1. өөрийн бие сэтгэлээрээ үлгэрлэн үзүүлж заадаг ,сэтгэлд шингэтэл ойлгуулж чаддаг
увдастай хүн байжээ .Олон шавьтай байсан бөгөөд айл зэргэлдээ явсан О.Дашдоржийг
шавь болгон бий биелэг зааж сургажээ .Манай багш тун намбатай ,уйгагүй ажилладаг.
Хүнд юм зааж сургахын тулд хатуу шаардлага тавьдаг.Юмны учир утга түүх намтрыг
тайлан ярьж өгдөг байсан.Багшийнхаа зааж сургасан “Их,бага асгал”, Эрээн
хавирга”,Жудар,”,Ховог торгуудын биелгээг”,хийж байна гэж багшийнхаа тухай дурсан
ярьсан .
Пүрэвжал гуай 1931оноос ховд аймгийн булган суманд сайн дурын уран сайхныг үүсгэн
удирдаж байсан бөгөөд 1947онд бөмбөгөр ногоон театрыгн бүжигчин Гомбосүрэн.Булхүү
нарт “Асгал” биелэгээ зааж сурган зөвлөлтийн мэргэлжилтэн Романовский тайзны байдалд
тохируулан найруулж тоглуулсан нь тайзан дээр тавиглсан анхны биелэгээ болсон байна.
Ойрдын ихэнх ястанууд ад нийгддэг аягатай биелэг нь биеэ даасан тусгай намба
хөдөлгөөнтэй биелэг биш,харин захчингууд”Жалам хар “дөрвөд урианхай нар “Цацал”
,баядууд “Елхэндэг гэх мэт ямар нэг бий биелэгийн намба,хөдөлгөөныг түшиглэн толгой,
хоѐр гар, хоѐр өвдгөн дээрээ цэгээтэй буюу сүүтэй аяга таьж биелдэг юм.
Хотон бийч Б.Гомбо “Манайх зургаан үе дамжин биелэж ,хуурдаж ирсэн ....Ховдын дөрвөн
хошууны наадамд цугларсан биелээчид чадал сориход манай өвөө дүүрэн устай дөрвөн
аягыг толгой,мөр дээрээ тавин биелээд тэргүүн байрт орж байсан гэж аав ярьдаг .
Дөрвөдийн бийч И.Чэжин “Аягатай цагааг асгалгүй хормой хөдлөлгүй биелвэл сайн бийч
гэж үздэг байна .Гэхдээ тахимдаж суусан хоѐр хөлийн суудал маш цэмцгэр байж хоѐр
гартаа байгаа сүүгээ цөгцөөрөө цацал биелж ,толгойд байгаа аягатай сүүгээ асгалгүй мөр
тохойгоор биелж ,заримдаа байрандаа эргэх ,нэг гараараа сольж биелэх бөхийж гэдийх
зэрэг хөдөлгөөнийг чөлөөтэй хийж чадвал чадварлаг бийч гэж магтагддаг байсан
юм.Аягатай бий биелэлийг өвс хадлан хураах ,малын ноос ноолуур хяргах ,самнах зэрэг
хамтын хөдөлмөр өрөнсөн үед чөлөөт цагаа зугаатай өнгөрүүлэх үүднээс ,найр хуримын
үед бий биелгээчид биелэх ур чадвараа сольж ,найрлан тэмцэгчдийг тэмцээндээ татан
оролцуулан хөгжөөж баясгах үүднээс хийдэг байна .Аягатай цэгээгээ цалгиулсан бол
торгуулд нь уух, өөр хоорондоо мөрий тавьж ,түрүүлсэн нь авах ,шалгарсан хүнийг
шагнаж урамшуулах янз бүрийн аргуудыг хэрэглэснээр тэмцээн нь улам сонирхолтой
,өрсөлдөөнтэй болдог ажээ.Сайн бийчийн шалгуур болдог энэхүү аягатай биелэх тэмцээн
нь хүүхэд залуусыг бий биелэг сурах ,бий биелээчдийг дараа улам сайн биелж
,түрүүлэхийн тулд бийгээ улам давтан сайжруулах хүсэл эрмэлзлийг төрүүлдэг байснаараа
бий биелгийн хөгжилтөнд зохих ѐсоор нөлөөлж иржээ.
Ойрадын бий биелгийн уламжлалт сургалтын онцлог
1Гэрийн сургалт
2Шавь сургалт гэсэн хоѐр хэлбэрээр бүх ястнуудад нийтлэг байдлаар явагдаж иржээ . Бий
биелийг заах доорх хэдэн янзын арга байсан гэж үздэг байна Үүнд :

2. 1Бий биелгийн сэдэв ,агуулгыг ойлгож ,дотоод сэтгэлээсээ дүр дүрслэл сайтай биелж
сургахын тулд уг бий ,бийт таталгын хэрхэн үүссэн тухай үлгэр домгийг тайлбарлан ярьж
өгдөг байжээ .
2Сургалтийг заавал хөгжмийн ая,татлаганд явуулдаг байсан ба ихэвчлэн бий биелийн ая
татлагыг хөгжимдөн сургах сургалт зэрэгцэн явагддаг байжээ.
3Бий биелэлийг