Cơ Sở Lý Luận Luận Văn Hoàn Thiện Công Tác Quản Lý Tài Chính Theo Cơ Chế Tự Chủ Tài Chính Tại Bệnh Viện Đa Khoa.

DỊCH VỤ VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI ZALO TELEGRAM : 0934.536.149
TẢI FLIE TÀI LIỆU – TRANGLUANVAN.COM
CƠ SỞ LÝ LUẬN
LUẬN VĂN HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN
LÝ TÀI CHÍNH THEO CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI
CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA
TPHCM – 2023

1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÓ THU
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và phân loại đơn vị sự nghiệp có thu
a. Khái niệm về đơn vị sự nghiệp có thu
Đơn vị sự nghiệp công lập là đơn vị do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết
định thành lập, hoạt động trong các lĩnh vực sự nghiệp Giáo dục - Đào tạo và Dạy
nghề; Sự nghiệp Y tế, Đảm bảo xã hội; sự nghiệp Văn hoá - Thông tin (bao gồm cả
đơn vị phát thanh truyền hình ở địa phương), sự nghiệp Thể dục - Thể thao, sự
nghiệp kinh tế và sự nghiệp khác [1].
Theo Khoản 1, Điều 2 Nghị định số 43/2006/NĐ-CP: “Đơn vị sự nghiệp công
lập do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước thành lập theo quy định của pháp luật,
có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước (sau đây
gọi là đơn vị sự nghiệp công)” [7]. Do đó, đơn vị sự nghiệp công lập có thu được
xác định dựa trên những tiêu chuẩn sau:
- Có văn bản quyết định thành lập đơn vị sự nghiệp của cơ quan có thẩm
quyền ở Trung ương hoặc địa phương.
- Được Nhà nước cấp kinh phí và tài sản để hoạt động, thực hiện nhiệm vụ
chính trị, chuyên môn và được phép thực hiện một số khoản thu phí, lệ phí theo chế
độ Nhà nước quyđịnh.
- Có tổ chức bộ máy biên chế và bộ máy quản lý kế toán theo chế độ Nhà
nước quy định.
- Có con dấu và tài khoản riêng, tài khoản mở tại Kho bạc nhà nước để kiểm
soát các khoản thu, chi tàichính.
Hoạt động sự nghiệp là những hoạt động cung cấp dịch vụ công cho xã hội nhằm
duy trì và đảm bảo sự hoạt động bình thường của xã hội. Hoạt động sự nghiệp
không trực tiếp tạo ra của cải vật chất nhưng nó tác động trực tiếp tới lực lượng sản
xuất và quan hệ sản xuất, có tính quyết định năng suất lao động xã hội. Những hoạt
động sự nghiệp mang tính chất phục vụ là chủ yếu và không nhằm mục tiêu lợi

nhuận. Trong quá trình hoạt động được Ngân sách Nhà nước cấp hoặc hỗ trợ kinh
phí để thực hiện chức năng nhiệm vụ được giao, nhưng vẫn có chức năng sản xuất
kinh doanh, dịch vụ nhằm tận dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện có để tạo thêm
thu nhập, nhằm hỗ trợ nâng cao đời sống cán bộ công chức, viên chức và bổ sung
kinh phí hoạt động thường xuyên.
b. Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp có thu [3]
- Hoạt động theo mục tiêu và nhiệm vụ được giao
Hoạt động sự nghiệp cung ứng dịch vụ cho nền kinh tế nhưng mục đích chính
không phải vì mục tiêu lợi nhuận. Để thực hiện vai trò của Nhà nước, Nhà nước đã
tổ chức và tài trợ cho các hoạt động sự nghiệp để cung ứng sản phẩm, dịch vụ xã
hội công cộng, hỗ trợ cho các ngành, các lĩnh vực kinh tế hoạt động bình thường
thúc đẩy phát triển con người, phát triển kinh tế. Hoạt động sự nghiệp trong các
ĐVSN có thu luôn gắn liền và bị tri phối bởi các chương trình phát triển kinh tế xã
hội của Nhà nước. Chính phủ thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế,
xã hội nên các hoạt động này có gắn liền với nhau.
Trong sự nghiệp y tế, hoạt động theo mục tiêu nhiệm vụ được giao gồm các
hoạt động về khám, chữa bệnh, phục hồi chức năng, y tế dự phòng, đào tạo, nghiên
cứu khoa học với các tổ chức; cung cấp các chế phẩm từ máu, vắc xin, sinh phẩm;
pha chế thuốc, dịch truyền, sàng lọc máu và các hoạt động khác theo quy định của
pháp luật.
Quản lý tài chính ĐVSN phải tuân thủ theo những quy định pháp lý của Nhà
nước. Tuỳ theo đặc điểm tạo lập nguồn thu của các đơn vị sự nghiệp, Nhà nước áp
dụng cơ chế quản lý tài chính thích hợp để các đơn vị sự nghiệp thực hiện tốt chức
năng nhiệm vụ của mình phù hợp với xu hướng cải cách khu vực công trong bối
cảnh hội nhập. Nhà nước thực hiện chính sách đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối
với các đơn vị sự nghiệp theo hướng nâng cao quyền tự chủ tài chính nhằm nâng
cao chất lượng dịch vụ công phục vụ xã hội.
7

- Hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ
Các đơn vị sự nghiệp có chức năng chính là tạo ra những sản phẩm chủ yếu
phục vụ xã hội đồng thời tận dụng khả năng về nhân lực, vật lực của đơn vị để khai
thác nguồn thu. Do đó các đơn vị này không thực hiện cơ chế quản lý tài chính như
doanh nghiệp mà đòi hỏi một cơ chế quản lý thích hợp để làm tốt cả hai chức năng
phục vụ nhân dân và khai thác nguồn thu để phát triển.
Hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ được tài trợ bằng nguồn vốn kinh
doanh của đơn vị, được vay vốn của các tổ chức tín dụng, huy động vốn của cán bộ,
viên chức trong đơn vị. Hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ, liên doanh, liên kết
phải thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, công khai, dân chủ trong đơn vị,
theo quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Trong lĩnh vực Bệnh viện công lập, các đơn vị muốn tăng các khoản thu bằng
cách đầu tư vào một số hoạt động SXKD dịch vụ. Các hoạt động này tương đối đa
dạng phụ thuộc vào nguồn lực, cơ sở vật chất của đơn vị, cụ thể: khám chữa bệnh
dịch vụ, theo yêu cầu; cho thuê mặt bằng (căn tin, hồ bơi, hội trường, bãi giữ xe...);
sản xuất và cung cấp thành phẩm, bán thành phẩm cho bệnh nhân hoặc thị trường
bên ngoài...
- Đơn vị sự nghiệp có những đặc điểm khác với loại hình doanh nghiệp trong
kinh tế thị trường
Các doanh nghiệp phải tuân thủ nguyên tắc hạch toán kinh doanh, hướng tới
mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận bằng cách tự bù đắp đủ chi phí và có lãi. Doanh nghiệp
phải hoạt động theo quy luật thị trường. Đơn vị sự nghiệp không hoàn toàn hoạt động
theo cơ chế thị trường và không coi lợi nhuận là mục tiêu hàng đầu của mình.
Trong nền kinh tế thị trường, các sản phẩm, dịch vụ do đơn vị sự nghiệp tạo ra
đều có thể trở thành hàng hoá cung ứng cho mọi thành phần trong xã hội. Tuy nhiên
việc cung ứng những hàng hoá này cho thị trường chủ yếu không vì mục đích lợi
nhuận như doanh nghiệp. Nhà nước tổ chức, duy trì và tài trợ cho các hoạt động sự
nghiệp để cung cấp những sản phẩm, dịch vụ cho người dân nhằm thể hiện vai trò
của Nhà nước khi can thiệp vào thị trường.

8

c. Phân loại đơn vị sự nghiệp có thu [3]
Để quản lý tốt các hoạt động của các ĐVSN có thu cũng như quản lý được quá
trình phát triển của các loại hình dịch vụ này, phục vụ tốt cho hoạt động của nền
kinh tế quốc dân, cần phải xác định các đơn vị sự nghiệp có thu tuỳ thuộc vào lĩnh
vực hoạt động hay khả năng đảm bảo nguồn kinh phí cho hoạt động thường xuyên
của đơn vị.
* Căn cứ vào lĩnh vực hoạt động, ĐVSN có thu bao gồm:
- Đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực y tế: gồm các cơ sở khám chữa bệnh như các
bệnh viện, phòng khám, trung tâm y tế thuộc các bộ, ngành và địa phương; cơ sở khám
chữa bệnh thuộc các viện nghiên cứu, trường đào tạo y dược; các cơ sở điều dưỡng,
phục hồi chức năng, các trung tâm truyền thông giáo dục sức khoẻ, các đơn vị có chức
năng kiểm định vắc xin, sinh phẩm y tế, trang thiết bị y tế, kiểm nghiệm thuốc, hóa mỹ
phẩm, thực phẩm, kiểm dịch y tế thuộc các bộ, ngành, địa phương, các cơ sở sản xuất
vắc xin, sinh phẩm y tế, máu và các chế phẩm về máu, dịch truyền hoặc các sản phẩm
khác thuộc ngành y tế…
- Đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực giáo dục đào tạo: gồm các cơ sở giáo dục
công lập thuộc hệ thống giáo dục quốc dân như các trường mầm non, tiểu học, trung
học, các trung tâm kỹ thuật tổng hợp hướng nghiệp, trung tâm giáo dục thường
xuyên, các trường dạy nghề, trường trung học chuyên nghiệp, trường cao đẳng, đại
học, học viện…
- Đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực văn hoá thông tin nghệ thuật: gồm các đoàn
nghệ thuật, trung tâm chiếu phim, nhà văn hoá thông tin, thư viện công cộng, bảo tàng,
trung tâm thông tin triển lãm, đài phát thanh, truyền hình…
- Đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực thể dục thể thao: gồm các trung tâm huấn
luyện thể dục thể thao, các câu lạc bộ thể dục thể thao…
- Đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực kinh tế: gồm các viện tư vấn, thiết kế, quy
hoạch đô thị, nông thôn; các trung tâm nghiên cứu khoa học và ứng dụng về nông,
lâm, ngư nghiệp, giao thông, công nghiệp, địa chính…
Việc phân loại các ĐVSN có thu theo lĩnh vực hoạt động tạo thuận lợi cho

9

việc phân tích đánh giá hoạt động đơn vị trong các lĩnh vực khác nhau tác động đến
nền kinh tế như thế nào, từ đó Nhà nước đưa ra các chế độ, chính sách phù hợp với
hoạt động của các đơn vị này.
* Căn cứ vào khả năng tự đảm bảo nguồn kinh phí chi hoạt động thường
xuyên, ĐVSN có thu gồm:
- Đơn vị SNCT tự bảo đảm một phần chi phí hoạt động thường xuyên: đây là
các đơn vị có nguồn thu sự nghiệp chỉ đủ trang trải một phần kinh phí hoạt động
thường xuyên, phần còn lại vẫn phải phụ thuộc vào kinh phí do NSNN cấp. Mức tự
bảo đảm một phần kinh phí hoạt động thường xuyên luôn nhỏ hơn 100% và được
xác định theo công thức sau:
Mức tự đảm bảo
chi phí hoạt động =
thường xuyên
Tổng số nguồn thu sự nghiệp
x 100%
Tổng số chi hoạt động thường xuyên
- Đơn vị SNCT tự bảo đảm toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên: đây là
các đơn vị có nguồn thu sự nghiệp đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động thường
xuyên, không phụ thuộc vào NSNN và Nhà nước không phải cấp kinh phí hoạt
động thường xuyên cho đơn vị.
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp, đơn vị sự nghiệp không có nguồn thu,
kinh phí hoạt động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ do ngân sách nhà nước
bảo đảm toàn bộ kinh phí hoạt động.
1.1.2. Đặc điểm quản lý tài chính đơn vị sự nghiệp có thu
Lập dự toán thu chi các nguồn kinh phí của bệnh viện là thông qua các nghiệp
vụ tài chính để cụ thể hoá định hướng phát triển, kế hoạch hoạt động ngắn hạn của
bệnh viện, trên cơ sở tăng nguồn thu hợp pháp và vững chắc, đảm bảo được hoạt
động thường xuyên của bệnh viện, đồng thời từng bước củng cố và nâng cấp cơ sở
vật chất của bệnh viện, tập trung đầu tư đúng mục tiêu ưu tiên nhằm đạt hiệu quả
cao, hạn chế tối đa lãng phí và tiêu cực cho bệnh viện.

