1. 48
còn mômen M của động cơ điện tác dụng ngược chiều quay, là mômen hãm.
Nếu ở chế độ không tải (Iư=Iư0) nhờ có mômen quay bên ngoài làm tăng tốc độ
của động cơ, thì ban đầu đạt đến chế độ Iư=0, còn sau đó Iư bị đổi chiều, máy chuyển
sang làm việc ở chế độ máy phát điện (góc phần tư thứ hai trên hình 4.14b).
Khi trị số Rf càng lớn, tốc độ quay n càng nhỏ, và hiệu suất động cơ điện càng
thấp.
4.4.2. Động cơ điện một chiều kích từ nối tiếp
4.4.2.1. Đặc tính tốc độ và đặc tính cơ tự nhiên
Ở động cơ điện một chiều kích thích nối tiếp có It=Iư=I, nên có thể viết
 = k I (4.19)
trong đó
k - hệ số phụ thuộc vào tải, có giá trị không đổi khi I<Iđm và bắt đầu bị giảm đi
một ít khi I>(0,80,9)Iđm do mạch từ bão hoà.
Đối với động cơ điện một chiều kích thích nối tiếp ta có:
IkC
IR
IkC
U
n
e
u
e 
 (4.20)



k
CIkCICM MMM
2
2 
 (4.21)

kC
R
MkC
UC
n
e
u
e
M
 (4.22)
Đặc tính tốc độ của động cơ điện kích thích nối tiếp I=f(n) rất mềm, có dạng
hypebon như trên hình 4.15. Khi k=const, đặc tính I=f(n) có dạng đường nét đứt. Khi
dòng điện I nhỏ, tốc độ động cơ điện tăng lên rất lớn, không cho phép. Vì vậy, không
cho phép để động cơ điện kích thích nối tiếp làm việc không tải hoặc có thể rơi vào
tình trạng làm việc không tải (chẳng hạn không được dùng bộ truyền đai hoặc ly hợp
ma sát... để truyền động cho máy công tác từ loại động cơ điện này). Thông thường chỉ
cho phép động cơ điện kích thích nối tiếp làm việc với tải tối thiểu P2=(0,20,25)Pđm.
Hình 4.15. Đặc tính tốc độ tự nhiên của động cơ điện một chiều
kích thích nối tiếp.
Chỉ những động cơ điện kích thích nối tiếp có công suất rất nhỏ (cỡ vài chục
W) mới cho phép chạy không tải.
Đặc tính cơ tự nhiên của động cơ điện kích thích nối tiếp M=f(n) xác định theo
biểu thức (4.22) được biểu diễn bằng đường 1 trên hình 4.15.