Manifest Regiometropool Twente: een initiatief van betrokken professionals om samen te werken aan een sterker Twente. Met dit startdocument wordt de discussie aangewakkerd om te streven naar een effectieve samenwerking en daadkrachtig bestuur van de regio. Geen compromis-beleid, maar een beleid met bijbehorend bestuur gebaseerd op een publiek-private samenwerking waarin gezamenlijk keuzes gemaakt en uitgedragen worden! Denk en discussieer mee over een toekomstbestendig Twente waarin welzijn en welvaart geborgd en bevorderd worden!

1. Manifest Regiometropool Twente
Werkgroep Regiometropool Twente
December 2015

2. Manifest Regiometropool Twente
Manifest Regiometropool Twente
Inleiding
Werkgroep Regiometropool Twente wil zich inzetten voor een economisch sterke en leefbare regio en is ontstaan uit samenvoeging
van werkgroep Twente 3.8 en werkgroep/platform Delta Twente A1-A35-Euregio. De leden van de werkgroep, allen ondernemer en
woonachtig in Twente, hebben zich verenigd omdat zij kansen zien voor de regio als geheel.
In de 19e en 20e eeuw werden de mogelijkheden van Twente aanzienlijk beter benut. De daadkracht van de fabrikanten in combinatie
met de samenwerking met de toen nog kleine overheid zorgde ervoor dat Twente in het eerste kwart van de 20e eeuw de grootste bij-
drage als regio leverde aan het BNP van Nederland. Tevens zetelde het grootste industriële conglomeraat van Nederland in Enschede:
Van Heek en co. De belangrijkste infrastructuur en voorzieningen als wegen, spoor, waterwegen, onderwijsinstellingen, sportvereni-
gingen, woningbouwcorporaties, cultuurinstellingen en internationale bedrijven zijn veelal ontstaan in deze periode en hebben Twen-
te gevormd tot wat het nu is. Deze daadkracht is echter na de teloorgang van de textielindustrie sterk afgenomen, wat voornamelijk te
wijten is aan zeer sterk lokale georiënteerde ontwikkelingsstrategieën. Door lokaal bestuur van dorpen en steden wordt onvoldoende
gebruik gemaakt van de kracht en kwaliteiten van de regio Twente. Kenmerkend is dat het lokale belang in veel gevallen boven het
regionaal belang geplaatst wordt.
Onze stelling is: de huidige samenwerking in regionaal verband werkt niet!
De lokale politiek is te veel gericht op lokale en partijspecifieke belangen. Mede hierdoor is men niet in staat adequaat in te spelen
op de nieuwe nationale en internationale verhoudingen. Huidige plannen ter versteking van de economische structuur focussen op
uitvoering en optimalisatie van bestaande structuren en systemen. Wij staan een andere structuur voor, een structuur waarbij het
bedrijfsleven weer een meer nadrukkelijke rol speelt. Om te komen tot een aantrekkelijke en daarmee sterke regio staan wij een geza-
menlijke geïntegreerde visie en uitwerking in concrete plannen voor op de volgende onderwerpen:
1. Bestuur;
2. Economie;
3. Infrastructuur;
4. Leefomgeving.
Realisatie hiervan willen wij samen met ondernemers en andere regionale stakeholders welke samenkomen in Twente Board opstellen
en uitvoeren.
Op de hierna volgende pagina’s vindt u een eerste aanzet voor een geïntegreerde visie gevolgd door een aantal aanbevelingen. Voor
de ontwikkeling van deze aanzet hebben wij goed gekeken naar de vorming van bestaande en nieuwe metropoolregio’s als Eindhoven
(750.000 inwoners) en Landstad Noord-Nederland (485.000 inwoners).
