cả tăng khi chính phủ in quá
nhiều tiền.
Nguyên lý 10:
Xã hội đối mặt với sự đánh đổi ngắn
hạn giữa lạm phát và thất nghiệp
ThS. Phan Duy Hiển
14. Nguyên lý 8: Mức sống của một quốc gia phụ thuộc vào năng lực
sản xuất hàng hoá và dịch vụ của quốc gia đó
ThS. Phan Duy Hiển
- GDP bình quân đầu người năm 2023 của các nước ASEAN:
• Singapore (87,880 $)
• Malaysia (13,030 $)
• Thái Lan (7,030 $)
• Indonesia (5,110 $)
• Việt Nam (4,280 $) – tương đương 102 triệu đồng/người).
- Thu nhập bình quân càng cao -> chất lượng cuộc sống
càng tốt (nhà cửa, ô tô, giáo dục, dịch vụ y tế, tuổi thọ).
Năng suất
lao động
Mức
sống
15. Nguyên lý 9: Giá cả tăng khi chính phủ in quá nhiều tiền
ThS. Phan Duy Hiển
Lạm
phát
Sự gia tăng của mức
giá chung trong nền
kinh tế
1923 • 11/1921: 1 mark
• 11/1922: 163 marks
• 09/1923: 1,500,000 marks
• 11/1923: 200,000,000,000
marks.
16. Nguyên lý 10: Xã hội đối mặt với sự đánh đổi ngắn hạn giữa lạm phát
và thất nghiệp.
ThS. Phan Duy Hiển
Chấp nhận
lạm phát
Tăng lượng
tiền
Tăng chi
tiêu
Kích cầu
Tăng giá bán
Tăng nguồn
cung
Thuê thêm
lao động
Giảm
thất
nghiệp
Chu kỳ
kinh tế
Sự biến động bất thường và ko
thể đoán trước của hoạt động
kinh tế, được đo bằng lượng
hàng hóa, dịch vụ sản xuất ra
hoặc số lượng lao động có việc
làm.
17. TỔNG KẾT: 10 NGUYÊN LÝ KINH TẾ HỌC
ThS. Phan Duy Hiển
Con người ra quyết định như thế nào:
1. Sự đánh đổi.
2. Chi phí cơ hội.
3. Con người duy lý.
4. Các động cơ khuyến khích.
Con người tương tác với nhau như thế nào:
5. Thương mại có thể làm mọi người được hưởng lợi.
6. Thị trường là phương thức tốt nhất để tổ chức các hoạt động kinh tế.
7. Đôi khi chính phủ có thể cải thiện hiệu quả thị trường.
Nền kinh tế vận hành như thế nào:
8. Mức sống và năng lực sản xuất.
9. Giá cả tăng khi chính phủ in quá nhiều tiền.
10. Chính phủ phải đối mặt sự đánh đổi ngắn hạn giữa lạm phát và thất nghiệp.