SlideShare a Scribd company logo
Кириш. Топографик анатомия фани
ва вазифалари.
Клиник анатомия: жарроҳлик
анатомияси.
Топографик анатомия фани ва
вазифалари
 Топографик анатомия – аъзо ва тўқималарнинг инсон
танасидаги соҳалар бўйлаб ўзаро жойлашуви ва муносабати
ҳақидаги таълимотдир. У грекча topos (жой) ва grapho
(ёзаман) сўзларидан келиб чиққан.
 Топографик анатомия оператив жарроҳлик билан бирга бир
бутун бўлиб, икки яхлит фаннинг йирик бўлимларидир.
 Нормал анатомиядан фарқли равишда, топографик
анатомия амалий фан бўлиб, клиниканинг, айниқса
жарроҳлик клиникасининг талабларига жавоб беради.
 Нормал анатомия инсон танаси тузилишини аъзолар
системалари бўйича, яъни аналитик йўл билан ўрганади.
 Топографик анатомия эса бу алоҳида қисмларни бир бутун
бирлаштириб, улардан мазкур соҳанинг яхлит тасвирини
тузади.
Н.И.ПИРОГОВ –ТОПОГРАФИК
АНАТОМИЯНИНГ АСОСЧИСИ
 1837 й. - унинг “Артериал поялар ва
фасцияларнинг жарроҳлик анатомияси” асари
босилиб чиққан.
 Санкт-Петербургдаги Тиббий-хирургик
академияда анатомик институт ташкил этиб
(1846), унда амалий, тасвирий ва топографик
анатомияни бирлаштирди.
 1843 – 1848 йй. Н.И. Пирогов янги фан –
топографик анатомияни «Инсон танаси
анатомияси тўлиқ курси. Тасвирий–физиологик
ва жарроҳлик анатомияси» асарида
шакллантирган.
 Н.И. Пирогов фанни тадқиқ этишнинг янги
услубларини ишлаб чиқди ва татбиқ этди:
музлатилган мурдаларни учта текислик бўйлаб
арралаб кесиш (Пирогов кесмалари), “муз
ҳайкалтарошлиги”, мурдада тажриба қилиш каби
усуллар «Музлатилган инсон танаси бўйлаб уч
йўналишда ўтказилган кесмаларнинг
иллюстрацияланган топографик анатомияси”
асарида баён этилган (1851 – 1859).
Топографик анатомиянинг асосий тушунчалари
 Аъзо ва тузилмаларнинг инсон танасидаги соҳаларга нисбатан
жойлашуви, яъни ўрни (голотопия), скелетга нисбатан жойлашуви
(скелетотопия), теваракдаги аъзо ва тўқималарга нисбатан
жойлашуви (синтопия). Бундан ташқари, типга, ёшга оид тузилиш
вариантлари ҳамда жарроҳлик анатомияси.
Топографик анатомиянинг асосий тушунчалари
 Типга оид анатомия (В.Н.Шевкуненко), аъзоларнинг тузилиши ва
жойлашуви вариантларини ўрганади.
 В.Н.Шевкуненко мактаби анатомик вариантларнинг чекка ва оралиқ
шаклларини ҳамда турли аъзоларнинг жойлашув сатҳларининг турли-
туманлигини ўрганган
 Аъзо ва тўқималарнинг ўзаро жойлашувини нормада ҳам, патология
ҳолатларида ҳам ўрганиш лозим.
Топографик анатомиянинг асосий тушунчалари
Ёшга оид
анатомия
аъзоларнинг ўлчами,
шакли ва
жойлашувидаги ёшга
боғлиқ тафовутларни
тасвирлайди, бу
педиатрлар ва
болалар жарроҳлари
учун муҳимдир.
Топографик анатомиянинг асосий
тушунчалари
 Жарроҳлик анатомияси аъзо ва
уни ўраб турувчи анатомик
тузилмаларнинг патология
шароитидаги морфологияси
ҳақидаги фандир, чунки операцияни
яллиғланиш инфильтратлари,
тўқималар шиши шароитида
ўтказиш шароитлари бутунлай
бошқачадир.
ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИ ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ
 Топографик анатомияни
консервацияланган ва янги мурдаларда
ҳамда соғлом ва бемор одамларда, бир-
биридан шартли чегаралар орқали
ажратилган соҳаларда ўрганилади.
Чегараларни ташқи мўлжаллар ёрдамида
аниқланади.
Ташқи мўлжаллар
1) Табиий тери бурмалари;
2) Тана юзасидаги дўнглик ва чуқурликлар;
3) Суяк дўмбоқлари;
4) Мускуллар контурлари;
5) Қон томирлар пульсацияси
ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИ ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ
 Тирик одамда кўрикдан ўтказиш,
пальпация, рентгенография,
компьютерли ва магнит-резонанс
томография, УТТ ёрдамида муҳим
топографоанатомик маълумотларни
олиш мумкин.
ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИ ТИРИК ОДАМДА
ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ
ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИ МУРДАДА ЎРГАНИШ
УСУЛЛАРИ
 Препаратлаш пайтида аъзо ва тўқималар
силжимаслиги учун уларни музлатиб ўрганилади
(Н.И.Пирогов).
– «Муз» анатомияси усулида музлатилган
мурданинг учта перпендикуляр текисликда
кесилган қисмларини расмда
тасвирланади. Бу компьютерли томография
ва УТТ мутахассисларини тайёрлашда
муҳим босқичдир.
– «Анатомик ҳайкалтарошлик»
– Анатомик эксперимент усулида қорин ва
кўкрак бўшлиқларига, ошқозонга, қовуққа
суюқлик, ичакка ҳаво юбориш орқали
амалга оиширилади.
ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИ МУРДАДА ЎРГАНИШ
УСУЛЛАРИ
 Қон ва лимфа томирлари,
фасция қинлари, клетчатка
бўшлиқларини ўрганишда
инъекция ва қуйиш
усуллари қўлланади: ҳаво,
турли ранглар, эритмалар,
суспензиялар, контраст
моддалар (рентген
текширув учун).
ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИ МУРДАДА
ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ
 Паренхиматоз аъзолардаги
томирлар (бронхлар, ўт
йўллари) архитектоникасини
коррозиялаш усулида
ўрганишда уларга қотувчи
рангли моддадалар юбориб,
кейин қолипни аъзонинг
қолдиқларидан ювиб
тозаланади.
Ташхиснинг анатомик-
физиологик негизини тузишда,
кўплаб касалликларнинг
ривожланиш динамикасини
англашда топографик
анатомияни ўрганиш муҳим.
Нима учун I бармоқ
панарицийси V га ўтиб кетиши
мумкин? Бунинг анатомик
негизи шундаки, бош ва
жимжилоқ бармоқларининг
синовиал қинлари билак-кафт
усти бўғими сатҳида бевосита
тегиб туради ва улар бўйлаб
инфекция тарқалиши мумкин.
ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК
 Оператив жарроҳлик – жарроҳлик операциялари техникаси,
оператив аралашувлар услублари ва қоидалари ҳақидаги
таълимотдир.
Барча жарроҳлик амалиётларида учта босқич ажратилади:
 Оператив очиб кириш. Операциянинг аъзога энг кам
шикаст етказган ҳолда рационал етиб бориш ва унда
амалиёт ўтказиш учун кенгликни таъминлаб берувчи
қисмидир. Барча очиб киришларни 5 гуруҳга ажратилади:
бўйлама, қийшиқ, кўндаланг, бурчакли ва
комбинацияланган.
 Оператив услуб - операциянинг зарарланган ўчоқдаги
асосий қисми. Битта касалликнинг ўзида операциянинг бир
қанча вариантларини қўллаш мумкин. Масалан, ошқозон
резекциясини Бильрот I, Бильрот II, Гофмайстер–
Финстерер, Хаберер бўйича бажариш мумкин.
 Операциядан чиқиш – аъзодаги жарроҳлик амалиётини
якунлаш босқичи бўлиб, оператив очиб кириш натижасида
