Presentatie Overlegplatform 15/09/2023 KULeuven

1. Inclusie in een exclusief gebouw
Een zoektocht naar toegankelijkheid
in de Universiteitsbibliotheek Leuven
Overlegplatform Erfgoedbibliotheken
15 september 2023

2. Inhoud
• Wie ben ik?
• Situering Universiteitsbibliotheek in tijd en ruimte
• Toegankelijkheid in de Universiteitsbibliotheek
• Enkele realisaties
• Enkele uitdagingen voor de toekomst
• Tips & tricks
• Vragen & info
2

3. Wie ben ik?
Diewer van der Meijden
Stafmedewerker communicatie,
publieksbemiddeling & tentoonstellingen
Teamleider team communicatie
& publieksbemiddeling
Gebouwenbeheer
VGM
communicatie & signalisatie
Ervaringsdeskundige auditieve beperking
diewer.vandermeijden@kuleuven.be
3

4. Situering Universiteitsbibliotheek
• In tijd:
• Huidige gebouw is opgevat als monument van wederopbouw én als ideale
bibliotheek (anno 1914)
• Fysieke toegankelijkheid speelde geen/zeer beperkte rol in de bouwplannen
• Wederopbouw na WOII volgens oorspronkelijke plannen
• Erkend als monument in 1987
• Erkend als bouwkundig erfgoed in 2010
• Toeristische uitbating sinds 2014
4

5. Situering Universiteitsbibliotheek
• In ruimte:
• “eiland” tussen 3 straten
en 1 plein
• hellingen
• rondom trappen
• 2 lange beuken
• 2 zijbeuken en 1 middenbeuk
• Slechts 2 ingangen
5

6. Toegankelijkheid Universiteitsbibliotheek
Uitdagingen:
• ca.14.500 bibliotheekgebruikers en 62.000 toeristische bezoekers per jaar
• verschillende rollen: werkende bibliotheek met leeszalen, magazijnen en
kantoren, toeristische attractie, locatie voor tentoonstellingen en
evenementen,
• niveauverschillen op de meeste verdiepingen
• ingewikkeld grondplan met verschillende indelingen in verdiepingen
• geen mogelijkheid tot uitbreiding
• gebouw wordt nu anders gebruikt dan 100 jaar geleden (andere functies,
andere noden)
• toegankelijkheids- en veiligheidsvereisten zijn nu veel groter dan 100 jaar
geleden
• beschermingsbesluiten
6

7. Fysieke toegankelijkheid Universiteitsbibliotheek
• Toegankelijkheid KU Leuven: Beleid Diversiteit
• Toegankelijkheid Toerisme Vlaanderen
>> toerisme is hefboom geweest voor vergroten van toegankelijkheid
Leidende principes:
• Zo toegankelijk mogelijk in verticale en horizontale flow
• Zelfstandigheid maximaliseren
• Erfgoedwaarde respecteren
• Compromis verschillende functies van het gebouw: bewaren, consulteren,
bezoeken & beleven
• Veiligheid
7

8. Waar staan we?
7 toetsstenen: (Universal Design Principles)
• Bruikbaar voor iedereen: alle gebruikers dezelfde mogelijkheden
• Flexibel: eigen route en eigen tempo mogelijk
• Intuïtief: logische architecturale ordening
• Begrijpelijk: mogelijkheden meteen duidelijk, los van context
• Ruimte voor vergissing (veiligheid)
• Beperkte inspanning: weinig moeite nodig
• Geschikte afmetingen & gebruiksruimten
8

9. Architecturale ingrepen i.f.v. toegang
Rondom trappen – Hellend vlak
9

10. Architecturale ingrepen i.f.v. toegang
Hoofdingang (schuifdeur)
10

11. Architecturale ingrepen i.f.v. toegang
Onthaalbalie - toegangscontrole
11

12. Ingrepen in functie van verticale flow
Bezoekerslift Platformlift
12

13. Aangepast sanitair
• Niveau 2 en niveau 5
• Niet volledig zelfstandig
bereikbaar
• Goed gesitueerd voor
Collectiegebruikers, minder
voor toeristen
13

14. Specifieke ingrepen in functie van bezoekers
met een auditieve beperking
• Open onthaalbalie (geen glas) – Visiotour
14

15. Signalisatie
• Uniformiteit
• Lettertype i.f.v. leesbaarheid
• Visuele elementen
• Extra aandacht voor voor-
zieningen voor personen met
een beperking
15

16. Signalisatie
16

17. Communicatie over toegankelijkheid
• Toegankelijkheidsinfo op website: kulag
• Toegankelijkheidsinfo in nieuwsbrieven, uitnodigingen, webformulieren, …
17

18. Uitdagingen voor de toekomst
• Horizontale flow verbeteren
Vb. Gelijkvloers Vb. Atrium II
18

19. Uitdagingen voor de toekomst
• Verlichting verbeteren
• Gelijkvloers: binnengalerij en lockerzone
• Aantal lichtsensoren uitbreiden (magazijnen, toiletten, gangen, …)
• Expozalen: blijven zoeken naar optimale balans tussen maximale verlichting
stukken, leesbaarheid teksten en bijschriften, veilige doorgang en
esthetische ervaring
19

20. Uitdagingen voor de toekomst
• Autonomie bezoekers vergroten
• Vb. deurklinken en sloten, positionering scanners
20

21. Uitdagingen voor de toekomst
• Alternatieven voor bezoekers die bepaalde zones niet kunnen
bezoeken: traphal, toren >> VR of AR?
21

22. Bevraging
22

23. Tips & tricks
• Gluren bij de buren: ga kijken hoe anderen het aanpakken
• Pas je communicatie & signalisatie aan
• Opleiding van medewerkers
• Veranker toegankelijkheid in het takenpakket van een medewerker
• Werk een beleid uit (doe geen losse ingrepen)
• Maak gebruik van stageprojecten
• Ga in dialoog met ervaringsdeskundigen
• Communiceer over toegankelijkheid
23

24. Vragen & info
• KU Leuven toegankelijkheid:
https://www.kuleuven.be/diversiteit/fysieke-toegankelijkheid
• Universal design: https://www.vlaanderen.be/inter/leren-over-
toegankelijkheid/universal-design-of-ontwerpen-voor-iedereen
• Kom op bezoek of mail: diewer.vandermeijden@kuleuven.be
24