1. 46
thay đổi tốc độ quay n ở động cơ điện kích thích song song khi tải thay đổi từ không
tải (Iư=Iư0) đến tải định mức (Iư=Iư.đm) là rất nhỏ, bằng (28)%nđm. Đặc tính có sự suy
giảm tốc độ nhỏ như vậy được gọi là đặc tính cứng. Động cơ điện kích thích song song
có đặc tính cứng được sử dụng trong các thiết bị yêu cầu tốc độ quay duy trì gần như
không đổi khi tải thay đổi (máy cắt gọt kim loại...).
4.4.1.2. Điều chỉnh tốc độ quay bằng cách giảm từ thông:
Phương pháp điều chỉnh tốc độ bằng cách giảm từ thông  là phương pháp
tiện lợi, phổ biến và kinh tế nhất. Tính kinh tế thể hiện ở chỗ: khi tiến hành điều chỉnh
ở mạch kích thích (dòng điện kích thích chỉ bằng (110)% dòng điện định mức phần
ứng) tổn hao khi điều chỉnh rất nhỏ, vì vậy hiệu suất động cơ khi điều chỉnh vẫn được
duy trì cao.
Các động cơ điện được tính toán để làm việc ở chế độ định mức có trị số  là
lớn nhất, nghĩa là có tốc độ quay n là nhỏ nhất. Vì vậy, trên thực tế chỉ có thể điều
chỉnh tốc độ bằng cách giảm từ thông  nhờ tăng điện trở điều chỉnh rđc trong mạch
kích thích.
Hình 4.13. Đặc tính cơ và đặc tính tốc độ của động cơ điện
một chiều kích thích song song khi điều chỉnh tốc độ
bằng cách giảm từ thông .
Khi không có điện trở phụ trong mạch phần ứng Rf=0 và U=const, ở các trị số
từ thông <.đm khác nhau nhận được các đặc tính tốc độ Iư=f(n) và đặc tính cơ
M=f(n) có dạng như trên hình 4.13. Đường đặc tính dưới cùng 4 ứng với từ thông
=.đm, là đặc tính cơ (hay đặc tính tốc độ) tự nhiên của động cơ điện. Khi càng
giảm từ thông, tốc độ không tải lý tưởng n0 càng lớn và đặc tính càng mềm hơn.
Tất cả các đặc tính tốc độ Iư=f(n) cắt trục hoành (n=0) tại cùng một điểm có
dòng điện Iư rất lớn, bằng: Iư=U/Rư. Còn các đặc tính cơ M=f(n) cắt trục hoành tại các
điểm khác nhau.
Giao điểm của các đặc tính nói trên với đặc tính mômen cản MC=f(n) (đường
nét đứt đậm nét trên hình 4.13) sẽ xác định trị số tốc độ quay n ở chế độ làm việc xác
lập của động cơ điện. Do điều kiện đổi chiều khống chế, ở các động cơ điện kiểu thông
thường cho phép điều chỉnh tốc độ bằng cách giảm từ thông trong phạm vi 1:2. Cũng
có các động cơ điện được chế tạo ra cho phép điều chỉnh tốc độ quay bằng cách giảm
từ thông trong phạm vi 1:5 hoặc thậm chí 1:8, nhưng khi đó phải dùng thêm một số
biện pháp để hạn chế điện áp cực đại giữa các phiến góp (tăng khe hở không khí, dùng
cuộn bù..v.v...) làm cho động cơ được chế tạo ra sẽ đắt hơn.
Giao điểm của các đặc tính nói trên với đặc tính mômen cản lúc không tải
M0=f(n) sẽ xác định điểm làm việc không tải của động cơ điện [M=M0 (Iư=Iư0)] nằm ở
bên phải gần sát trục tung trên hình ….