бузилган тўқималар яхлитлигини тиклашни ўз ичига олади.
ЖАРРОҲЛИК ОПЕРАЦИЯСИ ҲАҚИДА ТУШУНЧА
 Жарроҳлик операцияси — бу бемор тўқималарига
даволаш ёки ташхислаш мақсадида механик таъсир этиш
бўлиб, функцияси касаллик ёки шикаст натижасида
ўзгарган айрим аъзо ва системаларнинг ўзгаришига
қаратилгандир.
Операция элементлари:
 Биринчи элемент — бу тўқималарни ажратиш, уни
тўқималарни скальпель ёрдамида кесиб ёки пинцет, зонд
ёрдамида тўмтоқ равишда ажратиш орқали амалга
оширилади.
 Иккинчи элемент — тўқималарни бирлаштириш,
операция жараёнида ёки касаллик ёхуд шикаст оқибатида
бузилган структураларнинг бутунлигини тиклаш
 Учинчи элемент ― зарарланган томирлардан қон
оқишини тўхтатиш.
ОПЕРАЦИЯГА КЎРСАТМАЛАР
 Абсолют кўрсатмалар. Бунда беморга
даволашнинг операция услубидан бошқа ёрдам
бера олиш йўли йўқ бўлганда шифокорни
операция қилишга мажбур қилувчи ҳолатлар.
Масалан, сиқилган чурралар, магистрал қон
томирнинг ёрилиб кетиши, қўл-оёқ гангренаси
кабилар.
 Нисбий кўрсатмалар консерватив йўл билан
даволаб бўлмасада, операция учун қулай пайтни
танлашга, операцияга мавжуд монеликларни
бартараф қилишга имкон берувчи ҳолатлар.
ОПЕРАЦИЯНИ ЎТКАЗИШ РЕЖАСИ
 Касаллик ташхисини тўғри аниқлаш.
 Оғриқсизлантириш усулини танлаш.
 Касалланган аъзога муқобил очиб
кириш йўлини танлаш.
 Касалликка мос келувчи операция
амалиётини танлаш.
 Операциядан кейинги парваришни
тўғри ташкил қилиш.
 Операция натижаларини танқидий
баҳолаш.
Жарроҳлик операциялари турлари
 Экстрен (ургент, шошилинч);
 Режали;
 Радикал;
 Паллиатив;
 Танлов операцияси;
 Зарурият операцияси;
 Бир лаҳзали;
 Икки лаҳзали;
 Кўп лаҳзали;
 Қўшма (симультан);
 Кенгайтирилган;
 Комбинацияланган.
Огриксизлантириш
 Жаррохликда умумий огриксизлантиришнинг махаллий, регионар ёки
утказувчи, суяк ичи, орка мия оркали ва бошка усуллари кулланилади.
 Махаллий каватма-кават огриксизлантириш. Дастлаб тери
огриксизлантирилади. Бунинг учун терига новокаиннинг 0,25 % ли
эритмаси бутун кесилиши керак булган чизик буйлаб юборилади.
Новокаин юборилган жой териси «лимон пустига»
 ухшаш гадир-будур булиб, шишиб чикади. Сунгра, ана шу «лимон пусти»
пайдо булган жой оркали игна тери ости ёг каватига санчилади хамда
кесилиши керак булган чизик буйлаб яна кайта новокаин эритмаси
юборилади. Тери ва тери ости ёг каватлари кесилганидан сунг, игна
апоневрозга алохида-алохида санчилиб, яна новокаинли инфильтрат
хосил килинади. Оёк ёки кулнинг барча тукималарини маълум бир сатхда
огриксизлантириш лозим булиб колганда, оёк ёки кулнинг кундаланг
кесмаси буйлаб, бутун мускул- фасция кобиги новокаин билан
туйинтирилади (футляр анестезияси).
 Регионар ёки утказузчан огриксизлантириш
(анестезия). Новокаин эритмаси операция
утказилиши лозим булган жойдан маълум бир
узокликда (проксимал томонда) ёки унинг атрофига
шундай мулжал билан юбориладики, бунда
огриксизлантирувчи модда ана шу сохани
иннервация киладиган нерв тармокларига уз
таъсирини курсатиши зарур.
 Мисол килиб, новокаиннинг йирик нерв
атрофларидаги ёг клетчаткасига юборилишини олиш
мумкин. Бунда нерв узани иннервация киладиган
зонадаги тукималар огриксизлантирилади, масалан,
елка нерв чигалига новокаин юборилганида бутун
кулда огриксизлантириш сезилади.
 Орка мия оркали огриксизлантириш утказувчи анестезиянинг
бир тури булиб хисобланади. Бу усулда огриксизлантирувчи
модда (анестетик) орка миянинг ургимчаксимон пардаси
остидаги бушлик (субарахноидал бушлик)ка махсус игна оркали
юборилади. Бемор операция столига кундаланг килиб, бошини
олдинга эгиб, оркасини букчайтирган холда утказилади, ана шу
холатда умурткаларнинг бигизсимон усимталари ораликлари
кенгаяди, айрим холларда бемор ёнбошига ёткизилади.
Субарахноидал бушликни умуртка погонасининг исталган
сатхида игна оркали тешиб, унга кириш мумкин, лекин энг
хавфсиз жой III ва IV бел умурткалари ораликлари булиб
хисобланади. Игна билан тешиб киргандан сунг, орка мия
суюклиги томчилаб ёки тизиллаб ока бошлаши билан
мандренни олиб ташлагандан кейин), игна керакли микдорда
анестетик модда тулдирилган шприцга бириктирилиб унга 2—5
мл микдорда орка мия суюклиги суриб олинади ва
огриксизлантирувчи модда билан орка мия суюклигининг
аралашмаси субарахноидал бушликка аста-секин юборилади.
Шундан сунг, игна чикариб олинади, унинг урнига йод
суртилади ва асептик боглам куйилади.
Орка мия оркали огриксизлантириш
Орка мия огриксизлантириш техникаси
Перидурал огриксизлантириш. Орка мия оркали
огриксизлантиришдан фаркли равишда перидурал
анестезияда огриксизлантирувчи модда перидурал (анатомия
буйича—эпидурал) бушликка юборилади. Бу бушлик мия
каттик пардасининг ташки ва ички вараклари оралигида
жойлашган булиб, анестетикнинг субарахноидал бушликка
утиб кетишига йул куймайди. Бунда, асосан орка мия
илдизчалари блокада килинади (улардан. импульс
утказилиши чекланади).
Перидурал анестезиянинг энг хавфли асоратларидан бири, мия
каттик пардаси ички варагининг куз илгамайдиган даражада
игна билан тешилиши хамда дори моддасининг орка мия
оркали анестезиясидагига нисбатан 5—6 маротаба купрок
микдорда субарахноидал бушликка куйилишидир. Бу хол
беморни жуда ёмон окибатларга олиб келиши мумкин.
Шунинг учун хам перидурал анестезия килинаёгган вактда
игнанинг субарахноидал бушликк утиб кетмаганлигига тула
ишонч хосил килиш лозим.
 Перидурал анестезияда бемор худди орка мия оркали анестезия
килинаётгандек холатда булиши зарур.
 Перидурал анестезияни бошлашдан ярим соатолдин беморга 1 мл микдорда
эфедриннинг 5 % ли эритмаси юборилади.
 Танланган умургкалар, бигизсимон усимталар оралигидаги юмшок
тукималар новокаин билан огриксизлантирилади.
 Узунлиги 6 см, калинлиги 1 мм гача булган мандренли ингичка игна
умурткалар бигизсимон усимталар оралигидаги терига санчилиб, урта чизик
буйлаб 2 см ча чукурликка киритилади. Сунг мандрен чикариб олинади ва
игна ичига физиологик эритма тулдирилган шприцга бириктирилади.
 Шприц поршенига енгилгина босган холда игна янада чукуррок
киритилади. Игна каттик тукималардан утаётганида физиологик эритма
тукилмайди, шприц поршени эса пружинасимон харакат килади. Игна
умуртка погонасидаги сарик бойлам ва мия каттик пардасининг ташки
