1. N DËRMJETËSIM NË KUSHTE TË
KONFLIKTEVE NDËRETNIKE
Violeta Petroska-
Beshka
Safet Ballazhi

2. S JELLJA NË MES TË PALËVE TË KONFRONTUARA
sjellje sjellje
interpersonale ndërgrupore
(flas me (flas me
Afrimin/Zoranin) Shq/Maq)
(1) Ndarje në „NE“ dhe „JU“/„ATA“
(2) Sa të gjithë „mendojnë“ njëlloj (tradhtarë?)
(3) Shprehje stereotipesh dhe paragjykimesh
negative për të „tjerët “
Tajfel (1978)

3. D OMETHËNIE TË IDENTITETEVE

4. Т EORIA E IDENTITETIT SOCIAL
identiteti arritje
personal personale
Nevoja për vlerësim pozitiv të vetvetes vetë-
respektim
lartësimi
identitete i
grupore grupit të vet
nënçmimi
i grupeve
të „tjera“
Tajfel & Turner (1986)

5. N EVOJA PËR NËNÇMIM
TË GRUPEVE TË „TJERA“
SHPIEN DERI NË FORMIMIN
DHE RUAJTJEN E STEREOTIPEVE DHE
PARAGJYKIMEVE NEGATIVE
 paragjykimet kanë komponentë emocionale –
veprimi racional rrallë herë ndihmon
 më lehtë vërehen te të tjerët
sesa te vetëvetja

6. TIFOZAT NË
GARË FUTBOLLI
Identifikimi i lartësimit të grupit të „vet“ dhe nënçmimit të
grupit „tjetër“

7. K UR KA ÇËSHTJE NDËRETNIKE ?
 Kur lënda e çështjes ka të bëjë së paku me dy
etnikume
(psh.: përdorimi i gjuhës, përdorimi i simboleve të
bashkësive etnike, aplikimi i dispozitave për
përfshirje të drejtë...)
 Kur lënda e çështjes ka rëndësi të veçantë së paku
për një etnikum
(psh.: ndërtimi apo shfrytëzimi i ndonjë
infrastrukture të caktuar, zgjidhje të trafikut lokal,
shfrytëzimi i ujrave, ...)
 Kur palët e konfliktit janë njerëz me përkatësi të
ndryshme etnike

8.  Nivele të transferimit të konfliktit
konflikt ndërkombëtar
konflikt mes shteteve në rajon
konflikt në nivel të shtetit
konflikt mes bashkësive
konflikt mes grupe individësh
konflikt mes individësh

9. RRAHJE NË MES TË
NXËNËSVE TË
SHKOLLAVE TË MESME
• A është konflikti interpersonal apo intergrupor?
• Në cilin nivel ka filluar dhe në cilin transferohet?

10. Ç KA JANË KONFLIKTET INTERGRUPORE ?
sjellje
destruktive
e dukshme
e padukshme
qëndrime dhe kundërthënie
supozime
mospërputhje e
stereotipe dhe qëllimeve
paragjykime

11. N GA KONFLIKTI DERI NË DHUNË
dhunë
(sjellje)
ndarje konflikt i
(qëndrime dhe pazgjidhur
supozime) (kontadiktë)

12. KOMPONENTA TË KONFLIKTIT INTERGRUPOR
objektive
objekt i vni
komponent i subjektive
subjekt i vni
(percepcione kanosjesh ndaj
kom ponent i
identitetitndi vi dualapo kolektiv
(i individual ni
dhe/ose ndaj mirëqenies)
i kol ekt i vni )

13. GJUHA E KOMUNIKIMIT
GJATË SEMINARIТ
grupe të vogla:
1. Identifikimi i supozimeve dhe kundërthënieve
2. Zbulimi i nevojave/interesave të vërteta

14. P ARIME ETIKE NË NDËRMJETËSIM (1)
kompetencë
 shkathtësi dhe dituri përkatëse të fituara nëpërmjet të
trajnimeve dhe praksës së supervizuar
 përmirësim i pamvarur në kontinuitet
 obligim moral për tu tërhjekur nëse në ndonjë situatë
konkrete nuk ndjehen kompetent sa duhet
paanshmëri
 neutral – nuk merr anën e askujt, sado që ti duket se
njëra nga palët ka të drejtë apo është më pak e
fuqishme

15. P ARIME ETIKE NË NDËRMJETËSIM (2)
besueshmëri
 gjithëçka që ndodh gjatë ndërmjetësimit duhet
medoemos „të mbesë atje“ – as ndërmjetësi, as palët
e konfrontuara nuk guxojnë të flasin për atë që ka
qenë e shpalosur gjatë ndërmjetësimit
 kur ndërmjetësi takohet me njërën prej palëve në
takim të veçantë duhet të ketë kujdes mos të
transmetojë informata për të cilat nuk ka marrë
pajtueshmëri eksplicite nga pala tjetër.

