Omgaan met geadviseerden van Rovers

1. “ Wiens Europa wint?” Drie scenarios’s van de Europese samenleving Joop de Vries Netwerk Toekomstverkenning Den Haag, 8 juni 2007

2. Enkele overwegingen: De mensen staan centraal (het “Europa van de burgers”) Segmenteren is noodzaak Elk individu is ‘samenhangend’ Toekomst bouwt voort op verleden en heden De multi-dimensionale werkelijkheid Iedereen heeft zijn eigen waarden en wereldbeeld Dit wordt de “people’s century”

3. Elk besluit tot het nemen van actie gaat uit van bepaalde aannamen met betrekking tot de toekomst. Het is de rol van toekomst-onderzoek om die aannamen expliciet te maken. Willis Harman, “ An incomplete guide to the future” (1979)

4. Scenario’s zijn instrumenten die ons helpen onze ideeen over mogelijke toekomstbeelden te ordenen * Scenario’s geven uitdrukking aan meervoudige perspectieven van een complexe werkelijkheid

5. Kernbegrip: De “mental map” van de wereld om ons heen - die beschrijft hoe de wereld functioneert, en de wereld logisch en samenhangend maakt Steeds nieuwe signalen bevestigen de “mental map” - signalen die niet passen, worden genegeerd Wie succes heeft in het leven, gelooft in de juistheid van zijn “mental map” en neemt geen beslissingen die daar niet in passen

6. Een eensgezind team. De verkeerde conclusie.

7. Managers met een correcte “mental map” van de wereld om hen heen, nemen betere beslissingen en hebben vaker ‘geluk’

8. Een concreet voorbeeld De toekomst verkennen – twintig jaar geleden

9. Een feit dat incorrect wordt waargenomen richt meer schade aan dan een foutieve voorspelling Vrij naar Paul Valery

10. 1986 De internationale olieprijs stort in van $ 35 naar $ 12 per vat binnen twee jaar De toekomst verkennen – twintig jaar geleden

11. In de eerste tien jaren na de eerste olie-crisis (1973): het einde van het olie-tijdperk werpt zijn schaduw vooruit

12. 1986 : de olieprijs stort in (1985 dollars) 1986

13. Na het instorten van de internationale olieprijs : Wat nu ? Waarom was het gebeurd ? Hoe had dit kunnen gebeuren ? Welke gevolgen heeft de lage prijs ? Hoe zal het prijsverloop in de komende jaren zijn ? Inventariseer meningen en inzichten

14. Saudi-Arabie wilde OPEC-discipline herstellen Een niet te hoge en niet te lage prijs is in OPEC’s belang OPEC is in staat de balans van vraag en aanbod te reguleren Na enkele jaren zal OPEC de markt weer rationeel “besturen” Vanaf dat moment blijft de prijs binnen een bepaalde bandbreedte “ Managed Market” 1

15. Olie is een “commodity” en wordt als zodanig verhandeld Een klein tekort leidt tot “crisis”, een klein overschot tot forse prijsdaling Dat geldt ook voor producten die onmisbaar zijn De wereldwijde schommelingen worden steeds heftiger Geen enkele partij kan deze markt overheersen : ‘varkenscyclus’ “ Roller Coaster” 2

16. De economie wordt steeds minder energie-intensief De vraag naar olie stijgt langzamer dan verwacht (betere efficiency etc) Betere productiemethoden houden productie op peil bij lage prijzen Concurrentie van andere energiebronnen neemt toe De wereld raakt niet meer in paniek zoals in 1973 en 1979 “ No Recovery” 3

17. 1 2 3 Drie “mental maps” / Drie scenario’s / Drie strategieen “ Managed Market” “ Roller Coaster” “ No Recovery”

18. Conclusie Olieprijs-scenario’s Alle denkbare inzichten verzameld Aannamen (‘mental maps’) expliciet gemaakt Cijfers zijn toelichting op ‘het verhaal’ Gemeenschappelijke taal (debat over waarschijnlijkheid) Geen consensus maar wel gemeenschappelijk beleid Voortdurend nieuwe signalen With the benefit of hindsight : No Recovery bleek gevolgd te worden tot einde jaren ’90 Zonder dit scenario zouden meer dure projecten goedgekeurd zijn

