-

1. เด็กโขนยุค ๔.๐

2. คำว่ำ โขน?
คือ 1. กำรแสดงศิลปะไทยอย่ำงหนึ่งคล้ำยละครรำ เล่นเฉพำะเรื่อง
รำมเกียรติ์ ผู้เล่นสวมหัวจำลองตำมตัวละครต่ำง ๆ เรียกว่ำ หัวโขน.
2.ไม้เสริมหัว หรือท้ำยเรือสมัยโบรำณให้งอนเชิดขึ้นเพื่อเพิ่มควำมสวยงำม
ถ้ำเป็นเรือพระที่นั่งมักทำโขนเรือเป็นรูปสัตว์ในเทพนิยำย เช่น หงส์ครุฑ
นำค อสูร แต่ถ้ำเป็นเรือชำวบ้ำนมักแกะสลัก และเขียนสี, เรียกชื่อเต็ม ๆ ว่ำ
โขนเรือ.
3. ชื่อเรือชนิดที่มีโขน เรียกว่ำ เรือโขน.
4. ส่วนปลำยสุดที่งอนขึ้นทั้ง ๒ ข้ำงของรำงระนำด และฆ้องวง.

3. โขน คือ ?
โขนจัดเป็นนาฏกรรมที่มีความเป็นศิลปะเฉพาะของตนเอง ไม่ปรากฏชัดแน่นอนว่าคาว่า "โขน" ปรากฏขึ้นในสมัยใด แต่มีการ
เอ่ยถึงในวรรณคดีไทยรื่องลิลิตพระลอที่กล่าวถึงโขนในงานแสดงมหรสพ ระหว่างงานพระศพของพระลอ พระเพื่อนและพระแพงว่า "ขยายโรง
โขนโรงรา ทาระทาราวเทียนโดยมีข้อสันนิษฐานว่าคาว่าโขนนั้น มีที่มาจากคาและความหมายในภาษาต่าง ๆ ดังนี้คาว่าโขนในภาษาเบงคาลี
ซึ่งปรากฏคาว่า "โขละ" หรือ "โขล" (บางครั้งสะกดด้วย ฬ เป็นคาว่า"โขฬะ" หรือ "โขฬ") ที่เป็นชื่อเรียกของเครื่องดนตรีประเภทหนังชนิดหนึ่ง
ของฮินดูลักษณะและรูปร่างคล้ายคลึงกับตะโพนของไทย ไม่มีขาตั้ง ทาด้วยดินไม่มีสายสาหรับถ่วงเสียง มีเสียงดังค่อนข้างมาก จัดเป็นเครื่อง
ดนตรีที่ได้รับความนิยมในแคว้นเบงกอล ประเทศอินเดีย ใช้สาหรับประกอบการละเล่นชนิดหนึ่ง เรียกว่ายาตราหรือละครเร่ที่คล้ายคลึงกับ
ละครชาตรี โดยสันนิษฐานว่าเครื่องดนตรีชนิดนี้เคยถูกนามาใช้ประกอบการเล่นนาฏกรรมชนิดหนึ่ง จึงเรียกว่าโขลตามชื่อของเครื่องดนตรี
คาว่าโขนในภาษาอิหร่าน มีที่มาจากคาว่าษูรัต ควาน หมายความถึงตุ๊กตาหรือหุ่น ซึ่งใช้สาหรับประกอบการแสดง โดยมีผู้ขับร้องและให้
เสียงแทนตัวหุ่น เรียกว่าควานหรือโขน มีความคล้ายคลึงกับผู้พากย์และผู้เจรจาของการแสดงโขนในปัจจุบัน
คาว่าโขนในภาษาเขมร เป็นการกล่าวถึงโขนในพจนานุกรมภาษาเขมร ซึ่งหมายความถึงละคร แต่เขียนแทนว่าละโขน ที่หมายความถึงการ
แสดงมหรสพอย่างหนึ่ง
จากข้อสันนิษฐานต่าง ๆ ยังไม่สามารถสรุปได้ว่าโขนเป็นคามาจากภาษาใด พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525 ระบุความหมาย
ของโขนเอาไว้ว่า "โขนหมายถึงการเล่นอย่างหนึ่งคล้ายละครรา แต่เล่นเฉพาะในเรื่องรามเกียรติ์ โดยผู้แสดงสวมหัวจาลองต่าง ๆ ที่เรียกว่า
หัวโขน"หรือหมายความถึงไม้ใช้ต่อเสริมหัวเรือท้ายเรือให้งอนเชิดขึ้นไปที่เรียกว่าโขนเรือ หรือใช้สาหรับเรียกเรือชนิดหนึ่งที่มีโขนว่าเรือโขนเช่น
เรือโขนขนาดใหญ่น้อยเหลือหลายในลิลิตพยุหยาตรา หรือหมายความถึงส่วนสุดทั้งสองข้างของรางระนาดหรือฆ้องวงใหญ่ที่มีลักษณะงอน
ขึ้นว่าโขน
วงปี่พาทย์ที่ใช้ในการแสดงโขน
ในสมัยของสมเด็จพระนาราย์มหาราช ได้มีการกล่าวถึงโขนโดยลาลูแบร์ เอาไว้ว่า "โขนนั้น เป็นการร่ายราเข้า ๆ ออก ๆ หลายคารบ ตาม
จังหวะซอและเครื่องดนตรีอย่างอื่นอีก ผู้แสดงนั้นสวมหน้ากาก (หัวโขน) และถืออาวุธ แสดงบทหนักไปในทางสู้รบกันมากกว่าจะเป็นการร่าย
รา และมาตรว่าการแสดงส่วนใหญ่จะหนักไปในทางโลดเต้นเผ่นโผนโจนทะยาน และวางท่าอย่างเกินสมควรแล้ว นาน ๆ ก็จะหยุดเจรจา
ออกมาสักคาสองคา หน้ากาก (หัวโขน) ส่วนใหญ่นั้นน่าเกลียด เป็นหน้าสัตว์ที่มีรูปพรรณวิตถาร (ลิง) หรือไม่เป็นหน้าปีศาจ (ยักษ์"[ซึ่งเป็น
การแสดงความเห็นต่อมหรสพในอดีตของชาวไทยในสายตาของชาวต่างประเทศ

