SlideShare a Scribd company logo
1 of 35
Εργασία των μαθητών:
-Μαριάν Φλωρίν
-Νικολαΐδη Αικατερίνη
-Νικολαΐδη Μαρία
Του ΓΕΛ Κρανιδίου
Υπεύθυνη καθηγήτρια:
Αλεξανδρή Ελευθερία
Βλαστοκύτταρα και τα είδη τους – Διαφοροποίηση
Αναγεννητική ιατρική και η αναγκαιότητά της
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της χρήσης
βλαστοκυττάρων
Βιοηθικοί προβληματισμοί και διλλήματα
Φιλοσοφικές θεωρίες – Εφαρμογές στην έρευνα για
τα βλαστοκύτταρα – Η δική μας δημοσκόπηση
Συμπεράσματα
Βλαστοκύτταρα
Κύτταρα του οργανισμού που διαιρούνται και
διαφοροποιούνται σε άλλους τύπους κυττάρων
Απόκτηση συγκεκριμένης
δομής και λειτουργίας
Ιδιότητες
βλαστοκυττάρων
• Μη εξειδικευμένα
• Ικανότητα αυτοανανέωσης
για μεγάλες περιόδους
• Διαφοροποίηση
Σε εμβρυικούς ιστούς
Εμβρυικά βλαστοκύτταρα
Σε ενήλικους ιστούς
Ενήλικα βλαστοκύτταρα
Εντοπισμός
βλαστοκυττάρων
Ενήλικα
Εμβρυικά
Τροποποιημένα ενήλικα
Κύτταρα που
προέρχονται από την
εσωτερική κυτταρική
μάζα ενός εμβρύου στο
πρώιμο στάδιο
εμβρυϊκής ανάπτυξης
(blastula).
Τύποι κυττάρων που
προέρχονται από
συγκεκριμένους ιστούς.
Εικόνα 2: Ανθρώπινα εμβρυϊκά
βλαστοκύτταρα στο μαγνητικό
μικροσκόπιο
Γενετικά επαναπρο-
γραμματισμένα ενήλικα
σωματικά κύτταρα που
μετατρέπονται σε κύτταρα
παρόμοια με τα εμβρυικά.
Εικόνα 1: Στάδιο
blastula
Ικανότητα διαίρεσης
και διαφοροποίησης σε
κύτταρα ολόκληρου
του οργανισμού.
Ικανότητα διαφοροποίησης σε
σχεδόν όλα τα κύτταρα των
ιστών.
Ικανότητα αυτοανανέωσης και
σχηματισμού δύο ή περισσότερων
γενεαλογικών σειρών μέσα σε έναν
συγκεκριμένο ιστό.
Ικανότητα διαφοροποίησης
σε έναν μόνο τύπο κυττάρων.
Βλαστοκύτταρα
Γαμέτες
Mυϊκά
κύτταρα
Λιποκύτταρα
Οστικά κύτταρα
Kύτταρα του
ανοσοποιητικού
Νευρικά κύτταρα Αιμοσφαίρια
Eπιθηλιακά κύτταρα
Εικόνα 3: Τελική διαφοροποίηση των βλαστικών κυττάρων
Αναγεννητική
Ιατρική
Ασχολία με τον μηχανισμό επιδιόρθωσης νόσων,
δυσλειτουργιών και βλαβών που έχουν υποστεί οι
ιστοί με τη βοήθεια βλαστοκυττάρων, στην ουσία η
θεραπεία με βλαστοκύτταρα.
Βελτίωση των δυνατοτήτων
θεραπείας ορισμένων διαταραχών
Η εφαρμογή βλαστοκυττάρων στην κλινική έρευνα για τη θεραπεία
διαφόρων διαταραχών στον άνθρωπο εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς. Κάποια
χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι:
• Ασθένεια Krabbes, θεραπεύεται με μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων
• Αναφέρεται ότι το νευροβλάστωμα (όγκος) αντιμετωπίζεται με τη
διατήρηση της ομοιόστασης των ιστών κλπ.
• Ισχυρίζεται ότι η μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων έχει δυνατότητες
θεραπείας νευροεκφυλιστικών ασθενειών (π.χ άνοια).
Σε εξέλιξη βρίσκονται κλινικές δοκιμές για την θεραπεία της Σ.Ε.Α.Α.
(A.I.D.S.), της νόσου Πάρκινσον, του Αλτσχάιμερ και λοιπά.
Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα
Επ'αόριστον αυτοανανέωση χρήση σε
εργαστήρια
Μακρά διαδικασία δαπανηρή και
αναποτελεσματική λόγω αποτυχίας του
μεγαλύτερου μέρους των φαρμάκων κατά
τη διάρκεια κλινικών δοκιμών
Παροχή απεριόριστης πηγής νέου
ανθρώπινου ιστού
Υψηλός κίνδυνος απόρριψης του ιστού από
το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς
Παραγωγή τεράστιου αριθμού κυττάρων
στο εργαστήριο από έναν μικρό αρχικό
αριθμό
Μη χρήση βλαστοκυττάρων από τους
ομφάλιους λώρους εμβρύων με γενετική
ασθένεια καθώς φέρουν τα ίδια γονίδια με
την ασθένεια
Χρήση για την κατανόηση και τη θεραπεία
περίπλοκων ασθενειών όπως ο καρκίνος
Διαφορά μοντέλων κυτταροκαλλιέργειας,
που χρησιμοποιούνται στα εργαστήρια, με
τον ιστό που επηρεάζει η ασθένεια
Χρήση για την θεραπεία κληρονομικών
ασθενειών
Κακομεταχείριση και θάνατος εμβρυικών
μοντέλων που αναπτύσσονται στα
εργαστήρια λόγω ιδιωτικής έρευνας
Με την πρόοδο της επιστημονικής έρευνας, ένας μεγάλος αριθμός ηθικών
ζητημάτων άρχισε να γεννάει διάφορες σκέψεις γύρω από το ζήτημα της
χρήσης των βλαστοκυττάρων.
Ι. Εμβρυικά μοντέλα
Εμβρυικά
μοντέλα
Άνθρωπος/άτομο
Συλλογή
βλαστοκυττάρων
Ή
Περιορισμός στο τί
μπορούμε να
κάνουμε σ’ένα άτομο
Ιδέα θανάτωσης
Μειωμένοι
περιορισμοί
 Ποια είναι η ηθική
αποδοχή, τα όρια
και οι συνθήκες
της έρευνας;
Εικόνα 4: Ανθρώπινος
βλαστοκύστης από
βλαστοκύτταρα, ένα
εμβρυακό μοντέλο
Ζωγραφιά 1: Απεικόνιση του διλήμματος. Ο επιστήμονας βλέπει το έμβρυο ως πηγή
βλαστοκυττάρων ενώ η μητέρα, που αντιπροσωπεύει την κοινωνία, το βλέπει σαν άτομο.
II. Επαναπρογραμματισμένα ενήλικα κύτταρα (iPSCs)
Εικόνα 5: Αποικία κυττάρων iPS
στο μαγνητικό μικροσκόπιο
Επαγόμενα πολυδύναμα
βλαστοκύτταρα
Λήψη αυτών των
κυττάρων χωρίς τη
συγκατάθεση ή τη
γνώση του ατόμου,
επειδή δημιουργούνται
από κύτταρα ενηλίκων
Εγείρει ανησυχίες σχετικά
με την ιδιωτικότητα και την
αυτονομία του ατόμου
Εμπορευματοποίηση με
γνώμονα το κέρδος, καθώς τα
iPSC διαθέτουν μεγάλες
θεραπευτικές δυνατότητες,
υπάρχει κίνδυνος
εκμετάλλευσης και άνιση
πρόσβασης στις θεραπείες. Η
διασφάλιση δίκαιης
κατανομής αυτών των
θεραπειών αποτελεί
σημαντικό ζήτημα βιοηθικής
ΙΙΙ. Φύλαξη του ομφαλοπλακουντικού αίματος σε ιδιωτική
ή σε δημόσια τράπεζα