19. Tweede voorbeeld : scenario’s na 9/11 “ De toekomst van terrorisme” 1 Daders van deze misdaad met extreme hardheid straffen ‘ war on terror’ - overal opjagen waar je hen en hun helpers kunt vinden en uiteindelijk gaat dat lukken (bv RAF, IRA) 2 De wereld van Islam zal echt actie moeten nemen (zo niet dan is achterstand niet in te halen, en wordt steeds gevaarlijker) en dat doet ze ook 3 Dit was de apotheose van een jarenlang smeulend vuur we zijn gedwongen deze realiteit onder ogen te zien, als deel van globalisering Bestrijd eerst terroristen maar daarna het terrorisme (“Niet de wereld die we kennen”)

20. Het “derde scenario” “ No Recovery” > zwakke OPEC, geen paniek, inventieve industrie “ Niet de wereld die we kennen” > Wereld van G8 en Davos is over zijn hoogtepunt “ Realism and Restraint” > energie/economie modellen kloppen niet, verzadiging Duurzaamheid : de samenleving gelooft in “technical fix” Recruteren van jong talent : “de facto vrijwilligers” Mobiele telefoon : nuttig maar voorkeur voor minimaal gebruik Navigatie-apparatuur : niet in auto inbouwen Woningen : de klant is koning en stelt eisen Maastricht : gedwongen tot “Regout” Europese samenleving : ?

21. Stelling : De toekomst van de Europese samenleving wordt uiteindelijk bepaald door wat de mensen willen

22. Leiderschap De burgers De consumenten Leiders leiden Leiders volgen De toekomst wordt uiteindelijk bepaald door wat de mensen willen “ Spin” Media Systemen Incentives Verkiezingen, Interactive TV, Enquetes, Focus groepen, Blogs, Reclame, etc.

23. Leiderschap De burgers De consumenten Leiders leiden Leiders volgen De toekomst wordt uiteindelijk bepaald door wat de mensen willen  Wat willen de mensen ?

24. Sociaal-cultureel onderzoek “ Sinus Milieus” sinds 1975 Momenteel in 15+ landen Identificeren van maatschappelijke frontlijnen Ondervraag statistisch relevante doorsnede van de bevolking Per “trend” of kenmerk 3-5 “items” in de enquete Scores per respondent met elkaar correleren Bereken afstanden van 30-40 sociaal-culturele trends Identificeer clusters van respondenten waarvan waarden, aspiraties, prioriteiten, en wensen bekend zijn Resultaat: een “kaart” van de samenleving

25. De Sinus-Milieus ® (Duitsland) Experimentalisten 7% Moderne Performer 8% Konsum-Materialisten 11% Bürgerliche Mitte 16% Traditionsverwurzelte 15% Etablierte 10% Postmaterielle 10% DDR- Nostalgische 6% Hedonisten 11% Hoog Middel Laag Sociale status Grondwaarden A Traditionele waarden Plichtsbesef en orde C Tweede modernisering Netwerken, virtueel 3 2 1 B Eerste modernisering Consumptiesamenleving Konservative 6%

26. “ Burgerlijke middenlaag” (in Duitsland : 16%) Wereldbeeld De samenleving verandert steeds sneller. Men moet oppassen niet de aansluiting te verliezen, maar ook niet met alle trends meelopen. Dus modern zijn maar met mate, traditie handhaven maar niet ouderwets zijn, succes hebben maar ook zekerheid. Voorzichtig overnemen wat je om je heen ziet. Aanpassen aan de regels van anderen. Zelfbeeld : De burger - normaal, met opleiding, modern en geliefd Grenzen trekken Afstand houden tot experimenten en extremen, maar ook tot degenen die achterop lopen en niet mee kunnen komen Leitmotiv “ meedoen”, sociale erkenning door vooruit te komen, harmonie nastreven Uitstraling Vriendelijk, sympathiek, menselijk, onopvallend, redelijk modern, “doe maar gewoon”