варагини тешиб утиши биланок, физиологик эритма эркин холатда эпидурал
бушликка ута бошлайди. Игна, мия каттик пардасининг ички варагига
санчилмаслиги учун, шу захотиёк унинг харакати тухтатилади. Перидурал
анестезия учун 1 % ли новокаин эритмаси ёки дикаиннинг 3:1000
эритмасидан фойдаланила- ди. 30—40 минут утгандан сунг, тулик.
огриксизланиш кузатилади ва у 3—5 соатгача давом этади.
 Сакрал (каудал) анестезия — перидурал огриксизлантиришнинг бир тури
булиб, гинекология ва урология сохаларида килинадиган операцияларда
кулланади. Бу усул билан анестезия килинганида, огриксизлантирувчи
модда думгаза тешиги оркали думгаза каналига юборилади, шу туфайли хам
анестетик модда тезда думгаза нерв читали илдизчаларига таъсир курсатади.
 Думгаза оркали (сакрал анестезия) огриксизлантиришда 25— 30 мл
микдордаги 2 % ли новокаин эритмаси ишлатилади. Бунда бемор холати
куйидагича: тизза-тирсак холати ёки чап ёнбош холати (сонлар коринга
якинлаштирилган холда)да булиши керак. Игна думгаза суяги ташки
шохчалари (cornua sacralis lateralis) ни бирлаштирадиган чизик уртасига
санчилади, думгаза шохчаларини кул билан пайпаслаб, осон топиб олиш
мумкин. Игнанинг учи билан куймич пардасини топиб олгандан сунг,
силкитгансимон харакат билан игнани hiatussacralis га киритиш керак, бунда
игнани урта чизик буйлаб, тери юзасига нисбатан 20° бурчак хосил килган
холда ушлаш лозим.
 Игна эхтиётлик билан 4 см гача ичкарига киритилади. Думгаза каналининг
йуналишини хисобга олган холда, анестетик моддани секинлик билан
юбориш шарт. Сакрал анестезия хам худди эпидурал анестезиядаги каби
турли асорат ва окибатларга олиб келиши мумкин.
 Суяк ичи анестезияси. Бундай усулда
огриксизлантирувчи модда (анестетик)
суякнинг говак моддасига юборилади (одатда
пайсимон суяклар эпифизига, туш, ёнбош
суягига) ва шу сабабли анестетик модда суяк
ичи веналари билан чамбарчас богланган
вена кон томирлари оркали юмшок
тукималарга етиб боради. Шунинг учун хам
суяк ичи анестезиясини вена кон томири
оркали огриксизлантиришнинг бир тури деб,
хисобласа булади. Бу усул амалда кам
кулланади. Суяк оркали огриксизлантириш
асосан оёк-кул жорохатланганида,
остеомиелит ва бошка холларда утказилади.
 Умумий огриксизлантириш. Умумий огриксизлантириш
ёки наркоз деб, марказий нерв сисгемасида огрик
сезувчанликни маълум бир муддатга тухтатиш
тушунилади.
 Наркотик модданингорганизмга юбориш усулига караб,
бир неча турлари фаркланади: ингаляцион наркоз —
учувчан ва газ холатидаги наркотик моддалар (эфир,
хлорэтил, азот оксиди, циклопропан ва бошкалар) нинг
нафас йуллари, упка оркали юборилиши.
 Ингаляциясиз килинадиган наркоз усулида, наркотик
моддалар нафас йуллари (упка) оркали эмас, балки
вена кон томирлари, мускул ва тугри ичак оркали
юборилади.
 Кекирдак ичи наркози . Ингаляцион наркознинг энг
куп ишлатиладиган турларидан бири кекирдак ичи
(эндотрахеал) наркози булиб, бунда наркотик модда
юбориш билан бир вактда беморнинг нафас олиши
хам бошкариб борилади.
 Кекирдак ичи наркозини беморда куллаш учун
куйидагилар булиши шарт: замонавий наркоз
аппарати, кекирдак ичига юбориладиган манжетсиз
ва хаво юбориб шишириладиган манжетли най. Бу
найларнинг утказгичлари ёки мандренлари, найларни
ушлаб олиш учун кулланадиган «Мэгилла»
кискичлари, кекирдак ичи найи билан наркоз
аппаратини улайдиган утказгич найлар, тишлар
орасига куйиладиган тиргаклар (распоркалар), огиз
очгичлар, ларингоскоп, бронхоскоп, кекирдак ва
бронхлардан секретни суриб оладиган вакуум
анпарати.
ЖАРРОҲЛИК АСБОБЛАРИ
Қуйидаги гуруҳларга ажратилади:
 Тўқималарни ажратиш учун асбоблар. Уларга турли скальпеллар,
ампутация пичоқлари, қайчилар, арралар, искана ва бошқ. киради.
 Қон тўхтатиш учун асбоблар — турли типдаги қисқичлар
(Холстед, Пеан, Бильрот, Кохер ва бошқ.), лигатура ниналари (Дешан,
Купер), электрокоагуляторлар ва ҳ.к.
 Ёрдамчи-фиксацияловчи асбоблар — пинцетлар, илмоқлар,
зондлар.
 Тўқималарни бирлаштириш учун асбоблар. Уларга ниналар,
нинатутқичлар, турли хилдаги тикувчи ускуналар (НЖКА, УКЛ, УТЛ,
томир тикувчи ускуна, видеоэндохирургияда қўлланувчи степлер,
клепперлар ва бошқ.).
 Махсус асбоблар айрим операцияларда қўлланувчи асбоблар.
Масалан, трахеотомик канюлялар, ампутация пичоқлари, трепанлар,
ичак жомлари ва ҳ.к.
Тукималарни ажратиш учун асбоблар
 Скальпель Ножницы Резекционный и ампутационный ножи
 Пилы, кусачки и пр.
 Рис. 1. скальпел турлари. чапда – коринчали;
унгда– уткир учли
 Рис. 2. скальпелни ушлаш.
Кайчилар 2 хил булади 1.уткир учли 2. утмас
учли
Кулда кайчини ушлаш холати
 .
Жаррохлик арралари турлари.
1 – дуговая пила; 2 – листовые
пилы; 3- рамочная; 4 -
проволочная пила Джили.
Кон тухтатувчи кискичлар
Пинцетлар
Кулда пинцетни ушлаш холати
Нотугри ушлаш (а) и (б) пинцетни кулда тугри ушлаш.
ИЛМОКЧАЛАР
Крючок Фарабефа Зубчатый
крючок
Игна туткичлар
1 – иглодержатель с изогнутыми ручками (Матье); 2 – иглодержатель
Троянова; 3 – иглодержатель с прямыми кольцевыми ручками (Хегара); аа –
поперечное сечение режущей хирургической иглы; бб –поперечное сечение
круглой хирургической иглы; в – ушко хирургической иглы.
Игнатуткични кулда ушлаш холати.
а –пронация хлати; б – супинация холати
Иглы хирургические. 1 —
режущие; 2, 3 — колющие изогнутые
и прямые; 4 — атравматические
Трахеотомия учун асбоблар:
1 – бир тишли ўткир илмоқ – трахея фиксацияси учун;
2– трахеотомик кенгайтиргич – жароҳат қирғоқларини
очиш учун.
3,4 – трахеотомик найчалар:
1. Биологик;
2. Металл
Хирургик чоклар
а – тугунли чок; б – узликсиз чок; в – узликсиз
этикчилар чоки; г – бир каторли тушак чоки; д –
ТУГУН ТУРЛАРИ
ЖАРРОҲЛИК ТРАНСПЛАНТАЦИЯСИ
 Трансплантология аъзо ва тўқималарнинг яшаб
кетиши ва узоқ муддат фаолият юритиши учун
тайёрлаш, консервациялаш ва кўчириб
ўтказиш назарияси ва амалиётини ўрганувчи
тиббий-биологик фандир.
 Аъзолар трансплантацияси тарихи узоқ
ўтмишга бориб тақалади. Тери
трансплантациясини эрамиздан аввал
қўллаганлар. Шох парда ва суяклар
трансплантацияси XIX асрнинг иккинчи
ярмидан маълум. Яхлит аъзони кўчириб
ўтказиш эса ХХ аср бошларида Каррел
томонидан томир чокининг ишлаб чиқилиши
туфайли мумкин бўлди.

