Ιστορία Ε΄ 4.20. ΄΄Η φύλαξη των ανατολικών συνόρων και οι Ακρίτες΄΄
1. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής
Ιστορία Ε΄ Τάξης – Ενότητα 4 – Κεφάλαιο 20:
΄΄ Η φύλαξη των ανατολικών συνόρων
και οι Ακρίτες ΄΄
Σχεδιαγράμματα
Θεωρία
Παρουσιάσεις
http://e-taksh.blogspot.gr/
• κόμικ
2. ΙΣΤΟΙΑ Ε’
– ΚΕΦ. 20 ¨ Η ΦΥΛΑΞΗ ΤΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΣΥΝΟΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΑΚΙΤΕΣ¨
27Ο
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΙΚΑΛΩΝ
ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ
Σφνορα απζραντα
Καφκαςοσ – Εφξεινοσ Πόντοσ – Περςικόσ κόλποσ
Στουσ Ακρίτεσ ζδιναν:
δωρεάν γθ για καλλιζργεια,
άλογα και πανοπλίεσ για τουσ
πολζμουσ και
τουσ απάλλαςςαν από τουσ
φόρουσ.
Ζγιναν ονομαςτοί ςτα χρόνια που
απειλοφςαν το Βυηάντιο οι Άραβεσ
(7οσ – 10οσ αι.)
φρουροφςαν τα περάςματα των
ςυνόρων κι εμπόδιηαν τουσ
εχκροφσ να λεθλατοφν τα μζρθ
εκείνα.
Πταν δεν πολεμοφςαν,
γυμνάηονταν ςτο τρζξιμο,
ςτο κοντάρι και ςτο λικάρι.
Ιδιαίτερα δφςκολθ ιταν θ προςταςία
των ανατολικών ςυνόρων.
Οι Βυηαντινοί, ζβαλαν ςτισ άκρεσ
αυτζσ των ςυνόρων μόνιμουσ
φρουροφσ τουσ Ακρίτεσ.
Βοθκοφςαν ακόμθ να οχυρωκοφν οι
ακριτικζσ πόλεισ και να χτιςτοφν
κάςτρα και βίγλεσ ςτα μζρθ τα
οποία φφλαγαν.
Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/
5. eva -edu
20. Η φύλαξη των ανατολικών συνόρων και οι Ακρίτες
Οι Βυζαντινοί έβαλαν να προσέχουν τα σύνορά τους φρουροί που λέγονταν Ακρίτες. Οι
Ακρίτες πρόσεχαν τα σύνορα για να μην μπαίνουν στην αυτοκρατορία ξένοι λαοί.
Στους Ακρίτες έδιναν χωράφια, πανοπλίες και άλογα. Οι Ακρίτες όταν δεν πολεμούσαν,
έχτιζαν τείχη, έκαναν γυμναστική, έτρεχαν και έριχναν κοντάρι.
Οι άνθρωποι αγαπούσαν πολύ τους Ακρίτες γιατί ήταν δυνατοί και έλεγαν τραγούδια για
αυτούς που τα έλεγαν ακριτικά τραγούδια.
Ένας από τους Ακρίτες λέγονταν Βασίλειος Διγενής Ακρίτας.
Ερώτηση για το σχολείο Ποιοι φύλαγαν τα σύνορα του Βυζαντίου;
Πές μου το όνομα ενός Ακρίτα;
Σχεδιαγράμματα
6. Ακρίτες (άκρα)
µόνιµοι φρουροί
δωρεάν γη εξοπλισµός απαλλαγή από φόρους µισθός
(στρατωτόπια) (άλογα
όπλα
πανοπλίες)
Βυζαντινή αυτοκρατορία
Μεγάλα σύνορα.
Πρόβληµα η φύλαξη τους
ειδικά των ανατολικών συνόρων.
Λύση προβλήµατος.