10

a. Đối với hoạt động theo mục tiêu, nhiệm vụ được giao
- Lập dự toán thu chi ngân sách
Lập dự toán ngân sách là quá trình phân tích, đánh giá giữa khả năng và nhu
cầu các nguồn tài chính để xây dựng các chỉ tiêu thu chi ngân sách hàng năm một
cách đúng đắn, có căn cứ khoa học và thực tiễn. Lập dự toán thu, chi năm kế hoạch
tại các ĐVSN dựa vào những căn cứ sau:
+ Chủ trương của Nhà nước về duy trì và phát triển các hoạt động sự nghiệp
trong từng giai đoạn nhất định.
+ Dựa vào các chỉ tiêu, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là các chỉ tiêu
có liên quan trực tiếp đến việc cấp phát kinh phí NSNN kỳ kế hoạch cho các ĐVSN.
+ Các tiêu chuẩn định mức, chế độ thu, chi tài chính, quy định hiện hành.
+ Số kiểm tra về dự toán ngân sách do cơ quan có thẩm quyền thông báo.
Có hai phương pháp lập dự toán thường được sử dụng là phương pháp lập dự
toán trên cơ sở quá khứ (incremental budgeting method) và phương pháp lập dự
toán không dựa trên cơ sở quá khứ (zero basic budgeting method).
• Phương pháp lập dự toán trên cơ sở quá khứ là phương pháp xác định các
chỉ tiêu trong dự toán dựa vào kết quả hoạt động thực tế của kỳ liền trước và điều
chỉnh theo tỷ lệ tăng trưởng và tỷ lệ lạm phát dự kiến. Như vậy phương pháp này
rất rõ ràng, dễ hiểu và dễ sử dụng. Phương pháp lập dự toán trên cơ sở quá khứ có
thể khái quát theo sơ đồ sau:
Dự toán năm trước
Quản lý bộ phận
TH
Các yếu tố điều chỉnh
tăng trong năm nay
Dự toán năm nay
Quản lý cấp trên
Sơ đồ 1.1. Mô hình phương pháp lập dự toán trên cơ sở quá khứ [12]

11

• Phương pháp lập dự toán không dựa trên cơ sở quá khứ là phương pháp xác
định các chỉ tiêu trong dự toán dựa vào nhiệm vụ, mục tiêu hoạt động trong năm kế
hoạch, phù hợp với điều kiện cụ thể hiện có của đơn vị chứ không dựa trên kết quả
hoạt động thực tế của năm trước. Như vậy đây là phương pháp lập dự toán phức tạp
hơn do không dựa trên số liệu, kinh nghiệm có sẵn. Nếu đơn vị sử dụng phương pháp
này sẽ đánh giá được một cách chi tiết hiệu quả chi phí hoạt động của đơn vị. Phương
pháp lập dự toán không dựa trên cơ sở quá khứ được khái quát theo sơ đồ sau:
Quản lý bộ phận
Các nguồn lực sử
dụng cho hoạt động
Tổng lợi ích gia
tăng
Đánh giá các
phương án thay thế
Dự toán năm nay
Quản lý cấp trên
Sơ đồ 1.2. Mô hình phương pháp lập dự toán không dựa trên cơ sở quá
khứ [12]
Phương pháp lập dự toán trên cơ sở quá khứ vẫn là phương pháp được sử dụng
rộng rãi ở các ĐVSN của Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên để đáp ứng yêu cầu đổi
mới của cơ chế tự chủ tài chính, các ĐVSN có thể nghiên cứu và triển khai áp
dụng thử nghiệm phương pháp lập dự toán không dựa trên cơ sở quá khứ cho một
số hoạt động tự chủ của đơn vị.
- Chấp hành dự toán thu chi ngân sách
Chấp hành dự toán là khâu tiếp theo sau khi lập dự toán, nó có vai trò hết sức
quan trọng trong công tác quản lý tài chính của các đơn vị. Trên cơ sở dự toán ngân
sách được giao, các đơn vị sự nghiệp tổ chức triển khai thực hiện, đưa ra các biện
pháp cần thiết đảm bảo hoàn thành tốt nhiệm vụ thu chi được giao đồng thời phải có

12

kế hoạch sử dụng kinh phí ngân sách theo đúng mục đích, chế độ, tiết kiệm và có
hiệu quả.
 Nội dung thu
Theo quy định tại Điều 14, Nghị định 43/2006 và khoản 1, mục VIII và thông
tư số 71/2006/TT-BTC thì nguồn tài chính của đơn vị sự nghiệp có thu bao gồm các
khoản sau: kinh phí do nhà nước cấp, nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp, nguồn viện
trợ, quà biếu, tặng. Ngoài ra đơn vị sự nghiệp được quyền huy động vốn từ các tổ
chức tín dụng, từ cán bộ viên chức trong đơn vị…
* Kinh phí do ngân sách nhà nước cấp gồm:
- Kinh phí bảo đảm hoạt động thường xuyên thực hiện chức năng, nhiệm vụ
đối với đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm một phần chi phí hoạt động, được cơ quan
quản lý cấp trên trực tiếp giao, trong phạm vi dự toán được cấp có thẩm quyền giao;
- Kinh phí thực hiện chương trình đào tạo bồi dưỡng cán bộ, viên chức;
- Kinh phí thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia;
- Kinh phí thực hiện chính sách tinh giản biên chế theo chế độ do Nhà nước
quy định (nếu có);
- Vốn đầu tư xây dựng cơ bản, kinh phí mua sắm trang thiết bị, sửa chữa lớn
tài sản cố định phục vụ hoạt động sự nghiệp theo dự án được cấp có thẩm quyền
phê duyệt trong phạm vi dự toán được giao hàng năm;
* Nguồn thu sự nghiệp gồm:
- Thu từ viện phí và bảo hiểm y tế
Theo quy định của Bộ Tài Chính, nguồn thu viện phí và bảo hiểm y tế là một
phần ngân sách sự nghiệp y tế của Nhà nước giao cho Bệnh viện quản lý và sử dụng
để đảm bảo chất lượng khám, chữa bệnh cho nhân dân. Tuy nhiên cho đến nay ở
nước ta, các cơ sở khám, chữa bệnh trong hệ thống y tế Nhà nước chỉ được phép thu
một phần viện phí. Một phần viện phí chỉ tính tiền thuốc, dịch truyền, máu, hoá
chất, xét nghiệm, phim X quang và dịch vụ khám chữa bệnh; không tính khấu hao
tài sản cố định, chi phí hành chính, đào tạo, nghiên cứu khoa học, đầu tư xây dựng
cơ sở vật chất và trang thiết bị lớn.

13

Đối với người có thẻ Bảo hiểm y tế thì cơ quan bảo hiểm thanh toán viện phí
của bệnh nhân cho Bệnh viện.
- Thu từ phí, lệ phí theo quy định của Nhà nước, theo chế độ được phép để lại
đơn vị.
- Thu từ hoạt động dịch vụ phù hợp với lĩnh vực chuyên môn và khả năng của
đơn vị, cụ thể: phí pháp y; phí kiểm nghiệm; thu từ các hoạt động cung ứng lao vụ
(giặt là, ăn uống, phương tiện đưa đón bệnh nhân…);…
* Nguồn viện trợ và các nguồn thu khác
Nguồn viện trợ và các nguồn thu khác cũng được Chính phủ Việt Nam quy
định là một phần ngân sách của Nhà nước giao cho Bệnh viện quản lý và sử dụng.
Tuy nhiên Bệnh viện thường phải chi tiêu theo định hướng những nội dung đã định
từ phía nhà tài trợ. Các nguồn khác như nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng,
vốn huy động của cán bộ, viên chức trong đơn vị; nguồn vốn liên doanh, liên kết
của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước theo quy định của pháp luật.
 Nội dung chi
* Nhóm chi thường xuyên
- Chi cho con người
Chi để duy trì hoạt động của bộ máy bao gồm các khoản chi tiền lương, tiền
công, phụ cấp lương, khen thưởng, phúc lợi tập thể, các khoản đóng góp và các
khoản thanh toán khác cho các cá nhân. Ngoài các khoản phụ cấp lương như cơ
quan hành chính, do đặc thù hoạt động, ở các đơn vị y tế còn có các khoản chi mang
tính đặc thù như:
+ Chế độ phụ cấp thường trực 24/24 giờ: Đây là khoản phụ cấp chi trả cho công
chức, viên chức và lực lượng vũ trang thực hiện nhiệm vụ thường trực chuyên môn
24 giờ liên tục tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và trạm y tế xã, phường, thị trấn.
+ Chế độ phụ cấp phẫu thuật, thủ thuật: Áp dụng đối với công chức, viên chức
chuyên môn y tế trực tiếp thực hiện phẫu thuật, thủ thuật.
- Chi quản lý hành chính
Bao gồm các khoản chi: tiền điện, tiền nước, văn phòng phẩm, thông tin liên

14

lạc, hội nghị, khánh tiết, xăng xe… Nhóm này mang tính gián tiếp nhằm duy trì sự
hoạt động của bộ máy quản lý của Bệnh viện. Do vậy, các khoản chi này đòi hỏi
phải chi đúng, chi đủ, kịp thời và cần sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả.
- Chi nghiệp vụ chuyên môn
Bao gồm chi mua hàng hoá, vật tư dùng cho công tác điều trị và khám bệnh;
trang thiết bị kỹ thuật; sách, tài liệu chuyên môn y tế... Nhóm này phụ thuộc vào cơ
sở vật chất và quy mô hoạt động của Bệnh viện. Đây là nhóm thiết yếu nhất, thực
hiện theo yêu cầu thực tế nên Nhà nước ít khống chế việc sử dụng kinh phí nhóm
này. Nhóm chi nghiệp vụ chuyên môn có liên hệ chặt chẽ với chất lượng săn sóc
bệnh nhân và mục tiêu phát triển Bệnh viện.
- Chi mua sắm, sửa chữa TSCĐ
Hàng năm do nhu cầu hoạt động, do sự xuống cấp tất yếu của tài sản cố định
dùng cho hoạt động chuyên môn cũng như quản lý nên thường phát sinh nhu cầu
kinh phí để mua sắm, trang bị thêm hoặc sửa chữa, phục hồi giá trị sử dụng cho
những tài sản cố định đã xuống cấp. Việc mua sắm tài sản cố định bao gồm tiện
nghi làm việc và trang thiết bị phục vụ chuyên môn.
* Chi không thường xuyên khác gồm: Chi thực hiện chương trình mục tiêu
quốc gia; thực hiện nhiệm vụ do Nhà nước đặt hàng; thực hiện chương trình đào tạo
bồi dưỡng cán bộ, viên chức…
Yêu cầu căn bản đối với quản lý chi trong các ĐVSN là phải có hiệu quả và
tiết kiệm. Nguồn lực luôn có giới hạn nhưng nhu cầu không có giới hạn. Hoạt động
sự nghiệp diễn ra trên phạm vi rộng, đa dạng và phức tạp dẫn đến nhu cầu chi luôn
gia tăng với tốc độ nhanh chóng trong khi khả năng huy động nguồn thu có hạn nên
phải tiết kiệm để đạt hiệu quả trong quản lý tài chính. Do đó phải tính toán sao cho
với chi phí thấp nhất nhưng vẫn đạt hiệu quả cao nhất là vấn đề quan tâm hàng đầu
của quản lý tài chính.
- Quyết toán thu chi ngân sách
Công tác quyết toán là khâu cuối cùng của quá trình sử dụng kinh phí. Quyết
toán là bản báo cáo tổng hợp về tình hình thực hiện kế hoạch thu chi tài chính cũng
như các chỉ tiêu công tác chủ yếu trong một thời gian nhất định (quí, năm).