More Related Content

Similar to 1-маъруза. 2 курс клиник анатомия педиатрия.ppt

4 операц на костях и ампутации 2014
4 операц на костях и ампутации 20144 операц на костях и ампутации 2014
4 операц на костях и ампутации 2014
nizhgma.ru
 
АиР.ppt
АиР.pptАиР.ppt
АиР.ppt
ssuserbf4af22
 
1 вводная 2014
1 вводная 20141 вводная 2014
1 вводная 2014
nizhgma.ru
 
1 1 цыбусов вводная 2014(fil eminimizer)
1 1 цыбусов вводная 2014(fil eminimizer)1 1 цыбусов вводная 2014(fil eminimizer)
1 1 цыбусов вводная 2014(fil eminimizer)nizhgma.ru
 
вводная (стомат)
вводная (стомат)вводная (стомат)
вводная (стомат)nizhgma.ru
 
Операции на шее
Операции на шееОперации на шее
Операции на шееRuslan Migorianu
 
операции на лимафтическом аппарате шеи
операции на лимафтическом аппарате шеиоперации на лимафтическом аппарате шеи
операции на лимафтическом аппарате шеи
Alexandr Ivashchenko
 
транспл. дермат., сухожилия (стомат)
транспл. дермат., сухожилия (стомат)транспл. дермат., сухожилия (стомат)
транспл. дермат., сухожилия (стомат)nizhgma.ru
 
Справочники по травматологии и ортопедии
Справочники по травматологии и ортопедииСправочники по травматологии и ортопедии
Справочники по травматологии и ортопедии
ГНМБ МЗ РУз
 
лекция № 2 ока пищ_дых
лекция № 2 ока пищ_дыхлекция № 2 ока пищ_дых
лекция № 2 ока пищ_дых
lali100226
 
лекция свободная пересадка тканей 5 курс
лекция свободная пересадка тканей 5 курслекция свободная пересадка тканей 5 курс
лекция свободная пересадка тканей 5 курс
Alexandr Ivashchenko
 
Травматологія у походах
Травматологія у походахТравматологія у походах
Травматологія у походах
tkg_org_ua
 