*Willekeurige greep uit vooraanstaande Twentse bedrijven

3. Manifest Regiometropool Twente
Werkgroep Regiometropool Twente:
Ing. Hans De Gruil Voorzitter Stichting Erfgoed Hengelo / voormalig Hoofd afdeling Stedenbouw en Verkeer Gemeente Hengelo
Joop Hoogeveen Onderzoeker / adviseur omgevingskwaliteit kunst-cultuur en ruimte
Mr. A.M. ter Horst Bestuurskundige en voormalig stadsdeelmanager Centrum Enschede
Dr.ir. Theo de Bruijn Directeur IAA Stedenbouw en Landschap / lector Duurzame Leefomgeving Saxion
Ir. Frans Poppink Directeur FPO Advies, adviesbureau voor huisvesting en vastgoed en directeur PbwN woningcreatie
Ir. Ruud van der Koelen Architect/Partner Van der Jeugd Architecten / bestuurder van het Architectuurcentrum Twente
Ir. Maurice Van Kleef Directeur Roadrunner Groep
Dr. Peter Sonderen Lector ArtEZ Hogeschool voor de kunsten
Drs. Danny de Vries Directeur Twentse Ambassade Amsterdam / Rotterdam
Ing.J.W. Wolf Directeur Vibes Building Engineers / voorzitter DGA Network

4. Manifest Regiometropool Twente
Aanleiding
Ons uitgangspunt is als volgt: De regio Twente heeft behoefte aan een energiek, daadkrachtig en gezamenlijk optreden om vooruit-
gang te kunnen boeken. De regio heeft veel te bieden maar maakt dat onvoldoende zichtbaar. Twente kan zich profileren als “Het
ondernemende landgoed van Nederland” waarbij een economisch sterke en leefbare regio neergezet wordt. Die leefbaarheid wordt in
de toekomst een belangrijke concurrentiefactor nu de beroepsbevolking krimpt en in toenemende mate tezamen met hoofdkantoren
van vooraanstaande Twentse bedrijven als Arke/Tui, Bookings.com, Vredestein naar de Randstad trekt.
Twente heeft een traditie van concurrentie tussen de steden onderling en tussen steden en het platteland. Deze concurrentie heeft veel
gebracht maar biedt in de huidige internationale georiënteerde economie en samenleving onvoldoende soelaas. Dit wordt onderkent
door de Raad van de Leefomgeving en Infrastructuur (RL&I) in het advies “De toekomst van de stad” en door de landelijke overheid met
de “agenda stad”. Volgens de raad staan stedelijke gebieden internationaal sterker en genereren een forse impuls aan de economie
als zij hun de individuele identiteiten versterken en vervolgens elkaars kwaliteiten op regionaal niveau beter benutten. De werkgroep
vindt dat alle Twentse stakeholders moeten gaan samenwerken in Regiometropool Twente.
Regiometropolen zijn de welvaartsmotoren van de toekomst. Zij verbinden mensen. Het geheel is meer dan de som van de delen.
Bekende regiometropolen in Nederland zijn Groot Amsterdam, Eindhoven en Rotterdam/Den Haag. Maar ook de regio Zwolle met
o.m. Kampen, Hardenberg, Ommen etc. profileert zich meer en meer als regiometropool. De Twentse steden en dorpen zijn door de
geografische opbouw in zekere zin gelijkwaardig aan elkaar en hebben allen een sterke identiteit. Met elkaar vormen zij echter een me-
tropoolgebied: Regiometropool Twente! In Twente wonen circa 620.00 inwoners, bijna net zoveel als in Friesland (640.000) maar meer
dan in de provincies Groningen, Drenthe, Flevoland en Zeeland. Twente is na de Randstad en de Brabantse stedenband de grootste
stedelijke agglomeratie in Nederland. Twente beschikt over grote en innovatieve bedrijven, vooraanstaande kenniscentra en een sterk
internationaal georiënteerde infrastructuur voor mensen, goederen en informatie.