27. “ Traditiegetrouwen” (In Duitsland : 15%) Wereldbeeld Hierarchiek wereldbeeld, gepaard gaande met gevoel van onmacht en fatalisme. Het beste uit de beschikbare mogelijkheden halen. Aanpassen op straffe van uitstoting. Tevens een onkritische verdediging van de status quo, datgene doen waarvoor men beloond wordt, en sancties voorkomen. Zelfbeeld : De kleine man, die voor een dubbeltje geboren is. Maar ook de fatsoenlijke en eerlijke burger. Trots op aanpassingsvermogen, en op wat men voor zijn gezin bereikt heeft. Materiele welstand leidt tot erkenning. Grenzen trekken Geen experimenten, vermijden van subcultuur en het excentrieke Leitmotiv Zoeken naar rust en geborgenheid, terugtrekken in een stabiele, harmonische, gezellige omgeving. Harmonie en gemoedelijkheid als ideaal. moraal van bescheidenheid, orde en plicht. Uitstraling Huiselijke nostalgie en het ideaal van harmonie

28. Automerken (Oostenrijk, 2003) © Sinus Sociovision 2003 Konsumorientierte Arbeiter 10% Etablierte 10% Experimentalisten 5% Postmaterielle 9% Hedonisten 12% Bürgerliche Mitte 19% Moderne Performer 8% Konservative 6% Ländliche 7% Traditionelle 14% hoog middel laag Sociale status Grondwaarden A Traditionele waarden Plichtsbesef en orde C Tweede modernisering Netwerken, virtueel 3 2 1 B Eerste modernisering Consumptiesamenleving Citroen Audi BMW O p e l Renault Fiat Peugeot Mercedes Mer- cedes VW Golf VW Passat Mazda Honda 323/626 Toyota Mazda MX5 Nissan Mitsu- bishi F o r d

29. Naar het getal “3” 2 is polariserend, een-dimensionaal 4 is te veel om mee te werken 3 is het optimum ( these, anti-these, en ‘lateraal’) (geen verleiding om 4 quadranten te vullen)  van 10-12 Milieus naar drie “sociale culturen”

30. Een eerste “maatschappelijke cultuur” is betiteld als “ Doorzetters” 1

31. “ Doorzetters” Positief Ambitie Het gaat om het winnen Pragmatisme Efficiency Competitie Beste, eerste, grootste Innovatief Risico nemen Volhouden Groei Nooit genoeg Macht Meritocratie ‘ Stick and carrot’ Voor mij of tegen mij Doel heiligt de middelen Verdeel en heers ‘ Fait accompli’

32. Signal scenario 1 Signal scenario 1 Iedereen heeft zijn succes in eigen hand

33. “ Finally, Germany starts moving” “ Americans teach Europe how to compete” “ European shareholders waking up” Headlines, Business Week Van toepassing op mensen en landen :

34. Als het goed gaat, gaat het steeds beter

35. “ Buiten de gebaande paden”

36. (Phantasialand) “ Having a good time”

37. Doorzetters Geen woorden maar daden Niet geschoten is altijd mis Wie niet waagt, die niet wint Stilstand is achteruitgang Help uzelf, zo helpt U God De aanval is de beste verdediging Tijd is geld Geld stinkt niet Zaken zijn zaken Eerst zien, dan geloven Kennis is macht Iedereen heeft zijn prijs Wiens brood men eet, diens woord men spreekt Het doel heiligt de middelen Zachte heelmeesters maken stinkende wonden “ Nice guys finish last”

38. De tweede “maatschappelijke cultuur” : “ Lotgenoten” 2

39. Lotgenoten Sociale context Erkenning Respect Geven en nemen Balans Harmonie Gemeenschap Normen en waarden Intuitie Genoeg is genoeg Verantwoordelijkheid Collectieve doelen Defensief Cultureel erfgoed ‘ Noblesse oblige’ Duurzame ontwikkeling Empathie ‘ Wellness’

40. Small is beautiful

41. Alles draait om de mensen om ons heen essentiele levensbehoeften : voeding en water zekerheid : beschutting en veiligheid ergens bij horen : familie en vrienden waardering en respect zelfverwerkelijking Maslow’s behoeften-pyramide

42. 0% 20% 40% 60% 80% 100% conformiteit politieke betrokkenheid macht en invloed sociale betrokkenheid levensstandaard plezier in het leven ambitie openbare orde creativiteit gezinsleven vriendschap belangrijk enigszins belangrijk niet belangrijk Wat in het leven belangrijk is - voor jonge mensen (Duitsland, leeftijdsgroep 12 tot 25 jaar) (Shell study, 2002

43. Lessen voor het leven

44. In vertrouwde handen

45. (maastricht) “ Art de vivre”

