Ανάλυση και ερμηνεία του πίνακα Tomato Soup του Andy Warhol στα πλαίσια του μαθήματος Υλικού Πολιτισμού. Υπ. καθηγητρια: Ανδρομάχη Γκαζή

1. ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού
Μάθημα: Ερμηνεία και Έκθεση Υλικού Πολιτισμού
Διδάσκων: Ανδρομάχη Γκαζή
Ζ’ Εξάμηνο
Ακαδ. Έτος: 2009-2010
ΘΕΜΑ : ΑΝΑΛΥΣΗ KAI ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
« CAMPBELL’S TΟMATO SOUP POSTER»
ΤΟΥ ANDY WARHOL
ΣΕΙΡΑΓΑΚΗ ΚΛΕΑΝΘΗ 41060105
ΑΘΗΝΑ, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010ΑΘΗΝΑ, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010
1
Εικόνα 1

2. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ……………………………………………………………………………………………………..ΣΕΛ3
2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………………………………..………ΣΕΛ 4
3. ΠΟΠ ΑΡΤ …………………………………………………………………………………………………………ΣΕΛ6
4. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Εξωτερική ανάλυση, Περιεχόμενο , Μορφολογική ανάλυση ……..ΣΕΛ 7
5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Αισθητηριακή εμπλοκή, Διανοητική εμπλοκή, Συναισθηματική
εμπλοκή……………………………………………………………………………………………………………ΣΕΛ 10
6. ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ: Σύνοψη κεκτημένων, Δημιουργικός στοχασμός, Πρόγραμμα έρευνας
…………………………………………………………………………………………………………………..ΣΕΛ 11
7. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ……………………………………………………………………………………………………ΣΕΛ 14
8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ…………………………………………………………………………………………………ΣΕΛ 15
2

3. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η παρούσα εργασία δημιουργήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος Ερμηνεία και έκθεση
Υλικού Πολιτισμού με σκοπό την εξοικείωση μας με τα μοντέλα ανάλυσης και ερμηνείας
των υλικών αντικειμένων και την εφαρμογή τους σε ένα αντικείμενο της επιλογής μας. Το
αντικείμενο που επέλεξα είναι η μεταξοτυπία του Andy Warhol «Campbell’s Soup Can»
(κονσέρβα Campbell’s ντοματόσουπα). Mέσα από το συγκεκριμένο έργο θέλησα να δω τον
άνθρωπο πίσω από το αντικείμενο: να μελετήσω τον δημιουργό του και το κοινωνικό και
πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο εντάχθηκε. Ακόμη, θέλησα να ασχοληθώ με ένα αντικείμενο
που όσοι το βλέπουν για πρώτη φορά αναρωτιούνται τι μπορεί να είναι και τι μπορεί να
κάνει πάνω σε έναν καμβά, άλλοι βλέποντας το θαυμάζουν τις Ποπ Αρτ επιρροές του και
άλλοι απλά γελάνε ειρωνικά για το πώς κάτι τέτοιο ξεγελά μερικούς και περνιέται για τέχνη.
Το μόνο κοινό όλων αυτών είναι ότι το έργο δεν περνά σε καμιά περίπτωση απαρατήρητο.
3

4. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Αρχικά, επέλεξα για την ανάλυση του συγκεκριμένου έργου να χρησιμοποιήσω το
μοντέλο της Susan Pearce.1
Διάλεξα το συγκεκριμένο μοντέλο με την λογική ότι
συμπυκνώνει στοιχεία από όλα τα άλλα καθώς είναι το πιο σύγχρονο και ολοκληρωμένο και
γιατί παρέχει τον κατάλληλο ερευνητικό εξοπλισμό στον αναλυτή. Ωστόσο, στην πορεία
θεώρησα ότι το συγκεκριμένο μοντέλο δεν είναι το κατάλληλο για την ανάλυση ενός
τέτοιου έργου καθώς είναι πολύ λεπτομερές και δεν περιλαμβάνει τη διανοητική εμπλοκή
με το αντικείμενο. Αν και το αντικείμενο που επέλεξα αποτελεί έργο τέχνης δεν θέλησα να
προχωρήσω στην αυστηρή εικονογραφική ανάλυση που προτείνει το μοντέλο του Panofsky2
καθώς το συγκεκριμένο έργο έχει μεγαλύτερη σημασία να μελετηθεί ως προς τα νοήματα
που αντιπροσωπεύει και την τεχνική δημιουργίας του παρά για την αισθητική του αξία και
τα μοτίβα του. Η παντελής έλλειψη της πινελιάς του καλλιτέχνη και η απουσία
συγκεκριμένων τύπων ή μοτίβων με οδήγησαν να αναζητήσω ένα μοντέλο που θα
ακολουθούσε μια διαφορετική προσέγγιση του αντικειμένου και θα μου εξασφάλιζε
μεγαλύτερη ελευθερία ανάλυσης και ερμηνείας του αντικειμένου μου χωρίς να αναγκαστώ
να ακολουθήσω αυστηρά βήματα και συγκεκριμένες υποκατηγορίες. Έτσι, το ιδανικότερο
μοντέλο ανάλυσης για μένα είναι αυτό του Prown3
.
O Prown υποστηρίζει πως μέσα από τη μελέτη της ιστορίας της τέχνης λαμβάνουμε
πληροφορίες για την κοινωνία και τον πολιτισμό στον οποίο δημιουργήθηκε το προς μελέτη
αντικείμενο και μπορούμε να κάνουμε συσχετισμούς με την εποχή μας. Έτσι, στο μοντέλο
του, το οποίο είναι σχετικά σύγχρονο (1982), χρησιμοποιεί τρία βήματα. Η ανάλυση ξεκινά
με την περιγραφή του αντικειμένου μέσω της περιγραφής των εσωτερικών τεκμηρίων του
ίδιου του αντικειμένου (ορατή, τυπολογική ανάλυση) και συνεχίζει με την εξαγωγή
συμπερασμάτων, όπως αυτά προκύπτουν από την αλληλεπίδραση μεταξύ αντικειμένου και
θεατή, για να φτάσει στο τελευταίο στάδιο όπου αρχίζουν να τίθενται ερωτήματα και να
γίνονται συσχετισμοί. Έτσι, το Campbell’s tomato soup can θα μελετηθεί ακολουθώντας τα
1
Susan Pearce, (1986)p.200
2
Erwin Panofsky (1939) p. 14-15
3
Jules Prown (1982) p. 2-5
4

5. βήματα που προανέφερα και θα εντάξω μέσα σε αυτά και το υπάρχων θεωρητικό
υπόβαθρο γύρω από το αντικείμενο καθώς και το ιστορικό του πλαίσιο. Για να γίνει
κατανοητό το έργο αυτό θεωρώ σκόπιμο να αναφέρω πρώτα κάποιες πληροφορίες για την
Ποπ Αρτ ώστε να υπάρχει ένα βασικό υπόβαθρο γνώσεων που να μπορεί να στηρίξει την
ανάλυση μου.
5

