De Noord Oost Brabantse Bibliotheken werken met een jaarthema. Voor collega's hield ik op 4 december 2017 een verhaal over de onderwerpen die samenhangen met het jaarthema voor 2018. De titel Route68Revisited zal het waarschijnlijk niet worden, maar het nieuwe thema heeft wel te maken met de notie dat er op tal van terreinen binnen de samenleving een revolutionaire spirit heerst. Er genoeg redenen zijn om als mens(heid) andere wegen in te slaan. Het boek Donut economie van de Engelse econome Kate Raworth zal daarin een rol spelen.

1. Oss, maandag 4
december 2017

2. Hoe ontstaat een thema
Lezen, leven, erover praten, sparren
Een idee komt bovendrijven, en dan een titel
Dit keer: eerst een titel (die goed aanvoelde)
En vervolgens nadenken wat die titel betekent, inhoudt
Dinsdag 17 januari 2017
Het is feitelijk ‘een verhaal’(een frame)

6. 1968-2018 De Lievekamp

13. Boek 1
Hebben de mensen dan niet geweten dat sinds het
begin van de metingen zestien van de zeventien
warmste jaren zich tussen 2000 en 2017 hebben
voorgedaan? Hebben ze nooit een fabriek gezien
die toen al bijna zonder menselijke arbeid uit kon?
Hebben ze gewoon hun ogen niet willen geloven, of
hebben ze er om een bepaalde reden geweigerd
consequenties te trekken uit wat ze zagen?

14. 3 ‘revoluties’
Klimaatverandering
Digitale revolutie
en
Een ander economisch model

18. Framing
Framing kan je leren, maar niet uit een boekje. Het is een kwestie van met een andere blik naar de realiteit
te gaan kijken.
* Een frame ‘plakt’. Het is vaak ‘wie het eerst komt, het eerst maalt’
* Een frame werkt tussen de regels door. Mensen zijn zich vaak niet bewust van frames
* Een frame structureert de informatie. Het frame biedt als het ware een narratief
* Een frame biedt samenhang en betekenis. Dit zorgt ervoor dat een frame je
interpretatievermogen stuurt

24. Vroeger ...
… was één bak ellende

29. Overton Window

32. Theo Eshetu - Atlas Fragmented

34. Atlas Fragmented
Videokunstwerk
Duur: 35 minuten
Beelden geprojecteerd op een ondergrond (maskers), 25 lang/5 meter hoog
Muziek
Gesproken tekst
Allemaal door elkaar heen gemixt

44. Earthrise

45. James Baldwin
The artist’s struggle for integrity (1962)
21:26-21:44

46. 51:45-52:40

50. Geert Mak
Net als in de 18e eeuw in Amsterdam
wemelt het van de mensen die elkaar
baantjes toespelen, altijd maar voor korte
tijd ergens zitten, zelden iets van de inhoud
van het werk weten, daardoor niemand
vertrouwen en uitzinnige controlesystemen
optuigen.

51. We nemen …. en (geven) krijgen
Mest, fijnstof, Q-koorts,
dierenleed, stank, plofvlees,
afname tropisch oerwoud,
MRSA, boeren die het niet
redden, zwakke banken ….

53. We nemen …. en (geven) krijgen
Rolkoffertjes, drukke
binnensteden, condensstrepen,
oververhitte woningmarkt,
geen oog voor de eigen
omgeving, klimaatverandering
...

54. We nemen …. en (geven) krijgen
Frustraties over super-
bonussen, grote bedrijven
die geen belasting betalen,
Nederland
belastingparadijs,
wantrouwen ...

55. We nemen …. en (geven) krijgen
Reclames om over te
stappen, bureaucratie,
minder keuze voor
patiënten, duurdere
medicijnen ...

56. We nemen …. en (geven) krijgen
grote bedrijven betalen geen
belasting, welvaartsstaat
wordt uitgekleed,
wantrouwen richting ‘de
elite’, buitenlanders krijgen
‘de schuld’ ….

57. We nemen …. en (geven) krijgen
Onzekerheid,
concurreren anderen
weg, lange
werkdagen, ‘vrijheid’
...

58. We nemen …. en (geven) krijgen
Fysieke winkels sluiten, minder
menselijk contact, nooit meer op
dingen moeten wachten,
leegstand binnenstad,
monopolisten bepalen straks de
markt en prijzen ...

59. We nemen …. en (geven) krijgen
Goedkope spullen,
kinderarbeid, wegvallen banen
in lokale textielindustrie,
onderbetaalde baantjes, het
idee dat kleding goedkoop is,
wegwerpmentaliteit ...