Ακρίτες
έγιναν ονοµαστοί 7ο
-10ο
αι. (Άραβες)
Ακριτικά τραγούδια
Βασίλειος ∆ιγενής Ακρίτας
Παιδίον Τόπος
7. 20. Η φύλαξη των ανατολικών συνόρων και οι Ακρίτες
Ακρίτες (άκρα)
Δωρεάν γη Πανοπλίες Απαλλαγή από φόρους
Ονομαστοί → 7ος – 10ος αιώνας
↓
Ακριτικά τραγούδια
↓
Βασίλειος Διγενής
Σύνορα απέραντα
Καύκασος – Εύξεινος Πόντος – Περσικός κόλπος
Κανέλλος-Μάριος Κανελλόπουλος
8. Μάθημα:20ο
Η ΦΥΛΑΞΗ ΤΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΑΚΡΙΤΕΣ
Υπήρχαν δυσκολίες στη φύλαξη των ανατολικών συνόρων
Οι Ακρίτες ανταποκρίνονται πλήρως στις προσδοκίες των Βυζαντινών
Ο πιο ξακουστός απ΄ όλους τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής Ακρίτας
Για να αντιμετωπιστεί το θέμα οι Βυζαντινοί :
Βάζουν στις άκρες των ανατολικών τους συνόρων μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες
Ταυτόχρονα τους παραχωρούν σημαντικά προνόμια :
Τους δίνουν δωρεάν γη - τα στρατιωτόπια - για καλλιέργεια στον καιρό της ειρήνης με
την υποχρέωση όμως της υπεράσπισής της στον καιρό του πολέμου
Τους παραχωρούν όπλα, άλογα και πανοπλίες για τους πολέμους
Τους απαλλάσσουν από τους φόρους
Από τον 7ο
– 10ο
αι. γίνονται ξακουστοί στα πέρατα της αυτοκρατορίας γιατί :
Φρουρούν τα σύνορα και εμποδίζουν τους εχθρούς να εισβάλλουν και να λεηλατήσουν
Βοηθούν στην οχύρωση των ακριτικών πόλεων (χτίσιμο φρουρίων και παρατηρητηρίων)
Όταν δεν πολεμούσαν ασκούνταν αδιάκοπα και με συνέπεια στο τρέξιμο και στο κοντάρι
Ο λαός τους θαυμάζει για την ανδρεία τους και τους εξυμνεί με τα ακριτικά τραγούδια
Χαράλαμπος Δ. Δημόπουλος
9. 20. Η φύλαξη των ανατολικών συνόρων και οι Ακρίτες
1. Γιατί ήταν δύσκολη η φύλαξη των συνόρων της αυτοκρατορίας;
Τα σύνορα της αυτοκρατορίας ήταν απέραντα και γι’ αυτό η φύλαξή τους ήταν
δύσκολη. Τα ανατολικά σύνορα άρχιζαν από τον Καύκασο και τον Εύξεινο
Πόντο και ακολουθώντας τον Τίγρη και τον Ευφράτη ποταμό έφταναν ως τον
Περσικό κόλπο. Πέρα από τα σύνορα αυτά ζούσαν λαοί που έκαναν επιδρομές
και λεηλατούσαν τις ανατολικές βυζαντινές περιοχές.
2. Τι έκαναν οι Βυζαντινοί για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αυτό;
Έβαλαν φρουρές στις άκρες αυτές των συνόρων μόνιμους φρουρούς που τους
ονόμαζαν Ακρίτες. Σ’ αυτούς έδιναν δωρεάν γη για καλλιέργεια, άλογα και
πανοπλίες για τους πολέμους και τους απάλλασσαν από τους φόρους.
3. Πότε και πώς έδρασαν οι Ακρίτες;
Οι Ακρίτες έγιναν ονομαστοί στα χρόνια που απειλούσαν το Βυζάντιο οι
Άραβες (7ος
– 10ος
αι.). Οργανωμένοι σε μεγάλες ομάδες, φρουρούσαν τα
περάσματα των συνόρων κι εμπόδιζαν τους εχθρούς να λεηλατούν τα μέρη
εκείνα. Όταν δεν πολεμούσαν, γυμνάζονταν και βοηθούσαν να χτιστούν
κάστρα και βίγλες στα μέρη τα οποία φύλαγαν.
4. Πώς τους αντιμετώπιζε ο λαός;
Ο λαός τους ένιωθε προστάτες του, τους αγαπούσε και τους θαύμαζε για την
ανδρεία τους. Τους εξύμνησε στα ακριτικά τραγούδια, που μιλούν για τη ζωή
και τους αγώνες τους. Τα τραγούδια αυτά σώθηκαν ως τις μέρες μας και
αποτέλεσαν τη βάση των δημοτικών τραγουδιών.