46. Europa’s erfgoed, Europa’s identiteit

47. De Sinus-Milieus ® (Duitsland)  Scenario “Shared Destiny” Hoog Middel Laag Sociale status Grondwaarden A Traditionele waarden C Tweede modernisering 3 2 1 B Eerste modernisering Sinus B3 Konsum-Materialisten 1 3 % Sinus BC3 Hedonisten 7 % Sinus C2 Experimentalisten 6 % Sinus B12 Postmaterielle 1 4 % Sinus B1 Etablierte 7 % Sinus A12 Konservative 5% Sinus B2 Bürgerliche Mitte 22 % Sinus A23 Traditionsverwurzelte 1 8 % Sinus C12 Moderne Performer 8 % (donkerder kleur = grotere affiniteit)

48. Lotgenoten Vreugden vergaan, deugden bestaan Wie goed doet, goed ontmoet - Eerlijk duurt het langst Wie geeft wat hij heeft, is waard dat hij leeft Wat gij niet wilt dat U geschiedt, doet dat ook een ander niet Gedeelde vreugd is dubbele vreugd Beter een goede buur dan een verre vriend Eenvoud is het kenmerk van het ware Het betere is de vijand van het goede Hoogmoed komt voor den val Het zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen De mens leeft niet bij brood alleen - Geld maakt niet gelukkig De eersten zullen de laatsten zijn Men moet de dag niet prijzen voor het avond is De mens wikt, God beschikt - Heden ik, morgen gij Wie wind zaait, zal storm oogsten Elk huisje heeft zijn kruisje - God geeft kracht naar kruis Elke wolk heeft een zilveren randje

49. Een derde “maatschappelijke cultuur” : “ Voortrekkers” 3

50. “ Voortrekkers” Verandering is goed Verander de spelregels Nieuwsgierigheid Zelfvertrouwen Veerkracht Strategisch opportunisme Navigeren Individualisme In niemands voetstappen Zoeken naar de zin Je grenzen opzoeken Leren Netwerken Anticiperen Perspectief Lateraal denken Minder is meer Zowel ….. als ….. Universele rechten ‘ Soft power’

51. P erceptie en werkelijkheid

52. Sommige dromen worden werkelijkheid

53. Verandering van perspectief leidt tot verandering van denken en doen

54. 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Osama bin Laden George W. Bush Tony Blair Kofi Annan U.S. Britain France Germany Russia Turkey Pakistan Jordan Morocco Wereldleiders in de 21e eeuw “ A year after Iraq war”, PEW-rapport, 16 maart 2004

55. De echte globalisering

56. Waar talent heengaat, volgt ontwikkeling en groei Talent is op zoek naar gastvrijheid, openheid, tolerantie

57. Voortrekkers Ken Uzelve Elk ziet door zijn eigen bril Zo veel hoofden, zo veel zinnen Door de bomen het bos niet zien Plus ca change, plus c’est la meme chose Alle wegen leiden naar Rome The pen is mightier than the sword Gedachten zijn vrij Geen profeet is in eigen land geeerd De verstandigste geeft toe Als de berg niet tot Mohammed komt, komt Mohammed tot de berg Van twee kwaden het minst kwade kiezen Tijd heelt alle wonden

58. 0 5 10 15 20 25 “ Global Village “ effctieve flexibiliteit meervoudige identiteit “ serendipity“ sociaal netwerken dwarsverbanden leggen fantasie en emotie authenticiteit orde en zekerheid “ Heimatnostalgie“ „ thrill and action“ traditionele succesformules trots op eigen welvaart “ Voortrekkers” : sociaal-culturele stromingen waarmee zij de minste, en de meeste, affiniteit hebben

59. mensen macht verandering 1 2 3 De drie sociale culturen Doorzetters Voortrekkers Lotgenoten

60. mensen macht verandering 1 2 3 De drie sociale culturen Doorzetters Voortrekkers Lotgenoten Waar staat U ? ?

