1. WYDZIELONE PASY
DLA KOMUNIKACJI ZBIOROWEJ
W KRAKOWIE
dr inż. Marek Bauer
Politechnika Krakowska
mbauer@pk.edu.pl

2. ZAKRES PREZENTACJI
Uwarunkowania stosowania wydzielonych pasów ruchu dla
komunikacji zbiorowej (KZ)
Przegląd istniejących pasów dla KZ w Krakowie
Przykładowe efekty wdrożeń – Al. Trzech Wieszczów
Zidentyfikowane problemy związane z funkcjonowaniem
pasów autobusowych
Zalecenia na przyszłość
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

3. POTRZEBA STOSOWANIA PASÓW DLA KZ
80 pasażerów = 1 Autobus przegubowy (poz. komfortu C: 2 os/m2) = 62 samochody osobowe (1,3 pas/poj)
0,24 m/os 2,31 m/os
BUS
BUS
BUS
BUS
0 19 50 100 150 185m
50 pasażerów = 1 Autobus normalny (poz. komfortu C: 2 os/m2) = 38 samochodów osobowych (1,3 pas/poj)
0,26 m/os 2,25 m/os
BUS
BUS
BUS
BUS
0 13 50 100 113m 150
Oszczędność terenów miejskich
Poprawa punktualności, skrócenie czasu jazdy KZ
Zwiększenie udziału podróży komunikacją zbiorową
Poprawa bezpieczeństwa ruchu
Ułatwienie dojazdu pojazdów specjalnych (policja, karetki)
Zwiększanie strat czasu pozostałych uczestników ruchu w
centrach miast – przejęcie dodatkowych pasażerów przez KZ
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

4. UWARUNKOWANIA STOSOWANIA
PASÓW DLA KOMUNIKACJI ZBIOROWEJ
Minimalne natężenie ruchu pojazdów KZ: QKZ>10 [A/h]
Zalecane natężenie ruchu pojazdów KZ: QKZ>20 [A/h]
Godzinowy potok pasażerów KZ ≥ potoku użytkowników
komunikacji indywidualnej na 1 pasie ruchu:
QSO ⋅ nSO
QKZ ⋅ nKZ ≥
N −1
Np. odc.: Plac Inwalidów – AGH / Czarnowiejska:
KZ: około 3500 [osób/h/pas] KI: około 1000 [osób/h/pas]
Centrum, obszary chronione, najważniejsze ciągi
komunikacyjne, w tym dojazdowe do centrum
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

5. PASY DLA KOMUNIKACJI ZBIOROWEJ
Autobusowe, tramwajowo-autobusowe
Zgodne z kierunkami ruchu na sąsiednich pasach, pasy
„pod prąd”, pasy o zmiennych kierunkach ruchu
Przykrawężnikowe (lewe, prawe), środkowe, wewnętrzne
Nietrwale (oznakowanie) lub trwale (separatory,
podniesienie nawierzchni) wydzielone
Całodobowe lub czasowe
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

6. DOBRE PRZYKŁADY
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

7. DOBRE PRZYKŁADY
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

8. PASY AUTOBUSOWE W KRAKOWIE
Blisko 11 km długości
Dopuszczony ruch taksówek, autokarów i pojazdów innych
przewoźników oraz pojazdów specjalnych (policja, karetki)
Głównie pasy zgodne, nietrwale wydzielone,
przykrawężnikowe prawe, całodobowe
Incydentalne zastosowanie priorytetów w sygnalizacji
PASY AUTOBUSOWO-TRAMWAJOWE
Ponad 11 km długości
Dopuszczony tylko ruch autobusów komunikacji miejskiej i
tramwajów oraz pojazdów specjalnych
Pasy zgodne, środkowe, całodobowe
System sterowania nie obejmuje autobusów
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