6. ΠΟΠ ΑΡΤ
Προτού ξεκινήσω τη μελέτη του αντικείμενου μου θα ήθελα να κάνω μια
σύντομη αναφορά στην Ποπ Αρτ. Η Ποπ Αρτ (που πήρε το όνομα της από το
popular) αποτελεί ένα καλλιτεχνικό κίνημα του 20ου
αιώνα που χρησιμοποιεί
εικόνες και τεχνικές που βασίζονται στον καταναλωτισμό και την λαϊκή
κουλτούρα. Αναπτύχθηκε κυρίως στα τέλη του 1950 ως μια αντίδραση
απέναντι στον Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό (ένα είδος τέχνης που απευθυνόταν
μόνο στην ελίτ της κοινωνίας) και άκμασε μέχρι και τις αρχές του 1970. Η Ποπ
Αρτ πρόβαλε κατά κύριο λόγο σύμβολα του καταναλωτισμού, απλά
αντικείμενα που ανάγονταν σε έργα τέχνης αλλά και θέματα δανεισμένα από
την κουλτούρα των κόμικς. Αυτό το κίνημα εξαλείφει τις διακρίσεις μεταξύ του
καλόγουστου και του κακόγουστου και μεταξύ της υψηλής και της εμπορικής
τέχνης. Η Ποπ Αρτ εμφανίστηκε αρχικά στην Αμερική και στην Αγγλία ωστόσο
στην Αμερική εξαπλώθηκε πολύ περισσότερο. Οι κύριοι εκφραστές της είναι ο
Richard Hamilton , ο Jasper Johns, ο Robert Rauschenberg,ο Andy Warhol και ο
Roy Lichtenstein.
Κύρια χαρακτηριστικά της Ποπ Αρτ αισθητικής αποτέλεσαν ο αυθορμητισμός,
η δημιουργική υπερβολή, η ανάλαφρη διάθεση, η σάτιρα, οι έντονες
χρωματικές αντιθέσεις και εν γένει η απόρριψη του παραδοσιακού. Η Ποπ Αρτ
υπηρέτησε την αποκαλούμενη μαζική κουλτούρα και συνδέθηκε με ένα είδος
εμπορικής τέχνης που απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό. Σε αντίθεση με πολλά
προγενέστερα κινήματα της μοντέρνας τέχνης, η Ποπ Αρτ επέδειξε αδιαφορία
σε δύσκολα, δυσνόητα ή περισσότερο εγκεφαλικά θέματα, τα οποία για τους
καλλιτέχνες του κινήματος θεωρούνταν προϊόντα μιας διάθεσης ελιτισμού.
6

7. ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ PROWN (1982)
1.ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Εξωτερική ανάλυση, Περιεχόμενο , Μορφολογική ανάλυση
To συγκεκριμένο έργο είναι ένας ορθογώνιος καμβάς από μουσαμά που
έχει διαστάσεις (51×41) εκατοστά. Πάνω στον καμβά υπάρχει αποτυπωμένη
σε μια λεία επιφάνεια μια εικόνα που έχει φτιαχτεί από λάδι και μεταξοτυπία.
Έχει κατασκευαστεί με μια ειδική ημι-βιομηχανοποιημένη τεχνική
μεταξοτυπίας4
κατά την οποία αποτυπώνεται με τη χρήσης ειδικού στένσιλ η
φωτογραφία του αντικειμένου πάνω στον καμβά. Μια έτοιμη φωτογραφία
τυπώνεται με τεχνικά μέσα και γίνεται πίνακας. Στο έργο, όπως φαίνεται, δεν
παρεμβαίνουν προσωπικές πινελιές του καλλιτέχνη ή επιπλέον χρωματισμοί ,
αλλά μπορεί κανείς να διακρίνει ότι δεν είναι καθαρά βιομηχανικό προϊόν
καθώς κάποια σημεία είναι λίγο πιο έντονα από κάποια άλλα λόγω της
σκόπιμα διαφορετικής πίεσης του στένσιλ πάνω στον καμβά. Ο πίνακας αυτός
δημιουργήθηκε το 1962 από τον Andy Warhol στη Νέα Υόρκη και βρίσκεται
στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης. Το συγκεκριμένο έργο δεν
εκτίθεται μόνο του καθώς αποτελεί μέρος μιας μεγαλύτερης συλλογής του
Andy Warhol που ονομάστηκε “32 Campbell’s Soup Cans” και περιλαμβάνει 32
μεταξοτυπίες σε καμβά που απεικονίζουν την ομώνυμη κονσέρβα σε 32
διαφορετικές γεύσεις. Η πρώτη φορά που εκτέθηκε μπροστά σε κοινό ήταν
στην πρώτη έκθεση του Andy Warhol στο στούντιο του στη Νέα Υόρκη το 1962.
4
Η Μεταξοτυπία είναι τεχνική εκτύπωσης για την δημιουργία μιας εικόνας με τη χρήση ενός πλαισίου με τεντωμένο πάνω
σε αυτό ένα πλέγμα. Ξεκίνησε ως βιομηχανική εφαρμογή και υιοθετήθηκε από Αμερικανούς καλλιτέχνες στις αρχές του
20ου αιώνα. Το κίνημα της Ποπ Αρτ (Pop Art) τη δεκαετία του ΄60 έκανε ευρύτερα γνωστή την τεχνική.
7