Een belangrijke en onderscheidende kracht van Twente is de combinatie van stedelijkheid met daartussen en daaromheen een land-
schappelijke omgeving van zeer hoge kwaliteit, gelegen op een strategische plek ten opzichte van andere stedelijke regio’s in Neder-
land en west Europa.
Deze kenmerken zijn geen aanleiding om achterover te leunen. Dat gebeurt ook niet. Onder andere via de TwenteBoard wordt sterk in-
gezet op het creëren van werkgelegenheid. Onze insteek gaat verder. Juist de samenhang tussen een economisch vitaal klimaat en een
hoogwaardige woon- en werkomgeving maken Twente tot een regio van belang. Het leefklimaat en de leefruimte moeten aantrekkelijk
zijn en blijven. Een goede infrastructuur (wegen, spoor, vaarwegen, vliegvelden en internet) maar ook onderwijs, sport, welzijn en
cultuur leveren daaraan een essentiële bijdrage. Hiermee kunnen we Twente als leefbare en economisch bruisende regio laten groeien.
Twente heeft unieke mogelijkheden dankzij de ligging, landschappelijke opbouw, bedrijvigheid en onderwijs. Hier hoort echter een
bestuurlijke structuur bij die deze kwaliteiten erkent en op adequate wijze kan inzetten en effectueren.
Handelsstromen

5. Manifest Regiometropool Twente
Visie
Onze metropoolregio is hoogtechnologisch, ondernemend, innovatief en duurzaam, heeft een goed opgeleide beroepsbevolking met
een hoog arbeidsethos en genereert blijvend welvaart en welzijn voor haar inwoners.
De identiteit van onze metropoolregio is het vertrekpunt voor onze visie op de toekomst. Onze regionale identiteit is te vangen in drie
sterke karakteristieken:
• Een toptechnologieregio met een hoogwaardig kennis- en creatieniveau;
• Een aantrekkelijke leefomgeving met zowel stedelijke dynamiek als landelijke rust en ruimte;
• Een goede opgeleide beroepsbevolking met een goede arbeidsethos en ondernemende, aangename mentaliteit en cultuur.
Dit zijn de sterktes waarop we de regio verder ontwikkelen. Wij willen de Twentenaren een duurzame toekomst bieden. Dat is een
toekomst die ruimte geeft om te leren, te werken, te recreëren en oud te worden. Een toekomst waarin mensen hun talenten en mo-
gelijkheden volledig kunnen ontplooien.
Onze visie op de toekomst omvat vier kernwaarden:
• Een innovatieve economie, met een kwalitatieve groei en een sterke concurrentiepositie, die welvaart garandeert en onze
samenleving als geheel ten goede komt;
• Een leefbare omgeving met sterke sociale netwerken en een samenleving die zich inzet voor het versterken van leefbaar-
heid en bescherming van onze landschappelijke en culturele waarden;
• Een verbindende maatschappij, die niet uitsluit maar juist inwoners en bezoekers kansen biedt om hun talenten te ontdek
ken, te vergroten en ten volste te benutten;
• Intensieve regionale samenwerking tussen alle maatschappelijke partijen (bedrijfsleven, kenniscentra, overheden en
bevolking) bij het realiseren van onze gezamenlijke toekomst, zodat alle partijen verantwoordelijkheid nemen voor onze
economie, omgeving en samenleving.
In deze visie gaan schaalvergroting en schaalverkleining hand in hand. Zo regionaal mogelijk als nodig is om een gezamenlijk doel te
halen en zo lokaal mogelijk als nodig is om de identiteit en doelen van bestaande leefgemeenschappen te borgen en te versterken.
Missie
Wij staan voor de duurzame ontwikkeling van welvaart en welzijn van de Twentenaren. Wij zorgen samen voor een hoge dichtheid en
interactie van netwerken, zodat wij sneller slimmere en betere antwoorden hebben op economische, maatschappelijke en technolo-
gische uitdagingen. In Twente helpen we elkaar voortvarend vooruit naar een verbeterde, welvarende en gezonde toekomst met een
goed welzijn.
