1. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
Τα Αγωνίςματα και πϊσ αυτά
αποτυπϊκθκαν ςε αγγεία κατά τθν
αρχαιότθτα
 Αγώνες Δρόμου: Μζχρι τουσ 15ουσ Ολυμπιακοφσ αγϊνεσ
οι ακλθτζσ που ζπαιρναν μζροσ φοροφςαν μία μικρι
ποδιά, ενϊ αργότερα αγωνίηονταν εντελϊσ γυμνοί,
επιδεικνφοντασ τθν επίδοςθ τουσ ςτο πολεμικό βάδιςμα
και τρζξιμο. Τζρμα ιταν το ςθμείο που βρίςκονταν το
βραβείο, ενϊ οι κεατζσ ςτζκονταν δεξιά και αριςτερά
κατά μικοσ τθσ αμμϊδουσ διαδρομισ που είχε μικοσ
εξακοςίων Ολυμπιακϊν ποδιϊν (=περίπου 192 μζτρα). Οι
ακλθτζσ αγωνίηονταν ςε ομάδεσ τεςςάρων. Στο «δίαυλο»
οι ακλθτζσ είχαν τθν διπλι διαδρομι επιςτρζφοντασ ςτο
ςθμείο τθσ αφετθρίασ, ενϊ ςτο « δόλιχο» θ διαδρομι
ιταν δϊδεκα «δίαυλοι», δθλαδι 24 «ςτάδια». Η
διαδρομι του οπλίτθ δρόμου είχε μικοσ δφο «ςταδίων»,
και οι πολεμιςτζσ αρχικά φοροφςαν τον πλιρθ εξοπλιςμό
(περικεφαλαία, κνθμίδεσ, αςπίδα) και αργότερα ιταν
γυμνοί και κρατοφςαν μόνο αςπίδα.
δρόμοσ

2. οπλίτθσ δρόμοσ
 Πάλη: Η πάλθ ιταν ζνα δθμοφιλζσ άκλθμα. Σφμφωνα με
τον μφκο ο Θθςζασ ιταν αυτόσ που ανακάλυψε τθν
τεχνικι τθσ πάλθσ, ζτςι ϊςτε ο νικθτισ να μθν είναι
εξαρτθμζνοσ μόνο από τθν φυςικι του οργανικι δφναμθ,
αλλά από τθν τεχνικι, τθν ευελιξία και τθν γρθγοράδα
των κινιςεων του. Ο Κρατίνοσ απζκτθςε φιμθ όχι μόνο
για τθν νίκθ του, αλλά και για τθν καλαιςκθςία των
κινιςεων του. Στθν πάλη διακρίνουμε δφο αγωνίςματα.
Στο πρϊτο ο ακλθτισ ζχει ςκοπό να ρίξει τον αντίπαλο
του τρεισ φορζσ με τουσ ϊμουσ ςτο χϊμα, ενϊ ςτο
δεφτερο αγϊνασ ςυνεχιηόταν ακόμα και ςτο ζδαφοσ,
μζχρι που ο νικθμζνοσ αναγκαηόταν να παραδεχτεί τθν
ιττα του ςθκϊνοντασ το χζρι.
Δφο ακλθτζσ αγωνίηονται
(πάλθ )

3. Πυγμαχία: Η πυγμαχία ιταν ζνα βίαιο και ςυχνά
κανατθφόρο αγϊνιςμα. Τα χζρια ιταν ενιςχυμζνα με
χοντρά δερμάτινα λουριά ( ιμάντεσ) από τον αγϊνα μζχρι τισ
γροκιζσ, ενϊ τα δάχτυλα ζμεναν ακάλυπτα για να κλείνουν
ςχθματίηοντασ γροκιά. Τα λουριά μπορεί να ιταν
ενιςχυμζνα με μικροφσ μολυβζνιουσ βόλουσ ι καρφιά. Σε
περίπτωςθ που ο αγϊνασ διαρκοφςε πολλι ϊρα χωρίσ
νικθτι, οι αγωνιςτζσ ζπρεπε να κάνουν τθν ονομαηόμενθ «
κλίμακα». Δθλαδι οι πυγμάχοι ςτζκονταν ακίνθτοι χωρίσ να
αμφνονται ι να αποφεφγουν το χτφπθμα, ενϊ εναλλακτικά
αντάλλαςαν χτυπιματα, μζχρι ζνασ από τουσ δφο να
κατζρρεε. Νικθτισ ιταν αυτόσ που κατόρκωνε να μθν
χτυπθκεί. Ακόμα καλφτερα ιταν αυτόσ που κατόρκωνε να
μθν χτυπθκεί, αλλά οφτε να χτυπιςει τον αντίπαλο,
κάνοντασ τον απλά να καταρρεφςει εξουκενωμζνοσ από τισ
άκαρπεσ επικετικζσ προςπάκειεσ του.
Πυγμαχία
Παγκράτιο: Το δυςκολότερο άκλθμα ςτουσ Ολυμπιακοφσ
αγϊνεσ ιταν το παγκράτιο. Ήταν ςυνδυαςμόσ τθσ πάλθσ και
τθσ πυγμαχίασ. Ο νικθτισ ζπρεπε να νικιςει, ςυνδυάηοντασ
τθν ευελιξία, αλλά και τθν δφναμθ τθσ γροκιάσ,
ςυμβολίηοντασ ζτςι τον θρωϊκό αγϊνα του άοπλου
πολεμιςτι ςτθν μάχθ. Αντίκετα, οι ακλθτζσ του παγκρατίου
αγωνιηόταν με γυμνά χζρια και δεν χτυποφςαν με τθ γροκιά,
αλλά με τα δάχτυλα τθσ πυγμισ. Δφο κρυλικοί του
παγκρατίου ζμειναν ςτθν ιςτορία, ιταν ο Θεαγζνησ και ο