15

Thông qua quyết toán, các số liệu được tổng hợp và trình bày một cách tổng
quát toàn diện về tình hình tài sản, tình hình cấp phát, tiếp nhận kinh phí nhà nước,
viện trợ và tình hình sử dụng từng loại kinh phí. Mục đích là cung cấp các thông tin
kinh tế, tài chính cần thiết cho việc kiểm tra, kiểm soát các khoản chi, quản lý tài sản
nhà nước… Điều này giúp cho chính phủ và các cơ quan chức năng có cơ sở để khai
thác các nguồn thu, điều chỉnh các khoản chi một cách hợp lý, đồng thời phân tích
được xu thế phát triển, từ đó định ra chiến lược phát triển và biện pháp quản lý tài
chính ở các đơn vị. Trên cơ sở các số liệu báo cáo quyết toán có thể đánh giá hiệu quả
phục vụ của chính Bệnh viện, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch đồng thời rút ra
ưu, nhược điểm của từng bộ phận trong quá trình quản lý để làm cơ sở cho việc quản
lý ở kỳ tiếp theo đặc biệt là làm cơ sở cho việc lập kế hoạch của năm sau.
Hàng quý, hàng năm sau khi đã tiến hành các thủ tục khóa sổ kế toán theo
qui định. Kế toán căn cứ vào các biểu mẫu báo cáo quyết toán và hướng dẫn của cơ
quan chủ quản và cơ quan tài chính để làm báo cáo quyết toán. Hồ sơ báo cáo quyết
toán phải gửi lên cơ quan chủ quản và cơ quan tài chính kho bạc nhà nước đúng thời
gian qui định.
b. Đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh dịch vụ
Theo quy định của Nhà nước, các đơn vị được thực hiện hoạt động sản xuất
kinh doanh, dịch vụ bao gồm các đơn vị tự đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động, đơn
vị tự đảm bảo một phần chi phí hoạt động.
 Lập dự toán thu chi
Đối với hoạt động dịch vụ, cơ quan chủ quản không giao dự toán thu, chi. Đơn
vị sự nghiệp xây dựng dự toán thu, chi để điều hành trong năm. Trước khi thực hiện
các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ ngoài mục tiêu, nhiệm vụ được giao, các
ĐVSN có thu phải trình danh mục đăng ký kê khai giá dịch vụ hoặc trình đề án nếu
đơn vị thực hiện góp vốn, liên doanh, liên kết lên cấp có thẩm quyền phê duyệt trước
khi thực hiện và thực hiện các thủ tục kê khai nộp thuế theo quy định của Nhà nước.
 Thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ
Các đơn vị có trách nhiệm công khai danh mục và mức thu của dịch vụ. Phần
thu của hoạt động sau khi thực hiện nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước là một nguồn

16

tài chính của đơn vị; được quản lý và sử dụng theo Nghị định 43/2006/NĐ-CP và
Thông tư 71/2006/TT-BTC hướng dẫn.
Đối với hoạt động liên doanh, liên kết huy động vốn từ các nhà đầu tư, vốn
vay tín dụng, huy động từ cán bộ công nhân viên chức để đầu tư trang thiết bị, máy
móc thì việc quản lý tài chính cũng tuân theo hướng dẫn tại Nghị định 43/2006/NĐ-
CP, Thông tư 71/2006/TT-BTC. Riêng đối với các cơ sở y tế công lập thì được
hướng dẫn cụ thể tại Thông tư 15/2007/TT-BYT ngày 12 tháng 12 năm 2007 hướng
dẫn thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về việc sử dụng tài sản để liên
doanh, liên kết hoặc góp vốn liên doanh để mua sắm trang thiết bị phục vụ hoạt
động dịch vụ của các cơ sở y tế công lập, trong đó quy định về việc phân chia thu
nhập, mở sổ theo dõi, tổ chức theo dõi quản lý, hạch toán đầy đủ nguồn thu, các
khoản chi phí của từng hoạt động liên doanh, liên kết theo quy định của pháp luật
tại chuẩn mực số 07 – Kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên kết, chuẩn mực số
08 – Thông tin tài chính về các khoản vốn góp liên doanh, ban hành kèm theo
Quyết định số 234/2003/QĐ-BTC ngày 30/12/2003 của Bộ trưởng Bộ Tài chính.
Đơn vị thực hiện liên doanh, liên kết sẽ căn cứ vào đề án đã được các bên tham gia
đồng ý để thực hiện việc quyết toán nguồn liên doanh, liên kết. Phần thu của đơn vị
từ các hoạt động liên doanh liên kết sau khi thực hiện xong nghĩa vụ với ngân sách
nhà nước, phải trích một phần thu theo tỷ lệ thống nhất trong đề án góp vốn sau khi
trừ các khoản chi phí trực tiếp để bổ sung nguồn kinh phí nhà nước và nguồn này sẽ
được thực hiện theo hướng dẫn tại Nghị định 43, tiếp đó đơn vị mới thực hiện việc
phân chia thu nhập, hoàn vốn [2].
 Chế độ báo cáo
Các đơn vị thực hiện quyết toán thu, chi hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch
vụ trong báo cáo tài chính tổng thể của đơn vị. Riêng đối với các đơn vị thực hiện
liên doanh, liên kết thì phải lập báo cáo kết quả hoạt động của các đề án liên doanh,
liên kết gửi Bộ chủ quản (đối với các cơ sở thuộc trung ương quản lý), gửi cơ quan
chủ quản (đối với các đơn vị sự nghiệp có thu thuộc địa phương quản lý).

17

1.2. ĐẶC ĐIỂM QUẢN LÝ TÀI CHÍNH BỆNH VIỆN CÔNG [1].
1.2.1. Khái niệm quản lý tài chính bệnh viện công
Phạm trù tài chính của một tổ chức thường được quan niệm tương đồng với
các quỹ tiền tệ và các loại vốn được sử dụng để thực hiện các hoạt động nhằm đạt
được mục tiêu của tổ chức đó. Đối với bệnh viện công, tài chính bệnh viện là sự vận
động của đồng tiền để thực hiện mục tiêu phúc lợi về chăm sóc sức khoẻ cho nhân
dân, hướng tới mục tiêu phát triển con người toàn diện. Nó vừa phải thực hiện mục
tiêu công bằng trong y tế, vừa phải bảo đảm mục tiêu hiệu quả tài chính.
Đối với các tổ chức phi lợi nhuận như bệnh viện công, quản lý tài chính không
nhằm mục tiêu lợi nhuận như các tổ chức kinh doanh, nhưng với cơ chế tự chủ tài
chính thì các nhà quản lý của bệnh viện công phải quan tâm đến tài chính theo
hướng tự thu, tự chi; đó không chỉ là huy động và tạo nguồn thu mà còn là sử dụng
hợp lý và có hiệu quả các nguồn thu, nhằm bảo đảm cho bệnh viện thực hiện được
các chức năng và mục tiêu của mình.
Từ sự phân tích trên, có thể đưa ra khái niệm: Quản lý tài chính bệnh viện
công là sự tác động lên các đối tượng và hoạt động tài chính thông qua quá trình
lập kế hoạch và tổ chức thực hiện các kế hoạch tài chính, quyết toán và kiểm tra tài
chính tại bệnh viện nhằm xác định các nguồn thu và các khoản chi để phục vụ
nhiệm vụ khám, chữa bệnh, đào tạo và nghiên cứu khoa học, đảm bảo đủ kinh phí
và sử dụng kinh phí một cách hiệu quả và công bằng, góp phần thực hiện mục tiêu
chung của bệnh viện công [1].
Theo nghĩa rộng, quản lý tài chính tại bệnh viện công là việc quản lý toàn bộ
các nguồn vốn, tài sản, vật tư để phục vụ nhiệm vụ khám chữa bệnh, đào tạo và
nghiên cứu khoa học của bệnh viện.
Theo nghĩa hẹp, quản lý tài chính tại bệnh viện công là quản lý các nguồn thu
và các khoản chi bằng tiền của bệnh viện nhằm đảm bảo đủ kinh phí cho hoạt động
của bệnh viện và sử dụng kinh phí một cách hiệu quả và công bằng, góp phần thực
hiện mục tiêu chung của bệnh viện công.

18

1.2.2. Mục tiêu, nguyên tắc và nội dung của quản lý tài chính bệnh viện công
[7].
Để thực hiện mục tiêu của quản lý tài chính bệnh viện công là sử dụng các
nguồn lực một cách hiệu quả và công bằng, quản lý tài chính bệnh viện công phải
thực hiện được các mục tiêu cụ thể sau đây:
- Duy trì cân đối thu chi: Đây là điều kiện bắt buộc và cần thiết nhất của quản
lý tài chính bệnh viện công và cũng là tiêu chuẩn cho sự thành công trong cơ chế
quản lý tài chính mới, tiến tới hạch toán chi phí.
- Huy động và tạo các nguồn thu một cách hợp pháp.
- Đầu tư phát triển cơ sở vật chất, phát triển các chuyên khoa chuyên sâu của
bệnh viện.
- Cải thiện chất lượng các hoạt động thông qua một số chỉ tiêu chuyên môn
như: tỉ lệ tử vong, số lượng khám chữa bệnh thành công.
- Công bằng y tế cho các đối tượng phục vụ.
- Nâng cao đời sống cán bộ công nhân viên, cải thiện điều kiện và phương
tiện làm việc của bệnh viện.
- Sử dụng các nguồn tài chính một cách có hiệu quả, đem lại giá trị gia tăng
cho bệnh viện và các đối tượng có liên quan (người bệnh, cán bộ nhân viên của bệnh
viện, Ban Giám đốc bệnh viện và Nhà nước).
Mục tiêu hiệu quả gắn bó một cách hữu cơ với mục tiêu công bằng trong cung
cấp dịch vụ y tế cho nhân dân, thể hiện qua 3 tiêu chí đánh giá: (i) Chất lượng
chuyên môn; (ii) Hạch toán chi phí; (iii) Mức độ tiếp cận các dịch vụ bệnh viện của
nhân dân trên địa bàn.
Để thực hiện được các mục tiêu quản lý tài chính theo định hướng mục tiêu
chung của bệnh viện, thì quản lý tài chính trong bệnh viện công phải đảm bảo các
yêu cầu sau:
+ Nâng cao chất lượng công tác kế hoạch của bệnh viện, kế hoạch hoạt động
chuyên môn phải gắn với kế hoạch đảm bảo vật chất, hậu cần, với dự toán tài chính
của bệnh viện, xác lập chính xác các ưu tiên trong điều kiện các nguồn lực đầu tư
luôn bị hạn chế.

19

+ Đảm bảo duy trì hoạt động thường xuyên về chuyên môn của bệnh viện,
đồng thời tập trung kinh phí để từng bước giải quyết những hoạt động ưu tiên đã
được xác lập trong kế hoạch ngắn hạn và dài hạn của bệnh viện.
+ Quản lý chặt chẽ thu-chi tài chính; thực hành tốt công tác kế toán, phân tích
hoạt động kinh tế; xác lập vai trò của công tác tài chính-kế toán là công cụ đắc lực
để quản lý kinh tế bệnh viện.
1.1.1.1. Nguyên tắc quản lý tài chính bệnh viện công
Cơ chế tự chủ tài chính cho phép bệnh viện chủ động, linh hoạt để có thể huy
động và tạo đủ các nguồn thu và sử dụng chúng một cách hiệu quả trong khuôn khổ
luật pháp, đem lại lợi ích cho cả xã hội và bệnh viện. Song bệnh viện công là bệnh
viện của Nhà nước, nên quản lý tài chính bệnh viện công đòi hỏi vừa phải tuân thủ
các nguyên tắc, chế độ tài chính của Nhà nước đối với bệnh viện, vừa phải thực hiện
các quy chế, quy định do bệnh viện đề ra đối với hoạt động tài chính bệnh viện. Để
quản lý tài chính bệnh viện công theo hướng hiệu quả và công bằng, cần thực hiện
các nguyên tắc sau:
- Tiến hành thu-chi theo đúng pháp luật, đúng nguyên tắc của Nhà nước và
các quy định của bệnh viện về quản lý tài chính.
- Tăng nguồn thu hợp pháp, quản lý các nguồn kinh phí ngân sách nhà nước
cấp và các nguồn khác như viện phí, bảo hiểm y tế, viện trợ, đóng góp của nhân
viên theo đúng quy định của Nhà nước; sử dụng các khoản chi có hiệu quả, chống
lãng phí, thực hành tiết kiệm trong chi tiêu.
- Bảo đảm hài hoà lợi ích của Nhà nước, bệnh viện và bệnh nhân, cụ thể là lợi
ích của các nhóm đối tượng: Nhà nước, bệnh nhân, ban lãnh đạo và nhân viên của
bệnh viện.
- Công khai chi phí phải trả cho các loại dich vụ khám chữa bệnh. Từng bước
hạch toán chi phí và giá thành khám chữa bệnh.
1.2.2.2 . Cơ chế tự chủ đối với bệnh viện công
Theo Nghị quyết 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về
tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt

20

động của các đơn vị sự nghiệp công lập; Đối với lĩnh vực y tế, Thứ trưởng Bộ Y tế
Nguyễn Viết Tiến phân tích, do dân số tăng lên trong khi yêu cầu chăm sóc sức
khỏe nhân dân ngày càng cao, nhu cầu nhân lực chuyên môn trong lĩnh vực y tế vẫn
rất lớn. Thực hiện Nghị quyết 19-NQ/TW, giải pháp của ngành y tế là khuyến khích
tự chủ, sắp xếp lại bộ máy để cắt giảm nhân sự hành chính, tăng nhân lực làm
chuyên môn.
Bên cạnh đó, trong mỗi bệnh viện, có những công việc hoàn toàn có thể thuê
ngoài như bảo vệ, hấp sấy, vệ sinh, lái xe… Có những bộ phận, trung tâm có thể
thực hiện tự chủ thì không tính vào tổng lượng biên chế. Như vậy sẽ dôi ra nhiều
biên chế để tuyển dụng cho những nơi thiếu như vùng sâu, vùng xa, cho những lĩnh
vực chưa thể tự chủ. Với việc đưa chi phí tiền lương vào giá dịch vụ y tế, tăng tỷ lệ
người dân tham gia BHYT trong thời gian qua, Thứ trưởng Bộ Y tế khẳng định
rằng sẽ có nhiều hơn nữa đơn vị tự chủ tài chính, giảm số người hưởng lương từ
ngân sách trong khi vẫn tăng cường đội ngũ làm chuyên môn, nâng cao được chất
lượng khám chữa bệnh.
Đại diện Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện Hàn lâm
Khoa học xã hội Việt Nam cho biết, trên thực tế, so với hai ngành giáo dục và y tế,
số lượng cán bộ của hai viện là không nhiều. Tuy nhiên, đại diện hai viện cũng
khẳng định sẽ thực hiện chủ trương giảm số lượng người hưởng lương từ ngân sách
Nhà nước thông qua việc đẩy mạnh tự chủ ở một số đơn vị, giảm đầu mối hành
chính, số lượng người làm gián tiếp. Từ đó có thể tăng cường thu hút cán bộ trẻ, cán
bộ giỏi làm công tác nghiên cứu khoa học, bảo đảm “chỗ cần thì vẫn tuyển được
còn chỗ không cần thì phải giảm”.
Nghị định 43/2006/NĐ-CP và sau này là nghị định 16/2015/NĐ-CP Quy định
quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế
và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập. Đây chính là cơ sở pháp lý của hoàn
thiện quản lý tài chính bệnh viện công ở nước ta hiện nay. Tại Nghị định này, Nhà
nước khuyến khích các đơn vị sự nghiệp công lập chuyển đổi sang hoạt động theo
loại hình doanh nghiệp, loại hình ngoài công lập nhằm phát huy mọi khả năng của

21

đơn vị trong việc thực hiện các hoạt động của đơn vị theo quy định của pháp luật và
quy định cụ thể về quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính đối với các đơn vị
sự nghiệp như sau:
* Tự chủ về các khoản thu, mức thu:
- Đơn vị sự nghiệp được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao thu phí, lệ phí
phải thực hiện thu đúng, thu đủ theo mức thu và đối tượng thu do cơ quan nhà nước
có thẩm quyền quyđịnh.
- Đối với những hoạt động dịch vụ theo hợp đồng với các tổ chức, cá nhân
trong và ngoài nước, các hoạt động liên doanh, liên kết, đơn vị được quyết định các
khoản thu, mức thu cụ thể theo nguyên tắc bảo đảm đủ bù đắp chi phí và có tích luỹ.
* Tự chủ về sử dụng nguồn tài chính:
- Căn cứ vào nhiệm vụ được giao và khả năng nguồn tài chính, đối với các
khoản chi thường xuyên Thủ trưởng đơn vị được quyết định một số mức chi quản
lý, chi hoạt động nghiệp vụ cao hoặc thấp hơn mức chi do cơ quan nhà nước có
thẩm quyền quy định.
- Căn cứ tính chất công việc, thủ trưởng đơn vị được quyết định phương thức
khoán chi phí cho từng bộ phận, đơn vị trực thuộc.
* Tiền lương, tiền công và thu nhập:
- Tiền lương, tiền công: đối với những hoạt động thực hiện chức năng, nhiệm
vụ nhà nước giao, chi phí tiền lương, tiền công cho cán bộ, viên chức và người lao
động.
- Nhà nước khuyến khích đơn vị sự nghiệp tăng thu, tiết kiệm chi, thực hiện
tinh giản biên chế, tăng thêm thu nhập cho người lao động trên cơ sở hoàn thành
nhiệm vụ được giao, sau khi thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với ngân sách nhà nước; tuỳ
theo kết quả hoạt động tài chính trong năm, đơn vị được xác định tổng mức chi trả
thu nhập trong năm của đơn vị, trong đó:
Đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm một phần chi phí hoạt động, được quyết định
tổng mức thu nhập trong năm cho người lao động, nhưng tối đa không quá 3 lần quỹ
tiền lương cấp bậc, chức vụ trong năm do nhà nước quy định sau khi đã thực hiện

22

trích lập quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp theo quy định.
* Sử dụng kết quả hoạt động tài chính trong năm
Hàng năm sau khi trang trải các khoản chi phí, nộp thuế và các khoản nộp
khác theo quy định, phần chênh lệch thu lớn hơn chi (nếu có), đơn vị được sử dụng
theo trình tự như sau:
- Trích tối thiểu 25% để lập Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp.
- Trả thu nhập tăng thêm cho người lao động theo quy định.
- Trích lập Quỹ khen thưởng, Quỹ phúc lợi, Quỹ dự phòng ổn định thu nhập.
Đối với 2 Quỹ khen thưởng và Quỹ phúc lợi mức trích tối đa không quá 3 tháng tiền
lương, tiền công và thu nhập tăng thêm bình quân thực hiện trong năm.
Trường hợp chênh lệch thu lớn hơn chi trong năm bằng hoặc nhỏ hơn một lần
quỹ tiền lương cấp bậc, chức vụ trong năm, đơn vị được sử dụng để trả thu nhập
tăng thêm cho người lao động, trích lập 4 quỹ: Quỹ dự phòng ổn định thu nhập, Quỹ
khen thưởng, Quỹ phúc lợi, Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, trong đó, đối với 2
Quỹ khen thưởng và Quỹ phúc lợi mức trích tối đa không quá 3 tháng tiền lương,
tiền công và thu nhập tăng thêm bình quân thực hiện trong năm. Mức trả thu nhập
tăng thêm, trích lập các quỹ do Thủ trưởng đơn vị sự nghiệp quyết định theo quy
chế chi tiêu nội bộ của đơnvị.
1.2.2.3. Những đổi mới trong quản lý tài chính đối với bệnh viện công theo cơ chế
tự chủ tài chính
Theo Nghị định 16/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 tiếp theo nghị định 43/2006/
NĐ-CP thì tự chủ tài chính bệnh viện công là yêu cầu cấp thiết và quan trọng của
đổi mới tài chính y tế nhằm làm cho bệnh viện công thực hiện các chức năng nhiệm
vụ của mình tốt hơn, phát triển và hiệu quả hơn.
* Về mở rộng quyền cho bệnh viện công
Bệnh viện công là các đơn vi sự nghiệp có thu, thực hiện chế độ tự chủ tài
chính trên cơ sở xác định nhiệm vụ phải thực hiện, mức hỗ trợ tài chính từ NSNN và
phần còn lại do bệnh viện tự trang trải.
- Bệnh viện được phép huy động và sử dụng các nguồn tài chính ngoài nhà

23

nước để đầu tư phát triển bệnh viện.
- Được thực hiện các dịch vụ khám chữa bệnh tự nguyện và sử dụng thu nhập
do dịch vụ này mang lại để nâng cao đời sống cán bộ nhân viên.
- Ngoài nguồn kinh phí Nhà nước cấp còn được phép vay tín dụng ngân hàng
hoặc quỹ hỗ trợ phát triển để mở rộng và nâng cao chất lượng hoạt động, cung ứng
dich vụ và tự chịu trách nhiệm trả nợ vay theo quy định của pháp luật.
- Số tiền trích khấu hao tài sản cố định và số tiền thu do thanh lý tài sản thuộc
nguồn NSNN, bệnh viện công được phép sử dụng tại đơn vị để đầu tư tăng cường
cơ sở vật chất, đổi mới trang thiết bị cho bệnh viện.
* Về các nguồn thu tài chính
Nguồn thu của bệnh viện gồm:
- Nguồn Ngân sách nhà nước cấp
Đây là nguồn tài chính quan trọng nhất cho hoạt động của bệnh viện công,
được Nhà nước cấp căn cứ theo định mức tính cho một đầu giường bệnh/năm nhân
với số giường bệnh kế hoạch của bệnh viện. Số kinh phí này thường đáp ứng được
từ 30 đến 50% nhu cầu chi tiêu tối thiểu của bệnh viện.
-Nguồn tự thu của đơn vị:
Nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp, gồm:
+Phần được để lại từ số thu viện phí, lệ phí theo quy định của pháp luật;
+Thu từ hoạt động sản xuất và dịch vụ;
+Thu từ hoạt động sự nghiệp khác (nếu có);
- Lãi được chia từ các hoạt động liên doanh, liên kết , lãi tiền gửi ngân hàng;
Mức thu, tỷ lệ nguồn thu để lại đơn vị sử dụng và nội dung chi phải theo quy
định của Nhà nước. Riêng với các khoản thu từ hoạt động sản xuất, cung ứng dịch
vụ thì thủ trưởng đơn vị quyết định mức thu theo nguyên tắc bảo đảm bù đắp chi phí
và có tích luỹ.
- Nguồn khác, gồm:
+ Nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng,vốn huy động của cán bộ,viên chức
trong đơn vị;

24

+Nguồn vốn liên doanh, liên kết của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước
theo quy định của pháp luật;
+Nguồn viện trợ, tài trợ, quà biếu, tặng, cho theo quy định của pháp luật;
* Đổi mới về chi
Thứ nhất, đổi mới phương thức và định mức chi:
- Nhà nước không cấp kinh phí theo số lượng biên chế như trước đây mà sẽ
tính toán kinh phí căn cứ vào kết quả và chất lượng hoạt động của bệnh viện.
- Quản lý tài chính không quá chú trọng đến đầu vào mà hướng chủ yếu vào
kiểm soát đầu ra và chất lượng chi tiêu theo mục tiêu một cách đơn giản hơn.
- Định mức chi quản lý hành chính cũng thay đổi theo hướng hợp lý và tiết
kiệm hơn và do chính thủ trưởng đơn vị quyết định căn cứ vào nội dung và hiệu quả
công việc. Định mức này có thể cao hơn nhưng cũng có thể thấp hơn mức chi do
Nhà nước quyđịnh.
Thứ hai, đổi mới trong việc chi trả lương cho người lao động:
Nhà nước khuyến khích đơn vị tăng thu, tiết kiệm chi, thực hiện tinh giản biên
chế tạo điều kiện tăng thu nhập cho người lao động trên cơ sở hoàn thành nhiệm vụ
được giao và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với NSNN. Căn cứ vào kết quả hoạt
động tài chính của đơn vị mà thủ trưởng đơn vị xác định quỹ lương, tiền công của
hoạt động đơn vị.
Thứ ba, đổi mới về trích lập các quỹ:
- Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp dùng để đầu tư, phát triển nâng cao hoạt
động sự nghiệp, bổ sung vốn đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị,
phương tiện làm việc, chi áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ, trợ giúp đào tạo
nâng cao tay nghề, năng lực công tác cho cán bộ, viên chức đơn vị; được sử dụng
góp vốn liên doanh, liên kết với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước để tổ chức
hoạt động dịch vụ phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao và khả năng của đơn
vị và theo quy định của pháp luật. Việc sử dụng Quỹ do thủ trưởng đơn vị quyết
định theo quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị.
- Quỹ khen thưởng dùng để thưởng định kỳ, đột xuất cho tập thể, cá nhân

25

trong và ngoài đơn vị theo hiệu quả công việc và thành tích đóng góp vào hoạt động
của đơn vị. Mức thưởng do thủ trưởng đơn vị quyết định theo quy chế chi tiêu nội
bộ của đơnvị.
- Quỹ phúc lợi dùng để xây dựng, sửa chữa các công trình phúc lợi, chi cho
các hoạt động phúc lợi tập thể của người lao động trong đơn vị; trợ cấp khó khăn
đột xuất cho người lao động, kể cả trường hợp nghỉ hưu, nghỉ mất sức; dụng quỹ
phúc lợi theo quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị.
1.2.2.4. Nội dung quản lý tài chính bệnh viện công theo cơ chế tự chủ tài chính
Quá trình quản lý tài chính bệnh viện công theo cơ chế tự chủ tài chính, gồm
các nội dung sau: (1) Lập kế hoạch thu chi (lập dự toán); (2) Tổ chức thực hiện dự
toán thu-chi; (3) Quyết toán; (4) Thanh tra, kiểm tra tài chính.
Lập dự toán thu chi các nguồn kinh phí của bệnh viện là trên cơ sở phân tích,
đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch năm trước, dự đoán các hoạt động chuyên
môn và tài chính trong năm tới, phân tích các yếu tố tác động của môi trường bên
ngoài và bên trong, từ đó xác định mục tiêu và chỉ tiêu về các nguồn thu cũng như
các khoản chi của bệnh viện; xác định các kế hoạch hành động nhằm thực hiện các
mục tiêu, chỉ tiêu đó.
* Yêu cầu đối với lập dự toán thu-chi tài chính bệnh viện công là:
+ Trên cơ sở tăng nguồn thu hợp pháp và vững chắc, từ đó đảm bảo được hoạt
động thường xuyên của bệnh viện, đồng thời từng bước củng cố và nâng cấp cơ sở
vật chất kĩ thuật của bệnh viện.
+Tập trung đầu tư đúng mục tiêu ưu tiên nhằm đạt hiệu quả cao, hạn chế tối đa
lãng phí và tiêu cực trong kế hoạch đầu tư và chi tiêu, từng bước bảo đảm tính công
bằng trong sử dụng các nguồn đầu tư và chi tiêu cho bệnh viện.
+ Sử dụng các nghiệp vụ tài chính để xác định chính xác các chỉ tiêu thu và chi
cũng như các giải pháp thực hiện các chỉ tiêu đó;
+ Bảo đảm cân đối thu chi và cố gắng có thu nhập để lại.
* Căn cứ để lập kế dự toán thu, chi của bệnh viện công là:
+ Phương hướng nhiệm vụ chung của bệnh viện trong tương lai.

26

+ Kế hoạch hoạt động của bệnh viện với các mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể.
+ Kết quả thực hiện kế hoạch tài chính các năm trước.
+ Khả năng ngân sách nhà nước cho phép.
+ Khả năng huy động tài chính từ các nguồn ngoài nhà nước.
+ Khả năng bảo đảm vật tư từ Nhà nước và từ thị trường.
+ Năng lực tổ chức quản lý và kỹ thuật của bệnh viện cũng như các đơn vị
trong bệnh viện.
* Nội dung lập dự toán: Nghiên cứu các yếu tố bên ngoài và bên trong có ảnh
hưởng đến kế hoạch thu chi của bệnh viện, gồm:
+ Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ năm kế hoạch được cấp có thẩm quyền giao. +
Chính sách chế độ tài chính hiện hành của Nhà nước: những quy định về các
nguồn thu hợp pháp, những quy định hay định mức về chế độ chi tiêu như chi
lương, thưởng, nghiên cứu khoa học.
+ Căn cứ kết quả hoạt động sự nghiệp, tình hình thu, chi tài chính của năm
trước liền kề.
+ Dự báo những thuận lợi hay khó khăn trong năm kế hoạch.
- Xác đinh các mục tiêu và chỉ tiêu về thu và chi tài chính, trong đó ghi rõ:
+ Các nguồn thu dự kiến: số kinh phí đề nghị đề nghị ngân sách nhà nước bảo
đảm hoạt động thường xuyên; số thu từ các khoản BHYT, VP và các khoản khác.
+ Các khoản chi dự kiến cho từng loại hoạt động.
- Xác định các giải pháp (kế hoạch hành động) để thực hiện các mục tiêu và
chỉ tiêu trên.
- Dự toán thu, chi của bệnh viện công được gửi đến cơ quan quản lý cấp trên
theo quy định hiện hành, bao gồm cả dự toán kinh phí hoạt động thường xuyên và
không thường xuyên.
Như vậy:
Đối với lập dự toán thu của bệnh viện công
- Nguồn thu từ viện phí, lệ phí, bảo hiểm y tế: Nguồn này thường đảm bảo được
từ 20-30% nhu cầu chi tiêu tối thiểu của các bệnh viện công. Tuy nhiên cho

27

đến nay ở nước ta, các cơ sở khám, chữa bệnh trong hệ thống y tế nhà nước chỉ
được phép thu một phần viện phí (tức là một phần trong tổng chi phí cho việc khám
chữa bệnh). Một phần viện phí chỉ tính tiền thuốc, dịch truyền, máu, hoá chất, xét
nghiệm, phim X quang, vật tư tiêu hao thiết yếu và dịch vụ khám chữa bệnh; mà
không tính khấu hao tài sản cố định, chi phí hành chính, đào tạo, nghiên cứu khoa
học, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và trang thiết bị lớn.
Hiện nay, giá viện phí do Chính quyền cấp tỉnh của từng địa phương quy định
dựa trên một khung giá tối đa-tối thiểu đã được Bộ Y tế và Bộ Tài chính phê duyệt.
Đối với người bệnh ngoại trú, biểu giá thu viện phí được tính theo lần khám bệnh và
các dịch vụ kỹ thuật mà người bệnh trực tiếp sử dụng. Đối với người bệnh nội trú,
biểu giá thu một phần viện phí được tính theo ngày giường nội trú của từng chuyên
khoa theo phân hạng bệnh viện và các khoản chi phí thực tế sử dụng trực tiếp cho
người bệnh. Đối với khám chữa bệnh theo yêu cầu thì mức thu được tính trên cơ sở
mức đầu tư của bệnh viện và cũng phải được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Đối với
người có thẻ Bảo hiểm y tế thì cơ quan bảo hiểm thanh toán viện phí của bệnh nhân
cho bệnh viện. Tuy nhiên ở Việt Nam mới chỉ phổ biến loại hình bảo hiểm y tế bắt
buộc áp dụng cho các đối tượng công chức, viên chức làm công ăn lương trong các
cơ quan nhà nước và các doanh nghiệp. Các loại hình bảo hiểm khác chưa được
triển khai một cách phổ biến.
- Nguồn viện trợ và các nguồn thu khác cũng được Chính phủ Việt Nam quy
định là một phần ngân sách của Nhà nước giao cho bệnh viện quản lý và sử dụng.
Tuy nhiên bệnh viện thường phải chi tiêu theo những nội dung đã xác định từ phía
nhà viện trợ. Ngoài ra còn có các nguồn thu hợp pháp khác.
Đối với lập dự toán chi của bệnh viện công
Nhóm I: Chi cho con người (nhóm thanh toán cá nhân)
Bao gồm các khoản chi về lương, phụ cấp lương (được tính theo chế độ hiện
hành, kể cả nâng bậc lương hàng năm trong từng đơn vị hành chính sự nghiệp) và
các khoản phải nộp theo lương: bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội. Đây là khoản bù
đắp hao phí sức lao động, đảm bảo duy trì quá trình tái sản xuất sức lao động cho