Ζωγραφιά 2: Απεικόνιση του παραπάνω διλλήματος. Ένα ανθρωπάκι δεν ξέρει τι να
διαλέξει ανάμεσα στην ερειπωμένη δημόσια τράπεζα ή την πάμπλουτη ιδιωτική.
ΙV. Γενετικής χειραγώγησης των βλαστοκυττάρων
Τα βλστοκύτταρα ως κύτταρα περιέχουν
γενετικό υλικό του οργανισμού. Μπορούν
να υποστούν γενετικές τροποποιήσεις.
Προβληματισμοί σχετικά
με τα όρια της αλλαγής
των ανθρώπινων
χαρακτηριστικών.
Σωστή απόρριψη αχρησιμοποίητων ή
περίσσειας βλαστοκυττάρων.
V. Σωστή απόρριψη αχρησιμοποίητων ή περίσσειας
βλαστοκυττάρων
Διασφάλιση χειρισμού
των κυττάρων με
υπευθυνότητα και
ηθική.
VI. Πώς μπορεί να συμβάλλει η άμβλωση στην
επιστημονική έρευνα με βλαστοκύτταρα;
Άμβλωση
Συλλογή βλαστοκυττάρων
από το νεκρό έμβρυο ή/και
πλακούντα
Φύλαξη σε τράπεζα
Χρήση στην
επιστημονική
έρευνα με την
συγκατάθεση
των γονέων
Απόρριψη
Ηθικές αντιρρήσεις στη
χρήση εμβρυϊκών
βλαστοκυττάρων που
λαμβάνονται από έμβρυα που
έχουν αποβληθεί.
Ανευθυνότητα
Ζωγραφιά 3: Απεικόνιση ενός γυναικολογικού ιατρείου το οποίο παρόλο που είναι ένα φυσιολογικό
ιατρείο, μέσα από τα μάτια κάποιων ανθρώπων ο συγκεκριμένος χώρος μπορεί να φαίνεται σαν μια
εγκληματική σκηνή.
VII. Πώς μπορεί να συμβάλλει η κλωνοποίηση στην
επιστημονική έρευνα με βλαστοκύτταρα;
Δημιουργία κλώνου
Κλωνοποίηση
Παραγωγή βλαστικών κυττάρων
Παραγωγή πολλών και διαφορετικών
ιστών οι οποίοι θα είναι γενετικά
πανομοιότυποι με τον γονέα
Καταπολέμηση διάφορων νόσων
και δυνατότητα μεταμοσχεύσεων
Ανήθικη και φρικτή διαδικασία:
• Αλλοίωση του προνομίου της
μοναδικότητας του ατόμου
• Ενάντια στην φθαρτότητα του ατόμου
• Υποβίβαση του ανθρώπου σε
εμπόρευμα
• Εργαλειοποίηση του ανθρώπινου
σώματος, που καθιστά τον άνθρωπο-
επιστήμονα ανώτερο από ένα άτομο
Ζωγραφιά 4: Απεικόνιση ενός εργαστηρίου κλωνοποίησης που είναι γεμάτο με κάψουλες στις οποίες
βρίσκονται κλώνοι που έχουν προκύψει από βλαστοκύτταρα. Ένας ιατρός ετοιμάζεται να αφαιρέσει τα
όργανα του κλώνου με σκοπό να τα χρησιμοποιήσει για τις μεταμοσχεύσεις των ασθενών του.
VIII. Εμπορευματοποίηση
Εμπορευματοποίηση πρακτικής
με βλαστοκύτταρα
Πιθανότητα ανήθικων
πρακτικών, όπως για
παράδειγμα η
εκμετάλλευση ευάλωτων
ατόμων που μπορεί να
αναζητούν θεραπείες.
Επίδραση στην προσβασιμότητα
και την οικονομική προσιτότητα
των θεραπειών με
βλαστοκύτταρα, καθώς τα
κίνητρα με γνώμονα το κέρδος
μπορεί να οδηγήσουν σε
διογκωμένο κόστος.
Εμπορευματοποίηση
των ανθρώπινων
ιστών και την
πιθανότητα άνισης
κατανομής των
οφελών.
Ζωγραφιά 5: Απεικόνιση του επιστήμονα ως ζυγό όπου στην μια άκρη του βλέπουμε ένα
βλαστοκύτταρο και στην άλλη πάλι ένα βλαστοκύτταρο που έχει περισσότερη αξία –ίσως- εξαιτίας
κάποιας τροποποίησης. Διακρίνουμε επίσης ένα πουγκί με χρήματα το οποίο δηλώνει την αξία του
κυττάρου και παράλληλα την εμπορευματοποίησή του αλλά και της επιστημονικής έρευνας γενικότερα.
 Αυστηρή εποπτεία
 Πλήρης συγκατάθεση των δωρητών
 Προστασία της προσωπικότητας και ο σεβασμός
στην ανθρώπινη αξία από την πλευρά του δότη
 Η πληροφόρηση του δότη πρέπει να αναφέρεται
στις διαδικασίες, τις ωφέλειες, τους κινδύνους
καθώς και τα προγράμματα στα οποία θα
χρησιμοποιηθούν τα δείγματα
 Απαίτηση να βασίζεται σε όρους οι οποίοι προωθούν
το καλό της ανθρωπότητας και έχει σκοπό την
βελτίωσή της.
Ωφελιμισμός Εστίαση στη μεγιστοποίηση της συνολικής ευτυχίας
Ο ωφελιμισμός μπορεί να υποστηρίξει ότι τα πιθανά ιατρικά οφέλη που
προκύπτουν από την έρευνα για τα βλαστοκύτταρα υπερτερούν των ηθικών
ανησυχιών, καθώς έχει τη δυνατότητα να ανακουφίσει τον πόνο και να βελτιώσει
την ποιότητα ζωής πολλών ατόμων.
Ηθική Αρετής
Έμφαση στην ανάπτυξη ενάρετων χαρακτηριστικών
του χαρακτήρα και ηθικών αξιών
Επικέντρωση στην προώθηση αρετών όπως η συμπόνια, η ενσυναίσθηση και ο
σεβασμός για την ανθρώπινη ζωή. Ενθαρρύνει τον στοχαστικό προβληματισμό
σχετικά με τις πιθανές συνέπειες της έρευνας για τα βλαστοκύτταρα και την
επίδραση που μπορεί να έχει στην κοινωνία.
Ηθική που βασίζεται
στα δικαιώματα
Βασίζεται στα δικαιώματα και εστιάζει στην προστασία
των ατομικών δικαιωμάτων και της αυτονομίας
Μπορεί να υποστηρίξει ότι τα έμβρυα έχουν δικαίωμα στη ζωή και δεν πρέπει να
χρησιμοποιούνται για ερευνητικούς σκοπούς, καθώς παραβιάζονται τα εγγενή
δικαιώματά τους. Από την άλλη πλευρά, μπορεί επίσης να λάβει υπόψη τα πιθανά οφέλη
της έρευνας για άτομα που πάσχουν από ασθένειες ή τραυματισμούς και να σταθμίσει
αυτά με τα δικαιώματα των εμβρύων. Αυτή η θεωρία τονίζει την ανάγκη εξισορρόπησης
των ατομικών δικαιωμάτων με το ευρύτερο καλό.
Κατηγορική
προσταγή
Οι ηθικές πράξεις πρέπει να καθοδηγούνται από την αίσθηση
του καθήκοντος και την τήρηση παγκόσμιων ηθικών αρχών,
αντί να εστιάζονται στις συνέπειες αυτών των πράξεων
Τα έμβρυα πρέπει να γίνονται σεβαστά και να μην χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για
σκοπούς επιστημονικής έρευνας. Εξέταση των ηθικών επιπτώσεων της έρευνας για τα
βλαστοκύτταρα με βάση τον σεβασμό της ανθρώπινης ζωής.
Θρησκευτική
ηθική
Τα έμβρυα έχουν
πλήρη ηθική υπόσταση
Η επιστημονική έρευνα