Наш опыт в артроскопии коленного сустава
Наш опыт в артроскопии коленного суставаНаш опыт в артроскопии коленного сустава
Наш опыт в артроскопии коленного сустава
Alexander Parfilov
 
Интервенционная радиология
Интервенционная радиологияИнтервенционная радиология
Интервенционная радиологияmedumed
 
Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."
Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."
Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."
Ветеринарная клиника "Биоконтроль"
 
Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."
Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."
Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."
Ветеринарная клиника "Биоконтроль"
 

Similar to 1-маъруза. 2 курс клиник анатомия педиатрия.ppt (20)

4 операц на костях и ампутации 2014
4 операц на костях и ампутации 20144 операц на костях и ампутации 2014
4 операц на костях и ампутации 2014
 
АиР.ppt
АиР.pptАиР.ppt
АиР.ppt
 
1 вводная 2014
1 вводная 20141 вводная 2014
1 вводная 2014
 
1 1 цыбусов вводная 2014(fil eminimizer)
1 1 цыбусов вводная 2014(fil eminimizer)1 1 цыбусов вводная 2014(fil eminimizer)
1 1 цыбусов вводная 2014(fil eminimizer)
 
вводная (стомат)
вводная (стомат)вводная (стомат)
вводная (стомат)
 
Операции на шее
Операции на шееОперации на шее
Операции на шее
 
операции на лимафтическом аппарате шеи
операции на лимафтическом аппарате шеиоперации на лимафтическом аппарате шеи
операции на лимафтическом аппарате шеи
 
транспл. дермат., сухожилия (стомат)
транспл. дермат., сухожилия (стомат)транспл. дермат., сухожилия (стомат)
транспл. дермат., сухожилия (стомат)
 
Справочники по травматологии и ортопедии
Справочники по травматологии и ортопедииСправочники по травматологии и ортопедии
Справочники по травматологии и ортопедии
 
лекция № 2 ока пищ_дых
лекция № 2 ока пищ_дыхлекция № 2 ока пищ_дых
лекция № 2 ока пищ_дых
 
28648ip
28648ip28648ip
28648ip
 
7
77
7
 
лекция свободная пересадка тканей 5 курс
лекция свободная пересадка тканей 5 курслекция свободная пересадка тканей 5 курс
лекция свободная пересадка тканей 5 курс
 
28421ip
28421ip28421ip
28421ip
 
Травматологія у походах
Травматологія у походахТравматологія у походах
Травматологія у походах
 
Наш опыт в артроскопии коленного сустава
Наш опыт в артроскопии коленного суставаНаш опыт в артроскопии коленного сустава
Наш опыт в артроскопии коленного сустава
 
Интервенционная радиология
Интервенционная радиологияИнтервенционная радиология
Интервенционная радиология
 
28826ip
28826ip28826ip
28826ip
 
Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."
Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."
Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."
 
Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."
Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."
Лекция "Меланомы ротовой полости. Перспективы терапии."
 

