ppt

1. Republiek der
Zeven Verenigde
Nederlanden
Revolutie,
patriotten en
Lodewijk
Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke
stromingen in de
19de eeuw
‘50 en ‘60:
spruitjeslucht en
jongerenprotest

2. De Republiek
der Zeven
Verenigde
Nederlanden
Vandaag:
 Ontstaansgeschiedenis
van de Republiek
 Bestuur en
staatsinrichting van de
Republiek
 Primaire bron: Plakkaat
van Verlatinghe

4. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
 1572: Eerste Vrije
Statenvergadering

5. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
1579
 Unie van
Utrecht
(noordelijke
gewesten)
 Unie van
Atrecht
(zuidelijke
gewesten)

6. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
1581
 Plakkaat van
Verlatinghe
 Twee motieven:
voorrechten en
godsdienst
 Centralisatiepolitiek
versus
zelfstandigheid
gewesten

7. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Gewetensvrijheid

8. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Regenten
 Oligarchie, dus
geen
volksinvloed
 Toch enigszins
democratisch:
veel vrijheid,
weinig macht
voor de adel

9. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Rekkelijken en
preciezen

10. Stadhouders in de Gouden Eeuw:
 1572-1584: Willem van Oranje
 1585-1625: Maurits van Nassau
 1625-1647: Frederik Hendrik van
Nassau
 1647-1650: Willem II van Oranje
 1650-1672: Eerste
Stadhouderloze Tijdperk
 1672-1702: Willem III van Oranje
(1688: door Glorious Revolution
tevens koning van Engeland)

11. Tegenstellingen tussen
staatsgezinden en prinsgezinden:
 Twaalfjarig Bestand (1609-
1621): Van Oldebarnevelt en
Maurits (remonstranten en
contraremonstranten)
 1654: Akte van Seklusie
(Johan de Witt): Republiek
mocht nooit meer een Oranje
als stadhouder
 1672: moord gebroeders De
Witt

12. Extra: migratie
§ 6.1
Een wereldeconomie
§ 6.2
De Gouden Eeuw
§ 6.3
Het absolutisme

14. Republiek der
Zeven Verenigde
Nederlanden
Revolutie,
patriotten en
Lodewijk
Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke
stromingen in de
19de eeuw
‘50 en ‘60:
spruitjeslucht en
jongerenprotest

15. Revolutie,
patriotten en
Lodewijk
Napoleon
Vandaag:
 De Bataafse revolutie
 Patriotten en de stadhouder
 De Franse Tijd
 Het Koninkrijk Holland onder
Lodewijk Napoleon
 Primaire bron: Aan het volk
van Nederland

17. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Aan het volk van Nederland
 26 september 1781
 Joan Derk van der Capellen tot den Pol
 Idee: volkssoevereiniteit
 Inspiratie: Verlichting (mens en
maatschappij zijn maakbaar)
 Na 1775: democratische opvattingen
(revolutie in Amerika)
 Rond 1780: onvrede door oorlog tussen
Republiek en Engeland
 Na nederlaag duidelijk: Republiek in
verval

18. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Patriotten
 Wilden herstel macht republiek /
staatsgezinde leiders als
Oldebarneveldt en De Witt
 1787: Willem V vlucht naar Nijmegen
 1787: aanhouding bij
Goejanverwellesluis  leidt tot herstel
macht stadhouder
 1795: terugkeer gevluchte patriotten,
stadhouder vlucht naar Engeland,
stichting Bataafse Republiek (=
Bataafse Revolutie)

23. Bataafse
Revolutie
(1795)
Rechten van
de mens en
burger (1795)
Eerste
parlementaire
vergadering
(1796)
Scheiding van
kerk en staat
(1797)
Invoering
Grondwet
(1798)

24. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Chaos na de Bataafse Revolutie:
 Door nieuwe grondwet: Nederland
wordt eenheidsstaat én rechtsstaat
(algemeen mannenkiesrecht, hoogste
macht: volksvertegenwoordiging)
 1798: staatsgreep door radicale
democraten
 1801: staatsgreep door Napoleon 
voert censuskiesrecht in
 1805: dictator (Schimmelpenninck)
 1806-1810: Koninkrijk Holland
 1810: inlijving bij Frankrijk

25. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
1806-1810:
Koninkrijk
Holland
(Lodewijk
Napoleon)
https://www.s
chooltv.nl/vide
o/de-ijzeren-
eeuw-in-de-
klas-koning-
lodewijk-
napoleon/

28. Republiek der
Zeven Verenigde
Nederlanden
Revolutie,
patriotten en
Lodewijk
Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke
stromingen in de
19de eeuw
‘50 en ‘60:
spruitjeslucht en
jongerenprotest

29. Het Koninkrijk
der
Nederlanden
Vandaag:
 De aankomst van Willem I te
Scheveningen
 Nederland onder Willem I en
Willem II
 De Belgische revolutie
 Het revolutiejaar 1848
 Primaire bron: de grondwet
van 1848

30. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
…
 …

32. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Nederland onder
Willem I (1813-
1840)
 Na Congres van
Wenen (1815):
bufferstaat
 ‘Koning-koopman’
wil economie
stimuleren
 Impopulair bij de
Belgen

37. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Nederland onder
Willem II (1840-
1848)
 In één nacht van
zeer conservatief
tot zeer liberaal
 Of… chantage met
biseksualiteit?
 “Schonk”
Nederland in 1848
moderne grondwet
(Thorbecke)

38. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Grondwet van 1848
 1848: Revolutiejaar
 Moderne grondwet:
 Tweede Kamer direct gekozen
 Eerste Kamer weinig invloed
 Ministeriële verantwoordelijkheid
 Koninklijke onschendbaarheid
 Klassieke grondrechten (vrijheid,
godsdienst, meningsuiting,
drukpers, vereniging,
vergadering)
 Streng censuskiesrecht

39. Republiek der
Zeven Verenigde
Nederlanden
Revolutie,
patriotten en
Lodewijk
Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke
stromingen in de
19de eeuw
‘50 en ‘60:
spruitjeslucht en
jongerenprotest

40. Politieke
stromingen in
de 19de eeuw
Vandaag:
 Geschiedenis van het
liberalisme, confessionalisme
en socialisme in Nederland
 Kritiek op politieke
stromingen: anarchisme
(Hadtjememaar)
 Primaire bron: Koning Gorilla

41. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Het liberalisme
 1848 – 1870: het
liberale tijdperk
 Debat: niet
persoonlijk, maar
overtuigen door
rationele argumenten
 Geen politieke
partijen, maar
districtenstelsel
 Liberaal overwicht
door censuskiesrecht

42.  Liberalisme legt de nadruk op
vrijheid van het individu
 Economische vrijheid:
‘onzichtbare hand’ (Adam Smith)
 Persoonlijke vrijheid: overheid
moet burgers zo veel mogelijk
met rust laten (alleen kerntaken:
orde en rust)
 Persoonlijke belangen (lage
belastingen en uitkeringen)

43. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Veranderingen na 1870:
 Gevolg van industriële
samenleving
 “Gewone man” wordt
belangrijker: eist inspraak in
bestuur
 Roep om uitbreiding kiesrecht
/ ontstaan politieke partijen
 Ook het belang van onderwijs
neemt toe
 Opkomst confessionalisme en
socialisme

44. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Het confessionalisme (1):
 Rond 1870 ontstaan twee
confessionele stromingen: anti-
revolutionairen (Kuyper) en
katholieken (Schaepman)
 Door censuskiesrecht ontstonden
emancipatiebewegingen: christenen
voelden zich achtergesteld door
liberale elite
 Kuyper: tegen Verlichting, mens
mag zich niet boven God stellen;
overheid moest bijbel naleven

45. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Het confessionalisme (2):
 1891: Pauselijke encycliek
“Rerum Novarum”
 Stimuleert inmenging in
de politiek en opkomst
katholieke partijen
 Samenwerking anti-
revolutionairen en
katholieken tegen
liberalen (gedeelde
kandidaat in
districtenstelsel)

46. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Het confessionalisme (3):
 Vanaf 1870: schoolstrijd
 Grondwet 1848: vrijheid
van onderwijs
 Maar in de praktijk: alleen
openbaar onderwijs
gesubsidieerd door
overheid
 Kuyper: ook bijzonder
onderwijs subsidie
 Leidt tot oprichting ARP
 Partij voor ‘kleine luyden’