9. PASY DLA KOMUNIKACJI ZBIOROWEJ W KRAKOWIE
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

10. DOBRA PRAKTYKA
ŚREDNIA PRĘDKOŚĆ KOMUNIKACYJNA
AL. TRZECH WIESZCZÓW
(szczyt popołudniowy 15:00 – 16:00)
przed zmianami
po zmianach
21,8
22
po zmianach +symulowane zmiany organizacji ruchu
dodatkowe
po zmianach + symulowane zmiany organizacji ruchu + priorytety w sygnalizacji
dodatkowe
20
Prędkość komunikacyjna [km/h]
18,7 19,0
19,9
18,1
18 17,6
16,9
16,3 16,2 16,3
15,7
16 15,0 15,0 15,2 15,2
14,2
14 13,2
12,8 12,9
12
10,7
10
Cracovia - AGH Cracovia - Pl. Cracovia - Cracovia - Nowy Cracovia -
Inwalidów Grottgera Kleparz Cmentarz
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

11. ZIDENTYFIKOWANE PROBLEMY
Z FUNKCJONOWANIEM PASÓW DLA KZ
PARKOWANIE
PRZY PASIE DLA KZ
Zajęcie części pasa
Ograniczenia widoczności
Pogorszenie bezpieczeństwa
ruchu pojazdów i pieszych
Konieczność zachowania
większego odstępu od krawężnika
Spadek prędkości jazdy po
pasie autobusowym
Konieczny zakaz
parkowania przykrawężnikowego
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

12. DOPUSZCZENIE
POJAZDÓW
WYKONUJĄCYCH
RELACJE SKRĘTNE NA
SKRZYŻOWANIACH
Zmienne natężenia relacji
skrętnych
Kolizje z ruchem pieszym
Kolejki na pasach autobusowych
w obrębie wlotów skrzyżowań
Rezygnacja z korzystania z
pasów autobusowych
Tam gdzie to możliwe - wydzielać
pasy dla relacji w prawo
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

13. DOPUSZCZENIE POJAZDÓW
WYKONUJĄCYCH PRAWOSKRĘT
NA SKRZYŻOWANIACH
45
Al. Mickiewicza / Al. Focha
40
Al. Słowackiego / ul. Królewska
CZAS DOJAZDU DO LINII ZATRZYMAŃ [s
35 Al. 29-go Listopada / ul. Bp. Prandoty
Al. Bora Komorowskiego / ul. Stella-Sawickiego
30
25
20
15
10
5
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
DŁUGOŚĆ KOLEJKI [P]
Pożądane skracanie odcinków z dopuszczeniem skrętów
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

14. DOPUSZCZENIE RUCHU
INNYCH POJAZDÓW
(obligatoryjnie - policja, karetki, straż;
ewentualnie - inni przewoźnicy, taxi):
Integracja różnych środków KZ na wspólnych przystankach
Ale:
Wzajemna konkurencja przewoźników
Natężenia ruchu i warunki ruchu jak na pasach sąsiednich
Konieczna głęboka dyskusja nad udostępnieniem pasów
autobusowych innym pojazdom – szczególnie taxi
Pasy autobusowo-tramwajowe wolne od ruchu innych
pojazdów
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

15. RUCH POJAZDÓW
NIEUPRAWNIONYCH
Blokowanie autobusów (tramwajów)
Pogorszenie bezpieczeństwa ruchu - manewry
niebezpieczne
Wysoka szkodliwość społeczna – rozprzestrzenianie się
przyzwolenia społecznego
Edukacja, monitoring, nieuchronność kary
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

16. prawidłowo za wczesny wjazd na pas autobusowy przejazd na wprost z pasa autobusowego
90
80
70
60
Natężenie [P/h]
50
40
30
20
BUS
TAXI 10
nieprawidłowy przejazd pojazdu
0
nieuprawnionego na wprost
6:00 - 7:00
7:00 - 8:00
8:00 - 9:00
9:00 - 10:00
10:00 - 11:00
11:00 - 12:00
12:00 - 13:00
13:00 - 14:00
14:00 - 15:00
15:00 - 16:00
16:00 - 17:00
17:00 - 18:00
18:00 - 19:00
19:00 - 20:00
BUS
TAXI
RUCH POJAZDÓW
prawidłowy skręt w prawo
NIEUPRAWNIONYCH
SKRZYŻOWANIE
początek odcinka zmiany pasa ruchu
AL. TRZECH WIESZCZÓW
BUS
TAXI
Z UL. CZARNOWIEJSKĄ
zbyt wczesne zajęcie pasa autobusowego
przez pojazd nieuprawniony (badania 2006)
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