1-маъруза. 2 курс клиник анатомия педиатрия.ppt

  • 1. Кириш. Топографик анатомия фани ва вазифалари. Клиник анатомия: жарроҳлик анатомияси.
  • 2. Топографик анатомия фани ва вазифалари  Топографик анатомия – аъзо ва тўқималарнинг инсон танасидаги соҳалар бўйлаб ўзаро жойлашуви ва муносабати ҳақидаги таълимотдир. У грекча topos (жой) ва grapho (ёзаман) сўзларидан келиб чиққан.  Топографик анатомия оператив жарроҳлик билан бирга бир бутун бўлиб, икки яхлит фаннинг йирик бўлимларидир.  Нормал анатомиядан фарқли равишда, топографик анатомия амалий фан бўлиб, клиниканинг, айниқса жарроҳлик клиникасининг талабларига жавоб беради.  Нормал анатомия инсон танаси тузилишини аъзолар системалари бўйича, яъни аналитик йўл билан ўрганади.  Топографик анатомия эса бу алоҳида қисмларни бир бутун бирлаштириб, улардан мазкур соҳанинг яхлит тасвирини тузади.
  • 3. Н.И.ПИРОГОВ –ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИНГ АСОСЧИСИ  1837 й. - унинг “Артериал поялар ва фасцияларнинг жарроҳлик анатомияси” асари босилиб чиққан.  Санкт-Петербургдаги Тиббий-хирургик академияда анатомик институт ташкил этиб (1846), унда амалий, тасвирий ва топографик анатомияни бирлаштирди.  1843 – 1848 йй. Н.И. Пирогов янги фан – топографик анатомияни «Инсон танаси анатомияси тўлиқ курси. Тасвирий–физиологик ва жарроҳлик анатомияси» асарида шакллантирган.  Н.И. Пирогов фанни тадқиқ этишнинг янги услубларини ишлаб чиқди ва татбиқ этди: музлатилган мурдаларни учта текислик бўйлаб арралаб кесиш (Пирогов кесмалари), “муз ҳайкалтарошлиги”, мурдада тажриба қилиш каби усуллар «Музлатилган инсон танаси бўйлаб уч йўналишда ўтказилган кесмаларнинг иллюстрацияланган топографик анатомияси” асарида баён этилган (1851 – 1859).
  • 4. Топографик анатомиянинг асосий тушунчалари  Аъзо ва тузилмаларнинг инсон танасидаги соҳаларга нисбатан жойлашуви, яъни ўрни (голотопия), скелетга нисбатан жойлашуви (скелетотопия), теваракдаги аъзо ва тўқималарга нисбатан жойлашуви (синтопия). Бундан ташқари, типга, ёшга оид тузилиш вариантлари ҳамда жарроҳлик анатомияси.
  • 5. Топографик анатомиянинг асосий тушунчалари  Типга оид анатомия (В.Н.Шевкуненко), аъзоларнинг тузилиши ва жойлашуви вариантларини ўрганади.  В.Н.Шевкуненко мактаби анатомик вариантларнинг чекка ва оралиқ шаклларини ҳамда турли аъзоларнинг жойлашув сатҳларининг турли- туманлигини ўрганган  Аъзо ва тўқималарнинг ўзаро жойлашувини нормада ҳам, патология ҳолатларида ҳам ўрганиш лозим.
  • 6. Топографик анатомиянинг асосий тушунчалари Ёшга оид анатомия аъзоларнинг ўлчами, шакли ва жойлашувидаги ёшга боғлиқ тафовутларни тасвирлайди, бу педиатрлар ва болалар жарроҳлари учун муҳимдир.
  • 7. Топографик анатомиянинг асосий тушунчалари  Жарроҳлик анатомияси аъзо ва уни ўраб турувчи анатомик тузилмаларнинг патология шароитидаги морфологияси ҳақидаги фандир, чунки операцияни яллиғланиш инфильтратлари, тўқималар шиши шароитида ўтказиш шароитлари бутунлай бошқачадир.
  • 8. ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИ ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ  Топографик анатомияни консервацияланган ва янги мурдаларда ҳамда соғлом ва бемор одамларда, бир- биридан шартли чегаралар орқали ажратилган соҳаларда ўрганилади. Чегараларни ташқи мўлжаллар ёрдамида аниқланади.
  • 9. Ташқи мўлжаллар 1) Табиий тери бурмалари; 2) Тана юзасидаги дўнглик ва чуқурликлар; 3) Суяк дўмбоқлари; 4) Мускуллар контурлари; 5) Қон томирлар пульсацияси
  • 10.
  • 11. ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИ ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ  Тирик одамда кўрикдан ўтказиш, пальпация, рентгенография, компьютерли ва магнит-резонанс томография, УТТ ёрдамида муҳим топографоанатомик маълумотларни олиш мумкин.
  • 12. ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИ ТИРИК ОДАМДА ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ
  • 13. ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИ МУРДАДА ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ  Препаратлаш пайтида аъзо ва тўқималар силжимаслиги учун уларни музлатиб ўрганилади (Н.И.Пирогов). – «Муз» анатомияси усулида музлатилган мурданинг учта перпендикуляр текисликда кесилган қисмларини расмда тасвирланади. Бу компьютерли томография ва УТТ мутахассисларини тайёрлашда муҳим босқичдир. – «Анатомик ҳайкалтарошлик» – Анатомик эксперимент усулида қорин ва кўкрак бўшлиқларига, ошқозонга, қовуққа суюқлик, ичакка ҳаво юбориш орқали амалга оиширилади.
  • 14. ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИ МУРДАДА ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ  Қон ва лимфа томирлари, фасция қинлари, клетчатка бўшлиқларини ўрганишда инъекция ва қуйиш усуллари қўлланади: ҳаво, турли ранглар, эритмалар, суспензиялар, контраст моддалар (рентген текширув учун).
  • 15. ТОПОГРАФИК АНАТОМИЯНИ МУРДАДА ЎРГАНИШ УСУЛЛАРИ  Паренхиматоз аъзолардаги томирлар (бронхлар, ўт йўллари) архитектоникасини коррозиялаш усулида ўрганишда уларга қотувчи рангли моддадалар юбориб, кейин қолипни аъзонинг қолдиқларидан ювиб тозаланади.
  • 16. Ташхиснинг анатомик- физиологик негизини тузишда, кўплаб касалликларнинг ривожланиш динамикасини англашда топографик анатомияни ўрганиш муҳим. Нима учун I бармоқ панарицийси V га ўтиб кетиши мумкин? Бунинг анатомик негизи шундаки, бош ва жимжилоқ бармоқларининг синовиал қинлари билак-кафт усти бўғими сатҳида бевосита тегиб туради ва улар бўйлаб инфекция тарқалиши мумкин.
  • 17. ОПЕРАТИВ ЖАРРОҲЛИК  Оператив жарроҳлик – жарроҳлик операциялари техникаси, оператив аралашувлар услублари ва қоидалари ҳақидаги таълимотдир. Барча жарроҳлик амалиётларида учта босқич ажратилади:  Оператив очиб кириш. Операциянинг аъзога энг кам шикаст етказган ҳолда рационал етиб бориш ва унда амалиёт ўтказиш учун кенгликни таъминлаб берувчи қисмидир. Барча очиб киришларни 5 гуруҳга ажратилади: бўйлама, қийшиқ, кўндаланг, бурчакли ва комбинацияланган.  Оператив услуб - операциянинг зарарланган ўчоқдаги асосий қисми. Битта касалликнинг ўзида операциянинг бир қанча вариантларини қўллаш мумкин. Масалан, ошқозон резекциясини Бильрот I, Бильрот II, Гофмайстер– Финстерер, Хаберер бўйича бажариш мумкин.  Операциядан чиқиш – аъзодаги жарроҳлик амалиётини якунлаш босқичи бўлиб, оператив очиб кириш натижасида бузилган тўқималар яхлитлигини тиклашни ўз ичига олади.
