bölmeden cıkarmada operatörlerde meydana gelen stres ve zihinsel yorgunluğununu incelenmesi.pptx

1. BÖLMEDEN ÇIKARMADA
OPERATÖRLERDE MEYDANA
GELEN STRES VE ZIHINSEL
YORGUNLUĞUN
DEĞERLENDIRILMESI
Ahmet Can FERHAT
Danışman: Prof. Dr. Tuğrul VAROL

2. Tehlike-stres-sağlık ilişkisi ile ilgili tartışmalar
çoğunlukla psikososyal tehlikelere yönelirken
fiziksel tehlikelerin neden olduğu psikososyal
etkilerin başarıyla birlikte sağlığı da negatif yönde
etkilediği gözden kaçırılmaktadır. Bu amaçla fiziksel
tehlike altında görev yapan traktör operatörlerinin
fiziksel ve fizyolojik ölçümler ile uyarıcılara
verdikleri tepkiler deri iletkenliği ve kalp hızı
değişkenliği verileri ile belirlenecektir.
TEHLİKE-STRES-SAĞLIK İLİŞKİSİ

3. Stres
Vücutta belirli biyolojik, fiziksel ve bilişsel
reaksiyonların gelişimini tetikleyen, kişiyi
anlık olarak bir tehditle veya mücadele
gerektirecek bir sorunla karşı karşıya
bırakan koşullarda ortaya çıkan durumu
ifade eder.

4. Stres Durumunda Beden de Oluşan Tepkiler
Ter bezleri çalışması artar soğuk ter boşalır.
Kalp atım sayısı artar. Kan basıncı yükselir.
Kan akışı beyine ve kaslara yönelir. Düşünce ve hafıza
keskinleşir.
Solunum sayısı artar.
Göz bebekleri büyür.
Sindirim yavaşlar, mide asidi artar.

5. Zihinsel
Yorgunluk
Analiz etme, karar alma ve
düşünme gibi bilişsel
becerilerin işlevini yitirmesi
ya da normalden çok daha
düşük bir performans
göstermesi anlamına gelir.
motivasyonu olumsuz
etkileyerek yaşam kalitesini
düşürür. Tedavi edilmeyen
zihinsel yorgunluk, zihin ve
beden sağlığı üzerinde büyük
bir etkiye sahip olabilir.

6. ÇALIŞMANIN AMACI
İş sağlığı ve güvenliği bakımından çok riskli grupta nitelendirilen ormancılık üretim
faaliyetleri (BÖLMEDEN ÇIKARMA GİBİ) fiziksel tehlike boyutunun ön plana çıktığı bir
çalışma koludur. İşyerinde stres, işin işçiden beklentisi, çevre koşulları, iş organizasyonu ve
insan ilişkileri tarafından oluşturulabilir ve stresin performans verimliliği ve sağlık üzerindeki
etkisi, bireylerin psiko-fiziksel özelliklerine, üstesinden gelme kaynaklarına ve alınan sosyal
desteğe bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Stresin tamamen ortadan kaldırılması tahayyül
edilemez, zira stres, insanın, vücudunda barındırması gereken, kimi zaman insana pozitif
değer katan bir tetikleyicidir. Bu sebeple bölmeden çıkarma çalışmalarında maruz kalınan
stresin tamamen sıfırlanması yerine, sabit tutulmaya çalışmaktadır. Aksi halde stres, çalışan
bakımından psikososyal tehlikelere, iş kazalarına sebep olabilir, işveren bakımından da (iş
veriminin düşmesi gibi) olumsuz sonuçlar doğuracaktır. Bu proje kapsamında bölmeden
çıkarma faaliyetlerinde operatörlerin stres değerlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

7. Tarım sektörü başta olmak üzere birçok sektörde
kullanım alanı bulan traktörler ormancılık üretim
faaliyetlerinde de sıkça tercih edilmektedir. Ormancılık
faaliyetleri yüzeysel olarak içerisinde koruma,
ağaçlandırma, üretim gibi faaliyetler bulunmaktadır.
Ormanların geniş alanlara yayıldığı için üretim
çalışmalarının daha hızlı ve etkili bir şekilde bu
faaliyetleri yürütmek amaçlı makine gücüne ihtiyaç
duyulmaktadır. Ormancılık faaliyetlerinden özellikle
sürütme-çekme vb. Üretim işerinde çoğunlukla tarım
traktörleri(4x2) ve orman traktörleri (4x4)
üstlenmektedir. Üretim çalışmaları en zor ve en
kapsamlı çalışmalardır.

8. Orman traktörü (4x4) Tarım traktörü(4x2)

9. Bölmeden
Çıkarma
Ormanda üretim amacına
uygun yaş ve olgunluğa
gelmiş ağaçların kesilerek
devrilmesi sonucu kesim
sahasında dağınık
durumda bulunan orman
emvalinin insan, hayvan
ve makina gücünden
yararlanarak orman yolu
kenarındaki istif ya da
depo yerlerine -kısacası
sekonder transportun
başlangıç noktalarına
taşınması işlemidir.