5. Ποιος ήταν ο πιο γνωστός απ’ τους Ακρίτες;
Ο πιο γνωστός ήταν ο Βασίλειος Διγενής.
6. Πώς εξυμνήθηκε από το λαό;
Εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος «Βασίλειος Διγενής Ακρίτας». Στην Κύπρο,
στον Πόντο , στην Κρήτη και σ’ όλη την Ελλάδα μιλούν και τραγουδούν, ακόμη
και σήμερα, για «της γης τον ανδρειωμένο», που είναι απόγονος του Ηρακλή,
του Αχιλλέα και του Μεγαλέξανδρου, αλλά και πρόγονος του κλέφτη του
1821.
eimet08
Ερωτήσεις- Απαντήσεις
10. 20/01/11
20. Η ΦΥΛΑΞΗ ΤΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΑΚΡΙΤΕΣ
Τα ανατολικά σύνορα:
Τα ανατολικά σύνορα άρχιζαν από τον Καύκασο και τον Εύξεινο
Πόντο κι ακολουθώντας τον Τίγρη και Ευφράτη ποταμό έφταναν ως
τον περσικό κόλπο
Πέρα από τα σύνορα αυτά ζούσαν λαοί που συχνά έκανα επιδρομές
και λεηλατούσαν τις ανατολικές βυζαντινές επαρχίες.
Οι Ακρίτες:
Ήταν μόνιμοι φρουροί των ανατολικών συνόρων της βυζαντινής
αυτοκρατορίας.
Είχαν δωρεάν γη για καλλιέργεια, άλογα και πανοπλίες για τους
πολέμους και απαλλάσσονταν από τους φόρους.
Έγιναν ονομαστοί στα χρόνια που απειλούσαν το Βυζάντιο οι
Άραβες.
Όταν δεν πολεμούσαν, γυμνάζονταν στο τρέξιμο και στο κοντάρι,
βοηθούσαν να οχυρωθούν ακριτικές πόλεις και έχτιζαν κάστρα και
παρατηρητήρια στα μέρη στα οποία φύλαγαν.
Ο λαός τους ένιωθε προστάτες του, θαύμαζε την αντρεία τους και
τους ύμνησε στα ακριτικά τραγούδια.
Ο πιο ξακουστός από τους Ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής.
Σκάρπα Ηλέκτρα
11. ΚΕΦ. 20
Η φύλαξη των Ανατολικών συνόρων και οι Ακρίτες
1) Τι προβλήματα αντιμετώπιζαν οι Βυζαντινοί με
τα σύνορα τους;
Τα σύνορα της αυτοκρατορίας ήταν απέραντα και ήταν
δύσκολη η προστασία τους. Ιδιαίτερα τα ανατολικά
σύνορα ξεκινούσαν από το Καύκασο και τον Εύξεινο
Πόντο και έφταναν μέχρι τον Περσικό κόλπο. Έτσι
πολλοί λαοί έκαναν συχνές επιδρομές.
2) Πώς αντιμετώπισαν αυτό το πρόβλημα οι
Bυζαντινοί;
Έβαλαν στις άκρες των συνόρων μόνιμους φρουρούς
τους Ακρίτες. Τους έδιναν δωρεάν γη για καλλιέργεια,
άλογα, όπλα και πανοπλίες, τους απάλλασσαν από τους
φόρους.
3) Τι γνωρίζουμε για τους Ακρίτες;
Ήταν γενναίοι στρατιώτες που στα χρόνια των Αράβων
φρουρούσαν τα σύνορα και εμπόδιζαν τους εχθρούς να
λεηλατούν την αυτοκρατορία. Όταν δεν πολεμούσαν
γυμνάζονταν κι έχτιζαν κάστρα και παρατηρητήρια
(βίγλες) για να φυλούν καλύτερα.
4) Τι ένιωθε ο λαός γι αυτούς;
Ο λαός τους θαύμαζε και τους ένιωθε προστάτες του. Τα
κατορθώματα των Ακριτών ο λαός τα εξύμνησε με τα
ακριτικά τραγούδια.
5) Ποιός ήταν ο πιο ξακουστός Ακρίτας;
Ο πιο ξακουστός ήταν ο Βασίλειος Διγενής Ακρίτας για
χάρη του οποίου γράφτηκε ολόκληρο έπος. Τον
Θεωρούσαν απόγονο του Ηρακλή και του Μ.