καθίσταται ανήθικη
Μπορεί να δοθεί προτεραιότητα
στα πιθανά οφέλη της έρευνας για
την ανακούφιση του πόνου και τη
βελτίωση της υγείας
 Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η θρησκεία και η
επιστήμη αλληλοσυμπληρώνονται και αυτές είναι γενικές
περιλήψεις και οι ατομικές πεποιθήσεις σε κάθε θρησκεία
μπορεί να διαφέρουν! Η διασταύρωση θρησκείας και
βιοηθικής είναι πολύπλοκη!
Ζωγραφιά 6: Διακρίνεται μια εγκυμονούσα και πιο συγκεκριμένα το έμβρυο που
κυοφορεί φαίνεται να κρατάει έναν σταυρό και να προσεύχεται.
 Στην έρευνα συμμετείχαν 44 άτομα μεταξύ των οποίων ήταν μαθητές λυκείου σχολικού
έτους 2022-2023 αλλά και διδάσκοντες του σχολείου μας:
Γράφημα 1: Θεωρείτε ανησυχητική
την έρευνα με βλαστοκύτταρα;
Ναι
Όχι
ΔΞ/ΔΑ
22.7% 27.3%
50%
Γράφημα 2:
Πιστεύετε πως η
θεραπεία με
βλαστοκύτταρα
είναι ασφαλής;
Ναι
Όχι
ΔΞ/ΔΑ
52,3%
43.2%
Ναι
Όχι
ΔΞ/ΔΑ
Γράφημα 3: Θα δοκίμαζες την
θεραπεία με βλαστοκύτταρα σε
περίπτωση που έπασχες από κάποια
νόσο ή ασθένεια που θεραπεύεται με
αυτόν τον τρόπο;
45.5%
36,4%
18,1%
Θετική
Αρνητική
ΔΞ/ΔΑ
70,45%
20,45%
9,10%
Γράφημα 4: Πώς κρίνετε την
χρήση βλαστοκυττάρων για
θεραπευτικούς σκοπούς;
45,45%
36,35%
18,2%
Γράφημα 5: Πώς κρίνετε την χρήση
εμβρυικών μοντέλων σε επιστημονικές
έρευνες;
61,36%
34,1%
Γράφημα 6: Πώς
κρίνετε την φύλαξη
ομφαλοπλακουντικού
αίματος;
Γράφημα 7: Ποια μέθοδο φύλαξης
ομφαλοπλακουντικού αίματος θα
επιλέγατε σαν γονείς;
Γράφημα 8: Για ποιόν λόγο διαφωνείτε με την χρήση
εμβρυικών μοντέλων σε επιστημονικές έρευνες;
Γράφημα 9: Οι επιστημονικές έρευνες είναι
σημαντικές για την εξέλιξη και τη βελτίωση της
ανθρωπότητας;
50%
31,80%
18,2%
90%
5%
5%
48,5%
37,1%
11,4%
3%
Γράφημα 10: Ποια είναι η άποψη σας
για την ιδέα της κλωνοποίησης;
Γράφημα 12: Ποιο από τα δύο είδη
κλωνοποίησης, θεωρείτε πως θέτει σε
κίνδυνο την εξέλιξη και την αξιοπρέπεια της
ανθρωπότητας;
38,6%
34%
27,4%
55%
45%
34%
32%
Γράφημα 11: Πώς νομίζεις ότι μπορεί να
επηρεάσει η άμβλωση την επιστημονική
έρευνα με βλαστοκύτταρα;
68%
54%
22%
22%
47% 31%
11%
7%
4%
Γράφημα 13: Ποιες από
τις παραπάνω απόψεις,
σχετικά με την άμβλωση,
υποστηρίζετε; Γράφημα 14: Πόσο σημαντική θεωρείτε την
επιστημονική έρευνα με βλαστοκύτταρα;
Βιοηθικές
ανησυχίες
 Ηθικές συνέπειες της χρήσης
εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων
 Η δυνατότητα εκμετάλλευσης
 Εμπορευματοποίηση των
ανθρώπινων ιστών
 Δίκαιη κατανομή των οφελών
και την πρόσβαση σε θεραπείες
Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να
εξερευνούμε και να συζητάμε αυτά
τα βιοηθικά ερωτήματα για να
διασφαλίσουμε υπεύθυνες και
ηθικές προόδους στην έρευνα για τα
βλαστοκύτταρα.
Πρέπει να αγωνιστούμε για μια ισορροπία μεταξύ της επιστημονικής
προόδου και των ηθικών ευθυνών, διασφαλίζοντας τη δίκαιη
κατανομή των παροχών, προστατεύοντας τα ευάλωτα άτομα και
σεβόμενοι την ηθική κατάσταση της ζωής. Είναι ένας συνεχής
διάλογος που απαιτεί προσεκτική εξέταση και ηθική λήψη
αποφάσεων.
Εικόνες
https://commons.wikimedia.org/wiki/Main_Page
Πληροφορίες
The bioethics of stem cell research and therapy - PMC (nih.gov)
https://www.greeklanguage.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%B7%CE%B8%CE%B9%CE%BA%CE
%AE&dq=
https://www.britannica.com/science/stem-cell
https://omnigen.gr/stem-cells/
https://www.drugtargetreview.com/news/35946/umbilical-stem-cells-cleft/
https://www.babydestination.com/stem-cell-banking
https://www.medicalnewstoday.com/articles/323343
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/sas/article/view/715/713
https://www.news-medical.net/life-sciences/Stem-Cell-Sources-Types-and-Uses-in-Research.aspx
https://lifeline-hellas.gr/yfistamenes-kai-mellontikes-efarmoges/
https://www.doctor4all.gr/portal/mainmenu-26/mainmenu-34/799-anagennitiki-iatriki
https://www.kathimerini.gr/world/505793/ti-einai-i-anagennitiki-iatriki/
https://www.materials.uoc.gr/el/undergrad/courses/ETY494/notes/2019/group1/chem2263%20-%20Stem%20cells%20bioethics.pdf
http://www.bioacademy.gr/health-services/H8KK/hellenic-cord-blood-bank?lang=gr
https://iliaktida.eu/%CF%86%CF%8D%CE%BB%CE%B1%CE%BE%CE%B7-
%CE%BF%CE%BC%CF%86%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CF%80%CE%BB%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF
%CF%8D-%CE%B1%CE%AF%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82/
https://www.maxmag.gr/politismos/koinonia/ithiki-diastasi-
stin-klonopoiisi/
http://el.winesino.com/public-health-safety/medical-
research/1013074766.html
https://dione.lib.unipi.gr/xmlui/bitstream/handle/unipi/1250
1/%CE%94%CE%99%CE%A0%CE%9B%CE%A9%CE%9C%CE
%91%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%97.pdf?sequence=1&is
Allowed=y
https://opencourses.auth.gr/modules/document/file.php/OC
RS276
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/pdf/8547/2526/22-0154-
02_Arches-Filosofias_B-Lykeiou_Vivlio-Mathiti/
https://bioethics.gr/announcements-26/gnwmh-gia-th-xrhsh-
an8rwpinoy-biologikoy-ylikoy-sthn-ereyna-kai-thn-idrysh-
biotrapezwn-3090