De stakeholders in de Metropoolregio functioneren in een omgeving waar sprake is van complexe vraagstukken, diversiteit in belangen
en een grote diversiteit in betrokken partijen. Onze kracht als regio zit in het vermogen om complexe vraagstukken op een integrale
wijze aan te pakken en om snel in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen. Als netwerk staan we ervoor in dat de verbindingen
effectief worden en we onze maatschappelijke opgaven realiseren. Dat zal er toe leiden dat ieder die in onze regio leeft zich thuis voelt.
Onze regio is een complete regio, een regio om trots op te zijn. Welvaart én welzijn zijn in balans en van hoog niveau. De regio biedt
een gezonde en groene omgeving, met natuur, cultuur, onderwijs, sport en een gemeenschapsgevoel voor de huidige én toekomstige
generaties.

6. Manifest Regiometropool Twente
Ambitie
De ambitie van de Metropoolregio Twente is dat de regio voorop loopt op nationaal en Europees niveau als een van de best presteren-
de economische regio’s van Nederland en één van de technologisch meest innovatieve regio’s van Europa, met een leefomgeving en
vestigingsfactoren die dat ondersteunen.
Strategie
Het realiseren van deze ambitie vraagt om:
• Een intensieve samenwerking waarbij op basis van gelijkwaardigheid waarbij elkaar wat gegund wordt;
• Een gedeelde visie op de toekomst;
• Leiderschap om hier daadkrachtig en effectief invulling aan te kunnen geven.
Daarom pleiten wij voor metropoolvorming. De metropoolvorming wordt versterkt door een heldere interne samenhang en door Twen-
te als regio economisch te verbinden aan ondernemerschap, startup’s en sterke (inter)nationale spelers die aan ons complementair
zijn. Om onze ambities te realiseren, zetten we in op optimale geïntegreerde samenwerking tussen alle stakeholders. Hierbij richten
we ons op vier strategische opgaven:
1. Bestuurlijke herstructurering;
2. Versterking economie en arbeidsmarkt;
3. Optimalisatie infrastructuur (bereikbaarheid, mobiliteit);
4. Verbetering leefomgeving (stedelijke ontwikkeling, duurzaamheid, welzijn, onderwijs, zorg, sport en cultuur).
Voor ons houdt dat in: een daadkrachtig bestuur, succesvol werken, snel en comfortabel verplaatsen, prettig wonen, een aantrekkelij-
ke, (be)leefbare en schone omgeving, het benutten van talenten en participatie van allen. We nemen als regio zelf initiatief en zetten
de regio op de kaart. Overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen werken hierbij nauw samen. Onze gezamenlijke inspanningen zijn
erop gericht om kennis en talent te ontwikkelen, te behouden en naar de regio te halen. Daarvoor zullen wij nadrukkelijk op het bo-
venregionale, nationale en internationale schaalniveau moeten acteren. De connecties en samenwerking met andere regio’s worden
steeds belangrijker. Kernpunt in ons perspectief is dat er niet alleen vanuit economie en werkgelegenheid wordt geopereerd maar dat
dit in combinatie plaatsvindt met cultuur, sport, landschap, leefomgeving.

7. Manifest Regiometropool Twente
Aanbevelingen: Wat moet de Regiometropool Twente gaan doen (eerste concept aanzet)
1. Bestuurlijke herstructurering:
• Waar reeds bestaande metropoolregio’s zijn gevormd vanuit overheid staat werkgroep Regiometropool Twente een regio
metropool voor waarin bedrijfsleven, overheden en NGO’s (onderwijs, zorg, cultuur, sport, etc) samenwerken!
• Realisatie van een integraal, bestuurlijk en financieel krachtig bestuur, samenwerking tussen bedrijfsleven, overheid en
NGO’s (bijvoorbeeld Twenteboard). Deze organisatie faciliteert de vorming van de metropoolregio. Dat moet ook financieel
tot uitdrukking komen. Financiële kracht kan gerealiseerd worden doordat gemeentes per hoofd van de bevolking geld af
dragen (zij reduceren immers kosten omdat de Regiometropool taken van gemeentes integreert).