8. Η συλλογή είναι κρεμασμένη στον τοίχο και αποτελείται από τέσσερις σειρές
που η κάθε μία έχει οχτώ κονσέρβες. Ωστόσο, το έργο σε κάποιες εκδοχές του
εκτίθεται μόνο του και γι αυτό το λόγο θεωρούμε ότι αποτελεί κλειστό-πλήρες
αντικείμενο και είναι αυθεντικό λόγω του γνήσιου της υπογραφής του
καλλιτέχνη.
Η συγκεκριμένη μεταξοτυπία απεικονίζει ένα κυλινδρικό κουτί-περιέκτη
τυλιγμένο με μια ετικέτα. Το φόντο του πίνακα είναι κατάλευκο και η
κονσέρβα είναι μεγεθυμένη συγκριτικά με το πραγματικό της μέγεθος και
βρίσκεται ακριβώς στη μέση του καμβά. Η κονσέρβα είναι τυλιγμένη ολόκληρη
με μια ετικέτα που η μισή είναι κόκκινη και η υπόλοιπη μισή άσπρη.
Χαρακτηριστικό είναι και το έντονο μαύρο περίγραμμα τριγύρω από την
κονσέρβα και στις κυκλικές εγκοπές στο πάνω μέρος της συσκευασίας. Τα
χρώματα είναι ιδιαίτερα έντονα και λόγω της χρήσης λαδιού γυαλίζουν. Στο
πάνω μέρος της κονσέρβας αναγράφεται με μεγάλα καλλιγραφικά λευκά
γράμματα το λογότυπο της εταιρίας (Campbell’s) και από κάτω η ιδιότητα της
σούπας που είναι συμπυκνωμένη (condensed) με κεφαλαία γράμματα και
μικρότερη γραμματοσειρά. Στη μέση ακριβώς βρίσκεται ένα καφετί-μπρονζέ
έμβλημα που παριστάνει έναν άντρα να κάθεται σε ένα ανάκλιντρο και από
κάτω αναγράφεται με μεγάλα κεφαλαία γράμματα το είδος της σούπας
(TOMATO SOUP). Το tomato είναι γραμμένο με τυπική γραμματοσειρά σε
κόκκινο χρώμα ενώ από κάτω αναγράφεται το soup με πιο καλλιτεχνική γραφή
σε μαύρο χρώμα και με γκρι περίγραμμα γύρω γύρω. Στο κάτω μέρος της
ετικέτας υπάρχει ένα μικρό επαναλαμβανόμενο μοτίβο σε χρυσό-καφέ χρώμα
που αποτελείται από δύο μισοφέγγαρα που ενώνονται με μια γραμμή στη
μέση. Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι το πίσω μέρος του έργο
δεν διαχωρίζεται από το υπόλοιπο καθώς είναι επίσης λευκό και μοιάζει να
αποτελεί συνέχειά του.
8