More Related Content

Similar to Εξερευνώντας τον βιοηθικό λαβύρινθο Βλαστοκύτταρα (2).pptx

Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)
Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)
Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)arlap
 
Διαθεματική διδασκαλία: Βιοηθική
Διαθεματική διδασκαλία:  ΒιοηθικήΔιαθεματική διδασκαλία:  Βιοηθική
Διαθεματική διδασκαλία: ΒιοηθικήGeorge Arlapanos
 
γενετική και επιστήμη
γενετική και επιστήμηγενετική και επιστήμη
γενετική και επιστήμηnikosas
 
Νανοτεχνολογία και ιατρική (Μουρτζούχος Ι.)
Νανοτεχνολογία και ιατρική (Μουρτζούχος Ι.)Νανοτεχνολογία και ιατρική (Μουρτζούχος Ι.)
Νανοτεχνολογία και ιατρική (Μουρτζούχος Ι.)arlap
 
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ.ppt
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ.pptΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ.ppt
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ.pptGEORGEPOURIS2
 
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ- ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ...
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ- ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ...ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ- ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ...
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ- ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ...KaterinaMpou
 
κλωνοποίηση
κλωνοποίησηκλωνοποίηση
κλωνοποίησηnikosas
 
Project Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της Επιστήμης
Project Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της ΕπιστήμηςProject Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της Επιστήμης
Project Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της Επιστήμηςpaez2012
 
από τα-μονοκλωνικά-αντισώματα-στα-βλαστοκύτταρα-(2)
από τα-μονοκλωνικά-αντισώματα-στα-βλαστοκύτταρα-(2)από τα-μονοκλωνικά-αντισώματα-στα-βλαστοκύτταρα-(2)
από τα-μονοκλωνικά-αντισώματα-στα-βλαστοκύτταρα-(2)qualityinhealth
 
Γενετική Ιατρική
Γενετική ΙατρικήΓενετική Ιατρική
Γενετική ΙατρικήAglaia Koutra
 
2015 bιοηθηκα eγκληματα b1
2015 bιοηθηκα eγκληματα b12015 bιοηθηκα eγκληματα b1
2015 bιοηθηκα eγκληματα b1lykdrymou
 
Ιστομηχανική – Αναγεννητική Ιατρική, η τεχνολογία του μέλλοντος
Ιστομηχανική – Αναγεννητική Ιατρική, η τεχνολογία του μέλλοντοςΙστομηχανική – Αναγεννητική Ιατρική, η τεχνολογία του μέλλοντος
Ιστομηχανική – Αναγεννητική Ιατρική, η τεχνολογία του μέλλοντοςNikos Papachristou
 
Διαθεματικη προσέγγιση (Φιλοσοφία - Βιολογία)
Διαθεματικη προσέγγιση (Φιλοσοφία - Βιολογία)Διαθεματικη προσέγγιση (Φιλοσοφία - Βιολογία)
Διαθεματικη προσέγγιση (Φιλοσοφία - Βιολογία)Akis Ampelas
 
Aνθρωποι εναντίον βακτηρίων
Aνθρωποι εναντίον βακτηρίωνAνθρωποι εναντίον βακτηρίων
Aνθρωποι εναντίον βακτηρίωνDennis Labadarios
 
δωρεά οργάνων
δωρεά οργάνωνδωρεά οργάνων
δωρεά οργάνωνdakekavalas
 
Mιλώντας στους ασθενείς για τον κίνδυνο, τη διάγνωση & τις θεραπευτικές επι...
Mιλώντας στους ασθενείς για τον κίνδυνο, τη διάγνωση & τις θεραπευτικές επι...Mιλώντας στους ασθενείς για τον κίνδυνο, τη διάγνωση & τις θεραπευτικές επι...
Mιλώντας στους ασθενείς για τον κίνδυνο, τη διάγνωση & τις θεραπευτικές επι...Kathi Apostolidis
 

Similar to Εξερευνώντας τον βιοηθικό λαβύρινθο Βλαστοκύτταρα (2).pptx (20)

Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)
Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)
Μεταμοσχευση προσωπου και οργανων (Μπάρκουλα Ιζ.)
 