28

bác sỹ, y tá, cán bộ công nhân viên của bệnh viện. Theo quy định trước đây, nhóm
này tương đối ổn định, chiếm khoảng 20% tổng kinh phí và chỉ thay đổi nếu biên
chế được phép thayđổi.
Nhóm II: Chi quản lý hành chính
Bao gồm các khoản chi: tiền điện, tiền nước, văn phòng phẩm, thông tin liên
lạc, hội nghị, khánh tiết, xăng xe… Nhóm này mang tính gián tiếp nhằm duy trì sự
hoạt động của bộ máy quản lý của bệnh viện. Do vậy, các khoản chi này đòi hỏi
phải chi đúng, chi đủ, kịp thời và cần sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả. Tỷ lệ nhóm chi
này nên nằm trong khoảng từ 10-15% tổng kinh phí. Đơn vị cần xây dựng chính
sách tiết kiệm và quản lý chặt chẽ các khoản chi tiêu, quản lý tốt nhóm này sẽ tạo
điều kiện tiết kiệm, tăng thêm kinh phí cho các nhóm khác.
Nhóm III: Chi nghiệp vụ chuyên môn
Bao gồm chi mua hàng hoá, vật tư dùng cho công tác điều trị và khám bệnh;
trang thiết bị kỹ thuật; sách, tài liệu chuyên môn y tế… Nhóm này phụ thuộc vào cơ
sở vật chất và quy mô hoạt động của bệnh viện. Có thể nói đây là nhóm quan trọng,
chiếm 50% tổng số kinh phí và đòi hỏi nhiều công sức về quản lý. Đây là nhóm thiết
yếu nhất, thực hiện theo yêu cầu thực tế nên Nhà nước ít khống chế việc sử dụng
kinh phí nhóm này. Nhóm chi nghiệp vụ chuyên môn có liên hệ chặt chẽ với chất
lượng chăm sóc bệnh nhân và mục tiêu phát triển bệnh viện.
Vấn đề đặt ra trong việc quản lý nhóm chi này là do những quy định mang tính
chuyên môn không quá khắt khe, đòi hỏi các nhà quản lý phải biết sử dụng đúng
mức và thích hợp, tránh làm mất cân đối thu-chi, nhưng vẫn giữ dược chất lượng
điều trị và nhất là tiết kiệm được kinh phí, tránh lãng phí. Đặc biệt đối với thuốc, chi
thuốc không quá 50% nhóm chi chuyên môn.
Nhóm IV: Chi mua sắm, sửa chữa tài sản cố định
Hàng năm do nhu cầu hoạt động, do sự xuống cấp tất yếu của tài sản cố định
dùng cho hoạt động chuyên môn cũng như quản lý nên thường phát sinh nhu cầu
kinh phí để mua sắm, trang bị thêm hoặc phục hồi giá trị sử dụng cho những tài sản
cố định đã xuống cấp. Có thể nói đây là nhóm chi mà các bệnh viện đều quan tâm vì

29

nhóm này có thể làm thay đổi bộ mặt của bệnh viện và thay đổi công nghệ chăm sóc
bệnh nhân theo hướng phát triển, từ đó nâng cao chất lượng khám chữa bệnh. Tỷ lệ
chi nhóm này nên ở mức trên 20% với bốn mục tiêu chính là: (i) Duy trì và phát
triển cơ sơ vật chất; (ii) Duy trì và phát triển tiện nghi làm việc; (iii) Duy trì và phát
triển trang thiết bị; (iv) Duy trì và phát triển kiến thức, kỹ năng nhân viên.
- Tổ chức thực hiện dự toán thu-chi
Về tổ chức bộ máy quản lý tài chính
- Xác định cơ cấu tổ chức: các bộ phận, cá nhân nào (phòng, ban, trung tâm,
khoa) có nhiệm vụ quản lý tài chính nói chung và quản lý toàn bộ các kế hoạch thu,
chi nói riêng đã đề ra? Bộ phận nào chịu trách nhiệm chính và bộ phận nào chịu
trách nhiệm phối hợp trong tổ chức thực hiện các kế hoạch đó? Bộ phận nào có
nhiệm vụ thực hiện kế hoạch hoạt động theo các chỉ tiêu thu, chi tài chính được
phân bổ? thông thường Ban Giám đốc bệnh viện mà trực tiếp là Phòng Tài chính là
bộ phận chịu trách nhiêm chính trong việc tổng hợp và quản lý kế hoạch thu, chi của
tất cả các bộ phận. Các khoa, phòng, ban là đơn vị trực tiếp thực hiện kế hoạch thu
chi cho các hoạt động của đơn vị mình.
- Bảo đảm đáp ứng đủ về số lượng cũng như chất lượng các cán bộ quản lý
cũng các nhân viên làm việc trong bộ máy tài chính kế toán của bệnh viện. Các nhân
lực đó phải được đào tạo về chuyên môn và phải được tuyển dụng theo yêu cầu và
những quy định về công tác cán bộ của bệnh viện.
Về chỉ đạo thực hiện dự toán
- Bảo đảm và cung cấp các điều kiện để thực hiện kế hoạch: bao gồm các
nguồn nhân lực, tài chính, phương tiện và quyền hạn tương ứng để thực hiện kế
hoạch thu,chi.
- Truyền thông, giải thích kế hoạch thu chi cho mọi người có liên quan, để họ
hiểu, chấp nhận và thực hiện kế hoạch đó. Cần bảo đảm tính công khai, minh bạch
về kế hoạch thu chi.
- Tạo động lực cho các bộ phận và cá nhân có nhiệm vụ tổ chức thực hiện
kế hoạch thu chi của bệnh viện. Các công cụ kinh tế chủ yếu gồm: tiền lương, tiền

30

thưởng, chế độ bồi dưỡng và hệ thống phúc lợi của bệnh viện. Các công cụ tổ chức
là bộ máy và cán bộ làm nhiệm vụ quản lý tài chính trong bệnh viện. Các công cụ
hành chính gồm: các chính sách, kế hoạch, thủ tục, quy định, quy chế, định mức về
tài chính. Các công cụ giáo dục là các phương tiện thông tin đại chúng, sách, báo,
tạp chí chuyên môn về tài chính và quản lý tài chính bệnh viện công, các chương
trình đào tạo bồi dưỡng cán bộ nhân viên tài chính kế toán. Các công cụ kỹ thuật là
các nghiệp vụ về tài chính, kế toán kiểm toán.
Trong quá trình chỉ đạo, có thể điều chỉnh các nội dung thu và chi nếu thấy
xuất hiện các vấn đề hay các cơ hội, hoặc khi tình hình thay đổi. Trong đó:
- Đối với kinh phí chi hoạt động thường xuyên: trong quá trình thực hiện,
bệnh viện được điều chỉnh các nội dung chi, các nhóm mục chi trong dự toán chi
được cấp có thẩm quyền giao cho phù hợp với tình hình thực tế của đơn vị, đồng
thời gửi cơ quan quản lý cấp trên và Kho bạc Nhà nước nơi đơn vị mở tài khoản để
theo dõi, quản lý, thanh toán và quyết toán. Kết thúc năm ngân sách, kinh phí do
ngân sách chi hoạt động thường xuyên và các khoản thu chưa sử dụng hết, đơn vị
được chuyển sang năm sau để tiếp tục sử dụng.
- Đối với kinh phí chi cho hoạt động không thường xuyên: khi điều chỉnh các
nhóm mục chi, nhiệm vụ chi, kinh phí cuối năm chưa sử dụng hoặc chưa sử dụng
hết, thực hiện theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản hướng
dẫn hiện hành.
Về yêu cầu của công tác chỉ đạo trong quá trình thực hiện dự toán thu, chi: -
Đảm bảo phân phối, cấp phát, sử dụng nguồn kinh phí một cách hợp lý, tiết
kiệm và hiệu quả.
- Đảm bảo giải quyết linh hoạt về kinh phí. Do nguồn kinh phí thường là hạn
hẹp và khả năng dự toán bị hạn chế, hơn nữa giá cả thị trường lại rất biến động, nên
giữa thực trạng diễn ra trong quá trình chấp hành với kế hoạch thu chi được lập ra
có thể có những khoảng cách nhất định đòi hỏi phải có sự linh hoạt trong quản lý.
Khi thực hiện dự toán bệnh viện cần chú ý đến các khoản chi quan trọng sau: Khâu
vệ sinh phòng dịch; Thuốc men đảm bảo khám và chữa bệnh; Trang thiết bị; Tiền
lương và phụ cấp cho cán bộ công nhân viên; Sửa chữa, nâng cấp bệnh viện.

31

- Sau khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt dự toán và nhận được thông báo
cấp vốn hạn mức, đơn vị sẽ chủ động sử dụng để hoàn thành nhiệm vụ được giao.
- Tổ chức thực hiện các khoản chi theo chế độ, tiêu chuẩn và định mức do
Nhà nước quy định trên cơ sở đánh giá hiệu quả, chất lượng công việc.
Về quyết toán
Công tác quyết toán là khâu cuối cùng của quá trình sử dụng kinh phí. Đây là
quá trình phản ánh đầy đủ các khoản chi và báo cáo quyết toán việc thu, chi theo
đúng chế độ báo cáo về biểu mẫu, thời gian, nội dung và các khoản chi tiêu.
Trên cơ sở các số liệu báo cáo quyết toán có thể đánh giá hiệu quả phục vụ của
chính bệnh viện, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch, đồng thời rút ra ưu, khuyết
điểm của từng bộ phận trong quá trình quản lý để làm cơ sở cho quản lý ở chu kỳ
tiếp theo, đặc biệt là làm cơ sở cho việc lập kế hoạch tài chính của năm sau.
Về thanh tra, kiểm tra, đánh giá tài chính
Thanh tra, kiểm tra tài chính trong quản lý bệnh viện công là quá trình giám
sát, đo lường, đánh giá việc thực hiện và kết quả thực hiện các hoạt động tài chính,
từ đó đưa ra các biện pháp điều chỉnh (nếu cần thiết), nhằm bảo đảm kế hoạch tài
chính của bệnh viện được thực hiện đúng như dự kiến.
Thanh tra, kiểm tra tài chính là nội dung tất yếu của quản lý tài chính, bởi vì
quá trình thực hiện kế hoạch thu chi, do các lý do khách quan và chủ quan, không
phải bao giờ cũng đúng như dự kiến.
Trong kiểm tra tài chính, công tác đánh giá là không thể thiếu. Đánh giá việc
thực hiện kế hoạch tài chính giúp nhà quản lý thấy rõ kế hoạch đang được thực hiện
đến mức độ nào, liệu có hoàn thành kế hoạch hay không, nguyên nhân tại sao, từ đó
có biện pháp động viên hay sửa chữa cũng như rút kinh nghiệm quản lý. Trong hoạt
động đánh giá thì nội dung đầu tiên là xác định hệ thống tiêu chí và chỉ số đánh giá.
Tuy nhiên các tiêu chí đánh giá quản lý tài chính hiện nay chưa thống nhất và còn
nhiều tranh luận; đối với bệnh viện công lại càng khó khăn do tính đặc thù của nó là
gắn bó hữu cơ giữa mục tiêu hiệu quả kinh tế tài chính với mục tiêu công bằng trong
cung cấp dịch vụ y tế cho nhân dân.