9. Το έργο αυτό μας δείχνει ένα αγαθό καθημερινής και μαζικής
κατανάλωσης εκείνη την εποχή. Η συγκεκριμένη κονσέρβα ήταν ένα
καθημερινό αντικείμενο που υπήρχε σε κάθε σπίτι και βρισκόταν σε στοίβες
σε μαγαζιά και σουπερ μάρκετ. Η φωτογραφία είναι παρμένη από το
οπισθόφυλλο ενός φακέλου της εταιρίας Campbell, η οποία παρήγαγε
συμπυκνωμένες σούπες σε κονσέρβες, που είχε πάνω την ομώνυμη κονσέρβα.
Η μεταξοτυπία έχει την ίδια ακριβώς μορφή με την κονσέρβα της εταιρίας που
κυκλοφορούσε και στην αγορά με την διαφορά ότι στον καμβά είναι
μεγεθυμένη. Η κονσέρβα της μεταξοτυπίας την οποία μελετάμε (Campbell’s
tomato soup) ήταν η πρώτη και πιο διαδεδομένη γεύση και το συγκεκριμένο
έργο αναπαράχθηκε πάνω από 100 φορές στο εργαστήριο του Andy Warhol.
Το έργο αν και δεν πωλείται κοστολογείται στα 11.800.000 δολάρια.
2.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Αισθητηριακή εμπλοκή, Διανοητική εμπλοκή, Συναισθηματική εμπλοκή
Το έργο αυτό λόγω του τρόπου κατασκευής του καθώς και του
αντικειμένου που απεικονίζει τοποθετείται χρονολογικά στο 1960 και μας
δείχνει ένα αγαθό καθημερινής και μαζικής κατανάλωσης εκείνη την εποχή. Η
συγκεκριμένη κονσέρβα ήταν ένα καθημερινό αντικείμενο που υπήρχε σε
κάθε σπίτι και βρισκόταν σε στοίβες σε μαγαζιά και σουπερ μάρκετ. Λόγω της
γυαλιστερής του επιφάνειας και την ύπαρξη μόνο της κονσέρβας Campell,
χωρίς κάποια άλλη εικαστική παρέμβαση, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι
αποτελεί ένα είδος διαφήμισης για το προϊόν ή μία μακέτα του. Ωστόσο, η
τοποθέτηση του μέσα στο μουσείο το οποίο φιλοξενεί εκθέματα σύγχρονης
τέχνης μας εντάσσει σε ένα διαφορετικό πλαίσιο μελέτης του.
9

10. Όπως μας αποκαλύπτει η αισθητική του συγκριτικά με άλλα παρόμοια
έργα της ίδια περιόδου το συγκεκριμένο έργο είναι αποτέλεσμα του κινήματος
της Ποπ Αρτ. Την εποχή που δημιουργήθηκε γνωρίζουμε πως είχαν ήδη
αρχίσει ορισμένοι καλλιτέχνες να εγκαταλείπουν τον παλαιότερο και
ελιτιστικό τρόπο ζωγραφικής και άρχισαν να δημιουργούν έργα το θεματικό
υλικό των οποίων προερχόταν από την βιομηχανία, τη λαϊκή κουλτούρα και
την ζωή στην πόλη. Ένας από τους γνωστότερους Ποπ Αρτ καλλιτέχνες ήταν
και ο Andy Warhol. Την ίδια περίοδο δημιουργούνται παρόμοιας αισθητικής
και ύφους έργα που αντλούν εξίσου το υλικό τους από διάσημες εμπορικές
μάρκες ή διαφημίσεις και αποτυπώνονται σε υλικά όπως ξύλο, χαρτί ή
μουσαμάς χρησιμοποιώντας τεχνικές παρόμοιες με αυτήν του Andy Warhol.
Έτσι, συμπεραίνουμε ότι το συγκεκριμένο έργο ανήκει στο κίνημα της Ποπ Αρτ
και έχει ένα συγκεκριμένο μήνυμα και σκοπό. Ο κάθε καλλιτέχνης
χρησιμοποιούσε διάσημα εμπορικά σήματα για να εκφράσει το δικό του
μήνυμα. Ο Andy Warhol χρησιμοποίησε τόσο το σήμα της Campbell όσο και
της Coca Cola σε πολλά έργα του και σε διάφορες παραλλαγές.
Ο καλλιτέχνης με το να απομονώσει το αντικείμενο από το περιβάλλον
του και να το βάλει μεγενθυμένο στο κέντρο του πίνακα καταφέρνει να το
παρουσιάζει με έναν απρόβλεπτο τρόπο έτσι ώστε ο θεατής όταν έρθει σε
επαφή με το έργο έχει την ευκαιρία να το δει κάτω από ένα διαφορετικό
πρίσμα. Όταν ο θεατής ακουμπήσει το αντικείμενο ή το παρατηρήσει από
κοντά θα δει ότι δεν υπάρχει ίχνος πινελιάς ή επέμβασης του καλλιτέχνη.
Πιθανόν να αναρωτηθεί αν αυτό που βλέπει είναι μια απλή φωτογραφία που
έχει περαστεί σε καμβά και έχει γυαλιστεί με ειδικό λάδι. Έτσι, δεν παίρνουμε
εύκολα κάποιο στοιχείο για τις σκέψεις του καλλιτέχνη ή την διάθεσή του την
ώρα που το δημιουργούσε. Ωστόσο, διαλέγοντας να απεικονίσει μια
παγκοσμίως γνωστή μάρκα όπως οι σούπες Campbell, ο καλλιτέχνης κατάφερε
να δημιουργήσει ένα άμεσα κατανοητό έργο τέχνης. Ταυτοχρόνως με το να
10