47.  Confessionalisme (christen-
democratie):
 Bijbelse waarden (naastenliefde,
verantwoordelijkheid,
rentmeesterschap, gezin als
hoeksteen, tegen abortus/euthanasie)
 Beperkte rol voor de overheid
(voorkeur voor civil society)
 Middenpositie tussen gelijkheid en
vrijheid

49. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Het socialisme (1):
 Palingoproer maakt onvrede
bevolking duidelijk
 Slechte leef- en werkomstandigheden
arbeiders: “de sociale kwestie”
 Liberalen: bescherming armen en
arbeiders geen taak overheid
(economische vrijheid)
 1870: socialisme waait over naar
Nederland (1848: Marx)
 1881 Oprichting SDB (Domela
Nieuwenhuis)

50. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Het socialisme (2):
 Domela Nieuwenhuis slaagt
niet in parlement, wordt
anarchist
 Onparlementair gedrag:
“Koning Gorilla”

51. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Het socialisme (3):
 1894: Troelstra richt SDAP
op
 Reformisme (sociaal-
democratie): werken aan
betere omstandigheden via
parlementaire weg
 Rond 1900: sociale
wetgeving, hogere lonen,
kortere werkdagen
 1918: Vergissing van
Troelstra

52.  Socialisme ontstond als reactie op
slechte omstandigheden van arbeiders
 Communisme (radicaal): klasseloze
samenleving d.m.v. socialistische
revolutie
 Sociaal-democratie (gematigd):meer
gelijkheid d.m.v. wetgeving
 Gelijkheid en gelijke kansen
(overheid moet zwakkeren
beschermen)

53. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Veranderingen a/h eind 19de eeuw:
 Ontstaan politieke stromingen
 Politieke partijen steeds
belangrijker
 Opkomst volksleiders (Kuyper,
Troelstra)
 Heikele kwesties: kiesrecht- en
schoolkwestie
 Verschillende uitbreidingen census
pakten goed uit: door invloed ook
belang bij goed functioneren
parlement

56. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Na invoering algemeen
kiesrecht
 Crisis, werkloosheid en
opkomst totalitaire ideologieën
in Europa
 Opkomst anti-democratische
bewegingen (Hadtjememaar)
 Kritiek op democratie: kon
massa goede keuzes maken?

57. Republiek der
Zeven Verenigde
Nederlanden
Revolutie,
patriotten en
Lodewijk
Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke
stromingen in de
19de eeuw
‘50 en ‘60:
spruitjeslucht en
jongerenprotest

58. ’50 en ‘60:
spruitjeslucht
en jongeren-
protest
Vandaag:
 Jaren ’50: wederopbouw
en sociale zekerheid
 Jaren ‘ 60: protest en
Provo
 Primaire bron:
protestliederen

59. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Jaren ‘50: wederopbouw en
verzorgingsstaat
 Na WO-II verdween kritiek op
parlementaire democratie
 Jaren ‘50: Rooms-rode coalitie
 Willem Drees: opbouw van de
verzorgingsstaat
 Spruitjeslucht: hard werken,
spruitjeslucht
 Harmoniemodel (geleide loonpolitiek)

60. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Jaren ‘60: optimisme en protest (1)
 Welvaart, voorspoed,
verzorgingsstaat en weinig politieke
tegenstellingen
 Proces van ontzuiling
 Jongeren zetten zich af tegen
ouderen en ontwikkelen eigen leefstijl
 Provo: politiek jongerenprotest
 Mondige burgers eisen inspraak en
zeggenschap
 Individuele vrijheid en actief
burgerschap

61. Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden
Revolutie, patriotten en
Lodewijk Napoleon
Het Koninkrijk der
Nederlanden
Politieke stromingen in
de 19de eeuw
‘50 en ‘60: spruitjeslucht
en jongerenprotest
Jaren ‘60: optimisme en protest
(2)
 D’66: politiek systeem is
achterhaald, burger moet
rechtstreeks invloed krijgen
door referenda
 PvdA: opkomst “Nieuw Links”
 Confessionelen: afsplitsing PPR
 Door ontzuiling geen
confessionele meerderheid
meer