4. Πολυδάμασ. Επίςθσ, θ παράδοςθ αναφζρει ότι πρϊτοσ ο
Θθςζασ ςυνδφαςε πάλθ και πυγμι για να ςκοτϊςει τον
Μινϊταυρο. Στθν Ολυμπία ειςάγεται ςτθν 33θ Ολυμπιάδα (
648 π.Χ.). Τα ονόματα μεγάλων παγκρατιαςτϊν που
διαςϊκθκαν από τισ αρχαίεσ πθγζσ είναι του Λφγδαμι του
Συρακουςίου (πρϊτου Ολυμπιονίκθ ςτο παγκράτιο το 648
π.Χ), του Ευκλι, του Σϊςτρατου του Σικιϊνιου και άλλων.
Παγκράτιο
Σθελή παγθξαηίνπ. Ο έλαο αζιεηήο θξαηάεη ην πόδη ηνπ άιινπ, πξνθεηκέλνπ λα ηνλ αλαηξέςεη. Από κειαλόκνξθν
παλαζελατθό ακθνξέα ησλ αξρώλ ηνπ 5νπ αηώλα π.Χ.
New York, Metropolitan Museum of Art

5. Αρματοδρομία: Η αρματοδρομία διεξάγονταν ςε ιδιαίτερο
ςτάδιο, το ιπποδρόμιο, αγνϊςτων ςιμερα διαςτάςεων. Το
μοναδικό ιπποδρόμιο που διαςϊηεται ςιμερα ςτθν Ελλάδα
βρίςκεται ςτο Λφκαιο Όροσ και ζχει μικοσ 300 μζτρα, ι
ενάμιςθ ςτάδιο, και πλάτοσ 100 μζτρα. Το ιπποδρόμιο τθσ
Ολυμπίασ πρζπει καταλεγόμενα του Παυςανία να είχε
μεγαλφτερο πλάτοσ. Ο μθχανιςμόσ εκκίνθςθσ ιταν
εφεφρεςθ του Κληοίτα , τθν οποία τελειοποίθςε ο
Αριςτείδησ. Στο ζνα άκρο του ιπποδρομίου ιταν χτιςμζνοσ ο
ςτρογγυλόσ βωμόσ του Ταραξίπτου, αφοφ τα άλογα
πάκαιναν απροςδόκθτα πανικό όταν περνοφςαν από το
ςθμείο αυτό. Οι αρματοδρομίεσ ξεκινοφςαν με τισ πρϊτεσ
θλιαχτίδεσ, τα χαράματα και διαρκοφςαν μζχρι το
απόγευμα.Τα αγωνίςματα αρματοδρομιϊν ςτθν Ολυμπία
ιταν:
i. Το τζκριππο: το άρμα
ζνα ξφλινο, δίτροχο όχθμα, ςφρροταν από
τζςςερα άλογα.
ii. Η απινθ: Ειςάγεται
ςτουσ Ολυμπιακοφσ Αγϊνεσ το 500 π.Χ. ςτθν
70θ Ολυμπιάδα.
iii. Η ςυνωρίδα: άρμα που
ζςερναν δφο άλογα.
iv. Το τζκριππο πϊλων:
Ειςάγεται ςτθν 99θ Ολυμπιάδα ( 348 π.Χ.).
v. Η ςυνωρίδα πϊλων:
Ειςάγεται ωσ αγϊνιςμα ςτθν 128θ Ολυμπιάδα
( 268 π.Χ)