11. μεταμορφώνει ένα αγαπημένο καθημερινό αγαθό σε πίνακα του προσδίδει
μία άλλη αξία που από μόνη της η κονσέρβα δεν θα αποκτούσε ποτέ.
Το συγκεκριμένο έργο εντάσσεται σε μια γενικότερη κατηγορία έργων
που όπως προαναφέρθηκε, μοιράζεται πολλά κοινά χαρακτηριστικά (τρόπος
αναπαράστασης και κατασκευής, θεματολογία). Το έργο αυτό προσπαθεί να
μπει μπροστά στα μάτια του θεατή κάνοντας τον να δει με διαφορετικό τρόπο
τα καθημερινά πράγματα που θεωρεί δεδομένα και επιδιώκει να
αναπαραστήσει τις πολιτισμικές αξίες της λαϊκής «μάζας» της Αμερικής όπως
ήταν οι σούπες Campbells που αποτελούσαν μέρος της διατροφής τους. Το
μήνυμα που θέλει να περάσει αυτός ο πίνακας στον θεατή είναι όλη η
κουλτούρα της Ποπ Αρτ μέσα από την έντονη και επιβλητική προβολή του
αντικειμένου που απεικονίζεται.
Η αντίδραση του θεατή μπροστά σε ένα έργο όπως το Campbell’s
tomato soup είναι αυτή που καθορίζει αν ο καλλιτέχνης πέτυχε το σκοπό του
και αν ο θεατής έλαβε το μήνυμα. Η κονσέρβα Campbell συνδέεται
συναισθηματικά με κάθε θεατή: όποιος βλέπει το συγκεκριμένο έργο
καταλαβαίνει τη σύνδεση που έχει με την πραγματική κονσέρβα και ως
συνέπεια με τα καθημερινά αντικείμενα που χρησιμοποιούμε αλλά δεν τους
δίνουμε καμία αξία ή σημασία. Ο κάθε θεατής είτε έχει αγοράσει μία, είτε την
έχει δει τοποθετημένη σε κάποιο ράφι σουπερ μάρκετ είτε σε διαφήμιση και
συχνά αισθάνεται οικειότητα ή και νοσταλγία απέναντί της. Ακόμη, με το να
μετατρέπει την κονσέρβα σε πίνακα και να την εκθέτει είναι σαν να παίρνει
την απλή καθημερινότητα, να της βάζει πλαίσιο και να την αλλάζει
εξολοκλήρου. Η σούπα μετατρέπεται σε τέχνη και ο θεατής εξετάζει το έργο με
έναν τελείως διαφορετικό τρόπο απ ότι θα αντιμετώπιζε το ίδιο αντικείμενο
στην καθημερινότητα του. Το αυθεντικό αντικείμενο ξεχνιέται και επικρατεί η
αυθεντικότητα του καμβά.
11