• Leiderschap: Realisatie van een nieuwe daadkrachtig dagelijks bestuur bestaande uit 3 leden: één namens Overheid, één
namens bedrijfsleven en één namens NGO´s. Dit bestuur is belast met de dagelijkse leiding van de Regiometropool.
• De herstructurering of beëindiging van bestaande en de realisatie van nieuwe overlegorganen waarin de afzonderlijke
stakeholders samenkomen: regionale platforms. Bijvoorbeeld een regioplatform waarin alle colleges van B&W van de
verschillende Twentse gemeente samenkomen.
• Realisatie of verbeteren van samenwerkingsverbanden met omliggende regio’s als de Stedendriehoek, Zwolle, Münster/
Osnabrück.
• Verbindingen leggen met aansprekende internationale regio’s (zoals de UT onlangs heeft gedaan met Fraunhofer in Mün-
chen).
2. Versterking economie en arbeidsmarkt:
• Actieplan Twente werkt – Twente Board: wij onderschrijven de bevindingen en actielijnen uit dit plan. Maar een sterke
economische positie ontstaat naar onze mening alleen vanuit een integraal perspectief. Juist de combinatie en samenhang
tussen economie, mobiliteit, leefomgeving en bestuur maakt Twente sterker.
• Wanneer gesproken wordt over het vestigingsklimaat voor bedrijven dient volgens ons ook, en misschien wel vooral geke
ken te worden naar het leefklimaat voor werknemers en bewoners van Twente. Dit zorgt ervoor dat mensen hier graag
willen werken en wonen, wat in combinatie met andere wervende kwaliteiten van Twente bedrijven aantrekt en het vesti
gingsklimaat versterkt.

8. Manifest Regiometropool Twente
3. Optimalisatie infrastructuur
• Goede fysieke infrastructuur is reeds decennia bepalend voor het economisch succes van de regio. Voorwaarde is een correc
te inpassing van de infrastructuur in landschap, stad en dorp want dat werkt versterkend voor de kwaliteitsbeleving van de
regio. In het perspectief van elkaar versterkende steden en dorpen, en regio’s is infrastructuur alleen maar belangrijker
geworden.
• Realisatie van snelle internationale en nationale treinverbindingen vanuit Centraal Station Twente. Deze treinen verbin
den de stedelijke agglomeraties in Nederland en Europa. Een eerste stap kan zijn binnen 1 uur per OV naar Amsterdam. Dit
is te realiseren door het vermijden van overstappen en onnodige tussenstops. Maar denk ook aan een snelle verbinding met
Zwolle, en een goede aansluiting op het ICE netwerk in Duitsland waardoor verbindingen naar de Duitse Regiometropolen
verbeterd worden.
• Realisatie van een “metrodienst” op het bestaande spoor tussen de steden en dorpen in de regio.
• Samenwerking met Flughafen Munster/Osnabruck (FMO) en Airport Twente,
• Snelle trein verbinding met de airport FMO.
• Uitbreiding en opwaarderen van de spoor, weg en waterverbindingen zodat Twente waarde kan halen uit de transportcor
ridor London-Rotterdam-Warschau zoals op Europees niveau is vastgesteld in TEN-T beleid door EU.
• Scheiding van regionale en internationale wegtransport (zie infrastructuur rondom Eindhoven)
• Scheiding van personen– en goederenvervoer op spoor opdat ruimte vrijkomt voor personenvervoer (zie punt 1 en 2) en
kwaliteit van het leefklimaat.
• Aanleggen van een snelle goederen(spoor)verbinding met Rotterdam en Duitsland
• Opwaarderen en uitbreiding van waterinfrastructuur (kanalen) en overslagpunten tussen sppor, weg en water.