  • 18. ЖАРРОҲЛИК ОПЕРАЦИЯСИ ҲАҚИДА ТУШУНЧА  Жарроҳлик операцияси — бу бемор тўқималарига даволаш ёки ташхислаш мақсадида механик таъсир этиш бўлиб, функцияси касаллик ёки шикаст натижасида ўзгарган айрим аъзо ва системаларнинг ўзгаришига қаратилгандир. Операция элементлари:  Биринчи элемент — бу тўқималарни ажратиш, уни тўқималарни скальпель ёрдамида кесиб ёки пинцет, зонд ёрдамида тўмтоқ равишда ажратиш орқали амалга оширилади.  Иккинчи элемент — тўқималарни бирлаштириш, операция жараёнида ёки касаллик ёхуд шикаст оқибатида бузилган структураларнинг бутунлигини тиклаш  Учинчи элемент ― зарарланган томирлардан қон оқишини тўхтатиш.
  • 19. ОПЕРАЦИЯГА КЎРСАТМАЛАР  Абсолют кўрсатмалар. Бунда беморга даволашнинг операция услубидан бошқа ёрдам бера олиш йўли йўқ бўлганда шифокорни операция қилишга мажбур қилувчи ҳолатлар. Масалан, сиқилган чурралар, магистрал қон томирнинг ёрилиб кетиши, қўл-оёқ гангренаси кабилар.  Нисбий кўрсатмалар консерватив йўл билан даволаб бўлмасада, операция учун қулай пайтни танлашга, операцияга мавжуд монеликларни бартараф қилишга имкон берувчи ҳолатлар.
  • 20. ОПЕРАЦИЯНИ ЎТКАЗИШ РЕЖАСИ  Касаллик ташхисини тўғри аниқлаш.  Оғриқсизлантириш усулини танлаш.  Касалланган аъзога муқобил очиб кириш йўлини танлаш.  Касалликка мос келувчи операция амалиётини танлаш.  Операциядан кейинги парваришни тўғри ташкил қилиш.  Операция натижаларини танқидий баҳолаш.
  • 21. Жарроҳлик операциялари турлари  Экстрен (ургент, шошилинч);  Режали;  Радикал;  Паллиатив;  Танлов операцияси;  Зарурият операцияси;  Бир лаҳзали;  Икки лаҳзали;  Кўп лаҳзали;  Қўшма (симультан);  Кенгайтирилган;  Комбинацияланган.
  • 22. Огриксизлантириш  Жаррохликда умумий огриксизлантиришнинг махаллий, регионар ёки утказувчи, суяк ичи, орка мия оркали ва бошка усуллари кулланилади.  Махаллий каватма-кават огриксизлантириш. Дастлаб тери огриксизлантирилади. Бунинг учун терига новокаиннинг 0,25 % ли эритмаси бутун кесилиши керак булган чизик буйлаб юборилади. Новокаин юборилган жой териси «лимон пустига»  ухшаш гадир-будур булиб, шишиб чикади. Сунгра, ана шу «лимон пусти» пайдо булган жой оркали игна тери ости ёг каватига санчилади хамда кесилиши керак булган чизик буйлаб яна кайта новокаин эритмаси юборилади. Тери ва тери ости ёг каватлари кесилганидан сунг, игна апоневрозга алохида-алохида санчилиб, яна новокаинли инфильтрат хосил килинади. Оёк ёки кулнинг барча тукималарини маълум бир сатхда огриксизлантириш лозим булиб колганда, оёк ёки кулнинг кундаланг кесмаси буйлаб, бутун мускул- фасция кобиги новокаин билан туйинтирилади (футляр анестезияси).
  • 23.  Регионар ёки утказузчан огриксизлантириш (анестезия). Новокаин эритмаси операция утказилиши лозим булган жойдан маълум бир узокликда (проксимал томонда) ёки унинг атрофига шундай мулжал билан юбориладики, бунда огриксизлантирувчи модда ана шу сохани иннервация киладиган нерв тармокларига уз таъсирини курсатиши зарур.  Мисол килиб, новокаиннинг йирик нерв атрофларидаги ёг клетчаткасига юборилишини олиш мумкин. Бунда нерв узани иннервация киладиган зонадаги тукималар огриксизлантирилади, масалан, елка нерв чигалига новокаин юборилганида бутун кулда огриксизлантириш сезилади.
  • 24.  Орка мия оркали огриксизлантириш утказувчи анестезиянинг бир тури булиб хисобланади. Бу усулда огриксизлантирувчи модда (анестетик) орка миянинг ургимчаксимон пардаси остидаги бушлик (субарахноидал бушлик)ка махсус игна оркали юборилади. Бемор операция столига кундаланг килиб, бошини олдинга эгиб, оркасини букчайтирган холда утказилади, ана шу холатда умурткаларнинг бигизсимон усимталари ораликлари кенгаяди, айрим холларда бемор ёнбошига ёткизилади. Субарахноидал бушликни умуртка погонасининг исталган сатхида игна оркали тешиб, унга кириш мумкин, лекин энг хавфсиз жой III ва IV бел умурткалари ораликлари булиб хисобланади. Игна билан тешиб киргандан сунг, орка мия суюклиги томчилаб ёки тизиллаб ока бошлаши билан мандренни олиб ташлагандан кейин), игна керакли микдорда анестетик модда тулдирилган шприцга бириктирилиб унга 2—5 мл микдорда орка мия суюклиги суриб олинади ва огриксизлантирувчи модда билан орка мия суюклигининг аралашмаси субарахноидал бушликка аста-секин юборилади. Шундан сунг, игна чикариб олинади, унинг урнига йод суртилади ва асептик боглам куйилади.
  • 25. Орка мия оркали огриксизлантириш
  • 27. Перидурал огриксизлантириш. Орка мия оркали огриксизлантиришдан фаркли равишда перидурал анестезияда огриксизлантирувчи модда перидурал (анатомия буйича—эпидурал) бушликка юборилади. Бу бушлик мия каттик пардасининг ташки ва ички вараклари оралигида жойлашган булиб, анестетикнинг субарахноидал бушликка утиб кетишига йул куймайди. Бунда, асосан орка мия илдизчалари блокада килинади (улардан. импульс утказилиши чекланади). Перидурал анестезиянинг энг хавфли асоратларидан бири, мия каттик пардаси ички варагининг куз илгамайдиган даражада игна билан тешилиши хамда дори моддасининг орка мия оркали анестезиясидагига нисбатан 5—6 маротаба купрок микдорда субарахноидал бушликка куйилишидир. Бу хол беморни жуда ёмон окибатларга олиб келиши мумкин. Шунинг учун хам перидурал анестезия килинаёгган вактда игнанинг субарахноидал бушликк утиб кетмаганлигига тула ишонч хосил килиш лозим.
  • 28.  Перидурал анестезияда бемор худди орка мия оркали анестезия килинаётгандек холатда булиши зарур.  Перидурал анестезияни бошлашдан ярим соатолдин беморга 1 мл микдорда эфедриннинг 5 % ли эритмаси юборилади.  Танланган умургкалар, бигизсимон усимталар оралигидаги юмшок тукималар новокаин билан огриксизлантирилади.  Узунлиги 6 см, калинлиги 1 мм гача булган мандренли ингичка игна умурткалар бигизсимон усимталар оралигидаги терига санчилиб, урта чизик буйлаб 2 см ча чукурликка киритилади. Сунг мандрен чикариб олинади ва игна ичига физиологик эритма тулдирилган шприцга бириктирилади.  Шприц поршенига енгилгина босган холда игна янада чукуррок киритилади. Игна каттик тукималардан утаётганида физиологик эритма тукилмайди, шприц поршени эса пружинасимон харакат килади. Игна умуртка погонасидаги сарик бойлам ва мия каттик пардасининг ташки варагини тешиб утиши биланок, физиологик эритма эркин холатда эпидурал бушликка ута бошлайди. Игна, мия каттик пардасининг ички варагига санчилмаслиги учун, шу захотиёк унинг харакати тухтатилади. Перидурал анестезия учун 1 % ли новокаин эритмаси ёки дикаиннинг 3:1000 эритмасидан фойдаланила- ди. 30—40 минут утгандан сунг, тулик. огриксизланиш кузатилади ва у 3—5 соатгача давом этади.
  • 29.  Сакрал (каудал) анестезия — перидурал огриксизлантиришнинг бир тури булиб, гинекология ва урология сохаларида килинадиган операцияларда кулланади. Бу усул билан анестезия килинганида, огриксизлантирувчи модда думгаза тешиги оркали думгаза каналига юборилади, шу туфайли хам анестетик модда тезда думгаза нерв читали илдизчаларига таъсир курсатади.  Думгаза оркали (сакрал анестезия) огриксизлантиришда 25— 30 мл микдордаги 2 % ли новокаин эритмаси ишлатилади. Бунда бемор холати куйидагича: тизза-тирсак холати ёки чап ёнбош холати (сонлар коринга якинлаштирилган холда)да булиши керак. Игна думгаза суяги ташки шохчалари (cornua sacralis lateralis) ни бирлаштирадиган чизик уртасига санчилади, думгаза шохчаларини кул билан пайпаслаб, осон топиб олиш мумкин. Игнанинг учи билан куймич пардасини топиб олгандан сунг, силкитгансимон харакат билан игнани hiatussacralis га киритиш керак, бунда игнани урта чизик буйлаб, тери юзасига нисбатан 20° бурчак хосил килган холда ушлаш лозим.  Игна эхтиётлик билан 4 см гача ичкарига киритилади. Думгаза каналининг йуналишини хисобга олган холда, анестетик моддани секинлик билан юбориш шарт. Сакрал анестезия хам худди эпидурал анестезиядаги каби турли асорат ва окибатларга олиб келиши мумкин.
  • 30.  Суяк ичи анестезияси. Бундай усулда огриксизлантирувчи модда (анестетик) суякнинг говак моддасига юборилади (одатда пайсимон суяклар эпифизига, туш, ёнбош суягига) ва шу сабабли анестетик модда суяк ичи веналари билан чамбарчас богланган вена кон томирлари оркали юмшок тукималарга етиб боради. Шунинг учун хам суяк ичи анестезиясини вена кон томири оркали огриксизлантиришнинг бир тури деб, хисобласа булади. Бу усул амалда кам кулланади. Суяк оркали огриксизлантириш асосан оёк-кул жорохатланганида, остеомиелит ва бошка холларда утказилади.
  • 31.  Умумий огриксизлантириш. Умумий огриксизлантириш ёки наркоз деб, марказий нерв сисгемасида огрик сезувчанликни маълум бир муддатга тухтатиш тушунилади.  Наркотик модданингорганизмга юбориш усулига караб, бир неча турлари фаркланади: ингаляцион наркоз — учувчан ва газ холатидаги наркотик моддалар (эфир, хлорэтил, азот оксиди, циклопропан ва бошкалар) нинг нафас йуллари, упка оркали юборилиши.  Ингаляциясиз килинадиган наркоз усулида, наркотик моддалар нафас йуллари (упка) оркали эмас, балки вена кон томирлари, мускул ва тугри ичак оркали юборилади.
  • 32.  Кекирдак ичи наркози . Ингаляцион наркознинг энг куп ишлатиладиган турларидан бири кекирдак ичи (эндотрахеал) наркози булиб, бунда наркотик модда юбориш билан бир вактда беморнинг нафас олиши хам бошкариб борилади.  Кекирдак ичи наркозини беморда куллаш учун куйидагилар булиши шарт: замонавий наркоз аппарати, кекирдак ичига юбориладиган манжетсиз ва хаво юбориб шишириладиган манжетли най. Бу найларнинг утказгичлари ёки мандренлари, найларни ушлаб олиш учун кулланадиган «Мэгилла» кискичлари, кекирдак ичи найи билан наркоз аппаратини улайдиган утказгич найлар, тишлар орасига куйиладиган тиргаклар (распоркалар), огиз очгичлар, ларингоскоп, бронхоскоп, кекирдак ва бронхлардан секретни суриб оладиган вакуум анпарати.
  • 33. ЖАРРОҲЛИК АСБОБЛАРИ Қуйидаги гуруҳларга ажратилади:  Тўқималарни ажратиш учун асбоблар. Уларга турли скальпеллар, ампутация пичоқлари, қайчилар, арралар, искана ва бошқ. киради.  Қон тўхтатиш учун асбоблар — турли типдаги қисқичлар (Холстед, Пеан, Бильрот, Кохер ва бошқ.), лигатура ниналари (Дешан, Купер), электрокоагуляторлар ва ҳ.к.  Ёрдамчи-фиксацияловчи асбоблар — пинцетлар, илмоқлар, зондлар.  Тўқималарни бирлаштириш учун асбоблар. Уларга ниналар, нинатутқичлар, турли хилдаги тикувчи ускуналар (НЖКА, УКЛ, УТЛ, томир тикувчи ускуна, видеоэндохирургияда қўлланувчи степлер, клепперлар ва бошқ.).  Махсус асбоблар айрим операцияларда қўлланувчи асбоблар. Масалан, трахеотомик канюлялар, ампутация пичоқлари, трепанлар, ичак жомлари ва ҳ.к.
  • 34. Тукималарни ажратиш учун асбоблар  Скальпель Ножницы Резекционный и ампутационный ножи  Пилы, кусачки и пр.
  • 35.  Рис. 1. скальпел турлари. чапда – коринчали; унгда– уткир учли  Рис. 2. скальпелни ушлаш.
  • 36. Кайчилар 2 хил булади 1.уткир учли 2. утмас учли
  • 38. Жаррохлик арралари турлари. 1 – дуговая пила; 2 – листовые пилы; 3- рамочная; 4 - проволочная пила Джили.
  • 41. Кулда пинцетни ушлаш холати Нотугри ушлаш (а) и (б) пинцетни кулда тугри ушлаш.
  • 43. Игна туткичлар 1 – иглодержатель с изогнутыми ручками (Матье); 2 – иглодержатель Троянова; 3 – иглодержатель с прямыми кольцевыми ручками (Хегара); аа – поперечное сечение режущей хирургической иглы; бб –поперечное сечение круглой хирургической иглы; в – ушко хирургической иглы.
  • 44. Игнатуткични кулда ушлаш холати. а –пронация хлати; б – супинация холати
  • 45. Иглы хирургические. 1 — режущие; 2, 3 — колющие изогнутые и прямые; 4 — атравматические
  • 46. Трахеотомия учун асбоблар: 1 – бир тишли ўткир илмоқ – трахея фиксацияси учун; 2– трахеотомик кенгайтиргич – жароҳат қирғоқларини очиш учун. 3,4 – трахеотомик найчалар: 1. Биологик; 2. Металл
  • 47. Хирургик чоклар а – тугунли чок; б – узликсиз чок; в – узликсиз этикчилар чоки; г – бир каторли тушак чоки; д –
  • 49.
  • 50. ЖАРРОҲЛИК ТРАНСПЛАНТАЦИЯСИ  Трансплантология аъзо ва тўқималарнинг яшаб кетиши ва узоқ муддат фаолият юритиши учун тайёрлаш, консервациялаш ва кўчириб ўтказиш назарияси ва амалиётини ўрганувчи тиббий-биологик фандир.  Аъзолар трансплантацияси тарихи узоқ ўтмишга бориб тақалади. Тери трансплантациясини эрамиздан аввал қўллаганлар. Шох парда ва суяклар трансплантацияси XIX асрнинг иккинчи ярмидан маълум. Яхлит аъзони кўчириб ўтказиш эса ХХ аср бошларида Каррел томонидан томир чокининг ишлаб чиқилиши туфайли мумкин бўлди.