32

Hướng tới thực hiện đồng thời cả mục tiêu hiệu quả tài chính và mục tiêu công
bằng, hiện nay người ta thường dùng một số tiêu chí đánh giá hoạt động tài chính
của bệnh viện sau đây:
- Mức độ cân đối tài chính: tổng số thu và chi tiêu hàng năm; cơ cấu các
nguồn thu và sử dụng các nguồn thu.
- Hiệu quả các hoạt động (khám chữa bệnh, nghiên cứu khoa học): so sánh
kết quả thực tế với chi phí đã bỏ ra để đạt được các kết quả đó.
- Chất lượng chuyên môn: kinh phí đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất kĩ thuật,
công nghệ, phương pháp điều trị, nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ nhân
lực của bệnh viện.
- Hạch toán chi phí bệnh viện: liên quan đến chi phí kế toán và chi phí y tế.
- Quy mô của bệnh viện: số chuyên khoa, số giường bệnh, số bác sĩ, mức độ
tiếp cận các dịch vụ bệnh viện của nhân dân trên địa bàn.
Như vậy công tác quản lý tài chính tại bệnh viện theo hướng tự chủ muốn tốt
được, thì phải tập trung hoàn thiện ở tất cả các khâu từ lập dự toán thu – chi của
bệnh viên, đến công tác sử dụng nguồn thu của bệnh viện đều phải đạt hiệu quả cao.
1.2.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính bệnh viện công
Các yếu tố bên ngoài
Chính sách, pháp luật của Nhà nước
Trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường nhiều thành phần và hội nhập
quốc tế, Nhà nước đã có nhiều thay đổi trong hệ thống chính sách trong đó có chính
sách tài chính y tế. Những thay đổi này tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh viện
thực hiện hợp tác quốc tế, thu hút nguồn viện trợ nước ngoài cũng như tiếp cận các
tiến bộ khoa học kỹ thuật. Trong môi trường hội nhập, bệnh viện có nhiều cơ hội
trong việc hợp tác với các tổ chức y tế trong và ngoài nước, chuyển giao công nghệ
và nhận các khoản viện trợ không hoàn lại từ các tổ chức quốc tế.
Với chính sách xã hội hoá y tế, các thành phần kinh tế và các hình thức sở hữu
trong y tế trở nên đa dạng, tạo điều kiện tăng các nguồn lực xã hội để phát triển y tế.
Chính sách này cho phép các bệnh viện đa dạng hoá việc khai thác các nguồn tài chính

33

phục vụ cho công tác khám chữa bệnh của mình: xây dựng khoa khám và điều trị tự
nguyện; phát triển thành bệnh viện bán công. Chính sách xã hội hoá làm thúc đẩy cạnh
tranh giữa các bệnh viện công lập và dân lập, cũng như giữa các bệnh viện công với
nhau, đòi hỏi bệnh viện phải nâng cao chất lượng hoạt động khám chữa bệnh và hoàn
thiện quản lý tài chính theo hướng công bằng và hiệu quả hơn.
Hệ thống các chính sách y tế nói chung đều hướng tới việc củng cố và phát
triển hệ thống y tế, nâng cao chất lượng các dịch vụ y tế đồng thời đảm bảo công
bằng và hiệu quả trong công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân, đặc biệt là các chính
sách tài chính áp dụng cho quản lý bệnh viện đã tạo hành lang pháp lý cho bệnh viện
tổ chức thực hiện tốt quản lý tài chính. Chính sách viện phí và bảo hiểm y tế là hai
chính sách tài chính y tế có tác động rõ rệt nhất đến quản lý tài chính bệnh viện
công.
Về chính sách viện phí: Trước thời kỳ đổi mới, các bệnh viện được Nhà nước
bao cấp hoàn toàn, nhân dân được khám chữa bệnh miễn phí. Bước sang thời kỳ đổi
mới, nguồn NSNN không thể đảm bảo cho công tác chăm sóc sức khoẻ nên vấn đề
tài chính cho các bệnh viện càng trở nên bức xúc. Để có thêm nguồn kinh phí cho
hoạt động khám chữa bệnh, từ năm 1989 Nhà nước đã ban hành chính sách thu một
phần viện phí. Chính sách này đã tăng nguồn tài chính cho hoạt động của các bệnh
viện, góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh. Viện phí cũng là một chính
sách tăng cường sự tham gia đóng góp của cộng đồng nhất là các đối tượng có khả
năng chi trả từ đó có thêm nguồn ngân sách để tăng cường khám chữa bệnh cho
ngườinghèo.
Về chính sách bảo hiểm y tế: Bảo hiểm y tế được triển khai ở Việt Nam từ năm
1993 và trong những năm qua đã tạo nhiều thuận lợi cho quản lý tài chính bệnh viện
công. Song các loại hình bảo hiểm y tế tự nguyện chưa đa dạng, phong phú và chưa
thu hút được các đối tượng tham gia. Theo số liệu của BHXH, tính đến cuối năm
2013, tổng số người tham gia BHYT là 61,4 triệu người, đạt tỷ lệ 68,5% dân số.
Trong tổng số người tham gia BHYT, nhóm nghèo, cận nghèo chiếm tỷ lệ cao nhất
với 26%. Các đối tượng được NSNN hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần kinh phí tham

34

gia BHYT chiếm tỷ lệ 60% tổng số người có BHYT.
Trình độ phát triển kinh tế-xã hội
Tăng trưởng kinh tế những năm gần đây tương đối cao và ổn định; Cơ sở hạ
tầng phát triển mạnh mẽ; Lạm phát được kiềm chế; Đầu tư cho y tế nói chung, đặc
biệt là cho các bệnh viện tăng nhiều; Chi từ NSNN cho y tế hàng năm chiếm khoảng
trên 1% GDP; Tình trạng đói nghèo được cải thiện. Tất cả những yếu tố nói trên tạo
cơ hội tăng nguồn kinh phí cho hoạt động của bệnh viện công, có tác động tích cực
đến quản lý tài chính bệnh viện.
Cùng với sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước, trình độ dân trí và mức sống
của đại đa số nhân dân được nâng lên so với trước thời kỳ đổi mới.Nhu cầu khám chữa
bệnh, chăm sóc sức khoẻ tăng nhanh về số lượng và đòi hỏi cao hơn về chât lượng.
Như vây nguồn thu viện phí và các khoản chi của bệnh viện cũng phải tăng theo. Tuy
nhiên cùng với sự phát triển kinh tế thị trường là sự phân hoá giàu nghèo trong tầng
lớp dân cư. Theo số liệu điều tra của Tổng cục Thống kê năm 2010, mức chi phí điều
trị nội trú bình quân mỗi người một năm là 1.500.000 đồng, chiếm khoảng 10% so với
thu nhập-đây là mức chi phí quá cao. Một điều tra xã hội học của Bộ Y tế cũng chỉ ra:
chỉ có khoảng 30% người dân đủ khả năng tự chi trả đầy đủ chi phí khám chữa bệnh;
hơn 30% thuộc diện không chịu nổi mức viện phí như hiện nay.
Mặt khác, mặc dù nền kinh tế tăng trưởng tương đối mạnh song do xuất phát
điểm thấp, lại chưa thực sự vững chắc, các lĩnh vực xã hội khác như vấn đề giáo
dục, việc làm, an sinh xã hội, môi trường cũng đòi hỏi cấp bách phải chi rất nhiều,
dẫn đến đầu tư cho ngành y tế còn chưa tương xứng mặc dù đầu tư phục vụ khám
chữa bệnh cho các bệnh viện vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng đầu tư cho y tế. Do
mức sống người dân nói chung còn thấp nên khả năng thu phí để tái đầu tư mở rộng
bệnh viện công còn rất hạn chế. Việc xác định các đối tượng nghèo không có khả
năng chi trả chi phí khám chữa bệnh để thực hiện các chế độ ưu đãi còn rất khó
khăn.
Sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, đặc biệt trong lĩnh
vực y học

35

Ngày nay những tiến bộ nhanh chóng của khoa học công nghệ, đặc biệt là việc
áp dụng công nghệ cao và hiện đại trong lĩnh vực khám chữa bệnh, chẩn đoán và điều
trị đã mở ra cơ hội hiện đại hóa, phát triển bệnh viện cả về số lượng và chất
lượng.Bệnh viện nào không chú ý hoặc không có khả năng áp dụng khoa học công
nghệ thì chắc chắn sẽ trở nên lạc hậu, khó thu hút khách hàng. Xét lâu dài thì đây cũng
là một yếu tố tạo nên năng lực cạnh tranh của bệnh viện trong cơ chế thị trường.
Đối với quản lý tài chính bệnh viện công thì sự phát triển khoa học công nghệ
nói chung, công nghệ trong y học nói riêng vừa tạo cơ hội để phát triển bệnh viện,
đồng thời cũng đặt ra những thách thức trong bối cảnh thu-chi sẽ ngày càng cao
hơn, phức tạp hơn. Rõ ràng là, việc áp dụng các tiến bộ trong lĩnh vực y học và
hiện đại hoá bệnh viện đòi hỏi bệnh viện phải có nguồn tài chính đầu tư cho cả công
nghệ “cứng” (mua sắm máy móc, trang thiết bị hiện đại) và công nghệ “mềm” (đào
tạo bác sỹ, nhân viên kỹ thuật để sử dụng công nghệ hiện đại đó).
Vì vậy bệnh viện cần tranh thủ xã hội hoá, đa dạng hoá các nguồn thu trong
khuôn khổ
luật pháp, nhằm đáp ứng nhu cầu đầu tư ngày càng cao, tạo điều kiện nâng cao
năng lực của bệnh viện.
Các yếu tố bên trong
Phương hướng chiến lược phát triển của bệnh viện
Phương hướng chiến lược phát triển bệnh viện quyết định trực tiếp tới hoạt
động tài chính cũng như quản lý tài chính của bệnh viện. Do đó, bệnh viện phải xác
định được chính xác, đúng đắn phương hướng chiến lược phát triển của mình để từ
đó xây dựng các mục tiêu và giải pháp quản lý tài chính phù hợp. Mục tiêu chung
mà quản lý tài chính bệnh viện công phải hướng đến là tính hiệuquả và tính công
bằng. Tính hiệu quả nghĩa là đảm bảo thực hiện được các mục tiêu của bệnh viện
với kết quả cao nhất và chi phí thấp nhất. Do đó nó đòi hỏi phải xem xét thận trọng
các quyết định đầu tư, mua sắm và sử dụng trang thiết bị kỹ thuật, công nghệ,
phương pháp phân bổ và sử dụng các nguồn lực, hệ thống kiểm soát chi tiêu và chất
lượng dịch vụ y tế cung cấp cho nhân dân. Tính công bằng nghĩa là cung cấp dịch