4. โขน มำจำกไหน ?
•
– โขน เป็นศิลปะการแสดงชั้นสูงของไทยที่มีความสง่างาม อลังการและอ่อนช้อย การแสดงประเภทหนึ่งที่ใช้ท่า
ราตามแบบละครในแตกต่างเพียงท่าราที่มีการเพิ่มตัวแสดง เปลี่ยนทานองเพลงที่ใช้ในการดาเนินเรื่องไม่ให้
เหมือนกับละคร แสดงเป็นเรื่องราวโดยลาดับก่อนหลังเหมือนละครทุกประการ ซึ่งไม่เรียกการแสดงเหล่านี้ว่า
ละครแต่เรียกว่าโขนแทน มีประวัติยาวนานตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาจากหลักฐานจดหมายเหตุลาลูแบร์
เอกอัครราชทูตฝรั่งเศสในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ได้มีการกล่าวถึงการแสดงโขนว่า เป็นการเต้น
ออกท่าทาง ประกอบกับเสียงซอและเครื่องดนตรีประเภทต่าง ๆ ผู้แสดงจะสวมหน้ากากปิดบังใบหน้าตนเอง
และถืออาวุธ
• โขนเป็นจุดศูนย์รวมของศาสตร์และศิลป์ หลากหลายแขนงเช่น วรรณกรรม วรรณศิลป์ นาฏศิลป์ คีตศิลป์
หัตถศิลป์ โดยนาเอาวิธีเล่นและการแต่งตัวบางชนิดมาจากการเล่นชักนาคดึกดาบรรพ์ มีท่าทางการต่อสู้
ที่โลดโผน ท่ารา ท่าเต้นเช่น ท่าปฐมในการไหว้ครูของกระบี่กระบองรวมทั้งการนาศิลปะการพากย์ การ
เจรจา หน้าพาทย์และเพลงดนตรีเข้ามาประกอบการแสดง ในการแสดงโขน ลักษณะสาคัญอยู่ที่ผู้แสดง
ต้องสวมหัวโขน ซึ่งเป็นเครื่องสวมครอบหุ้มตั้งแต่ศีรษะถึงคอ เจาะรูสองรูบริเวณดวงตาให้สามารถ
มองเห็น แสดงอารมณ์ผ่านทางการร่ายรา สร้างตามลักษณะของตัวละครนั้น ๆ เช่น ตัวยักษ์ ตัวลิง ตัว
เทวดา ฯลฯ ตกแต่งด้วยสี ลงรักปิดทอง ประดับกระจก บ้างก็เรียกว่าหน้าโขน