10. PROJE BİLGİ ÜRETİM YÖNTEMLERİ
Fiziksel tehlike altında görev yapan traktör operatörlerinin fiziksel ve fizyolojik
ölçümler ile uyarıcılara verdikleri tepkiler deri iletkenliği ve kalp hızı
değişkenliği verileri ile belirlenmiştir. Bu kapsamda Türkiye genelinde yüksek
odun hammaddesi üretim kapasitesine sahip olan Zonguldak Orman Bölge
Müdürlüğü içerisinde Bartın Orman İşletme Müdürlüğü bünyesindeki Günye
ve Amasra Orman İşletme şefliklerin de çalışma gerçekleştirilmiştir. Söz
konusu tespitlerin gerçek dünyada ve fiziksel tehlike bulunduran iş kolunda
yapılacak olması önemlidir. Beşi tarım traktörü, beşi ise orman traktörü olmak
üzere 10 sağlıklı ve yaşları 22 ile 53 arasında değişen operatörler üzerinde
tespitler yapılmıştır. Farklı ürün çapı, operatör deneyimi ve ekipman çalışma
koşullarını oluşturmaktadır. Böylece elde edilecek verilerin değişkenler
bakımından kıyaslanabilmesi iş zenginleştirilmesine ve organizasyonuna
katkıda bulunmuştur. Toplanan veriler galvanik deri tepkisi (GSR),
elektrokardiyografi (EKG) ve nabız değerlerinden oluşmaktadır.

11. MATERYAL

12. Adı- SOYADI YAŞ TECRÜBE (YIL) TRAKTÖR
ÇEKERİ
ODUN ÇAPI
(CM)
TRAKTÖR
MARKASI
Traktör yaşı
Kemal KİBAR 23 5 4X4 38 CM HATTAT 11
Ercan GÜLENÇ 22 4 4X4 32 CM HATTAT 11
Kutay GÜLENÇ 22 2 4X4 36 CM HATTAT 11
Erdal Kabakçı 51 32 4X2 34 CM SAME 8
Okan AKSOY 44 20 4X2 52 CM HATTAT 17
Muzaffer
KABAKÇI
53 31 4X2 44 CM SAME 9
Mustafa
BAŞTÜRK
40 20 4X2 50 CM SAME 9
Mustafa GÜNEŞ 53 27 4X4 32 CM KUBATO 6
Ersin ÖZTÜRK 37 7 4X4 3 ADET 34CM NEWHOLLAND 4
Uğur ÖZMEN 37 10 4X2 36CM NEWHOLLAND 4
Operatör bilgileri

13. Galvanik deri tepkisi (GSR)
(GSR); Galvanik cilt cevabını ifade eden GSR cildin elektriksel
iletkenliğindeki değişikliklerden kaynaklanan bir çeşit
tepkidir. Cildin elektriksel özelliklerindeki küçük değişimler
parmaklara takılan elektrotlar yardımıyla ölçülür Bu fizyolojik
değişiklikler, kişinin stres ve rahatlama gibi psikolojik
durumundaki değişikliklerden kaynaklanmaktadır. Derinin
elektriksel direnci zihinsel, fiziksel ve duygusal uyarılmalarla
hızlı bir şekilde dalgalanır. Cilt ileti kendi elektrotlar
aracılığıyla cilde sabit bir voltaj uygulanarak ve akan akım
miktarının ölçülmesiyle saptanmaktadır deri iletkenliği veya
elektro dermal aktivite cevabı olarak bilinen galvanik deri
tepkisi stresin güvenilir bir göstergesidir Cilt iletkenliğe
genellikle duygusal süreçlerin ve duygusal uyarılmanın bir
göstergesi olarak kullanılır.

14. GSR verilerinin okunması
GSR verileri elde etmek için parmağa takılan cihaz ile cildin elektriksel iletkenliğindeki
değişikliklerden kaynaklanan bir çeşit tepkidir. Bu değişiklikleri saniyede 18 tane sayısal veri
olarak bluetooth üzerinden telefonda bulunan uygulamaya göndermesi sonucu alınmaktadır. Bu
veriler operatörler işe başlamadan önce , iş sırasında ve iş yapıldıktan sonra olarak alınmıştır. Bu
verilerde yüksek sayılar stres olmadığını, düşük sayılar ise stres yaptığı anlamına gelmektedir.
Saat
Gsr(sayısal
veriler)
15:16:17.255 188
15:16:17.316 170
15:16:17.376 167
15:16:17.415 165
15:16:17.460 160
15:16:17.518 159