60. We nemen …. en (geven) krijgen
Verpeste advertentiemarkt,
uitsterven van kritische
media, einde van privacy,
monopolisten, levensuren
die je verspilt ….

61. 24:50-28:46

63. Moreel
amoreel
(“slecht, maar het is niet verboden”)
immoreel
(juridisch klopt het niet)

64. Wat is ‘dié’ revolutie?
Een (hernieuwde) balans
tussen nemen en geven

65. Of
Meer nemen
dan geven

66. Uniek? Nee!
Maand van de Filosofie 2015

67. 2013
Dit boek wil een betoog zijn tegen onverzadigbaarheid, tegen het
rupsje-nooit-genoegdenken, tegen de psychologische instelling die
ertoe leidt dat wij, als individu én als samenleving, nooit eens zeggen
'genoeg is genoeg'. We nemen stelling tegen economische
onverzadigbaarheid, de drang naar steeds meer geld dus. We
houden ons vooral bezig met de rijke delen van de aarde omdat je
toch redelijkerwijs mag veronderstellen dat die genoeg rijkdom
hebben voor een fatsoenlijk collectief bestaan.

75. ‘goed’ voor ‘de mens’/’goed’ voor de aarde
Social foundation
water
voedsel
gezondheid
onderwijs
inkomen en werk
vrede/gerechtigheid
democratie
sociale gelijkheid
geslachtsgelijkheid
wonen
netwerken
energie
Environmental ceiling
klimaatverandering
vers drinkwater
verzuring van de oceanen
chemische vervuiling
aërosol belasting
aantasting ozonlaag
biodiversiteit
grondgebruik
stikstof-fosfor cycli

77. Een nieuw (‘ander’) verhaal

78. Seven ways for the 21st century
1. Verander het doel (BNP -> Donut)
2. Zie het grote verhaal (markt, publiek én commons)
3. Ga uit van hoe mensen zijn (homo economicus -> mensen die sociaal verbonden willen zijn)
4. Begrijp hoe systemen werken (gebaseerd op prijsprikkels -> alles met alles verbonden/complex)
5. Ontwerp om te verspreiden
6. Ontwerp om te hergebruiken
7. Wees agnostisch over groei

84. 15+13+27+17 = 71%
14+15=29%

92. The mission of librarians is to improve
society through facilitating knowledge
creation in their communities

97. Tegenlicht Meet Ups

98. Werk & inspiratie

100. Hét boek van 2018
Kate Raworth
Op zoek naar een ander economisch model
Een ander maatschappelijk model, verhaal
Boek raakt alle grote thema’s
Pensioenen, democratie, voedsel, werkgelegenheid, zin van het leven, robots. AI, armoede, ongelijkheid ...

106. Protestliederen initiëren
Meester van het geld
Dan huilt mijn hart

107. Toeval?? nr .1

108. Toeval?? nr. 2

109. Toeval?? nr. 3

110. Toeval?? nr. 4

111. Boek 1
Hebben de mensen dan niet geweten dat sinds het
begin van de metingen zestien van de zeventien
warmste jaren zich tussen 2000 en 2017 hebben
voorgedaan? Hebben ze nooit een fabriek gezien
die toen al bijna zonder menselijke arbeid uit kon?
Hebben ze gewoon hun ogen niet willen geloven, of
hebben ze er om een bepaalde reden geweigerd
consequenties te trekken uit wat ze zagen?

112. Boek 2
Vóór Trump bestond er immers al een cultuur die zowel mensen als de
aarde als oud vuil behandelt. Een systeem dat een hele werkzaam
leven uit arbeiders zuigt en ze dan zonder enige bescherming afdankt.
Dat miljoenen mensen die kansloos zijn op de arbeidsmarkt behandelt
als afval dat in de gevangenis moet worden gegooid. Dat de overheid
gebruikt als een bron die mag worden uitgemolken voor particuliere
rijkdom, en wrakken in zijn spoor achterlaat. Dat het land, het water en
de lucht die alle leven mogelijk maken als weinig minder dan een
bodemloos riool behandelt.

113. Boek 3
Aristoteles schreef dat de mens het enige
politieke dier is, omdat alleen de mens
onderscheid kan maken tussen goed en kwaad.
Tegenwoordig vallen andere dieren nog steeds
buiten de politieke gemeenschap, terwijl
menselijke beslissingen hun levens in grote mate
bepalen.