Διαθεματική διδασκαλία: Βιοηθική
Διαθεματική διδασκαλία:  ΒιοηθικήΔιαθεματική διδασκαλία:  Βιοηθική
Διαθεματική διδασκαλία: Βιοηθική
 
γενετική και επιστήμη
γενετική και επιστήμηγενετική και επιστήμη
γενετική και επιστήμη
 
Bλαστοκύτταρα
BλαστοκύτταραBλαστοκύτταρα
Bλαστοκύτταρα
 
Νανοτεχνολογία και ιατρική (Μουρτζούχος Ι.)
Νανοτεχνολογία και ιατρική (Μουρτζούχος Ι.)Νανοτεχνολογία και ιατρική (Μουρτζούχος Ι.)
Νανοτεχνολογία και ιατρική (Μουρτζούχος Ι.)
 
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ.ppt
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ.pptΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ.ppt
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ.ppt
 
πειραματοζωα
πειραματοζωαπειραματοζωα
πειραματοζωα
 
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ- ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ...
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ- ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ...ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ- ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ...
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ- ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ...
 
κλωνοποίηση
κλωνοποίησηκλωνοποίηση
κλωνοποίηση
 
Project Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της Επιστήμης
Project Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της ΕπιστήμηςProject Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της Επιστήμης
Project Α΄ Λυκείου 2017-2018, Α2, Βιοηθική - Τα όρια της Επιστήμης
 
από τα-μονοκλωνικά-αντισώματα-στα-βλαστοκύτταρα-(2)
από τα-μονοκλωνικά-αντισώματα-στα-βλαστοκύτταρα-(2)από τα-μονοκλωνικά-αντισώματα-στα-βλαστοκύτταρα-(2)
από τα-μονοκλωνικά-αντισώματα-στα-βλαστοκύτταρα-(2)
 
3o ΓΕΛ Σερρών βλαστικά κύτταρα
3o ΓΕΛ Σερρών βλαστικά κύτταρα3o ΓΕΛ Σερρών βλαστικά κύτταρα
3o ΓΕΛ Σερρών βλαστικά κύτταρα
 
Γενετική Ιατρική
Γενετική ΙατρικήΓενετική Ιατρική
Γενετική Ιατρική
 
2015 bιοηθηκα eγκληματα b1
2015 bιοηθηκα eγκληματα b12015 bιοηθηκα eγκληματα b1
2015 bιοηθηκα eγκληματα b1
 
Ιστομηχανική – Αναγεννητική Ιατρική, η τεχνολογία του μέλλοντος
Ιστομηχανική – Αναγεννητική Ιατρική, η τεχνολογία του μέλλοντοςΙστομηχανική – Αναγεννητική Ιατρική, η τεχνολογία του μέλλοντος
Ιστομηχανική – Αναγεννητική Ιατρική, η τεχνολογία του μέλλοντος
 
Διαθεματικη προσέγγιση (Φιλοσοφία - Βιολογία)
Διαθεματικη προσέγγιση (Φιλοσοφία - Βιολογία)Διαθεματικη προσέγγιση (Φιλοσοφία - Βιολογία)
Διαθεματικη προσέγγιση (Φιλοσοφία - Βιολογία)
 
Aνθρωποι εναντίον βακτηρίων
Aνθρωποι εναντίον βακτηρίωνAνθρωποι εναντίον βακτηρίων
Aνθρωποι εναντίον βακτηρίων
 
δωρεά οργάνων
δωρεά οργάνωνδωρεά οργάνων
δωρεά οργάνων
 
HPV
HPVHPV
HPV
 
Mιλώντας στους ασθενείς για τον κίνδυνο, τη διάγνωση & τις θεραπευτικές επι...
Mιλώντας στους ασθενείς για τον κίνδυνο, τη διάγνωση & τις θεραπευτικές επι...Mιλώντας στους ασθενείς για τον κίνδυνο, τη διάγνωση & τις θεραπευτικές επι...
Mιλώντας στους ασθενείς για τον κίνδυνο, τη διάγνωση & τις θεραπευτικές επι...
 

Recently uploaded

5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptxAthina Tziaki
 
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-242lykkomo
 
2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας
2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας
2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της ΙταλίαςKonstantina Katirtzi
 
Επίσκεψη στο 11ο Γυμνάσιο Πάτρας
Επίσκεψη              στο 11ο Γυμνάσιο ΠάτραςΕπίσκεψη              στο 11ο Γυμνάσιο Πάτρας
Επίσκεψη στο 11ο Γυμνάσιο ΠάτραςDimitra Mylonaki
 
Γιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξεις
Γιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξειςΓιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξεις
Γιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξειςΟΛΓΑ ΤΣΕΧΕΛΙΔΟΥ
 
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2008
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ  2008Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ  2008
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2008Θεόδωρος Μαραγκούλας
 
EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOY
EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOYEKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOY
EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOYssuser369a35
 
Η Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docx
Η Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docxΗ Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docx
Η Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docxeucharis
 
Πασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptxΠασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptx36dimperist
 
Μια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑ
Μια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑΜια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑ
Μια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑDimitra Mylonaki
 
Πασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptxΠασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptx36dimperist
 
Πασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptxΠασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptx36dimperist
 
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptx
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptxΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptx
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptxssuserb0ed14
 

Recently uploaded (14)

5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
5ο Κεφάλαιο - Το Λογισμικό του Υπολογιστή.pptx
 
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24
ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΕΣ_ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ endosxolikes 2023-24
 
2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας
2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας
2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας
 
Επίσκεψη στο 11ο Γυμνάσιο Πάτρας
Επίσκεψη              στο 11ο Γυμνάσιο ΠάτραςΕπίσκεψη              στο 11ο Γυμνάσιο Πάτρας
Επίσκεψη στο 11ο Γυμνάσιο Πάτρας
 
Γιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξεις
Γιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξειςΓιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξεις
Γιορτή της μητέρας-Φύλλα εργασιών για όλες τις τάξεις
 
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2008
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ  2008Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ  2008
Η ΑΔΙΚΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΑΣΕΠ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 2008
 
EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOY
EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOYEKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOY
EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOY
 
Η Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docx
Η Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docxΗ Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docx
Η Κινέζικη Αστρολογία - Ημερολόγιο - Ζώδια.docx
 
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ  : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ  : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ : ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ 2024
 
Πασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptxΠασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές Λαμπάδες από ΣΤ τάξη του σχολείου μας.pptx
 
Μια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑ
Μια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑΜια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑ
Μια νύχτα σε κατάστημα παιχνιδιώνΚΕΙΜΕΝΑ
 
Πασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptxΠασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινές λαμπάδες από τη Δ΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
 
Πασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptxΠασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
Πασχαλινά αυγά από τη Β΄ τάξη του σχολείου μας.pptx
 
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptx
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptxΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptx
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε..pptx
 

