xxa

1. “Ус чандмань эрдэнэ”

2. Манай монгол улсын хуулинд
1 дүгээр зүйл. Хуулийн зорилт
• 1.1.Энэ хуулийн зорилт нь усны нөөц, түүний сав газрыг
хамгаалах, зохистой ашиглах, нөхөн сэргээхтэй
холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино.
• Хэвлэх
2 дугаар зүйл. Усны тухай хууль тогтоомж
• 2.1.Усны тухай хууль тогтоомж нь Монгол Улсын Үндсэн
хууль, Байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль, энэ хууль
болон эдгээртэй нийцүүлэн гаргасан хууль тогтоомжийн
бусад актаас бүрдэнэ.
• 2.2.Монгол Улсын олон улсын гэрээнд энэ хуульд
зааснаас өөрөөр заасан бол олон улсын гэрээний
заалтыг дагаж мөрдөнө

3. Дээдус
Хурын ус,
шүүд-
рийн ус
Дундус
Рашаан
гол
мөрөн,
булаг
шанд
Адагус
Худгийн
ус

6. Эрүүл дэлхийд цэвэр ус
Онолын хувьд усны нөөц
шавхагдашгүй юм.Учир нь
зохистой ашигласан нөхцөлд
чийгний эргэлтийн үрээр цаг
ямагт сэргэж байдаг. Гэвч усны
хэрэглээ асар хурдан өсөж
байгаагаас олон оронд
хүрэлцэхгүй байдал мэдрэгдэж
байна.Мөн усны бохирдол
ихээхэн аюул нүүрлэх боллоо.
Усны урсгал 1000 жилд,
секундын долиор дэлхийн
эргэлтийг удаашруулдаг ажээ.

7. Усны үнэ цэнэ:
Ус чандмань эрдэнэ, хүний амьдралын үнэт
хэрэглээ, юугаар ч орлуулашгүй бүтээгдэхүүн
билээ. Түүний үнэт чанар нь химийн аргаар гарган
авч болдоггүй, хүн усгүйгээр амьдарч чадахгүйд
байгаа юм. Гэвч дэлхий дээр байгаа бүх усны 1
хувь нь цэвэр ус байдаг. Ундны цэвэр ус өнөөдөр
томоохон хотуудын хамгийн гол санаа зовоосон
асуудлуудын 1 болоод байна.

8. Хүн төрөлхтөн орчин үеийн шинэ технологийн дагуу
Колонайзийн буюу эсийн аргаар юуг ч хиймлээр хийж,
гаргаж авч чадаж байна. Английн эрдэмтэд Дойлийн хонь,
Өмнөд Солонгосын эрдэмтэд нохойг эсийн аргаар гаргаж
авсан байдаг. Тэр ч байтугай хүн хүртэл гаргаж болохыг
нээгээд байна. Тэгвэл энд нэг л зүйлийг хүн төрөлхтөн
гаргаж авч чадахгүй бөгөөд тэр нь УС. Хүн төрөлхтөний
ганц гаргаж авч чадаагүй зүйл бол УС гэдгийг дахиад дурдая.
Өдөр ирэх тусам дэлхийн дулаан, хуурай болж цэвэр
усны нөөц багасаж хүний тоо, хэрэглээ хурдацтай өсөж
байгаа энэ эрин үед бид усаа хэмнэхгүй бол усны
хэрэглээний хязгаартай учирч ус 90-ээд оны картын бараа
шиг болох аюул бий.
Иймд та бүхэн усны үр ашиггүй хэрэглээгээ багасгаснаар
хойч үе, үр хүүхэддээ цэвэр усаа үлдээж чадна.

9. Ус бүрэлдэн бий болох
Ус газрын гадаргыг гол бүтээгч нь бөгөөд манай гаригийн уур
амьсгалыг хянахын зэрэгцээ, хүмүүсийг хүнсээр болон асар их
энергээр хангаж байдаг.

10. Хүний биеийн жингийн хэдэн хувийг ус эзэлдэг вэ?
Хүн усгүйгээр 72 цаг тэсэж чадах боловч чухамдаа хүн
болон олонхи амьтны хөгшрөлтийн шалтгаан нь ус л
болдог.
Эхийн
хэвлийд
Бага
Насанд
Өсвөр
насанд
Өтөл
насанд

11. Хөдөө орон нутаг болон бусад хотуудад мөрдөгдөж буй
цэвэр усны үнэ

13. Усны бохирдол:
Усны бохирдлыг шууд болон шууд бус гэж
хоёр ангилдаг.
• Шууд бохирдолын эх үүсвэр тодорхойлход
хялбар юм. Харин шууд бус дам бохирдлын эх
үүсвэрийг тодорхойлоход нэн түвэгтэй байдаг.
Ахуйн хог болон хорт бодисны хаягдал, бусад
хиймийн бодис нь хөрсөөр дамжин гүний усыг
бохирдуулж байна. Усны хадгалалт,
хамгаалалт хангалтгүй, эсвэл ус цэвэршүүлэх
тоног төхөөрөмж бүрэн хүчин чадлаараа
ажиллахгүй буюу огт байхгүй зэргээс усанд
бактери үржин гэдэс ходоодны өвчний гол эх
үүсвэр болж байна.