114. Boek 4
De wat magere verhaallijn verbindt de diverse (en
deels eerder in tijdschriften en op websites
verschenen) observaties en beschouwingen van de
auteur met elkaar. Die gaan over
klimaatverandering en de kennelijke onmacht van
de mens hier wat aan te doen en over identiteit,
liefde en taal, angst en hoop. Deze ‘non-fictiekant’
van het boek is origineel en vaak scherpzinnig.

115. Boek 5
Eigenlijk: vergeet alles wat ik hierboven geschreven heb. Je hoeft
alleen dit te onthouden: begin nu na te denken over de 'Day after
Tomorrow' van je bedrijf, je land, je planeet en je dierbaren, en
steek de armen uit de mouwen.
O, en doe jezelf een plezier: stem alsjeblieft niet voor politici die op
korte termijn denken en populistisch oplossingen aanreiken, want
dat zal ons alleen maar opzadelen met een enorme berg 'rotzooi
van gisteren', wanneer hun ambtstermijn erop zit.

116. Boek 6
De cruciale vraag is: welke richting moeten we uitgaan? Moet de
economie ecologischer en duurzamer worden; een 'post-
groeieconomie'? Dient ze regionaler en veerkrachtiger -
crisisbestendiger - te zijn, opgebouwd rond de idee van bioregio's en
transistiesteden? Moet de welvaartsstaat gesterkt worden en
ongelijkheid afgebouwd, zoals in de gekende 'sociale
martkteconomie'? Zou de focus moeten verschuiven van competitie
naar coöperatie in naam van een 'solidaire economie'? Dient de
prioriteit te liggen op menselijke waardigheid en moet elk individu
inspraakrecht hebben om een hoger niveau van economische
democratie te bereiken?

117. Boek 7
Neoliberalisme is gebaseerd
op het idee dat de enige
echte waarden
marktwaarden zijn.

118. Boek 8
De zogenaamde 'vrijhandelsverdragen' hebben eigenlijk
helemaal geen betrekking op vrije handel. Het
handelssysteem is opnieuw opgebouwd met de heel
expliciete opzet om arbeiders van over de hele wereld
met elkaar te laten concurreren. Dat heeft geleid tot een
teruggang in het aandeel van het nationale inkomen dat
afkomstig is uit arbeid. Dit is heel duidelijk zichtbaar in de
Verenigde Staten, maar het gebeurt overal ter wereld.
Het komt erop neer dat een Amerikaanse arbeider
concurreert met een zwaar uitgebuite arbeider in China.

119. Boek 9
Hoe pervers moet het eigenlijk nog worden? Ondanks massa's geld
die in de economie worden gepompt, ondanks superlage
interestvoeten investeert het grootbedrijf niet. Winsten worden
wel geboekt. Veel winsten zelfs. Heel veel. Waar gaan die
fenomenale winsten dan wel naartoe? Het geld vloeit naar
beleggingen, derivaatproducten, speculatiefondsen. Net als voor
2008. In volle crisis, bij een overschot aan beschikbaar geld, wordt
het kapitaal op de beurs overgewaardeerd. De wereld op zijn kop
... tot de volgende krach.

120. Boek 10
Aanhangers van de meest geïnstitutionaliseerde,
geglobaliseerde en gevaarlijkste religie ter wereld
kijken niet op een generatiegenocide meer of
minder. Ze bidden niet langer tot Allah of God,
maar tot Groei. Alles wat niet tot de bnp-groei
bijdraagt moet uitgefaseerd en liefst
geëlimineerd worden.

121. Boek 11
Sinds de vorige eeuw hanteren wij een
economisch systeem dat gericht is op continue,
exponentiële groei - onze welvaart hangt daarvan
af. Om dat systeem in stand te houden, moeten
producten in steeds grotere hoeveelheden
geconsumeerd worden.

122. Boek 12
Dit boek komt ongetwijfeld af en toe nogal somber
over, maar in één opzicht is het uitgesproken
optimistisch, namelijk in het geloof in het vermogen
van de mensheid om nieuwe en belangrijke
technologieën te ontwikkelen en om manieren te
vinden om die in te zetten voor een beter leven

123. Boek 13
Zelfs in hoogontwikkelde landen vertonen de
instorting van de arbeidsmarkt, de eromheen
gebouwde solidariteitsstelsels en de groei van de
informele economie meer dan een oppervlakkige
overeenkomst met de arbeidsomstandigheden in
het Europa van de negentiende eeuw die zo'n
vruchtbare bodem vormden voor revolutionairen,
anarchisten en terroristen.

124. Boek 14

125. Boek 15

126. Boek 16
Hierin betoogt Monbiot dat we
vastzitten aan het neoliberalisme
omdat er geen alternatief politiek
‘verhaal’ beschikbaar was toen het
begon te falen.