• Verbinden van de Twentse waterwegen met de Duitse waterwegen.
• Heel Twente is of wordt voorzien van snelle glasvezelnetwerken en is gekoppeld aan de belangrijkste regionale, nationale
en internationale communicatienetwerken.
• Realisatie van een multimodaal mobiliteitsnetwerk opgebouwd uit met elkaar verbonden netwerken voor openbaar ver
voer, auto en fiets zodat mensen zelf de voor hun beste optie kunnen kiezen.
• Goede verknoping tussen bedrijven, infrastructuur en omgeving.
• Zorgvuldige aandacht voor langzaam verkeersnetwerken, voetgangertoegankelijkheid, en recreatieve netwerken.

9. Manifest Regiometropool Twente
4. Verbetering leefomgeving
• Een welvarende sterke toptechnologische regio beschikt over excellent onderwijs, onderzoekinstituten, investeringsfond
sen maar ook over uitstekend leefbare steden, dorpen en beschikt over een kenmerkende landschappelijke inrichting.
• Mensen die in een toptechnoligische regio werken identificeren zich sneller met de regio als er ook goede voorzieningen en
instituties zijn voor topsport en cultuur. Een goed voorbeeld hiervoor is de regio München. De kernkwaliteit wordt wel een
als volgt geduid: ”Laptop und lederhose”.
• Zorg ervoor is mensen van buiten de regio Twente graag bezoeken, zich welkom voelen en ook graag weer terugkomen.
• Dit betekent dat Metropoolregio Twente samen met bestaande instituties een geïntegreerde visie moet ontwikkelen en
uitvoeren m.b.t.:
- Landschap- en natuur;
- Dichtheid, dynamiek en kernkwaliteiten van de steden en dorpen;
- Regionale en lokale energiehuishouding;
- Verduurzaming bestaand vastgoed;
- Beleving: straat, buurt, stad, regio en Land;
- Zorg: waar welke zorg, topinstellingen voor gezondheid en zorg;
- Leefbaarheid en betaalbaarheid omgeving;
- Nationaal vooraanstaande en in de regio complementaire cultuuragenda;
- Faciliteren van topsportvoorzieningen voetbal, tennis, atletiek, paardensport etc.;
- Kunst, muziek en cultuur: kan verdeeld worden tussen verschillende steden;
- Recreatie en toerisme;
- Uitdragen en vermarkten van de kernkwaliteiten van onze regio!

10. Manifest Regiometropool Twente
Geraadpleegde en relevante bronnen
• De toekomst van de stad - De kracht van nieuwe verbindingen; Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, Maart 2014
• Twente werkt! - Actieplan voor een regio met toekomst; Twente Board, December 2014
• Ontwikkelingsagenda Netwerkstad Twente - Deel 1: ontwikkelingsperspectief 2040: vitaal en innovatief; Provincie Overijssel
& Regio Twente, Juni 2013
• Twentse Kracht: Groene Metropool Twente - Gebiedsontwikkeling Twente 2014 - 2020 (deel 1), Bestuurlijk Gebiedsoverleg
Zuidwest Twente, Januari 2013
• Metropool regio Eindhoven - regionale agenda 2015-2018; Metropoolregio Eindhoven, Februari 2015
• Beleidsverkenning ter versterking van het ruimtelijk economisch vestigingsklimaat in Regio Twente; BVNL, juni 2015
• Gebiedsagenda Oost-Nederland 2013; Rijksoverheid, Oktober 2013
• De internationale concurrentiepositie van de topsectoren; Rijksoverheid, Maart 2012
• Welvaart en Leefomgeving - Horizonscan; Planbureau voor de leefomgeving i.s.m. Centraal Planbureau, Oktober 2013
• Trends in de Regionale Economie; Planbureau voor de leefomgeving, Maart 2014
• De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Overijssel; Planbureau voor de leefomgeving,
Februari 2013