14. Ус хэмнэх энгийн аргууд
Гал тогоондоо ус хэмнэх аргууд :
• Аяга таваг, тогоо шанагаа угаахдаа сайтар
зүлгэхдээ усаа хааж бай. Дараа нь цэвэр
усаар зайлж бай.
• Хүнс ногоогоо гоожиж буй усаар бус
дүүргэсэн саванд цэвэрлээд дараа цэвэр
усаар зайл.
• Хүнс ногоо угаасан усаа битгий асга,
түүгээр гэрийнхээ цэцэг ногоог усла.
• Хүн бүр өөрийн гэсэн аягатай болсоноор
танай гэр бүл байнга аяга таваг угааж ус
гарздахгүй .
Ариун цэврийн өрөөндөө ус хэмнэх
аргууд:
• Усанд орохдоо биеээ савандаж байхдаа
усаа хааж байхаа битгий мартаарай.Энэ нь 3
дахин бага ус зарцуулдаг ба 400 литр хүртэл
ус хэмнэнэ.
• Хүүхдүүдээ ус хэрэглэснийхээ дараа
крантаа сайн хааж байхыг захиж сурга.
• Ус багб хэргэлдэг шүршүүртэй бол , хуучны
зарим шүршүүр усыг хэт их гоожуулж алддаг.

15. • Шүдээ угаах, сахлаа хусахдаа
крантаа хааж бай. Хаахгүйгээр нэг
удаа шүдээ угаах нь 20 литр ус үр
ашиггүй зарцуулдаг. Мөн стаканд
ус хийж шүдээ угааснаар бид
усаа хэмнэж чадна.
• Ариун цэврийн цаасаа жорлонд
биш хогийн саванд хаяж бай энэ
нь ус хэмнэхээс гадна жорлон
бөглөрөхөөс урьдчилан сэргийлнэ.
• Усныхаа халуун хүйтнээ
тохируулахдаа бүлээн ус хэрэгтэй
бол хүйтэн усаа ихэсгэхийн оронд
халуун усаа багасгах нь зөв.

16. Ус хэмнэлттэй зарцуулдаг жорлонтой бол та
жорлонгийн ус хураагууртаа хэмнэх
төхөөрөмж суурилуулснаар нэг ус
таталтаараа 3 литр хүртэл ус хэмнэх
боломжтой.
Бусад ус хэмнэх аргууд:
Угаалгынхаа машиныг хэмжээнд нь хүртэл
усаар дүүргэсний дараа хувцас хунараа
хийж угааж бай. Тэгвэл олон эдлэл угаах
боломжтой болж байна.
Загасны аквариумаа цэвэрлэхдээ усыг нь
битгий асга ,усаараа та цэцэг ногоогоо усалж
болно, энэ ус нь организ тэжээлээр таны
цэцгийг тэтгэнэ.
Өндөг чанасан усаараа та цэцгээ усалж бас
болно, өндөгний хальсны минералууд
цэцгэнд сайн нөлөөтэй.

17. Ус дутагдахад яах вэ?
Шингэнээ 1%
алдахад : цангана
Шингэнээ 2%
алдахад : бие
тавгүйрхэж, хоолны
дуршил буурна, ажлын чадвараа
20 % алдана
Шингэнээ 6% алдахад :
Нүүрний арьс эрс хувирч,
хөдөлгөөнөө удирдах
чадвараа алдаж эхэлнэ.
Хэл яриа ойлгомжгүй болно
Шингэнээ 10% алдахад :
Биеийн
дулааны
тэнцвэр
алдагдана.
Эсүүд үхэж эхэлнэ.
Шингэнээ 11%
алдахад :
Бодисын
солилцоо
алдагдаж ,
эмнэлгийн
тусламж
шаардлагатай болно.

18. Монгол орны усны бохирдол
жил ирэх тусам нэмэгдэж
цэвэр усны төвшин багасаар л.
Тиймээс бид бүхэн усаа
хайрлан гамъяа.