61. De drie culturen concurreren met elkaar (“Clash of Cultures”) Elke cultuur ziet zichzelf in een positiever licht dan de twee andere culturen (en begrijpt vaak absoluut niet waarom anderen hen niet begrijpen)

62. Doorzetters Voortrekkers Lotgenoten weten hoe je goed leeft succes is ‘cool’ onverantwoordelijk, egoistisch eendimensionaal, niet interessant Hoe “Doorzetters” door henzelf en anderen gezien worden

63. Doorzetters Voortrekkers Lotgenoten ‘ netjes en beschaafd’ ouderwets, saai ‘ zwijgende meerderheid’ Hoe “Lotgenoten” door henzelf en anderen gezien worden

64. Doorzetters Voortrekkers Lotgenoten ‘ avant-garde’ vernieuwend elitair, abstract periferie interessant maar egocentrisch Hoe “Voortrekkers” door henzelf en anderen gezien worden

65. Europa en Amerika In Europa en in Amerika worden (equivalenten van ) Doorzetters, Lotgenoten en Voortrekkers aangetroffen De ‘ dominante cultuur ’ is die van Lotgenoten in Europa, Doorzetters in Amerika (Amerika’s leiders creëren derhalve niet de wereld die Europeanen willen) Doorzetters en Voortrekkers vormen beide een brug tussen Europa en Amerika

66. 3 2 1 1 2 3 Verenigde Staten Europa Zowel Doorzetters (1) als Voortrekkers (3) hebben affiniteit met hun Amerikaanse equivalenten dominant dominant New Age Business Class

67. De Toekomst Scenario’s

68. tijdhorizon (jaren) „ Scenario‘s van de samenleving“ 1 3 7 20 structurele stromingen trends cyclus, cycle mode en rages incidenten het wezenlijke paradigma “ diepte” van verandering Het kiezen van de juiste “ terms of reference”

69. Wiens Europa wint ? Doorzetters ? Lotgenoten ? Voortrekkers ?

70. De “dominante cultuur” is ‘de norm’ voor de gehele samenleving, en bepaalt wat logisch, normaal, noodzakelijk is Via Verkiezingsuitslagen Wetgeving Hervorming van instituties Reclame en media enz.

71. Voortrekkers Doorzetters Lotgenoten Voortrekkers Doorzetters Lotgenoten de toekomst SCENARIO’S huidige samenleving 3 2 1 Welke van de drie culturen wordt dominant ? ?

72. Drie “alternatieve toekomstbeelden” of scenario’s Het doel is niet om te ontdekken hoe de wereld er in 2030 uit zal zien maar om ‘terug te denken’ vanuit de toekomst en te beslissen welke actie nu genomen moet worden Scenario’s dienen : alle relevante dimensies te bestrijken ingebouwde vooroordelen te vermijden intern geheel consistent te zijn

73. Scenario 1 : “Free is Fair” Materialisme neemt niet af, maar toe Commercialisering van de samenleving – de burger als consument Eigenbelang is een legitieme drijfveer Samenleving herstelt fouten uit het verleden (onderwijs, welvaartstaat, e.d.) Top talent speelt een essentiele rol De arbeidsmarkt is een markt, en verschillen nemen toe Inkomens van ouderen blijven achter Naast basisvoorzieningen, een vrije markt voor onderwijs en gezondheidszorg Ondernemingen zijn de ‘kampioenen’ van de samenleving Europa stimuleert projecten aan de frontlijn van wetenschap en technologie Geen harmonisatie binnen Europa van belastingtarieven en uitkeringen ‘ Success breeds success’

74. 0 20 40 60 8 0 100 ETB PER EXP HED PMA BUM MAT TRA KON De Sinus Milieus in Scenario 1 ( “Free is Fair” )

75. Scenario 2 : “Shared Destiny” Het turbokapitalisme van de jaren 1990 komt ten einde De markt is geen alternatief voor politiek leiderschap De grenzen van eindeloos ‘optimaliseren’ zijn bereikt Een beschaafde samenleving stelt grenzen aan stress en onzekerheid De commercialisering is te ver gegaan Belangstelling voor normen, waarden, tradities, cultureel erfgoed neemt toe Bescherming van de eigen “stam” en identiteit wordt belangrijker Lokale oplossingen zijn vaak de meest effectieve De samenleving verwacht business en politiek te kunnen vertrouwen We hebben een verbeterd “Rijnland-model” nodig Ondernemingen gaan niet altijd naar de hoogste bieder Grote ondernemingen worden een enclave in de samenleving Europeanen blijven gekant tegen oorlog als ‘oplossing’

76. 0 20 4 0 60 8 0 100 ETB PER EXP HED PMA BUM MAT TRA KON De Sinus Milieus in Scenario 2 ( “Shared Destiny” )