Εξερευνώντας τον βιοηθικό λαβύρινθο Βλαστοκύτταρα (2).pptx

  • 1. Εργασία των μαθητών: -Μαριάν Φλωρίν -Νικολαΐδη Αικατερίνη -Νικολαΐδη Μαρία Του ΓΕΛ Κρανιδίου Υπεύθυνη καθηγήτρια: Αλεξανδρή Ελευθερία
  • 2. Βλαστοκύτταρα και τα είδη τους – Διαφοροποίηση Αναγεννητική ιατρική και η αναγκαιότητά της Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της χρήσης βλαστοκυττάρων Βιοηθικοί προβληματισμοί και διλλήματα Φιλοσοφικές θεωρίες – Εφαρμογές στην έρευνα για τα βλαστοκύτταρα – Η δική μας δημοσκόπηση Συμπεράσματα
  • 3. Βλαστοκύτταρα Κύτταρα του οργανισμού που διαιρούνται και διαφοροποιούνται σε άλλους τύπους κυττάρων Απόκτηση συγκεκριμένης δομής και λειτουργίας Ιδιότητες βλαστοκυττάρων • Μη εξειδικευμένα • Ικανότητα αυτοανανέωσης για μεγάλες περιόδους • Διαφοροποίηση Σε εμβρυικούς ιστούς Εμβρυικά βλαστοκύτταρα Σε ενήλικους ιστούς Ενήλικα βλαστοκύτταρα Εντοπισμός βλαστοκυττάρων
  • 4. Ενήλικα Εμβρυικά Τροποποιημένα ενήλικα Κύτταρα που προέρχονται από την εσωτερική κυτταρική μάζα ενός εμβρύου στο πρώιμο στάδιο εμβρυϊκής ανάπτυξης (blastula). Τύποι κυττάρων που προέρχονται από συγκεκριμένους ιστούς. Εικόνα 2: Ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα στο μαγνητικό μικροσκόπιο Γενετικά επαναπρο- γραμματισμένα ενήλικα σωματικά κύτταρα που μετατρέπονται σε κύτταρα παρόμοια με τα εμβρυικά. Εικόνα 1: Στάδιο blastula
  • 5. Ικανότητα διαίρεσης και διαφοροποίησης σε κύτταρα ολόκληρου του οργανισμού. Ικανότητα διαφοροποίησης σε σχεδόν όλα τα κύτταρα των ιστών. Ικανότητα αυτοανανέωσης και σχηματισμού δύο ή περισσότερων γενεαλογικών σειρών μέσα σε έναν συγκεκριμένο ιστό. Ικανότητα διαφοροποίησης σε έναν μόνο τύπο κυττάρων.
  • 6. Βλαστοκύτταρα Γαμέτες Mυϊκά κύτταρα Λιποκύτταρα Οστικά κύτταρα Kύτταρα του ανοσοποιητικού Νευρικά κύτταρα Αιμοσφαίρια Eπιθηλιακά κύτταρα Εικόνα 3: Τελική διαφοροποίηση των βλαστικών κυττάρων
  • 7. Αναγεννητική Ιατρική Ασχολία με τον μηχανισμό επιδιόρθωσης νόσων, δυσλειτουργιών και βλαβών που έχουν υποστεί οι ιστοί με τη βοήθεια βλαστοκυττάρων, στην ουσία η θεραπεία με βλαστοκύτταρα. Βελτίωση των δυνατοτήτων θεραπείας ορισμένων διαταραχών Η εφαρμογή βλαστοκυττάρων στην κλινική έρευνα για τη θεραπεία διαφόρων διαταραχών στον άνθρωπο εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς. Κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι: • Ασθένεια Krabbes, θεραπεύεται με μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων • Αναφέρεται ότι το νευροβλάστωμα (όγκος) αντιμετωπίζεται με τη διατήρηση της ομοιόστασης των ιστών κλπ. • Ισχυρίζεται ότι η μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων έχει δυνατότητες θεραπείας νευροεκφυλιστικών ασθενειών (π.χ άνοια). Σε εξέλιξη βρίσκονται κλινικές δοκιμές για την θεραπεία της Σ.Ε.Α.Α. (A.I.D.S.), της νόσου Πάρκινσον, του Αλτσχάιμερ και λοιπά.
  • 8. Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Επ'αόριστον αυτοανανέωση χρήση σε εργαστήρια Μακρά διαδικασία δαπανηρή και αναποτελεσματική λόγω αποτυχίας του μεγαλύτερου μέρους των φαρμάκων κατά τη διάρκεια κλινικών δοκιμών Παροχή απεριόριστης πηγής νέου ανθρώπινου ιστού Υψηλός κίνδυνος απόρριψης του ιστού από το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς Παραγωγή τεράστιου αριθμού κυττάρων στο εργαστήριο από έναν μικρό αρχικό αριθμό Μη χρήση βλαστοκυττάρων από τους ομφάλιους λώρους εμβρύων με γενετική ασθένεια καθώς φέρουν τα ίδια γονίδια με την ασθένεια Χρήση για την κατανόηση και τη θεραπεία περίπλοκων ασθενειών όπως ο καρκίνος Διαφορά μοντέλων κυτταροκαλλιέργειας, που χρησιμοποιούνται στα εργαστήρια, με τον ιστό που επηρεάζει η ασθένεια Χρήση για την θεραπεία κληρονομικών ασθενειών Κακομεταχείριση και θάνατος εμβρυικών μοντέλων που αναπτύσσονται στα εργαστήρια λόγω ιδιωτικής έρευνας
  • 9. Με την πρόοδο της επιστημονικής έρευνας, ένας μεγάλος αριθμός ηθικών ζητημάτων άρχισε να γεννάει διάφορες σκέψεις γύρω από το ζήτημα της χρήσης των βλαστοκυττάρων. Ι. Εμβρυικά μοντέλα Εμβρυικά μοντέλα Άνθρωπος/άτομο Συλλογή βλαστοκυττάρων Ή Περιορισμός στο τί μπορούμε να κάνουμε σ’ένα άτομο Ιδέα θανάτωσης Μειωμένοι περιορισμοί  Ποια είναι η ηθική αποδοχή, τα όρια και οι συνθήκες της έρευνας; Εικόνα 4: Ανθρώπινος βλαστοκύστης από βλαστοκύτταρα, ένα εμβρυακό μοντέλο
  • 10. Ζωγραφιά 1: Απεικόνιση του διλήμματος. Ο επιστήμονας βλέπει το έμβρυο ως πηγή βλαστοκυττάρων ενώ η μητέρα, που αντιπροσωπεύει την κοινωνία, το βλέπει σαν άτομο.