17. CZAS PRZEJAZDU
ODCINKA MIĘDZYPRZYSTANKOWEGO
brak zatłoczenia 10,0
nieznaczne zatłoczenie
umiarkowane zatłoczenie
duże zatłoczenie
bardzo duże zatłoczenie 8,0
Średni czas przejazdu [min]
pas BUS, małe relacje skrętne z pasa
pas TRAM+BUS
pas BUS, duże relacje skrętne z pasa
pas BUS, duże rel. skrętne i manewrowanie na pasie 6,0
4,0
2,0
0,0
0,20 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70 0,80 0,90
Długość odcinka międzyprzystankowego [km]
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

18. NIEDOBRA PRAKTYKA
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

19. SKRĘT W UL. CZARNOWIEJSKĄ
SCENARIUSZ AKCEPTOWANY - ŚREDNIO 11 POJAZDÓW NA PASIE / CYKL
(6 SKRĘCAJĄCYCH)
AUTOBUS NA 6 MIEJSCU W KOLEJCE
BUS
BUS
BUS
SCENARIUSZ PRZEJŚCIOWY - ŚREDNIO 12 POJAZDÓW NA PASIE / CYKL
(skrócony pas autobusowy - 6 SKRĘCAJĄCYCH + 1 NIEUPRAWNIONY)
POGORSZENIE WARUNKÓW RUCHU AUTOBUSÓW - 9 MIEJSCE - strata 15 sek / pojazd (x70osób)
CHWILOWA POPORAWA WARUNKÓW RUCHU NA SĄSIEDNICH PASACH
BUS
BUS
CZARNY SCENARIUSZ (REALNY) - ŚREDNIO 14 POJAZDÓW NA PASIE / CYKL
(skrócony pas autobusowy - 6 SKRĘCAJĄCYCH + 3 NIEUPRAWNIONYCH)
DALSZE POGORSZENIE WAR. RUCHU AUTOBUSÓW - 11 MIEJSCE - strata 24 sek / pojazd (x70osób)
WARUNKI RUCHU NA SĄSIEDNICH PASACH - JAK PRZED ZMIANĄ
BUS
BUS
BUS
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

20. SKRĘT W UL. WILEŃSKĄ
SCENARIUSZ AKCEPTOWANY
STOSUNKOWO ŁATWY (POD WZGLĘDEM RUCHOWYM) WYJAZD Z ZATOKI
A
BUS
BUS
BUS
PROBLEM 1
POGORSZENIE WARUNKÓW WYJAZDU Z ZATOKI - POJAZDY NIEUPRAWNIONE
A
BUS
BUS
BUS
PROBLEM 2
WYSOKA PRĘDKOŚĆ PRZEJAZDU POJAZDÓW NIEUPRAWNIONYCH
WZROST ZAGROŻENIA WYPADKOWEGO
A
BUS
BUS
BUS
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

21. ZALECENIA NA PRZYSZŁOŚĆ
Opracowanie systemu usprawnień dla KZ w Krakowie –
obecnie brak koncepcji rozwoju pasów wydzielonych
Zapewnienie ciągłości rozwiązań – kontynuacja na
sąsiednich odcinkach i w obrębie skrzyżowań
Objęcie autobusów systemem sterowania priorytetami
Stosowanie rozwiązań komplementarnych - powiązanie
wydzielania pasów z systemami sterowania ruchem i
sterowania dyspozytorskiego,
Akcja medialna na TAK
Konsekwencja działania, nieuleganie naciskom
politycznym, naprawa złych rozwiązań
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

22. ZALECENIA NA PRZYSZŁOŚĆ
Permanentny monitoring funkcjonowanie pasów dla KZ
Uwzględnianie postulatów ruchowych wspieranie działań
przewoźników
Działanie w zgodzie z modelem:
KONCEPCJA -> ANALIZA RUCHU -> WDROŻENIE ->
-> OCENA -> MODYFIKACJA -> TRANSFER
Analiza ruchu i ocena rozwiązania w skali mikro
Analiza i ocena funkcjonowania poszczególnych linii
(skala mezo)
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

23. PRZEBUDOWA RONDA OFIAR KATYNIA
Przejezdność i absolutny priorytet dla autobusów
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.

24. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
mbauer@pk.edu.pl
M. Bauer: Wydzielone pasy dla komunikacji zbiorowej – XV Forum Mobilności, Kraków 30.11.2009.