16. P ARIME ETIKE NË NDËRMJETËSIM (3)
mosshkaktimi i dëmit
 ndërmjetësi është i obliguar të punojë në interes të
mirëqenies të të dyja palëve në konflikt/çështje
 nuk u shkakton dëm palëve dhe nuk u lejon të
shkaktojnë dëm njëri tjetrit ose vetvetes
(psiqik/fizik/material)

17. P ARIME ETIKE NË NDËRMJETËSIM (4)
pamvarësi
 ndërmjetësi duhet të mos lejojë që ndonjë
(individ, grup, institucion etj.) të ndikojë në
procesin apo në përfundimin
përkushtim
 ndërmjetësi përherë duhet të punojë duke
dhënë gjithëçka nga vetja në interes të sigurimit
të zgjidhjes, sa më shpejt që është e mundur dhe
sa më me kualitet

18. XHAMI
apo
KISHË
grupe të vogla:
Identifikim i reziqeve të mundshme ndaj parimeve etike gjatë
ndërmjetësimit të konflikteve ndëretnike

19. R IZIQE NDAJ PARIMEVE ETIKE
Dalin nga përkatësia etnike e ndërmjetësit
 mosndjeshmëri për nevojat e palës „tjetër“ – të
kujdesurit kryesisht për nevojat e palës së
„vete“
 dhënia e informatave të besueshme në takimet
e veçanta me palën e „vete“
 të lejuarit i ndikimit të autoriteteve nga pala e
„vete“
 përfaqësimi i agjendës së palës së „vete“

20. S FIDAT E NDËRMJETËSIMIT
1. Supozimet me të cilat vijnë palët
2. Shtrembërimi i inormatave të cilat i japin palët (me
apo pa vetëdije)
3. Asimetri në fuqi të palëve
(e dukshme apo e fshehur)
4. Përputhje e ndonjë cilësie të ndërmjetësit me
ndonjë cilësi relevante të njërës nga palët
5. Kushtet fizike në hapësirën (ndërhyrje, zhurmë
plotësuese, aranzhmani i të ndenjurit)
6. Ngjarje nga konteksti më i gjërë që janë jashtë
kontrolës të ndërmjetësit ose të palëve

21. S FIDAT E NDËRMJETËSIMIT NË ÇIFTE
 kur nuk njihen paraprakisht...
 kur nuk komunikojnë njëlloj si me palën e
„vete“ ashtu edhe me palën „tjetër“ ...
 kur nuk tregojnë senzitivitet për nevojat e
palës „tjetër“ ...
(psh: parafrazimin e njërës palë e bën
ndërmjetësi nga e „njëjta“ palë)
 kur në takimet e veçanta me palën e „vete“
marrin anë...

22. XHAMI
apo
KISHË
Identifikimi i sfidave reale gjatë ndërmjetësimit
të konflikteve ndëretnike

23. F AZA TË NDËRMJETËSIMIT (1)
1. Krijimi i atmosferës për ndërmjetësim
 Fillohet me një prezantim hyrës – për të krijuar
atmosferë besimi dhe bashkëpunimi gjatë tërë
kohës përderisa zgjat procesi
 Elemente të prezantimit hyrës janë:
- të prezentuarit
- spjegimi i rolit të ndërmjetësit
- spjegimi i rrjedhës së procesit
- bëhen me dije rregullat e sjelljes

24. F AZA TË NDËRMJETËSIMIT (2)
2. Definimi i çështjeve kontestuese
 Dëgjohet secila palë veçmas për të marrë sa më
shumë informata për çështjen/konfliktin nga
perspektiva e palëve kundërshtuese
 Sipas nevojës, ndërmjetësi mund të caktojë
edhe takime me vetëm njërën nga palët
 Nëse identifikohen më shumë çështje
kontestuese, ato rradhiten sipas prioritetit dhe
zgjidhen një nga një

25. F AZA TË NDËRMJETËSIMIT (3)
3. Kërkimi i zgjidhjeve
 Ndërmjetësi i nxit palët të propozojnë zgjidhje të
mundshme të konfliktit, por duke mos i
vlerësuar
 Ndërmjetësi ofron ide të veta vetëm nëse palët
nuk ia dalin që të ofrojnë zgjidhje konstruktive

26. F AZA TË NDËRMJETËSIMIT (4)
4. Arritja e pajtueshmërisë
 Ndërmjetësi u ndihmon palëve ti vlerësojnë
zgjidhjet e mundshme dhe ta zgjedhin atë që e
llogarisin për të më mirën (i plotëson
nevojat/interesat e të dyja palëve)
 Rekomandohet që zgjidhja e zgjedhur të
vërtetohet me marrëveshje të nënshkruar mes
tyre

27. XHAMI
apo
KISHË
Simulim i
ndërmjetësimit në çifte