5. ตัวละครโขน
มีตัวละคร 4 พวก ได้แก่ พระ นาง ยักษ์ ลิง ซึ่งล้วนเป็นตัวละคร
จากเรื่อง รามเกียรติ์
แบ่งออกเป็น 2 ฝ่าย ได้แก่ ฝ่ายพลับพลา (พระราม) และฝ่ายลงกา (ทศกัณฐ์)

6. กำรฝึกโขน
โขน ไม่ใช่สิ่งที่สามารถปฏิบัติได้โดยง่าย ต้องอาศัย ปัจจัยหลายๆ
อย่างทั้งปัจจัยภายนอกและในตัวบุคล ทั้งความอดทน ความมุมานะ
พยายาม ความตั้งใจ ความซื่อสัตย์ ที่สาคัญคือ ต้องมีใจรัก และมีความ
เคารพนับถือต่อพ่อแก่ หัวโขน ครูโขนทั้งครูมนุษย์ และครูเทพ

7. กำรฝึกโขน
อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่า การฝึกโขนเป็นสิ่งที่ใช้ใจรัก ความเคารพ
และความอดทนสูงมาก ทั้งอดทนต่อความทรมานร่างกายในการฝึก เกร็ง
กล้ามเนื้อ ยืดกล้ามเนื้อ เช่นการถีบเหลี่ยม เพื่อให้ได้มาซึ่งเหลี่ยมที่
สวยงามของตัวละครนั้นๆ การเต้นเสา เพื่อให้ได้มาซึ่งกาลังขาที่แข็งแรง
สามารถถ่ายทอดกระบวนท่าราออกมาได้อย่างสวยงาม และฝึกเพื่อเป็น
ฐานให้แก่ตัวละครที่ขึ้นลอยได้ การขัดเพชร เพื่อให้ได้มาซึ่งความยืดหยุ่น
ของกล้ามเนื้อ การหกคะเมนและการฉีกขาของตัวลิง เป็นต้น

8. เด็กโขน ทำอะไรบ้ำง?
ยุวชนที่เข้ารับการฝึกโขนในปัจจุบัน จะได้รับการฝึกหลายๆด้าน เช่นด้านบุคลิกภาพที่ดี
ขึ้น เพราะโขนเป็นสิ่งสง่างาม ผู้ราต้องเปิดปลายคางและมีบุคลิกภาพน่าชม ด้านการถ่ายทอด
อารมณ์ การแสดง เพราะการรับบทตัวละครโขนนั้น ผู้เล่นต้องศึกษาและเข้าใจตัวละครนั้นๆอย่าง
ถ่องแท้ต้องเข้าใจบุคลิก ลักษณะนิสัย และเป้าหมายของตัวละคร ด้านสุขภาพ เพราะการฝึกโขน ทา
ให้เราแข็งแรงขึ้น กล้ามเนื้อกระชับ เป็นการออกกาลังกายไปในตัวด้วย นอกจากนี้แล้ว ยังมีการฝึก
เพลงหน้าพาทย์ ฝึกฟังจังหวะ และฝึกการรากระบวนท่าต่างๆ โดยการฝึกก็จะแยกไปตามฝ่ายนั้นๆ
ได้แก่ พระ นาง ยักษ์ และลิง