12. 3.ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ
Σύνοψη κεκτημένων, Δημιουργικός στοχασμός, Πρόγραμμα έρευνας
Η επαφή μας με το έργο δημιουργεί μία σειρά στοχασμών και
ερωτημάτων. Το συγκεκριμένο έργο όπως και πολλά ακόμα του Andy Warhol
προκάλεσαν πολλές αντιδράσεις. Είναι γεγονός ότι η Ποπ Αρτ όντας εύκολη να
τη βλέπει κανείς και πολλές φορές διασκεδαστική, αναγνωρίσιμη και
επομένως ξεκούραστη, συχνά επιδοκιμάζεται σε ένα πολύ επιφανειακό
επίπεδο. Ακόμη, όσοι δεν ταυτίστηκαν με την ιδεολογία της Ποπ Αρτ
έσπευσαν να πουν ότι το συγκεκριμένο έργο είναι μια απλή φωτογραφία ενός
καθημερινού αντικειμένου, που διαφημίζει το προϊόν. Επίσης, υπήρχε έντονα
η άποψη περί έλλειψης δημιουργικότητας και πρωτοτυπίας του καλλιτέχνη
ενώ πολλοί δεν μπορούσαν καν να το εντάξουν στο πεδίο της τέχνης.
Επομένως είναι λογικό να αναρωτηθούμε γιατί είναι σημαντικό αυτό το έργο;
Ο Andy Warhol με το έργο και με τη χρήση της μεθόδου της
βιομηχανοποιημένης μεταξοτυπίας άλλαξε τα ως τότε δεδομένα στην ιστορία
της τέχνης. Κατάργησε τα πρότυπα της υψηλής τέχνης, και προχώρησε στην
ανάμειξη του υψηλού και του χαμηλού, του επίσημου και του ανεπίσημου,
του παραδοσιακού και του μοντέρνου ,του νέου και του παλιού. Με την
δημιουργία 100 διαφορετικών μεταξοτυπιών που απεικόνιζαν την
ντοματόσουπα Campells άλλαξε την αντίληψη του κόσμου περί
αυθεντικότητας και μοναδικότητας του έργου. Αναγάγει σε τέχνη την απλή
καθημερινότητα και δίνει άλλη διάσταση στην εμπλοκή μας με τα καθημερινά
πράγματα. Χρησιμοποιεί ένα ξεχωριστό και πολύ πρωτότυπο τρόπο σκέψης
για να ειρωνευτεί αλλά και να στηλιτεύσει μια κοινωνία της οποίας οι
καθιερωμένες αξίες απειλούνταν από βιομηχανοποίηση.
Παρατηρώντας το συγκεκριμένο έργο από το οποίο απουσιάζει το
στοιχείο της πινελιάς του καλλιτέχνη και δεν ακολουθεί κάποια συγκεκριμένη
12