15. OPERATÖRLERİN SÜRÜŞ SIRASINDA GSR DEĞERLERİ
1.operatör 2.operatör 3.operatör 4.operatör 5.operatör 6.operatör 7.opertör 8.opertör 9.operatör 10.operatör
1.sn 194,7333333 1.sn 138,8333333 1.sn 129,2 1.sn 151,4 1.sn 194 1.sn 165 1.sn 163,26667 1.sn 141,5 1.sn 125,25 1.sn 186,44444
2.sn 196,5263158 2.sn 138,9473684 2.sn 128,0526316 2.sn 151,2105263 2.sn 194,15 2.sn 165,5882353 2.sn 164,63158 2.sn 142,21053 2.sn 125,9 2.sn 187,63158
3.sn 198,4 3.sn 138,8 3.sn 127,7 3.sn 150,4736842 3.sn 193,6315789 3.sn 166,3684211 3.sn 164,73684 3.sn 141,65 3.sn 125,63158 3.sn 187,84211
4.sn 198,5789474 4.sn 138,8947368 4.sn 128,9473684 4.sn 150,45 4.sn 193 4.sn 166,5 4.sn 166 4.sn 140 4.sn 126,57895 4.sn 187,5
5.n 197,8421053 5.n 138,2777778 5.n 130,2105263 5.n 150,1578947 5.n 192,2105263 5.n 168,1578947 5.n 164,63158 5.n 140,31579 5.n 126,4 5.n 187,5
6.sn 198,2105263 6.sn 138,85 6.sn 128,4 6.sn 149,5 6.sn 192,75 6.sn 167,55 6.sn 165,45 6.sn 142 6.sn 127,31579 6.sn 186,89474
7.sn 198,3684211 7.sn 138 7.sn 127,8421053 7.sn 149,2666667 7.sn 194,7368421 7.sn 166 7.sn 166,15789 7.sn 142,05263 7.sn 126,73684 7.sn 186,7
8.sn 198,3 8.sn 138,35 8.sn 127,75 8.sn 149,6 8.sn 195,6 8.sn 166,2105263 8.sn 166,15789 8.sn 142,35 8.sn 127 8.sn 187,10526
9.sn 196,8947368 9.sn 138,9473684 9.sn 127 9.sn 150 9.sn 194,5789474 9.sn 168,75 9.sn 167,66667 9.sn 144,21053 9.sn 127,33333 9.sn 181,36842
10.sn 194 10.sn 138,8421053 10.sn 127,4210526 10.sn 151,7368421 10.sn 195,25 10.sn 165,4736842 10.sn 166,10526 10.sn 141,47368 10.sn 125,73684 10.sn 178,2
11.sn 194,1578947 11.sn 139,3157895 11.sn 128,952381 11.sn 151,1578947 11.sn 195,1578947 11.sn 166,6315789 11.sn 166,05 11.sn 139,25 11.sn 126,95 11.sn 165

16. Elektrokardiyo
grafi (EKG)
Elektrokardiyografi, kalp
kasının ve sinirsel iletim
sisteminin çalışmasını
incelemek üzere kalpte
meydana gelen elektriksel
faaliyetin kaydedilmesi
işlemidir. Bu kayıt ile elde
edilen grafiğe
elektrokardiyogram,
kullanılan alete de
elektrokardiyograf denir.

19. Kalp Hızı
Değişkenliği (HRV)
Kalp atış hızı değişkenliği, kalp atışları
arasındaki zaman aralığındaki değişimin
fizyolojik olgusudur. Vuruştan atıma
aralıktaki değişimle ölçülür. Kullanılan
diğer terimler arasında "döngü uzunluğu
değişkenliği", "R-R değişkenliği" ve "kalp
periyodu değişkenliği" yer alır. HRV’nin
belirlenmesinde ilk basamak EKG'de
ölçülen ardışık R dalgalarının analizidir.
EKG kayıtları alındıktan sonra istatistiksel
metotlar kullanılarak HRV parametreleri
hesaplanabilmektedir

20. BULGULAR
KALP HIZI DEĞİŞKENLİKLERİ
Değişim:23 msn Değişim: 58 msn

21. Değişim:59 msn Değişim:77 msn

22. Sonuç
◦ Elde edilen veriler doğrultusunda ormancılık faaliyetlerinde üretim işlerinde(
sürütme sırasında) görev alan traktör operatörleri üzerinde fizyolojik ölçümler
yapan aletler yardımı ile alınan veriler doğrultusunda meydana gelen değişiklikler
ölçülmüştür . Fiziksel tehlike boyutunun fazla olduğu sürütme sırasında
operatörlerde meydana gelen değişiklikler karşılaştırarak bir sonuca varılmıştır. Elde
edilen GSR ve HRV verilerinden operatörlerin iş sırasında sterse girdiği (kalp atış
değerlerinin arttığı, nabız aralıklarının ve deri tepkisi sensör verilerinin azaldığı)
anlaşılmaktadır. Projemizde tecrübe- ağaç capı-traktör özelliklerine göre istatiksel
çalışmalar yapıldıktan sonra projemiz son bulacaktır.

23. BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM