Booosting bestuurslid Pim Marsman (architect) organiseerde op 30 maart 2017 de Booosting activiteit 3D IMRO en de omgevingsvergunning. Digitaaltechnisch is een driedimensionaal Informatie Model Ruimtelijke Ordening (IMRO) goed mogelijk. En omdat het efficiënter werkt, zal het ook gaan ontstaan: het Planologisch Informatie Model (PIM). Waar staan we dan nu en wat is er voor nodig de transitie af te maken? Hier het verslag van die middag met sprekers uit de wetenschap, lokale overheid, juridisch advies en de infrastructuur.

1. 10 11stedebouw & architectuur | nr. 2 | mei 2017
Pim Marsman, architect en
eigenaar van studiomarsman en
tevens penningmeester van stich-
ting Booosting, een platform van
koplopers in innovatie.
pas uitgerold, de oplevering staat gepland
voor 2024,” aldus Veenhof. Hoe het DSO eruit
gaat zien, is nog onduidelijk. Er is al wel een
doelarchitectuur geformuleerd, maar nog geen
programma van eisen. Hoe het eruit moet gaan
zien? Een online platform voor belanghebben-
den, initiatiefnemers en bevoegd gezag, een mix
van ruimtelijkeplannen.nl en het Omgevingsloket
online (OLO). Maar in de plannen tot nu toe is
nog weinig sprake van een 3D-omgeving: “Zo
blijft een op het eerste gezicht grote verandering
als het werken met 3D-kaarten beperkt tot het
verstrekken van 3D-informatieproducten en tonen
van 3D-kaartbeelden in gebruikerstoepassingen.”
Een van de problemen die de transitie vertragen,
hangt samen met het verschil tussen bouwkun-
dige informatiemodellen en geologische informa-
tiesystemen: BIM versus GIS. Het klinkt eenvou-
dig, maar hoe plaats je een 3D-gebouwontwerp
op exact de juiste plek in GIS? Abdoulaye Diakité,
PostDoc bij de vakgroep 3D geo-information,
concentreert zich onder andere op de manieren
om BIM en GIS data te structureren, zodat die
uitwisselbaar zijn. Het verschil in de wiskundige
beschrijving van geometrie zit in het beschrijven
van een solid of een surface. Aan een solid kun-
nen eigenschappen worden toegekend die voor
een bouwer noodzakelijk zijn, maar voor een
plantoetser niet. De vraag is nu: welke informatie
is in welke omgeving voor wie op welk moment
nodig?
Oplossing in de infrastructuur
In de infrastructuur weten ze wel raad met
zo'n vraag. Daar is een georganiseerde aanpak
al standaard. Systems Engineering voor eisen-
management is daarvan een voorbeeld. Volgens
Cristian Otter, van Geonius, is de systematische
aanpak in de infrastructuur een gevolg van dichte
bekabeling van de ondergrond. Geonius gebruikt
een integraal toegankelijk commercieel software
platform om objecten te visualiseren vanuit ver-
schillende bronnen en ontwerppakketten. Deze
intermediair leest zowel BIM- als GIS-formats.
Waar conversie nodig is, programmeert Otter
mappings die uitwisseling mogelijk maken. Deze
werkwijze levert het bewijs, juist ook voor lokale
overheden, dat een oplossing (en daarmee de
transitie naar 3D) technisch goed mogelijk is.
Markt aan zet
Voor de verdere ontwikkelingen naar 3D zijn
vooral marktpartijen aan zet. Die ruimte wordt
ook geboden in de DSO doelarchitectuur. Daarin
staat dat het stelsel open moet zijn: “Open
betekent dat het digitaal stelsel waar dat kan
en mag functionaliteiten, content en gegevens
vrij beschikbaar stelt. Derden zoals software-
ontwikkelaars hoeven zich daardoor minder bezig
te houden met het verzamelen van content en
gegevens en kunnen zich meer richten op het
leveren van toegevoegde waarde.” Dat kan goed
uitpakken, zoals in Nieuwegein bleek. Want de
behandeling van de aanvraag in Nieuwegein is
uiteindelijk succesvol digitaal verlopen. Maar niet
in 3D! Omdat de systemen van de ambtenaren
het model niet konden behandelen. Het is gelukt
met behulp van lichtgewicht 2D-extracten uit BIM,
bekeken met een gratis beschikbare viewer. Maar
wel door een commercieel bedrijf ontwikkeld.
D
at staat niet op zichzelf, tot ergernis
van ontwerpers en bouwers die meer en
slimmer BIMmen. De vraag dringt zich
op: waarom doet de overheid alles nog in 2D?
Het opmaken van 2D-tekeningen is tijdrovend
en foutgevoelig. Stel je voor dat we een bestem-
mingsplan met 3D-informatie kunnen gebruiken
en er direct onze 3D-modellen kunnen terug-
plaatsen voor een bouwaanvraag - en daarmee
direct het model bijwerken. Digitaaltechnisch is
een 3D Informatie Model Ruimtelijke Ordening
(IMRO) goed mogelijk. En omdat het efficiënter
werkt, komt zo'n Planologisch Informatie Model
er ook wel. Maar vooralsnog gaat dat proces
traag – zie bijvoorbeeld de hiervoor genoemde
casus in Nieuwegein. En dat terwijl door de
nieuwe Omgevingswet snelheid geboden is.
Hobbels
Ruud Veenhof, van het bureau Rho adviseurs voor
de leefomgeving, is betrokken bij de totstand-
koming van de nieuwe Omgevingswet en het
Digitaal Stelsel Omgevingswet dat hierbij hoort.
”Het is een mega-operatie om van 26 wetten
naar 1 Omgevingswet te komen. 5.000 wets-
artikelen moeten teruggebracht worden naar
350. Dat staat gepland voor 2019. Het Digitale
Stelsel Omgevingswet (DSO) wordt daarna
Eind 2016 heeft het ontwerpteam van de Nieuwe Tram Remise in Nieu-
wegein een aanbesteding gepubliceerd waarbij slechts een BIM en
een STABU zijn geleverd aan de inschrijvers. Via een veld in BIM met de
STABUcode zijn beide aan elkaar gekoppeld; er zijn geen 2D-tekenin-
gen meer gemaakt. De inschrijvende aannemers hadden daar geen
moeite mee en konden hoeveelheden eenduidig uit het model halen.
Bij de gemeente Nieuwegein, waar de aanvraag voor de omgevings-
vergunning plaatsvond, ging het minder soepel.
hot topic
3D IMRO
en de omgevingsvergunning
i
sm-a.nl
booosting.nl
Deze tekst is gebaseerd op een Booosting
themabijeenkomst over dit onderwerp op
30 maart jl.