13. φόρμα, τίθενται ερωτήματα σχετικά με την πορεία της τέχνης και με ποιους
τρόπους μπορεί να εκφράζεται. Ο καλλιτέχνης μπαίνει, με κάποιο τρόπο, στη
θέση του μηχανήματος παραγωγής και με τη βοήθεια της τεχνολογίας
δημιουργεί μία νέα μορφή τέχνης. Η ουσία είναι όμως ότι οι καλλιτέχνες
πλέον δημιουργούν τα έργα τους σε διαφορετική βάση. Η ιδεολογία που
περνούν τώρα είναι τελείως διαφορετική. Χρησιμοποιούν τεχνικές και
χρώματα παρμένα από τη Μετα- Ζωγραφική Αφαίρεση και τον κόσμο της
διαφήμισης και των κόμικς για να μεταδώσουν τις πάντα προερχόμενες από
την λαϊκή κουλτούρα αναπαραστατικές εικόνες τους, χωρίς όμως τα
υφολογικά αποτελέσματα να είναι όμοια μεταξύ τους. Μέσα από τη
δημιουργία έργων όπως το Campbell’s Tomato soup φαίνεται ότι η τέχνη κάνει
τον κύκλο της, ακολουθεί την κοινωνία που τη γεννά κάθε φορά και
υποτάσσεται στις ανάγκες και τις πεποιθήσεις της. Η τέχνη που προστάζει η
Ποπ Αρτ πρέπει να συμβαδίζει με τον απλό λαό και να γίνεται άμεσα
αντιληπτή όπως συμβαίνει με το συγκεκριμένο έργο.
Τέλος, το συγκεκριμένο έργο αν και δημιουργήθηκε σαράντα χρόνια
πριν αποτελεί μέχρι και σήμερα σήμα κατατεθέν της Ποπ Αρτ κουλτούρας. Η
συγκεκριμένη μεταξοτυπία αποτελεί από μόνη της μάρκα (Campbell’s Soup
Can by Andy Warhol trade mark) και υπάρχει σε αφίσες, τσάντες, μπλούζες και
σε πληθώρα μικροαντικειμένων. Έχει αποτελέσει υλικό έμπνευσης για
πολλούς μετέπειτα καλλιτέχνες ενώ έχει ταυτιστεί με τον αστικό λαό της
Αμερικής και όχι μόνο και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα τόσο της
Ποπ Αρτ όσο και του Αντυ Γουόρχολ.
13

14. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Prown 1982
14
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Καταγραφή εσωτερικών τεκμηρίων του ίδιου του αντικειμένου
Εξωτερική ανάλυση (υλική περιγραφή)
Περιεχόμενο (αναπαράσταση, διακόσμηση)
Μορφολογική Ανάλυση (μέγεθος, ύφος, σχήμα κλπ)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Ερμηνεία της αλληλεπίδρασης μεταξύ αντικειμένου και θεατή
Αισθητηριακή εμπλοκή (άμεση σωματική εμπειρία)
Διανοητική εμπλοκή(εκτίμηση της χρησιμότητας του μηνύματος)
Συναισθηματική εμπλοκή(υποκειμενική)
ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ
Ερωτήματα που οδηγούν από το αντικείμενο σε εξωτερικές αποδείξεις
Σύνοψη κεκτημένων
Δημιουργικός στοχασμός
(Πρόγραμμα έρευνας)

15. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΒΙΒΛΙΑ:
1. James Jamie, 1999, Colour library: Pop Art,εκδόσεις Phaidon, Λονδίνο
2. Λούση Λίπαρντ ; Λ.Άλλογουαιη - Ν. Μάρμερ - Ν. Κάλας ,(μετάφραση Γιώργος
Τασσόπουλος), 1984, Ποπ Αρτ, εκδόσεις Υποδομή, Αθήνα
3. Ρrown Jules, 1982, Mind in Matter: an introduction to material culture theory and
method, εκδόσεις:Winterthur Portfolio
4. Pearce Susan, 1968, Thinking about things: approaches to the study of artifacts»,
Museums Journal 85
5. Panofsky Erwin, 1939, Studies in Iconography, Cornell University Press. New York
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ:
1. http://www.answerbag.com/q_view/35129, τελευταία επίσκεψη 2/1/10
2. http://www.docstoc.com/docs/1069185/History-of-Pop-Art, τελευταία επίσκεψη
3/1/10
3. http://www.christies.com/Lotfinder/lot_details.aspx?intObjectID=4101156,
τελευταία επίσκεψη 4/1/10
4. http://en.wikipedia.org/wiki/Campbell%27s_Soup_Cans, τελευταία επίσκεψη 2/1/10
ΕΙΚΟΝΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ
ΠΗΓΗ: http://www.jssgallery.org/other_artists/andy_warhol/campbells.jpg
15

16. 16