  • 11. II. Επαναπρογραμματισμένα ενήλικα κύτταρα (iPSCs) Εικόνα 5: Αποικία κυττάρων iPS στο μαγνητικό μικροσκόπιο Επαγόμενα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα Λήψη αυτών των κυττάρων χωρίς τη συγκατάθεση ή τη γνώση του ατόμου, επειδή δημιουργούνται από κύτταρα ενηλίκων Εγείρει ανησυχίες σχετικά με την ιδιωτικότητα και την αυτονομία του ατόμου Εμπορευματοποίηση με γνώμονα το κέρδος, καθώς τα iPSC διαθέτουν μεγάλες θεραπευτικές δυνατότητες, υπάρχει κίνδυνος εκμετάλλευσης και άνιση πρόσβασης στις θεραπείες. Η διασφάλιση δίκαιης κατανομής αυτών των θεραπειών αποτελεί σημαντικό ζήτημα βιοηθικής
  • 12. ΙΙΙ. Φύλαξη του ομφαλοπλακουντικού αίματος σε ιδιωτική ή σε δημόσια τράπεζα
  • 13. Ζωγραφιά 2: Απεικόνιση του παραπάνω διλλήματος. Ένα ανθρωπάκι δεν ξέρει τι να διαλέξει ανάμεσα στην ερειπωμένη δημόσια τράπεζα ή την πάμπλουτη ιδιωτική.
  • 14. ΙV. Γενετικής χειραγώγησης των βλαστοκυττάρων Τα βλστοκύτταρα ως κύτταρα περιέχουν γενετικό υλικό του οργανισμού. Μπορούν να υποστούν γενετικές τροποποιήσεις. Προβληματισμοί σχετικά με τα όρια της αλλαγής των ανθρώπινων χαρακτηριστικών. Σωστή απόρριψη αχρησιμοποίητων ή περίσσειας βλαστοκυττάρων. V. Σωστή απόρριψη αχρησιμοποίητων ή περίσσειας βλαστοκυττάρων Διασφάλιση χειρισμού των κυττάρων με υπευθυνότητα και ηθική.
  • 15. VI. Πώς μπορεί να συμβάλλει η άμβλωση στην επιστημονική έρευνα με βλαστοκύτταρα; Άμβλωση Συλλογή βλαστοκυττάρων από το νεκρό έμβρυο ή/και πλακούντα Φύλαξη σε τράπεζα Χρήση στην επιστημονική έρευνα με την συγκατάθεση των γονέων Απόρριψη Ηθικές αντιρρήσεις στη χρήση εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων που λαμβάνονται από έμβρυα που έχουν αποβληθεί. Ανευθυνότητα
  • 16. Ζωγραφιά 3: Απεικόνιση ενός γυναικολογικού ιατρείου το οποίο παρόλο που είναι ένα φυσιολογικό ιατρείο, μέσα από τα μάτια κάποιων ανθρώπων ο συγκεκριμένος χώρος μπορεί να φαίνεται σαν μια εγκληματική σκηνή.
  • 17. VII. Πώς μπορεί να συμβάλλει η κλωνοποίηση στην επιστημονική έρευνα με βλαστοκύτταρα; Δημιουργία κλώνου Κλωνοποίηση Παραγωγή βλαστικών κυττάρων Παραγωγή πολλών και διαφορετικών ιστών οι οποίοι θα είναι γενετικά πανομοιότυποι με τον γονέα Καταπολέμηση διάφορων νόσων και δυνατότητα μεταμοσχεύσεων Ανήθικη και φρικτή διαδικασία: • Αλλοίωση του προνομίου της μοναδικότητας του ατόμου • Ενάντια στην φθαρτότητα του ατόμου • Υποβίβαση του ανθρώπου σε εμπόρευμα • Εργαλειοποίηση του ανθρώπινου σώματος, που καθιστά τον άνθρωπο- επιστήμονα ανώτερο από ένα άτομο
  • 18. Ζωγραφιά 4: Απεικόνιση ενός εργαστηρίου κλωνοποίησης που είναι γεμάτο με κάψουλες στις οποίες βρίσκονται κλώνοι που έχουν προκύψει από βλαστοκύτταρα. Ένας ιατρός ετοιμάζεται να αφαιρέσει τα όργανα του κλώνου με σκοπό να τα χρησιμοποιήσει για τις μεταμοσχεύσεις των ασθενών του.
  • 19. VIII. Εμπορευματοποίηση Εμπορευματοποίηση πρακτικής με βλαστοκύτταρα Πιθανότητα ανήθικων πρακτικών, όπως για παράδειγμα η εκμετάλλευση ευάλωτων ατόμων που μπορεί να αναζητούν θεραπείες. Επίδραση στην προσβασιμότητα και την οικονομική προσιτότητα των θεραπειών με βλαστοκύτταρα, καθώς τα κίνητρα με γνώμονα το κέρδος μπορεί να οδηγήσουν σε διογκωμένο κόστος. Εμπορευματοποίηση των ανθρώπινων ιστών και την πιθανότητα άνισης κατανομής των οφελών.
  • 20. Ζωγραφιά 5: Απεικόνιση του επιστήμονα ως ζυγό όπου στην μια άκρη του βλέπουμε ένα βλαστοκύτταρο και στην άλλη πάλι ένα βλαστοκύτταρο που έχει περισσότερη αξία –ίσως- εξαιτίας κάποιας τροποποίησης. Διακρίνουμε επίσης ένα πουγκί με χρήματα το οποίο δηλώνει την αξία του κυττάρου και παράλληλα την εμπορευματοποίησή του αλλά και της επιστημονικής έρευνας γενικότερα.
  • 21.  Αυστηρή εποπτεία  Πλήρης συγκατάθεση των δωρητών  Προστασία της προσωπικότητας και ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξία από την πλευρά του δότη  Η πληροφόρηση του δότη πρέπει να αναφέρεται στις διαδικασίες, τις ωφέλειες, τους κινδύνους καθώς και τα προγράμματα στα οποία θα χρησιμοποιηθούν τα δείγματα  Απαίτηση να βασίζεται σε όρους οι οποίοι προωθούν το καλό της ανθρωπότητας και έχει σκοπό την βελτίωσή της.
  • 22. Ωφελιμισμός Εστίαση στη μεγιστοποίηση της συνολικής ευτυχίας Ο ωφελιμισμός μπορεί να υποστηρίξει ότι τα πιθανά ιατρικά οφέλη που προκύπτουν από την έρευνα για τα βλαστοκύτταρα υπερτερούν των ηθικών ανησυχιών, καθώς έχει τη δυνατότητα να ανακουφίσει τον πόνο και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής πολλών ατόμων. Ηθική Αρετής Έμφαση στην ανάπτυξη ενάρετων χαρακτηριστικών του χαρακτήρα και ηθικών αξιών Επικέντρωση στην προώθηση αρετών όπως η συμπόνια, η ενσυναίσθηση και ο σεβασμός για την ανθρώπινη ζωή. Ενθαρρύνει τον στοχαστικό προβληματισμό σχετικά με τις πιθανές συνέπειες της έρευνας για τα βλαστοκύτταρα και την επίδραση που μπορεί να έχει στην κοινωνία.