6. Αρματοδρομία
Πζνταθλο: Το πζντακλο αποτελείται από πζντε επί μζρουσ
αγωνίςματα, τροχάδην, άλμα, πάλη, διςκοβολία και
ακόντιο. Οι ακλθτζσ του πζντακλου ιταν φθμιςμζνοι για
τθν καλαιςκθςία του αρμονικά γυμναςμζνου ςϊματοσ τουσ.
Η διεξαγωγι του πεντάκλου άρχιηε με τθν ρίψθ δίςκου ι με
το άλμα, και ςυνζχιηε με τθν ρίψθ ακοντίου, τον αγϊνα
δρόμου και τθν πάλθ. Η εξάςκθςθ που γινόταν ςτα
ακλθτικά γυμναςτιρια ςυμπεριλάμβανε τζςςερισ
κατθγορίεσ άλματοσ, το άλμα φψουσ (επί τόπου) ,άλμα
φψουσ ( με φόρα ), άλμα μήκουσ και άλμα βάθουσ, ενϊ
ςτουσ Ολυμπιακοφσ Αγϊνεσ μνθμονεφεται μόνο το άλμα
μήκουσ. Το άλμα ςυνοδευόταν με ιχουσ φλογζρασ που
ζπαιηε το « Πφθιο άςμα ». Η εκκίνθςθ γινόταν με μία
ελαςτικι ςανίδα, τον «βατήρα», οι ακλθτζσ
χρθςιμοποιοφςαν ζνα βοθκθτικό όργανο, του «αλτήρεσ». Ο
κανονιςμόσ του ακλιματοσ επζβαλε ςτον ακλθτι να
προςγειωκεί όρκιοσ και να ςτακεί ακίνθτοσ ακριβϊσ ςτο
ςθμείο τθσ επαφισ του με το ζδαφοσ. Το ςθμείο τθσ
πικανισ προςγείωςθσ ιταν αναςκαμμζνο για να είναι το
χϊμα πιο μαλακό. Συναντάμε ςχετικζσ αγγειογραφίεσ, τθν
αξίνα, θ οποία χρθςίμευε για τθν εκςκαφι του ςκλθροφ από
τθν ξθραςία καλοκαιρινοφ εδάφουσ, ι για να ςθμαδεφουν
ςτο χϊμα τθν επίδοςθ. Η διςκοβολία ιταν αγϊνιςμα βολισ

7. που εξελίχκθκε από τθν ρίψθ πζτρασ ςτθ μάχθ, και
διεξάγονταν αρχικά με απλζσ πζτρεσ, κάπωσ μεγάλων
διαςτάςεων. Ο Όμθροσ μνθμονεφει επίςθσ τον λίκινο δίςκο
των Φαιάκων. Η τεχνικι ρίψθσ δίςκου είναι
απακανατιςμζνθ ςε πολλζσ αγγειογραφίεσ, ανάγλυφα και
αδριάντεσ, το πιο φθμιςμζνο από αυτά, είναι ο παγκόςμια
γνωςτόσ, ο διςκοβόλοσ του Μφρωνα. Το ακόντιο ιταν
επίςθσ εμπνευςμζνο από το αντίςτοιχο πολεμικό θ
κυνθγετικό όπλο. Ήταν κοντφτερο, λεπτότερο και
ελαφρφτερο, ενϊ κατάλθγε και μακρφ και μυτερό άκρο. Στθ
μζςθ του κονταριοφ ιταν προςαρμοςμζνθ θ «αγκφλη», που
ιταν λουράκι ι κθλιά για να υποβοθκάει τον ακλθτι ςτθν
εξακόντιςι του, χωρίσ όμωσ να είναι εξακριβωμζνθ θ
ακριβισ λειτουργία τθσ αγκφλθσ.
Άλμα
Διςκοβολία Ακόντιο

8. Εξπζξόκνξθε θύιηθα ηνπ δσγξάθνπ Δνύξηδνο,
όπνπ εηθνλίδνληαη θάζεηο από ην αγώληζκα ηνπ άικαηνο. Πεξίπνπ 480 π.Χ.
Εξπζξόκνξθνο ακθνξέαο κε παξάζηαζε αζιεηή πνπ πξνπνλείηαη ζην άικα ππό ηελ επίβιεςε ελόο παηδνηξίβε.
480 π.Χ.
Wuerzburg, Martin von Wagner Museum L 509.

9. Παιαηζηέο θαηά ηε δηάξθεηα αγώλα. Η Νίθε πεηά από επάλσ ηνπο. Λεπηνκέξεηα από παλαζελατθό ακθνξέα ηνπ
δσγξάθνπ ησλ Αζελώλ. 360/359 π.Χ.
Αζήλα, Εζληθό Αξραηνινγηθό Μνπζείν
Σρέδην πνπ αλαπαξηζηά ηελ εμέιημε ηνπ εμνπιηζκνύ ηεο ππγκαρίαο: αξηζηεξά νη κεηιίραη, ζην θέληξν νη νμείο
ηκάληεο θαη δεμηά ν ξσκατθόο caestus
Αηηηθή εξπζξόκνξθε θύιηθα. Ο εηθνληδόκελνο δηζθνβόινο πεξηζηξέθεηαη, γηα λα ξίμεη ην δίζθν. Πεξίπνπ 480 π.Χ.
Αζήλα, Μνπζείν Αξραίαο Αγνξάο
Οι μακιτριεσ του Α5 τμιματοσ
Χατηθμιχαιλ Νίνα
Τςουρουπάκθ Ευαγγελία
Τραγζλλθ Όλγα