Αλέξανδρου.
Δημήτρης Βογιατζάκης
12. Η φύλαξη των ανατολικών συνόρων και οι Ακρίτες
Τι θα μάθουμε:
Πώς αντιμετώπισαν οι Βυζαντινοί το πρόβλημα της φύλαξης των
ανατολικών συνόρων της αυτοκρατορίας.
Για το θρύλο του Βασίλειου Διγενή Ακρίτα και τα ακριτικά
τραγούδια.
Ένα σημαντικό πρόβλημα της βυζαντινής αυτοκρατορίας ήταν η
αποτελεσματική φύλαξη των απέραντων συνόρων της. Ιδιαίτερα
δύσκολη ήταν η προστασία των ανατολικών συνόρων. Τα ανατολικά
σύνορα της αυτοκρατορίας ξεκινούσαν από τον Καύκασο και τον
Εύξεινο Πόντο και εκτείνονταν, ακολουθώντας τους ποταμούς Τίγρη
και Ευφράτη, μέχρι τον Περσικό Κόλπο.
Ανάπτυξη μαθήματος
13. Οι Βυζαντινοί ανέθεσαν τη φύλαξη των άκρων των συνόρων τους
σε μόνιμους φρουρούς τους Ακρίτες. Στους Ακρίτες δίνονταν δωρεάν
γη για καλλιέργεια, τα στρατιωτόπια, εξοπλισμός (άλογα και όπλα)
και μισθό.
Επίσης οι Ακρίτες απαλλάσσονταν από τη φορολογία.
Οι «βιγλάτορες»* αυτοί παρακολουθούσαν τις κινήσεις των εχθρών
και ειδοποιούσαν έγκαιρα το βυζαντινό στρατό ώστε να προλαβαίνει
τις εχθρικές επιθέσεις.
Φρουρούσαν ακόμα τα περάσματα των συνόρων και εμπόδιζαν τους
εχθρούς να λεηλατούν τις περιοχές αυτές. Όταν δεν πολεμούσαν,
γυμνάζονταν στο τρέξιμο και στο κοντάρι. Βοηθούσαν ακόμη να
οχυρωθούν οι ακριτικές πόλεις και να χτιστούν κάστρα
και βίγλες* στα μέρη τα οποία φύλαγαν. Οι Ακρίτες έγιναν ονομαστοί
στα χρόνια που απειλούσαν το Βυζάντιο οι Άραβες (7ος -10ος αι.).
14. Ο λαός τους ένιωθε προστάτες του, τους αγαπούσε και τους θαύμαζε
για την ανδρεία τους. Κι έτσι ανδρειωμένους τους εξύμνησε
στα ακριτικά τραγούδια. Τα τραγούδια αυτά, που μιλούν για τη ζωή
και τους αγώνες των ακριτών, σώθηκαν από γενιά σε γενιά,
αγαπήθηκαν από το λαό μας κι έγιναν η αρχή των δημοτικών μας
τραγουδιών.
Ο πιο ξακουστός από τους ακρίτες ήταν ο Βασίλειος Διγενής, που στο
πρόσωπό του συγκέντρωνε τα χαρίσματα όλων των ακριτών και
εξυμνήθηκε ξέχωρα στο έπος* «Βασίλειος Διγενής Ακρίτας».
15. Στην Κύπρο, στον Πόντο, στην Κρήτη και σ’ όλη την Ελλάδα μιλούν
και τραγουδούν, ακόμη και σήμερα, για «της γης τον ανδρειωμένο»,
που είναι απόγονος του Ηρακλή του Αχιλλέα και του Μεγαλέξανδρου,
αλλά και πρόγονος του κλέφτη του 1821.
*βίγλα: μικρό ασφαλισμένο παρατηρητήριο, σε ψηλό μέρος
*έπος: πολύστιχο ποίημα που μιλά για ηρωικά κατορθώματα
Ο Διγενής στην Κύπρο και στην Κρήτη
«Στην Κύπρο και στην Κρήτη μολογούν πως ο Διγενής, εκτός από τη
φύλαξη των συνόρων της Ανατολής είχε έγνοια και για τα δύο νησιά,
την Κύπρο και την Κρήτη, που τα χρόνια εκείνα δέχονταν συχνά
πυκνά τις επιθέσεις των Αράβων (Σαρακηνών).