9. โขน กับเด็กไทย ในปัจจุบัน
ปัจจุบันนี้จะเห็นได้ว่ามีทั้งยุวชนและประชาชนไทยหลากช่วงวัย สนใจ
ในโขนละครเพิ่มขึ้น จากผลการสารวจของกลุ่มต่างๆและการสมัครคัดตัวโขน
พระราชทานที่เพิ่มมากขึ้นในปีนี้แต่ถึงกระนั้น ถ้าเปรียบกับเด็กไทยทั้งประเทศก็
ยังถือว่าผู้สนใจในโขนละครไทยนั้น มีอยู่เพียงไม่มาก
เด็กไทยส่วนใหญ่ มักมองว่า ศิลปะการแสดงโขน ละคร นาฏศิลป์ ไทย เป็นสิ่ง
ไกลตัว เนื่องจากน้อยคนที่จะมีความอดทน มุ่งมั่นและมีใจรักที่จะเข้ารับการ
ฝึกหัดโขนจริงๆ และปัจจุบันมีปัจจัยภายนอกหลายอย่างเช่น วัฒนธรรม
ตะวันตก ยุโรป และวัฒนธรรมเอเชีย เช่น เกาหลีใต้ ที่เป็นที่นิยม ในหลายๆด้าน
ไม่ว่าจะ วัฒนธรรม ภาษา ศิลปิน ศิลปะต่างๆ ที่เข้ามามีอิทธิพลต่อประเทศไทย

10. ควำมในใจของเด็กโขนยุค ๔.๐ คนหนึ่ง
เนื่องจากดิฉันเอง ก็เป็นยุวชนคนหนึ่ง ที่มีความสนใจและมีใจรักในโขนละคร ฉันจึงได้เข้ารับการฝึกโขนที่
ศูนย์ส่งเสริมศิลปะและวัฒนธรรม ของมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่ ฉันมองว่า โขนเป็นศิลปะชั้นสูง
ของไทย ที่ยุวชนคนไทยอย่างเราควรอนุรักษ์ไว้ให้ดารงอยู่ซึ่งสิ่งที่แสดงถึงรากเหง้าวัฒนธรรมไทยหลากหลายแขนง ทั้ง
จิตรกรรม วิจิตรศิลป์ นาฏศิลป์ วรรณศิลป์ เป็นต้น โขน เป็นการแสดงที่ยาก และใช้ความแข็งแรง ความอดทนและใช้
กาลังขามาก ทั้งการถีบเหลี่ยม ขัดเพชร การเก็บเท้า ล้วนแต่ใช้กาลังขามากที่สุด
โขน เป็นสิ่งหนึ่งที่เด็กไทยควรเล็งเห็นความสาคัญเป็นอย่างมาก ความสง่างาม ความประณีตของการ
แสดงโขน เป็นสิ่งล้าค่า ที่เป็นเอกลักษณ์อันโดดเด่นของไทย ควรค่าแก่การอนุรักษ์ ทั้งยังเป็นการฝึกวินัย บุคลิกภาพ
ความอดทน ความเป็นระเบียบ กิริยามารยาท และความแข็งแรงในตัวอีกด้วย ส่วนตัวฉันคิดว่า การฝึกโขน ฝึกรา เป็นสิ่ง
ที่เด็กไทยโดยเฉพาะเด็กไทยยุคใหม่อย่างเราควรทาเป็นอย่างยิ่ง เพราะจะได้เป็นการสืบทอด เผยแพร่วัฒนธรรมไทย มิ
ให้สูญหายไปกับกาลเวลา ฉันมองว่า ศิลป์ ไทย ถ้าไม่มีใครอนุรักษ์ไว้ แล้วสูญหายไปกับกาลเวลา เป็นสิ่งที่น่าเสียดายยิ่ง
นัก เพราะไม่มีชาติใดที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่สง่าและอ่อนช้อยแบบของไทยอีกแล้ว
ศิลป์ ไทย ถ้าไทยไม่รักษ์ แล้วใครจะรักษ์
นางสาว อุรัสยา ง่อบุตร
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔/๘

11. ขอบคุณครับ/ค่ะ