36

vụ y tế đồng đều cho những người có mức độ bệnh tật như nhau, thoả mãn nhu cầu
khám chữa bệnh của người dân khi ốm đau với chi phí nhất định mà không đòi hỏi
khả năng chi trả của người bệnh là trọng tâm. Thực hiện tính công bằng trong điều
kiện nguồn NSNN cũng như các nguồn lực khác của bệnh viện còn rất hạn chế quả
là một thách thức lớn đối với quản lý tài chính bệnh viện công.
Ngày nay để đáp ứng nhu cầu về chăm sóc sức khỏe của nhân dân đang ngày
càng tăng lên trong điều kiện nền kinh tế thị trường hội nhập và toàn cầu hóa, phần
lớn các bệnh viện công ở nước ta đều xây dựng chiến lược phát triển của mình theo
hướng tăng trưởng, đầu tư tài chính cả về chiều rộng và chiều sâu.
Đội ngũ nhân lực chuyên môn
Nói cho cùng thì con người là nhân tố trung tâm và quyết định sự thành công
của bệnh viện. Đặc biệt do đặc thù của bệnh viện là cung cấp các dịch vụ phục vụ
cho chăm sóc sức khoẻ con người nên yếu tố nhân lực của bệnh viện lại càng quan
trọng. Nó đòi hỏi đội ngũ y bác sĩ, nhân viên của bệnh viện phải vừa có y đức vừa
có tay nghề chuyên môn tốt.
Trong đội ngũ nhân lực của bệnh viện thì ban lãnh đạo, các cán bộ quản lý
bệnh viện mà trực tiếp là bộ phận quản lý tài chính là những người đưa ra các quyết
định tài chính, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động và sự phát triển của bệnh
viện nói chung. Với đội ngũ cán bộ quản lý tài chính có trình độ chuyên môn
nghiệp vụ, có hiểu biết và kinh nghiệm, năng động và trung thực, là điều kiện tiền
đề để công tác quản lý tài chính của bệnh viện đi vào nền nếp và ngày càng hoàn
thiện, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính bệnh viện. Ngoài ra đội ngũ cán
bộ nhân viên làm việc ở tất cả các bộ phận khác nhau của bệnh viện, thông qua việc
thực hiện các hoạt động chuyên môn nghiệp vụ của mình, đều có ảnh hưởng đến
quá trình quản lý tài chính bệnh viện.
Quy mô phát triển và chất lượng khám chữa bệnh của bệnh viện
Ngày nay do kinh tế xã hội phát triển đòi hỏi quy mô và chất lượng khám chữa
bệnh của bệnh viện cũng phải tăng để đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng
cao và đa dạng của nhân dân cũng như để cạnh tranh với các hình thức cung cấp
dịch vụ y tế khác. Khi quy mô và chất lượng khám chữa bệnh của bệnh viện tăng lên

37

lại đòi hỏi các bệnh viện phải đầu tư mua sắm thiết bị, phương tiện hiện đại, kỹ
thuật mới, thuốc mới cũng như phải đầu tư cho đào tạo, bồi dưỡng nâng cao tay
nghề của đội ngũ nhân lực. Điều này đặt hoạt động quản lý tài chính bệnh viện
trước những thách thức mới trong bối cảnh quy mô và chất lượng khám chữa bệnh
của bệnh viện công hiện nay còn hạn chế. Tuy nhiên nếu xác định quy mô bệnh viện
phù hợp và nâng cao được chất lượng khám chữa bệnh sẽ tạo cơ sở để tăng thu nhập
và cân đối thu chi tài chính cho bệnh viện.
Văn hoá bệnh viện, đặc biệt là mối quan hệ giữa bệnh viện với khách
hàng
Trong cơ chế mới, mối quan hệ giữa bệnh viện và bệnh nhân là mối quan hệ
giữa người cung cấp dịch vụ và khách hàng sử dụng các dịch vụ đó. Mối quan hệ đó
trước hết phụ thuộc vào năng lực chuyên môn và thái độ phục vụ của đội ngũ y bác
sĩ, nhân viên bệnh viện. Khi cán bộ nhân viên bệnh viện có quan hệ tốt với khách
hàng của mình, sẽ tạo được uy tín của bệnh viện trước xã hội, tạo khả năng và xu
hướng phát triển bệnh viện trong tương lai. Với uy tín trong hoạt động khám chữa
bệnh của mình, bệnh viện còn tranh thủ được sự giúp đỡ của các tổ chức quốc tế
thông qua các dự án viện trợ không hoàn lại; hoặc liên doanh, liên kết, mở rộng hợp
tác đầu tư trong và ngoài nước. Để xây dựng văn hoá bệnh viện theo hướng phục vụ
khách hàng, bệnh viện cần có những quy định cụ thể về thái độ và hành vi ứng xử,
về y đức và về chuyên môn cho đội ngũ các y bác sĩ và nhân viên của bệnh viện,
quan tâm đến công tác giáo dục và có cơ chế thưởng phạt nghiêm minh đối với
những người vi phạm những quy định đó.

38

1.3. CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ TÀI CHÍNH BỆNH VIỆN CÔNG THEO
CƠ CHẾ TỰ CHỦ TÀI CHÍNH [13]
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý tài chính bệnh viện tại một số địa phương ở Việt
Nam [13].
1.3.1.1 Kinh nghiệm quản lý tài chính của BVĐK tỉnh Khánh Hòa
BVĐK tỉnh Khánh Hòa gồm 38 khoa phòng gồm: 9 phòng chức năng, 21 khoa
lâm sàng, 8 khoa cận lâm sàng; tổng nhân lực hiện có 1208 CNVC-LĐ (trong đó có
175 đảng viên, 156 cán bộ trình độ trên đại học, 212 cán bộ trình độ đại học) và 1
Trung tâm dịch vụ Y tế.
Năm 2011 là năm thứ năm thực hiện NĐ 43/2006/NĐ-CP tự chủ một phần tài
chính. BV chủ yếu dựa vào khoản thu từ quỹ BHYT, VP trực tiếp hoặc thu phí đồng
chi trả BHYT. NSNN chỉ cấp một phần cho hoạt động thường xuyên của bệnh viện
(năm 2011 chiếm 13.29% trong các nguồn thu).Ngoài ra, bệnh viện còn huy động
nguồn vốn từ xã hội hoá để xây dựng khu khámbệnh theo yêu cầu nhằm tăng nguồn
xã hội hóa trong việc mua sắm TTB y tế và cải tạo mở rộngbệnh viện (vì nhu cầu về
TTB y tế là rất lớn nhưng nguồn vốn của bệnh viện thì giới hạn).
Bệnh viện Khánh Hòa được sự quan tâm sâu sắc của UBND tỉnh và các ban
ngành liên quan trong công tác đầu tư trang thiết bị, cơ sở hạ tầng và định hướng
phát trỉển. Hàng năm, tỉnh vẫn cấp kinh phí thường xuyên và kịp thời, đáp ứng cho
công tác hoạt động của Bệnh viện. Ngoài ra, UBND tỉnh Khánh Hòa luôn ủng hộ và
tạo điều kiện để Bệnh viện Khánh Hòa nâng cao năng lực khám và điều trị như
công tác mua sắm máy móc phục vụ chẩn đoán, công tác đào tạo phục vụ nâng cao
kiến thức cho điều trị cũng như quản lý Bệnh viện bằng nguồn kinh phí ngân sách.
Bộ Y tế và Sở Y tế Khánh Hòa luôn tăng cường chỉ đạo công tác chuyên môn ,
cũng như giải quyết những vướng mắc trong công tác điều trị, phòng và chống
dịch…Được sự tạo điều kiện của các cấp quản lý tạo hành lang pháp lý để Bệnh
viện triển khai công tác xã hội hóa trong y tế, góp phần nâng cao hơn nữa năng lực
chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Bên cạnh đó, BV còn tổ chức hoạt động nhà thuốc bệnh viện, cho thuê mặt

39

bằng nhà xe,... Nguồn thu từ hoạt động này chiếm tỷ trọng đáng kể (năm 2015 là
31,64%).Từ khi thực hiện NĐ 43/2006/NĐ-CP ngày 25 tháng 04 năm 2006 của
Chính phủ, BV đã tăng thu tiết kiệm chi, nên khoảng chênh lệch thu chi hàng năm
cao. Từ đó bệnh viện trích quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp để mua sắm TTB,
quỹ khen thưởng phúc lợi, quỹ ổn định thu nhập và chităng thu nhập cho CBCNV.
1.3.1.2 Kinh nghiệm quản lý tài chính của Bệnh viện An Sinh
Bệnh viện An Sinh là bệnh viện tư có 150 giường bệnh và là một trong những
BVĐK hàng đầu theo tiêu chuẩn quốc tế, là nơi cung cấp dịch vụ y tế chất lượng cao.
Bằng nguồn vốn cổ phần, Bệnh viện mạnh dạn đầu tư trang bị cơ sở vật chất
và TTB hiện đại. Hệ thống cận lâm sàng dùng cho chẩn đoán được trang bị đầy đủ
như: CT scan đa lát cắt, x-quang kỹ thuật số, siêu âm màu 3 chiều, 4 chiều, siêu âm
tim, hệ thống xét nghiệm hoàn chỉnh đảm bảocho các xét nghiệm sinh hóa, huyết
học, miễn dịch… Bệnh viện sẵn sàng cung cấp phòng dịch vụ cho người bệnh và
người nhà bệnh nhân với nhiều cấp độ khác nhau tuỳ theo nhu cầu của khách hàng.
Loại hình này gần giống như loại hình bệnh viện khách sạn và hiện rất được yêu
chuộng trên thị trường. Đồng thời Bệnh viện trả lương cao nên thu hút được đội ngũ
giáo sư bác sĩ giỏi để khám và điều trị cho bệnh nhân. Ngoàira, tại Khoa Khám
bệnh, người bệnh được hướng dẫn tận tình chu đáo, luôn có nhânviên hỗ trợ tư vấn
khám bệnh, thủ tục khám bệnh, hẹn trả kết quả hồ sơ…
Bệnh viện An Sinh là một bệnh viện tư nhưng có mô hình quản lý tài chính rất
tiến bộ sovới bệnh viện công. Nếu như ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa chủ
yếu dựa vào NSNN thì Bệnh viện tư An Sinh dựa vào khuynh hướng thị trường
mạnh dạn huy động vốn đầu tư nâng caochất lượng khám chữa bệnh để thu hút
bệnh nhân và sử dụng hiệu quả nguồn thukhai thác được để tái đầu tư.
1.3.2. Bài học kinh nghiệm cho BVĐK thành phố Đồng Hới
Y tế là một ngành cung cấp dịch vụ đặc biệt, có liên quan trực tiếp đến sức
khỏe và sinh mạng của người dân do đó vấn đề cân đối giữa tính công bằng và hiệu
quả trong y tế cần hết sức coi trọng. Đảm bảo tính công bằng trong điều kiện nền
kinh tế thị trường ngày càng phát triển là vấn đề cấp bách và lâu dài. Trong khi đó

40

Cơ Sở Lý Luận Luận Văn Hoàn Thiện Công Tác Quản Lý Tài Chính Theo Cơ Chế Tự Chủ Tài Chính Tại Bệnh Viện Đa Khoa.

Cơ Sở Lý Luận Luận Văn Hoàn Thiện Công Tác Quản Lý Tài Chính Theo Cơ Chế Tự Chủ Tài Chính Tại Bệnh Viện Đa Khoa.

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Cơ Sở Lý Luận Luận Văn Hoàn Thiện Công Tác Quản Lý Tài Chính Theo Cơ Chế Tự Chủ Tài Chính Tại Bệnh Viện Đa Khoa.

Similar to Cơ Sở Lý Luận Luận Văn Hoàn Thiện Công Tác Quản Lý Tài Chính Theo Cơ Chế Tự Chủ Tài Chính Tại Bệnh Viện Đa Khoa. (20)

More from Dịch Vụ Viết Thuê Đề Tài Trangluanvan.com / 0934.536.149

More from Dịch Vụ Viết Thuê Đề Tài Trangluanvan.com / 0934.536.149 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (11)

Cơ Sở Lý Luận Luận Văn Hoàn Thiện Công Tác Quản Lý Tài Chính Theo Cơ Chế Tự Chủ Tài Chính Tại Bệnh Viện Đa Khoa.