16. Για να βρεθεί κοντά τους, λέει, τις ώρες που κινδύνευαν, πάταε γερά
στην Ασία, στήριζε το δεξί του χέρι, στις κορυφές των κυπριακών
βουνών και μ’ ένα πήδημα βρισκόταν ορθός (στην κορυφή του
Ψηλορείτη, γυροφέρνοντας τη ματιά του στα πέλαγα του νησιού, μην
τ’ απειλούν σαρακηνά καράβια. Θεριός, όμως, καθώς ήταν ο ίδιος και
δυνατά καθώς ήταν τα σάλτα* του, άφησαν σημάδι της παλάμης του
στο κυπριακό βουνό, τον Πενταδάχτυλο, και αχνάρι της πατημασιάς
του στον Ψηλορείτη της Κρήτης που οι παλιοί το λεν ακόμη «η
πατουχιά*του Διγενή!».
*σάλτο: δυνατό πήδημα
*πατουχιά: πατημασιά
Απεικόνιση του Διγενή Ακρίτα σε κεραμικό πιάτο (Μουσείο Ερμιτάζ).
17. Ο Διγενής Ακρίτας παλεύει με λιοντάρι.
Τα ακριτικά τραγούδια
Για το πέρασμα του Διγενή από την Κρήτη, μιλούν και τα ριζίτικα
τραγούδια, που τραγουδιούνται ακόμη στο νησί και κρατούν ζωντανή
τη μνήμη της παλικαριάς και του άδικου θανάτου του:
«Ο Διγενής ψυχομαχεί κι η γη τόνε τρομάσσει.
Βροντά κι αστράφτει ο ουρανός και σειέται ο απάνω κόσμος.
Κι ο κάτω κόσμος άνοιξε και τρίζουν τα θεμέλια
και η πλάκα τον ανατριχιά πώς θα τόνε σκεπάσει,
πώς θα σκεπάσει τον αϊτό, της γης τον αντρειωμένο.
Σπίτι δεν τον εσκέπαζε, σπήλιο δεν τον εχώρει,
18. τα όρη εδρασκέλιζε, βουνών κορφές επήδα.
Στο γλάκιο* πιάνει ο νιος λαγό, στον πήδο πιάνει αγρίμι,
την πέρδικα την πλουμιστή ξοπίσω την αφήνει.
Ζηλεύει ο Χάρος, με χωσιά* μακριά τόνε βιγλίζει
κι ελάβωσέ του την καρδιά και την ψυχή του επήρε».
Συλλογή Στίλπωνος Κυριακίδου.
*γλάκιο: τρέξιμο
*χωσιά: ενέδρα, παγίδα, μπαμπεσιά
Οι Ακρίτες τον καιρό της ειρήνης
Στους φρουρούς των συνόρων μοιράζονταν δημόσιες εκτάσεις γης,
με την υποχρέωση να τις καλλιεργούν και να τις βελτιώνουν. Στη
διπλή αυτή φροντίδα των ακριτών αναφέρεται και το παρακάτω
ακριτικό τραγούδι, που τραγουδιέται μέχρι σήμερα από τους Έλληνες
του Πόντου. Σύμφωνα μ’ αυτό ο γενναίος Ακρίτας- πολεμιστής είναι
τόσο άξιος γεωργός και επιδέξιος καλλιεργητής, που και τα πουλιά
ακόμη τον θαυμάζουν και τον μακαρίζουν για το περιβόλι του:
19. Ακρίτας οργώνει το στρατιωτόπι του
(εικόνα από βυζαντινή μικρογραφία).
«Ακρίτας κάστρον έχτισε κι ακρίτας περιβόλι,
σ’ έναν τόπο ομαλό, σε καρπερό λιβάδι.
Όσα του κόσμου τα φυτά, κει φέρνει και φυτεύει
κι όσα του κόσμου τ’ αμπελιά, κει φέρνει κι αμπελώνει
κι όσα του κόσμου τα νερά, κει φέρνει κι αυλακώνει
κι όσα του κόσμου τα πουλιά, κει πάνε και φωλεύουν.
Πάντα κελάηδαν κι έλεγαν: «Πάντα να ζεις Ακρίτα!»
Ποντιακό τραγούδι
Αναρτήθηκε από Αδάμ Δημήτριος