  • 23. Ηθική που βασίζεται στα δικαιώματα Βασίζεται στα δικαιώματα και εστιάζει στην προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και της αυτονομίας Μπορεί να υποστηρίξει ότι τα έμβρυα έχουν δικαίωμα στη ζωή και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για ερευνητικούς σκοπούς, καθώς παραβιάζονται τα εγγενή δικαιώματά τους. Από την άλλη πλευρά, μπορεί επίσης να λάβει υπόψη τα πιθανά οφέλη της έρευνας για άτομα που πάσχουν από ασθένειες ή τραυματισμούς και να σταθμίσει αυτά με τα δικαιώματα των εμβρύων. Αυτή η θεωρία τονίζει την ανάγκη εξισορρόπησης των ατομικών δικαιωμάτων με το ευρύτερο καλό. Κατηγορική προσταγή Οι ηθικές πράξεις πρέπει να καθοδηγούνται από την αίσθηση του καθήκοντος και την τήρηση παγκόσμιων ηθικών αρχών, αντί να εστιάζονται στις συνέπειες αυτών των πράξεων Τα έμβρυα πρέπει να γίνονται σεβαστά και να μην χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για σκοπούς επιστημονικής έρευνας. Εξέταση των ηθικών επιπτώσεων της έρευνας για τα βλαστοκύτταρα με βάση τον σεβασμό της ανθρώπινης ζωής.
  • 24. Θρησκευτική ηθική Τα έμβρυα έχουν πλήρη ηθική υπόσταση Η επιστημονική έρευνα καθίσταται ανήθικη Μπορεί να δοθεί προτεραιότητα στα πιθανά οφέλη της έρευνας για την ανακούφιση του πόνου και τη βελτίωση της υγείας  Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η θρησκεία και η επιστήμη αλληλοσυμπληρώνονται και αυτές είναι γενικές περιλήψεις και οι ατομικές πεποιθήσεις σε κάθε θρησκεία μπορεί να διαφέρουν! Η διασταύρωση θρησκείας και βιοηθικής είναι πολύπλοκη!
  • 25. Ζωγραφιά 6: Διακρίνεται μια εγκυμονούσα και πιο συγκεκριμένα το έμβρυο που κυοφορεί φαίνεται να κρατάει έναν σταυρό και να προσεύχεται.
  • 26.  Στην έρευνα συμμετείχαν 44 άτομα μεταξύ των οποίων ήταν μαθητές λυκείου σχολικού έτους 2022-2023 αλλά και διδάσκοντες του σχολείου μας: Γράφημα 1: Θεωρείτε ανησυχητική την έρευνα με βλαστοκύτταρα; Ναι Όχι ΔΞ/ΔΑ 22.7% 27.3% 50% Γράφημα 2: Πιστεύετε πως η θεραπεία με βλαστοκύτταρα είναι ασφαλής; Ναι Όχι ΔΞ/ΔΑ 52,3% 43.2% Ναι Όχι ΔΞ/ΔΑ Γράφημα 3: Θα δοκίμαζες την θεραπεία με βλαστοκύτταρα σε περίπτωση που έπασχες από κάποια νόσο ή ασθένεια που θεραπεύεται με αυτόν τον τρόπο; 45.5% 36,4% 18,1%
  • 27. Θετική Αρνητική ΔΞ/ΔΑ 70,45% 20,45% 9,10% Γράφημα 4: Πώς κρίνετε την χρήση βλαστοκυττάρων για θεραπευτικούς σκοπούς; 45,45% 36,35% 18,2% Γράφημα 5: Πώς κρίνετε την χρήση εμβρυικών μοντέλων σε επιστημονικές έρευνες; 61,36% 34,1% Γράφημα 6: Πώς κρίνετε την φύλαξη ομφαλοπλακουντικού αίματος;
  • 28. Γράφημα 7: Ποια μέθοδο φύλαξης ομφαλοπλακουντικού αίματος θα επιλέγατε σαν γονείς; Γράφημα 8: Για ποιόν λόγο διαφωνείτε με την χρήση εμβρυικών μοντέλων σε επιστημονικές έρευνες; Γράφημα 9: Οι επιστημονικές έρευνες είναι σημαντικές για την εξέλιξη και τη βελτίωση της ανθρωπότητας; 50% 31,80% 18,2% 90% 5% 5% 48,5% 37,1% 11,4% 3%
  • 29. Γράφημα 10: Ποια είναι η άποψη σας για την ιδέα της κλωνοποίησης; Γράφημα 12: Ποιο από τα δύο είδη κλωνοποίησης, θεωρείτε πως θέτει σε κίνδυνο την εξέλιξη και την αξιοπρέπεια της ανθρωπότητας; 38,6% 34% 27,4% 55% 45% 34% 32% Γράφημα 11: Πώς νομίζεις ότι μπορεί να επηρεάσει η άμβλωση την επιστημονική έρευνα με βλαστοκύτταρα;
  • 30. 68% 54% 22% 22% 47% 31% 11% 7% 4% Γράφημα 13: Ποιες από τις παραπάνω απόψεις, σχετικά με την άμβλωση, υποστηρίζετε; Γράφημα 14: Πόσο σημαντική θεωρείτε την επιστημονική έρευνα με βλαστοκύτταρα;
  • 31. Βιοηθικές ανησυχίες  Ηθικές συνέπειες της χρήσης εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων  Η δυνατότητα εκμετάλλευσης  Εμπορευματοποίηση των ανθρώπινων ιστών  Δίκαιη κατανομή των οφελών και την πρόσβαση σε θεραπείες Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να εξερευνούμε και να συζητάμε αυτά τα βιοηθικά ερωτήματα για να διασφαλίσουμε υπεύθυνες και ηθικές προόδους στην έρευνα για τα βλαστοκύτταρα. Πρέπει να αγωνιστούμε για μια ισορροπία μεταξύ της επιστημονικής προόδου και των ηθικών ευθυνών, διασφαλίζοντας τη δίκαιη κατανομή των παροχών, προστατεύοντας τα ευάλωτα άτομα και σεβόμενοι την ηθική κατάσταση της ζωής. Είναι ένας συνεχής διάλογος που απαιτεί προσεκτική εξέταση και ηθική λήψη αποφάσεων.
  • 32. Εικόνες https://commons.wikimedia.org/wiki/Main_Page Πληροφορίες The bioethics of stem cell research and therapy - PMC (nih.gov) https://www.greeklanguage.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%B7%CE%B8%CE%B9%CE%BA%CE %AE&dq= https://www.britannica.com/science/stem-cell https://omnigen.gr/stem-cells/ https://www.drugtargetreview.com/news/35946/umbilical-stem-cells-cleft/ https://www.babydestination.com/stem-cell-banking https://www.medicalnewstoday.com/articles/323343 https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/sas/article/view/715/713 https://www.news-medical.net/life-sciences/Stem-Cell-Sources-Types-and-Uses-in-Research.aspx https://lifeline-hellas.gr/yfistamenes-kai-mellontikes-efarmoges/
  • 34.