77. Scenario 3 : “Metamorphosis” Niet ‘het einde van de geschiedenis’ maar ‘het einde van een tijdperk’ Wij verkeren “in between stories” Veel doelstellingen van de samenleving zijn inmiddels bereikt De herstructurering van organisaties hoeft niet steeds herhaald te worden Een super-productieve samenleving kan toe met weinig productie-werkers De samenleving wordt steeds veerkrachtiger De ‘kwaliteit van het bestaan’ hangt af van veel meer dan BNP-groei Regels worden uitzonderingen, en vice versa Het zwart/ wit, voor/ tegen, of../ of.. -denken neemt sterk af Jong talent wordt aangetrokken door diversiteit, tolerantie, en openheid Een nieuwe generatie managers heeft hiervoor de juiste intuitie De grote problemen van deze eeuw zijn grensoverschrijdend Globalisering is veel meer dan vrije handel en investeringen

78. 0 20 40 60 80 100 ETB PER EXP HED PMA BUM MAT TRA KON De Sinus Milieus in Scenario 3 ( “Metamorphosis” )

79. “ Free is Fair” “ Shared Destiny” “ Metamorphosis” Vertakkingspunten

80. 3 2 1 “ Metamorphose” “ Shared destiny” “ Free is Fair” Vertakkingspunten tussen scenario’s Verandering van paradigma ? Markt vervangt maakbaarheid ? Tijdschaal

81. Voortrekkers Doorzetters Shared Destiny Lotgenoten de toekomst : Scenarios huidige samenleving 3 2 1 Welk aandeel heeft elk scenario in de realiteit 2007 ? Welke zijn de relatieve waarschijnlijkheden in 2025 ? ? Free is Fair Metamorphosis

82. 1980 1990 2000 2010 2020 Scenario’s als gemeenschappelijke taal (inschatting aandeel/ waarschijnlijkheid door een project-team in juni 2002) 100% 0% Doorzetters “ Free is Fair” Lotgenoten “ Shared Destiny” Voortrekkers “ Metamorphosis” 75% 25% 50% Verleden en Toekomst van de Europese samenleving

83. Scenario-planning : het in kaart brengen van de eigen ‘mental map’ ?

84. “ Wiens Europa wint?” Bijvoorbeeld : Metamorphosis ? MEER : Bewustzijn klimaatproblemen Mensenrechten Europese integratie World Cinema Culturele globalsiering Aandacht voor ‘soft power’ Leven met diversiteit MINDER : Unilateraal machtsgebruik Legitimiteit van ‘voldongen feiten’ Kans op ‘pre-emptive wars’ Bewondering voor Davos-denken Exclusief chauvinisme Zwart-wit denken Samenleving = onderneming

85. “ weak signals” : Nieuwe signalen geven een dagelijkse update aan de scenario’s Free is fair Shared destiny Metamorphosis Frans-Duits geschiedenisboek E-handel In organen SP wint

86. Scenario = ‘business environment’ 1 Re-ageren 2 Pro-actief beleid

87. Van scenario‘s naar beleid Wereld Samenleving Markt Sector “ business environment” Onderneming Organisatie 1 2 Scenario’s Strategie

88. “ Zooming in” (1): De onderneming

89. De Onderneming Free is Fair The business of business is business De onderneming heeft slechts een enkele opdracht : “overleven” De klant beslist – op voorwaarde dat de concurrentie reeel is Shared Destiny De onderneming heeft de plicht alle “stakeholders” te dienen Zonder spelregels van de overheid slaat elke markt op hol Ondernemingen moeten ‘het recht om te ondernemen’ zelf verdienen Metamorphosis De logica van het kapitalisme staat steeds verder af van de realiteit De “war for talent” vraagt om de “living company” ‘ Creatieve destructie’ is niet in het algemeen belang

90. “ Zooming in” (2): Duurzame ontwikkeling

91. Duurzame Ontwikkeling “ Free is Fair” Vertrouw op technology en prijsmechanisme De toekomst is per definitie ‘duurzaam’ De wal zal het schip keren : voorkom excessieve schade “ Shared Destiny” Bewustzijn aankweken, te beginnen op school Milieubewust leven is een vorm van beschaving en burgerzin Overheid heeft een taak en legt nadruk op duurzame ‘normen en waarden’ “ Metamorphosis” De samenleving minder energie- en grondstof-intensief maken “ a really inconvenient truth” onder ogen zien Reductie van verspilling, minimaliseren van ‘energie-inhoud’

