2. Ադրբեջան (ադրբեջաներեն՝ Azərbaycan, պաշտոնապես Azərbaycan
Respublikası, Ադրբեջանական Հանրապետությունը )
հանրապետություն է Հարավային Կովկասում, Կասպից ծովի արևմտյան
ափամերձ շրջանում։ Սահմանակցում է Հայաստանի
Հանրապետությանը և Արցախի
Հանրապետությանը արևմուտքում, Վրաստանին հյուսիսարևմուտքում, Ռուսաս
տանի Դաշնությանը հյուսիսում և Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը
հարավում։ Ադրբեջանական Հանրապետության կազմի մեջ է մտնում
նաև Նախիջևան Ինքնավար Հանրապետությունը, որը սահմանակցում
Հայաստանի Հանրապետությանը, Իրանին և Թուրքիային (7 կմ լայնությամբ
միջանցքով)։
3.
4.
5. • Անվանումը
• Երկիրն ադրբեջաներեն կոչվում է Ազերբայջան, որը կազմված
է պարսկերեն ազեր «կրակ» և բայջան «երկիր» բառերի միացումից, այսինքը
նշանակում է «կրակե երկիր»։ Ենթադրում են, որ անվանումը կապված է
գետնի տակից դուրս եկող գազերի այրման երևույթի հետ (այդ գազերի
այրման վայրերում հնագույն ժամանակներում ստեղծվել են կրակապաշտների
տաճարներ)։ Երկրի հայերեն անվանման հիմքում ընկած է
պարսկերեն ադուր բառը, որը նույնպես նշանակում է «կրակ» (հայերենի
սղման օրենքով բարդության սկզբում դարձել է ադր)։ Երկրի հարավային մասը
հին հունական աղբյուրներում կոչվում է Ատրոպատենե,
հայկականում` Ատրպատական։ Այդպես է կոչվել Փոքր
Մարաստանում Աքեմենյանների սատրապ Ատրոպատեսի անունով (նա մ.թ.ա.
321-ին Փոքր Մարաստանը հռչակել է անկախ թագավորություն և դարձել
հարստության հիմնադիր թագավորը)։ Ադրբեջանցի ժողովուրդը մինչև
Հոկտեմբերյան հեղափոխությունը հայտնի էր թուրքեր կամ Կովկասի
թաթարներ անունով, այնուհետև կոչվեցին ադրբեջանական թուրքեր,
ապա`ադրբեջանցիներ (ինքնանվանումը` ազերբայջանլար):
6.
7. • Հիմնական տեղեկություններ
• Պետական լեզու- ադրբեջաներեն
• Մայրաքաղաք –Բաքու
• Պետական կարգ -Նախագահական հանրապետություն
• Կրոն- իսլամ 93.4%
քրիստոնեություն- 4,9
հուդայականություն- 0,4
այլք 1,4%Մակերես-75.142 կմ² (0,6% ջրային)
• Ազգաբնակչություն -8.303.512
7.953.300 (1999) (103/կմ²)
8. •
• Ադրբեջանը հարուստ է նավթով և արտադրում է մոտավորապես 800,000 տակառ նավթ օրական։
• Միջնադարյան ճամփորդները առաջինն են գրել Բաքվում եղած նավթի մասին։ Դարերով նավթի
արտածորումը նկատվել էր Ապշերոն թերակղզում, որը Կովկասյան սարերից էր ստեղծվել Կասպից
ծովում։ Մարկո Պոլոնտասներեքերրորդ դարում գրում է մի նավթի աղբյուրի մասին՝ Բաքվի շրջանում ,
որը դրանով հանդերձ որ ուտելիքի համար լավ չէր, լավ էր վառելու և ուղտերի քոսը մաքրելու համար։
Բաքուն նաևզրադաշտականների «կրակի հավերժ սյունապնակների» պաշտամունքի վայր էր, այրվող
գազի արդյունքով, որը նավթի հանքաշերտերից ելնելով ծակոտկեն կրաքարի միջի ճեղքերից խուսափում
էր։
• Բաքուն որոշ ժամանակով եղել է Պարսկաստանի (այժմվա Իրանի) մաս, և միացել
է Ռուսաստանին միայն 19րդ դարի սկզբին, Գյուլիստանի պայմանագրի միջոցով: Սույն պայմանագիրը
վերջ տվեց 1804-1813 թվականների պարսկա-ռուսական պատերազմներին, և իր միջոցով Բաքվի
խանությունը դարձավ Ռուսաստանի մաս: Այս շրջանի նավթի ամենավաղ արտադրության
արձանագրությունները 1821ից մինչև 1825 թվականներից են, որոնց ընթացքում պետական եկամուտը
նավթից 131,000 ռուբլի էր: Մինչ այդ, մի նախնական նավթարդյունաբերություն էր զարգացրել
Բաքվում, և մինչ 1829 այնտեղ կային ձեռքով փորված ութսուներկու փոսեր: Նավթային բիզնեսն այս
ժամանակամիջոցում կառավարվում էր ցարական կառավարության միջոցով՝ իբրև մոնոպոլիա, մինչև
1870 երբ այս կառավարական մոնոպոլիան վերացվեց: Իսկույն դրանից
հետո, հայ եղբայրներ՝ Միրզոյեվ անունով դա իրենց ձեռքը վերցրին և կազմեցին մի մոնոպոլիա՝
շրջանի առաջին նավթի հորերը փորելով՝ 1871-72 թվականներին, և մինչ 1873 ավելի քան քսան
զտարան էին աշխատում այդտեղ: Եղբայրների մոնոպոլիան ճնշվեց, և երեք տարի հետո՝ 1875
թվականին, Ռոբերտ Նոբելը, Էմմանուլ Նոբելի զավակը և Լուդվիգ և Ալֆրեդ Նոբելի ավագ եղբայրը
մուտք գործեց ռուսական նավթային բիզնեսի մեջ:
