3. Χρονικό του πολέμου του 1940
Ο φασισμός ήθελε να επιβάλλει μια νέα τάξη
πραγμάτων σύμφωνα με την οποία το ελεύθερο
φρόνημα έπρεπε να υποταχθεί στη βία και την υλική
υπεροχή. Οι ακατάλυτες ηθικές και πνευματικές αξίες
έπρεπε να παραμεριστούν, η ανεξαρτησία των λαών,
η εδαφική ακεραιότητα των κρατών, η ατομική και
εθνική ελευθερία δεν αναγνωρίζονταν σαν
δικαιώματα αλλά έπρεπε να ρυθμίζονται από τη
θέληση και τα συμφέροντα των ανθρώπων της νέας
τάξης πραγμάτων.

4. Ο ελεύθερος όμως κόσμος δε θέλησε να
υποκύψει σε αυτή τη νέα τάξη κι έτσι ξέσπασε ο
πολύνεκρος πόλεμος. Από την 1η Σεπτεμβρίου
1939 ολόκληρη η Ευρώπη είχε σκεπαστεί από
σύννεφα πολέμου.
Οι στρατιές του φασισμού κινήθηκαν και
κατέκλυσαν την Ευρώπη. Κράτη άριστα
οργανωμένα διαλύθηκαν μέσα σε λίγες μέρες.
Πόλεις βομβαρδίστηκαν και μεταβλήθηκαν σε
ερείπια. Χιλιάδες οι νεκροί καθημερινά. Η σκιά του
θανάτου πλανιόταν πάνω από την Ευρώπη χωρίς
κανένα ελπιδοφόρο μήνυμα .

5. Ο κατακτητής προχωρούσε ακάθεκτος. Οι
δυνάμεις της ναζιστικής Γερμανίας έχουν
καταλάβει, τη μια μετά την άλλη, τις
περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Μόνο η
Αγγλία κατάφερε ν’ αντισταθεί στην αεροπορική
επίθεση που εξαπέλυσαν οι Ναζί.
Ενώ συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση ο
εναέριος και υποβρύχιος πόλεμος των
Γερμανών κατά της Αγγλίας, ένα συνταρακτικό
γεγονός συγκλόνισε το πανελλήνιο.

6. Το εύδρομο του στόλου μας «Έλλη» που
σημαιοστόλιστο ήταν αγκυροβολημένο έξω απ'
τον λιμένα της Τήνου για τον πανηγυρισμό της
Μεγαλόχαρης τορπιλίστηκε αιφνιδιαστικά από
«άγνωστο» δήθεν υποβρύχιο και βυθίστηκε.

7. Ο τορπιλισμός της «Έλλης»
Από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού αυτή
διάλεξαν οι Ιταλοί να κάνουν την τελική πρόκλησή τους με σκοπό την
εμπλοκή της Ελλάδος σε πόλεμο.
Ξαφνικά μια έκρηξη τάραξε το λιμάνι της Τήνου. Χιλιάδες πιστοί δεν
καταλαβαίνουν στην αρχή τίποτε. Νομίζουν ότι έγινε κάποιο ατύχημα. Ο
κυβερνήτης και οι ναύτες καταλαβαίνουν αμέσως ότι πρόκειται για τορπίλη.
Άλλωστε μια άλλη αστοχεί και κτυπά στο μόλο του λιμανιού. Η πρόκληση
είναι μεγάλη. Ειδικό συνεργείο βρίσκει υπολείμματα της τορπίλης και
αναγνωρίζονται οι κωδικοί. Όλοι ξέρουν, αλλά για ακόμη μια φορά η Ελλάδα
αρνείται να παρασυρθεί.
Καταπίνει το πικρό ποτήρι προσπαθώντας να κερδίσει χρόνο. Άλλωστε η
Ιταλική κυβέρνηση διαλαλεί ότι πρόκειται για χτύπημα των Άγγλων
προσπαθώντας να δημιουργήσουν τριβές μεταξύ Ελλάδος και Αγγλίας! Δεν
καταφέρνουν τίποτε αλλά αντίθετα συσπειρώνουν το Ελληνικό Έθνος. Η
Ελλάδα γνωρίζει καλά ότι σε λίγο δε θα αποφύγει το μοιραίο. Και πράγματι
στις 28 Οκτωβρίου 1940 οι Ιταλοί ανοιχτά πλέον κηρύσσουν τον πόλεμο
κατά της Ελλάδος!
Η εποποιία του 40 άρχιζε.
Τα τελευταία χρόνια, ανήμερα της γιορτής της Παναγίας βρίσκεται στο
λιμάνι της Τήνου η φρεγάτα Έλλη σε ένδειξη τιμής προς το τορπιλισμένο
καταδρομικό Έλλη και τους νεκρούς ναυτικούς μας.

8. Η ελληνική ηγεσία δεν έχει καμιά αμφιβολία για την
εθνικότητα του υποβρυχίου που έπληξε την “Έλλη”.
Στις 27 Αυγούστου ερασιτέχνης ψαράς, στην Τήνο,
ανασύρει τυχαίως ένα κομμάτι της τορπίλης που
εξερράγη στο δυτικό λιμενοβραχίονα.
- Οι υπόνοιες μετατρέπονται σε βεβαιότητα. Η Ιταλία
είχε εξαπολύσει την τορπίλη. Όμως, η ελληνική
κυβέρνηση δε θα προβεί σε αποκαλύψεις. Συνεχίζει
“την πολιτικήν αυστηράς ουδετερότητος”. Αυτό
επιβάλλουν οι περιστάσεις. Ας δούμε το σχετικό με
τον τορπιλισμό της “ΕΛΛΗΣ”, ανακοινωθέν του
υπουργείου Ναυτικών:
"...Με βαθείαν λύπην αγγέλλομεν την απώλεια του
ευδρόμου ΕΛΛΗ, ηγκυροβολημένου εις όρμον
Τήνου, όπου είχε καταπλεύσει προς απόδοσιν τιμών
εις την θαυματουργόν εικόνα της Θεομήτορος.
Σημαιοστόλιστον εβλήθη δια τορπιλλών αγνώστου
εθνικότητος υποβρυχίου...".
15 Αυγούστου 1940

9. Από την επομένη του τορπιλισμού της
«Έλλης» αναγγέλθηκαν και άλλες τορπιλικές
επιθέσεις ελληνικών εμπορικών πλοίων και
βομβαρδισμοί πολεμικών μας πλοίων από
δήθεν «άγνωστα αεροπλάνα».
Όλα αυτά δεν ήταν δυνατόν να εξηγηθούν
μόνο σαν προοίμιο επιδρομής και κατάληψης
ελληνικών εδαφών από τους Ιταλούς, οι οποίοι
ύστερα από την κατάρρευση της Γαλλίας και τις
γερμανικές επιθέσεις στην Αγγλία οραματίζονταν
ελευθερία κινήσεων στη Μεσόγειο, την οποία ο
Μουσολίνι θεωρούσε δική του κτίση.

10. Οι ιταλικές προκλήσεις συνεχίστηκαν μέχρι το
τέλος Οκτωβρίου. Η μερική επιστράτευση και η
δίκαιη ανησυχία του κόσμου εξακολούθησαν, αλλά
συγχρόνως μεγάλωνε και η ομόψυχη θέληση για
άμυνα, αφού φαινόταν πια καθαρά, ότι ο πόλεμος
δεν μπορούσε να αποφευχθεί.
Την 3η πρωινή της Δευτέρας 28 Οκτωβρίου ο
πρέσβης της Ιταλίας στην Αθήνα Γκράτσι ανέβηκε
στην Κηφισιά για να επιδώσει τελεσίγραφο.
Δήλωνε ότι, εάν έως τις 6 π.μ. δεν υποκύψει η
Ελληνική κυβέρνηση, ο ιταλικός στρατός είχε
διαταγή να εισβάλει σε ελληνικό έδαφος. Ο
Ιωάννης Μεταξάς δε δίστασε ούτε στιγμή να
απορρίψει το ατιμωτικό τελεσίγραφο με το
ιστορικό εκείνο «ΟΧΙ». Η Ελλάς βρέθηκε στη δίνη
του πολέμου.

11. Το επίσημο ιταλικό τελεσίγραφο
... Η ουδετερότης της Ελλάδος απέβη ολονέν και
περισσότερον απλώς και καθαρώς φαινομενική. Η ευθύνη
δια την κατάστασιν ταύτην πίπτει πρωτίστως επί της
Αγγλίας και επί της προθέσεώς της όπως περιπλέκη
πάντοτε άλλας χώρας εις τον πόλεμον. Η Ιταλική
Κυβέρνησις θεωρεί έκδηλον ότι η πολιτική της Ελληνικής
Κυβερνήσεως έτεινε και τείνει να μεταβάλη το ελληνικόν
έδαφος, ή τουλάχιστον να επιτρέψη όπως το ελληνικόν
έδαφος μεταβληθή εις βάσιν πολεμικής δράσεως εναντίον
της Ιταλίας. Τούτο δεν θα ηδύνατο να οδηγήση ή εις μίαν
ένοπλον ρήξιν μεταξύ της Ιταλίας και της Ελλάδος, ρήξιν
την οποίαν η Ιταλική Κυβέρνησις έχει πάσαν πρόθεσιν να
αποφύγη.
Όθεν, η Ιταλική Κυβέρνησις κατέληξεν εις την απόφασιν
να ζητήση από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν -ως εγγύησιν
δια την ουδετερότητα της Ελλάδος και ως εγγύησιν δια την
ασφάλειαν της Ιταλίας- το δικαίωμα να καταλάβη δια των
ενόπλων αυτής δυνάμεων, δια την διάρκειαν της σημερινής
προς την Αγγλίαν ρήξεως, ορισμένα στρατηγικά σημεία του
ελληνικού εδάφους.

12. Η Ιταλική Κυβέρνησις ζητεί από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν
όπως μη εναντιωθή εις την κατάληψιν ταύτην και όπως μη
παρεμποδίση την ελευθέραν διέλευσιν των στρατευμάτων
των προοριζομένων να την πραγματοποιήσωσι. Τα
στρατεύματα ταύτα δεν παρουσιάζονται ως εχθροί του
ελληνικού λαού και η Ιταλική Κυβέρνησις δεν προτίθεται
ποσώς, δια της προσωρινής κατοχής στρατηγικών τινών
σημείων, επιβαλλομένης υπό της ανάγκης των περιστάσεων
και εχούσης καθαρώς αμυντικόν χαρακτήρα, να θίξη
οπωσδήποτε την κυριαρχίαν και την ανεξαρτησίαν της
Ελλάδος.
Η Ιταλική Κυβέρνησις ζητεί από την Ελληνικήν
Κυβέρνησιν όπως δώση αυθωρεί εις τας στρατιωτικάς αρχάς
τας αναγκαίας διαταγάς ίνα η κατοχή αυτή δυνηθή να
πραγματοποιηθή κατά ειρηνικόν τρόπον. Εάν τα ιταλικά
στρατεύματα ήθελον συναντήση αντίστασιν, η αντίστασις
αυτή θα καμφθή δια των όπλων και η Ελληνική Κυβέρνησις
θα έφερε τας ευθύνας, αι οποίαι ήθελον προκύψη εκ τούτου
Αθήναι τη 28η Οκτωβρίου 1940/ΧΙΧ

13. Η συνάντηση Γκράτσι - Μεταξά και το Ιταλικό τελεσίγραφο
«...Η συνείδησίς μου με επίεζε ότι την στιγμήν αυτήν εγενόμην
συνένοχος μιας ατιμίας. Είδα επί τέλους να ανάβη το φως και τον
Μεταξά να κατεβαίνη. Με εγνώρισε και διέταξε τον σκοπόν να με
αφήση να περάσω. Μου έδωκε την χείρα και με ωδήγησεν εις εν
μικρόν σαλόνι. Μόλις εκαθήσαμε, του ενεχείρισε το έγγραφον. Ήρχισε
μετά προσοχής να το διαβάζη... Παρηκολούθησα την συγκίνησίν του
εις τας χείρας του και τους οφθαλμούς του».
Μόλις ετελείωσε η ανάγνωσις, ηκολούθησεν ο εξής διάλογος:
ΓΚΡΑΤΣΙ: κ. Πρόεδρε, είμαι επιφορτισμένος να σας ανακοινώσω ότι,
εις περίπτωσιν
μη αποδοχής των όρων, τα ιταλικά στρατεύματα θα εισβάλουν εις το
ελληνικόν έδαφος την 6ην πρωινήν.
ΜΕΤΑΞΑΣ: Ποια στρατηγικά σημεία θέλει να καταλάβει η Ιταλία;
ΓΚΡΑΤΣΙ: Δεν γνωρίζω, κ. Πρόεδρε.
ΜΕΤΑΞΑΣ: (Προσβλέπων παρατεταμένα εις τους οφθαλμούς τον
Ιταλόν πρεσβευτήν και με σταθεράν την φωνήν) κ. Πρεσβευτά, το
περιεχόμενον του τελεσιγράφου και ο τρόπος καθ’ον μοι επεδόθη
σημαίνουν πόλεμον εκ μέρους της Ιταλίας. «(Alors c’ est la Guerre!)».
«Έφυγα υποκλιθείς με τον βαθύτερον σεβασμόν προ του υπερήφανου
γέροντος, ο οποίος επροτίμησε την θυσίαν αντί της υποδουλώσεως.
Έφυγα ταπεινωμένος και με σφιγμένην την ψυχήν από μίσος προς το
επάγγελμά μου».

15. Αμέσως κηρύχθηκε γενική επιστράτευση και
μέσα σε παραλήρημα ενθουσιασμού, οι Έλληνες
έτρεχαν να καταταγούν στο στρατό και να φύγουν
για το μέτωπο. Παράλληλα ολόκληρος ο
πληθυσμός, νέοι και γέροι, γυναίκες και παιδιά,
βρίσκονταν ολόψυχα στο πλευρό των μαχόμενων.

16. Αναχώρηση για το μέτωπο
Η δική μου πυροβολαρχία, η 3η, ξεκίνησε απ' το Χολαργό το
σούρουπo και τ' άλλο πρωί, μετά από ολονύχτια, βασανιστική
ορθοστασία, στο στρατιωτικό σταθμό του Ρουφ, επιβιβαστήκαμε
στο Λαρισαϊκό.
Στις 6 ξεκίνησε η αμαξοστοιχία με μια ανατριχιαστική βουή, κι
όλος αυτός ο κόσμος ξέσπασε σε λυγμούς, κλάματα κι
αναφυλλητά, ανάμιχτα με ξεφωνητά ενθουσιασμού.
Το τι γινόταν σε κάθε σταθμό, είναι αδύνατο να περιγραφεί. Απ'
το Μενίδι και τοΤατόι άρχισε το πανηγύρι. Οι χωριάτες
περίμεναν το τραίνο για να κατευοδώσουν τους δικούς τους και
να ευχηθούνε στο στρατό.
-"Στο καλό, παλληκάρια!..."
-"Θάρρος και θα τους κυνηγήσουμε τους μακαρονάδες!..."
[...] Κι ανάμεσα στις ευχές και τις ικεσίες, οι φωνές εκείνων που
ζητούσαν δικούς τους κυριαρχούσαν:
-"Νίκος Βλάχος... Βλάχος 3η πυροβολαρχία..."
-"Σπύρος Ντούνης... Ντούνης Σπαταναίος, ορειβατικό..."

17. [...] Στο Κακοσάλεσι ο ενθουσιασμός ήτανε κάτι το εξαιρετικό.
Πού βρέθηκαν τόσες χιλιάδες χωρικοί στο μικρό αυτό χωριό;
Και πόσα αρνάκια θάσφαξαν για να φτιάξουν τα τόσα
μυρωδάτα σουβλάκια που μας μοίραζαν; Ο κάθε χωρικός,
χωριστά απ' τα σουβλάκια που πρόσφερνε, είχε κρεμασμένη
μπροστά του μια "τσότρα" με κρασί και στο χέρι του κρατούσε
δυο "κούπες" χωματένιες... "κατοστάρικες". Με την μια κούπα
κερνούσε τους φαντάρους και με την άλλη "τσούγκραγε" και
έπινε αυτός!... Κι όσες φορές κερνούσε, άλλες τόσες έπινε
αυτός! Είχαν γίνει όλοι!... -"Πιέστε παιδιά!... Όλα για σας! Όλα
για την πατρίδα μας! -Να μας περιμένετε. Σε λίγο θάρθουμε κι
εμείς να πολεμήσουμε!..."
[...] Στη Θήβα, τα κορίτσια έρραναν την αμαξοστοιχία μας με
λουλούδια, φιλούσαν τους στρατιώτες απ' τα παράθυρα και
τους έδιναν τις διευθύνσεις τους, για να τους στέλνουν νέα από
το μέτωπο, συγχρόνως δε τους μοίραζαν καλαμποκίσιο ψωμί,
κρασί, κι άλλα είδη απ' την παραγωγή τους.
[...] Η Λειβαδιά μας δέχτηκε με νταούλια και πίπιζες, που
έπαιζαν σ' εκνευριστικό ήχο διάφορα παλιά πατριωτικά θούρια.
Ο σταθμός ήταν σημαιοστόλιστος κι οι χωρικοί μας μοίραζαν
ψωμί, τυρί κι άλλα φαγώσιμα. -"Στο καλό αγόρια!..." -"Στο καλό
αδέρφια και γρήγορα να γυρίσετε νικητές!..."

18. Από τις πρώτες πρωινές ώρες της 28ης
Οκτωβρίου και πριν ακόμα εκπνεύσει το
τελεσίγραφο, οι ιταλικές δυνάμεις εισέβαλαν στο
ελληνικό έδαφος. Μια βδομάδα αργότερα ο
εχθρός είχε προχωρήσει χιλιόμετρα μέσα στο
ελληνικό έδαφος στον παραλιακό τομέα. Αντίθετα,
στο βόρειο μέτωπο, στην μεθόριο προς την
Κορυτσά, οι ελληνικές δυνάμεις κατόρθωσαν από
την πρώτη στιγμή να αποκρούσουν τους Ιταλούς
και να καταλάβουν θέσεις στο αλβανικό έδαφος,
συλλαμβάνοντας και αρκετούς αιχμαλώτους.
Η μικρή ελληνική αεροπορία βομβάρδισε
αεροδρόμια και κατέρριψε εχθρικά αεροπλάνα,
ενώ η Ιταλική εξακολούθησε τις επιθέσεις εναντίον
του άμαχου πληθυσμού, βομβαρδίζοντας τη
Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, τη Λάρισα κι άλλες
πόλεις.

19. Στις 11 Νοεμβρίου αναφερόταν για πρώτη
φορά, ότι η ιταλική μεραρχία αλπινιστών είχε
εισδύσει στον ορεινό όγκο του Σμόλικα και του
Γράμμου με σκοπό να φτάσει στο Μέτσοβο και να
αποκόψει την επικοινωνία Ηπείρου-Θεσσαλίας.
Τα ελληνικά τμήματα αντεπετέθηκαν
αναγκάζοντας την ιταλική μεραρχία να
υποχωρήσει με σοβαρές απώλειες. Σ' αυτή τη
μάχη της Πίνδου ιδιαίτερα σημαντική στάθηκε η
συμβολή του πληθυσμού της περιοχής. Η
μεταφορά πυρομαχικών και εφοδίων από τα
ορεινά και δύσβατα δρομολόγια στην πρώτη
γραμμή δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί
χωρίς τη συμμετοχή των γυναικών.

20. Μάνα και γιος (1940) Νικηφόρος Βρεττάκος
Στης ιστορίας το διάσελο όρθιος ο γιος πολέμαγε
κι η μάνα κράταε τα βουνά, όρθιος να στέκει ο γιος της,
μπρούντζος, χιόνι και σύννεφο. Κι αχολόγαγε η Πίνδος
σαν να' χε ο Διόνυσος γιορτή. Τα φαράγγια κατέβαζαν
τραγούδια κι αναπήδαγαν τα έλατα και χόρευαν
οι πέτρες. Κι όλα φώναζαν: 'Ίτε παίδες Ελλήνων ..."
Φωτεινές σπάθες οι ψυχές σταύρωναν στον ορίζοντα,
ποτάμια πισωδρόμιζαν, τάφοι μετακινιόνταν.
Κι οι μάνες τα κοφτά γκρεμνά σαν Παναγιές τ' ανέβαιναν
Με τη ευκή στον ώμο τους κατά το γιο παγαίναν
και τις αεροτραμπάλιζε ο άνεμος φορτωμένες κι έλυνε τα
τσεμπέρια τους κι έπαιρνε τα μαλλιά τους
κι έδερνε τα φουστάνια τους και τις σπαθοκοπούσε,
μ' αυτές αντροπατάγανε, ψηλά, πέτρα την πέτρα,
κι ανηφόριζαν στη γραμμή, όσο που μες στα σύννεφα
χάνονταν ορθομέτωπες η μια πίσω απ’ την άλλη.

21. Έως τις 15 Νοεμβρίου οι Ιταλοί εκτοπίσθηκαν από
το ελληνικό έδαφος, ενώ στον τομέα της Κορυτσάς
διεξαγόταν σκληρός αγώνας, ο οποίος κατέληξε
στις 22 Νοέμβρη κι ύστερα από πολυήμερες
συγκρούσεις στην κατάληψή της.

22. Είχαν συλληφθεί χιλιάδες αιχμαλώτων και τα
λάφυρα ήταν άφθονα. Τέτοιος εξευτελισμός
όμως Μεγάλης Δυνάμεως από ένα μικρό κράτος
ήταν σπάνιο φαινόμενο της Ιστορίας και κίνησε
το θαυμασμό ολόκληρου του πολιτισμένου
κόσμου. Κι ενώ από την Ιταλία δεν φαινόταν πια
να έχουμε να φοβηθούμε μεγάλα πράγματα, ο
γερμανικός κίνδυνος παρέμενε στο ακέραιο.
Το Δεκέμβριο οι επιχειρήσεις εξακολουθούσαν
στα βουνά της Βόρειας Ηπείρου. Όμως εξαιτίας
της φοβερής κακοκαιρίας ανέρχονταν σε χιλιάδες
οι έλληνες στρατιώτες με κρυοπαγήματα και
πνευμονίες, εκτός από τους τραυματίες.

23. Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός
Τι γύρευες στ’ αλβανικό βουνό, Τα χρόνια σου καπνός τα παιδικά,
μονάκριβε νησιώτη; ανάσα η εφηβεία.
Και λαβωμένο κλαίει το δειλινό την Στον τοίχο - ματωμένα ιδανικά
ακριβή σου νιότη... -μετάλλια και βραβεία...
Πάει ο ήλιος, πάει κι η Αμοργός, Πάει ο ήλιος, πάει κι η Αμοργός,
στα μάτια του νυχτώνει. στα μάτια του νυχτώνει.
Κι ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Κι ο έφεδρος ανθυπολοχαγός
κοιμάται μες στο χιόνι. κοιμάται μες στο χιόνι.

24. Έως τις 26 Φεβρουαρίου συνεχίστηκαν οι επιθέσεις
του στρατού μας στην Αλβανία, όμως οι Ιταλοί είχαν
ενισχυθεί σημαντικά και οι δυσμενείς καιρικές
συνθήκες παρεμπόδιζαν τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Από τις πρώτες πρωινές ώρες της 1ης Μαρτίου
γερμανικά στρατεύματα άρχισαν την είσοδό τους στο
βουλγαρικό έδαφος και η γερμανική αεροπορία
εγκαταστάθηκε στα αεροδρόμια της Βουλγαρίας. Ο
βουλγαρικός στρατός κινητοποιήθηκε, έγινε
επιστράτευση και οι μεραρχίες προωθήθηκαν στα
ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Με την κάλυψη αυτών
των δυνάμεων οι Γερμανοί πέρασαν τον Δούναβη
και κινήθηκαν νότια.
Στις 5μιση το πρωί της 6ης Απριλίου ο γερμανός
πρέσβης στην Αθήνα δήλωνε στον νέο
πρωθυπουργό Κορυζή, ότι ο γερμανικός στρατός θα
εισβάλλει στην Ελλάδα. Από το ίδιο πρωί οι
γερμανικές δυνάμεις άρχισαν την επίθεση τους κατά
της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας.

25. Από τη Θράκη και την Μακεδονία η γερμανική
εισβολή γινόταν με γοργό ρυθμό και έκαμπτε την
αντίσταση των στρατιωτικών μας τμημάτων.
Ύστερα από την κατάληψη της Θεσσαλονίκης
ήταν αδύνατη η διατήρηση του ελληνικού
μετώπου στην Αλβανία. Στα μετόπισθεν γίνονται
σφοδροί βομβαρδισμοί της γερμανικής
αεροπορίας. Η κατάσταση έγινε κρίσιμη χωρίς
ελπίδα.
Στην κρίσιμη αυτή στιγμή αποφασίστηκε να
αποχωρήσουν από την Ελλάδα Βασιλεύς και
κυβέρνηση. Στις 22 Απριλίου ορκίστηκε η
κυβέρνηση Τσουδερού και την επόμενη
εκδόθηκε διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό, ότι ο
αγών θα συνεχιστεί ως την τελική νίκη. Την ίδια
ώρα άρχισε η αποχώρηση των ελληνικών
δυνάμεων.

26. Όλες αυτές τις μέρες οι Γερμανοί βομβάρδιζαν
αδιάκοπα λιμένες και πλοία, καθώς και τις
συγκοινωνίες. Ο ελληνικός στρατός στην Ήπειρο
είχε συνθηκολογήσει από τις 22 Απριλίου κι έτσι
δεν υπήρχε πια φραγμός. Οι Γερμανοί είχαν
καταλάβει την Κεντρική Ελλάδα και την
Πελοπόννησο, ενώ οι Ιταλοί την Ήπειρο και την
Κέρκυρα.
Στις 27 Απριλίου τα γερμανικά στρατεύματα
μπήκαν στην Αθήνα και η χιτλερική σημαία
σηκώθηκε στην Ακρόπολη.

27. Η Θυσία της Ηλέκτρας Αποστόλου
Στους δρόμους της Αθήνας βρίσκεται ένα πτώμα γυναίκας φριχτά
παραμορφωμένο και μισοκαμένο.
Είναι της ηρωίδας Ηλέκτρας Αποστόλου. Την πιάσανε τα ελληνόφωνα
χιτλερικά καθάρματα, οι σαδιστές της Ειδικής Ασφαλείας. Τη
βασάνισαν φριχτά μέρες ολόκληρες. Μη μπορώντας να κλονίσουν την
αδάμαστη θέλησή της τη μαστιγώνουν με συρματένιο βούρδουλα,
καίνε το κορμί της με πυρωμένα σίδερα, τη βάζουν να περπατήσει
πάνω σ’ αναμμένα κάρβουνα και τέλος την κρεμούν από τις μασχάλες
και τη βασανίζουν ως την τελευταία της πνοή.
Γνήσια θυγατέρα της αδούλωτης Ελλάδας η Ηλέκτρα,
αντιμετωπίζει αλύγιστη τα μαρτύρια χωρίς να βγάλει λέξη από το
στόμα της.
Στις ερωτήσεις των δημίων της που προσπαθούσαν να την κάνουν
να μαρτυρήσει μυστικά του αγώνα, απαντά περήφανα και λακωνικά.
- Πώς σε λένε; ·
- Ελληνίδα.
- Πού κάθεσαι;
- Στην Ελλάδα.
- Τι δουλειά κάνεις;
- Υπηρετώ τον Ελληνικό λαό.

28. Στις 3 Μαΐου έγινε μεγάλη παρέλαση των
γερμανικών και ιταλικών στρατευμάτων, ενώ ο
πληθυσμός της Αθήνας υπέφερε από τα δεινά
του πολέμου.

29. Ο Ασημάκης Πανσέληνος περιγράφει την τραγικότητα
της πείνας.
Χειμώνας του 4Ι-42. Τώρα πεινώ και φοβάμαι.
Η Αθήνα ρημάζει μέρα με τη μέρα. Οι δρόμοι είναι
γεμάτοι σκουπίδια.
Οι άνθρωποι ζαρώνουν και τρέχουν να ζεσταθούν. Πολλοί
φορούν τις ρόμπες τους για πανωφόρια. Κάποιοι είναι
τυλιγμένοι με τσουβάλια και εφημερίδες. Κόπηκε και το
ηλεκτρικό κατόπιν από το ψωμί. Τώρα οι άνθρωποι
πρήζονται και πεθαίνουν.
Έξω από το σταθμό της Ομόνοιας μια γυναίκα έπεσε μπροστά
μου, σαν κεραυνόπληκτη. Τρέχουν οι άλλοι να τη
σηκώσουν, μαζεύεται κόσμος, της δίνουν λεφτά. Τι να τα
κάνει; Κάποιος έβγαλε από την τσέπη του ένα χαρούπι και
της το δίνει. Το τρώει σαν σκυλί πεινασμένο.
Αν προχωρούσες από την Ομόνοια στο Σύνταγμα σε πεντέξι
σημεία θα συναντούσες κόσμο γύρω από σωριασμένους στο
δρόμο. Μπουλούκια παιδιά ζητιάνευαν στους δρόμους κι
αρπούσαν ό,τι βρίσκαν που να μασιέται.
Κάποτε ο θάνατος τα μάζευε ευχαριστημένα.

30. Ο πόλεμος θα συνεχιστεί για πολλά χρόνια κι
ο ελληνικός λαός θα υποφέρει από την κατοχή.
Το αγωνιστικό του πνεύμα όμως δε θα καμφθεί.
Στις 12 Οκτωβρίου του 1944 ο τελευταίος
Γερμανός στρατιώτης θα φύγει από την Αθήνα
και θα υψωθεί και πάλι η γαλανόλευκη στην
Ακρόπολη.

31. «Αναστάσιμο μνημόσυνο» (Γιάννη Ρίτσου)
Βάφει τ' αυγά της νέας Λαμπρής και του μπαξέ σας τα
τριανταφυλλάκια,
βάφει και τα πουκαμισάκια τους τα τρυπημένα από τα
βόλια και τα πουκαμισάκια τους πλατειές σημαίες
αγερολάμνουν κ' οι νιοι λεβέντες τα κρατούν και παν
μπροστά στην ιστορία.
Και νάτοι ολόμπροστα, να ο Χρήστος, κι ο Αβραάμ, νάτος
κι ο
Πάνος,
Νάτος κι ο καπτάν Λίας, να κι ο Πάσχος, 19 χρονώ
παλληκαράκι, νάτοι οι 120 Αγρινιώτες μπρος στην μάντρα
της Αγιά Τριάδας, να κ' οι 55 εκεί στο σταυροδρόμι που
περνάει το τραίνο Αγρίνι-
Μεσολόγγι, φορτωμένο μήλα,

32. να κ' οι 200 της Πρωτομαγιάς στο Σκοπευτήριο της
Καισαριανής
με τις αγριομολόχες,
να το προσφυγολόι της Κοκκινιάς με τα μεγάλα
δαφνοκλάδια της Δημοκρατίας να και το Δίστομο, το
Κούρνοβο, και τα Καλάβρυτα με τα κομμένα σπίτια,
νάτος κι ο Γοργοπόταμος- με το γιοφύρι του σαν κόκκινο
άλογο ορθωμένο,
να κ' οι αγωνιστές του ’21 και οι άλλοι πριν, κ' οι άλλοι
μετά, παιδιά μας, τα παιδιά μας με σημαίες μεγάλες.
Μπροστά, μπροστά, κατάμπροστα, μέσα στο φως που
πρόβαλε μεγάλο απ' τις πληγές τους, μπροστά,
μπροστά, φωνάζοντας:
εκεί που η Λευτεριά ανατέλλει απ' το αίμα μας, θάνατος
δεν υπάρχει.

33. Στους Πολεμιστές του 1940
Μπροστά μας τώρα περνούν οι νέοι Γίνατε στάχτες, ποτέ όμως σκλάβοι!
που το Σαράντα, τόσο γενναίοι, Της δόξας δάφνες έχετε λάβει!
έπεσαν όλοι γι’ αυτή τη χώρα Κι εμείς παιδιά σας ευγνωμονούμε,
και ζούμ’ ελεύθεροι αυτήν την ώρα. παρόμοια δόξα με σας ζητούμε !
Αυτές τις ώρες τις δοξασμένες Σας καμαρώνει η πλάση όλη !
δεν απουσιάζουν ψυχές χαμένες, Σαν σας θυμούμαστε έχουμε σκόλη.
γιατί εκείνοι που θυσιαστήκαν, Να κι η σημαία μας που κυματίζει
θα πούμε ψέμα πως εχαθήκαν. χαίρετ’ η θάλασσα, να την αφρίζει!
Ψυχές ηρώων και ημιθέων, Σκύβουμε όλοι γεμάτοι χρέος,
ω δάφνες δόξας, ανδρών γενναίων, ενώ η καρδιά μας γεμίζει δέος:
στρατιώτες, ναύτες κι αεροπόροι, Χειροκροτούμε στο πέρασμά σας,
γίνατε ινδάλματα και πρωτοπόροι! κι όλοι κηρύττουμε την προσφορά
σας!