92. “ Zooming in” (3): De Europese Unie

93. Europese Unie “ Free is Fair” Voltooiing interne markt voor alle goederen en diensten Eigen ondernemingen aan de frontlijn van wetenschap en technologie Wereldwijd concurreren voor top talent, investeringen, en markten “ Shared Destiny” Een “Europa van de burgers” creëren, zonder democratisch deficit Een EU die de burgers begeleidt, beschermt, een visie voorhoudt Respect voor nationale identiteit. Onafhankelijkheid op het wereldtoneel. “ Metamorphosis” Inzetten voor vrede, gerechtigheid, en een nieuwe wereldorde De Europese Droom : het mandaat van de wet, universele rechten Metternich is geen voorbeeld voor het gebruik van macht in de 21e eeuw

94. In elk van de scenario zal zich een andere Europese Unie ontwikkelen aansluitend bij logica en wereldbeeld van dat scenario Elk van de drie sociale culturen heeft een bijzondere affiniteit met specifieke dimensies van de Europese Unie (drie doelgroepen - in plaats van: “all things to all people”)

95. Segmentering van de Europese Unie “ Free is Fair” Europese Economische Gemeenschap “ Shared Destiny” Politieke Unie : Verenigde Staten van Europa “ Metamorphosis“ Concept Europa : model voor een nieuwe wereldorde

96. “ Europa” In elk van de (West-) Europese landen treft men Doorzetters, Lotgenoten en Voortrekkers aan Er zijn accentverschillen De onderlinge balans van de culturen verschilt van land tot land

97. Indeling van de Europese samenleving langs nationale grenzen  Aantal inwoners  U.K. F Sp I D

98. Indeling van de Europese samenleving Socio-culturele segmentering van “big 5” (2000) DZ=Doorzetters, LG=Lotgenoten, VT=Voortrekkers Vt Vt Vt Vt Vt Lg Lg Lg Lg Lg Dz Dz Dz Dz Dz U.K. F Sp I D  Aantal inwoners  (%) 100% 0%

99. Indeling van de Europese samenleving (schatting 2000) VT Lotgenoten Voortrekkers Doorzetters Segmentering van de Europese samenleving langs socio-culturele lijnen  Aantal inwoners  (%) U.K. F Sp I D 100% 0%

100. Indeling van de Europese samenleving (schatting 2000) VT Verenigde Staten van Europa (een democratisch verenigd Europa) Concept Europa (Europa als model in nieuwe wereldorde) Europese Economische Gemeenschap (een geheel vrije gemeenschappelijke markt) Drie dimensies van de EU en de corresponderende doelgroepen 100% 0%

101. Scenario-planning : “ Toegevoegde waarde”

102. Een gemeenschappelijke taal Collega’s betrekken bij strategische onderwerpen Nieuwe inzichten van externe bronnen binnenhalen De blik op de wereld van de organisatie vernieuwen ‘ Aanvaarde wijsheid’ ter discussie stellen Blinde vlekken identificeren Verschillen zichtbaar maken om zodoende beter samen te werken De ‘toegevoegde waarde’ van scenario-planning

104. De meeste managers zijn vertrouwd met : data en harde feiten concrete voorbeelden kwantitatieve modellen voorspellingen ‘ ranking’ exercities anecdotes mogelijkheden, alternatieven lange termijn ‘ mensen-dimensies’ subjectieve interpretaties concepten en ‘soft facts’ ‘what if …. ‘- vragen maar hebben moeite met: De ‘toegevoegde waarde’ van scenario-planning

105. Dank voor Uw aandacht !

106. Gebeurtenissen Verschijningsvormen Operationeel Korte termijn Alomvattend model ‘ Sensitivity analysis’ Onzekerheid in kaart brengen Beste experts raadplegen Verkennen Anticiperen Extrapoleren Gewenste toekomst creeren Beslissing nemen Drijvende krachten Structurele verandering Strategisch Lange termijn Alternatieve modellen ‘ Verhalen’ Blinde vlekken opsporen Alle inzichten benutten Herkennen Creativiteit aanboren Wereldbeelden Veranderen en accepteren Dialoog Meerdere concepten van “scenario-planning”