1. สมาชิกกลุ่ม
๑. เด็กชายนริศ ระงับใจ
๒. เด็กชายธนายุทธ นามกร
๓. เด็กหญิงศศินิภา พงศ์พันธ์

2. ประเพณีแห่น้าขึ้นโฮง สรงน้้าเจ้าหมื่นด้ง

 ประเพณีแห่น้าขึ้นโฮง สรงน้้าเจ้าหมื่นด้ง จัดขึ้น วันที่ 18-19 เมษายน ของทุกปี เพื่อเป็นการยกย่องเชิดชูเกียรติ
“เจ้าหมื่นด้งนคร” ผู้สร้างเมืองด้ง ซึ่งมีความเก่งกล้าทางด้านการสู้รบ เชี่ยวชาญในการจับช้าง และใช้ช้างศึก
ภายหลังต้องยอมรับโทษประหาร เพื่อแสดงความซื่อสัตย์ และจงรักภักดีต่อพระเจ้าติโลกราช เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2012
 ต่อมาชาวบ้านได้จัดพิธีบวงสรวงเจ้าหมื่นด้งด้วยการจัดขบวนช้างที่ตกแต่งอย่างสวยงาม โดยจุดเริมต้นขบวนที่โรงเรียนบ้านตึก
่
เนื่องจากเดิมนั้นศาลตั้งอยู่ที่น(ก่อนหน้านั้นประมาณ 500 กว่าปี เดิมศาลตั้งอยู่ในบริเวณโรงเรียนบ้านตึก เนื่องจากปัจจุบัน
ี่
มีการเปลี่ยนแปลงมากขึ้น มีการสร้างอนุเสาวรีย์เจ้าพ่อเมืองด้ง สร้างศาลขึ้นใหม่ 2 ที่ คือที่ อบต.บ้านตึก กับที่อนามัย
บ้านตึก ซึ่งก็ประมาณ 10 ปี) ผ่านหมู่บ้านไปไหว้ศาลเจ้าพ่อขาวมุ้ง และไปลานอนุสาวรีย์เจ้าหมื่นด้ง เพื่อทาพิธีบวงสรวง
สักการะ อนุสาวรีย์เจ้าพ่อเมือง ตาบลบ้านตึก อาเภอศรีสัชนาลัย
จังหวัดสุโขทัย จัดขึ้นเป็นครั้งที่ 535 ครั้งแล้ว หลายคนมาบนบานที่
อนุสาวรีย์เจ้าหมื่นด้ง และแก้บนด้วย การชกมวย เนื่องด้วยเจ้าหมื่นด้งเป็นนักต่อสู้
ชายชาตินักรบ คนสมัยก่อนวัดความมีฝีมือ ด้วยการต่อสู้ ความแข็งแกร่งและมหรสพ
ทุกครั้งจะขาดเวทีมวยไปไม่ได้

3. ประเพณีแห่น้าขึ้นโฮง ศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย

 การแห่รดน้าเจ้าพ่อเมืองด้ง การแสดงพื้นบ้านที่หาชมได้ยาก การละเล่นพื้นบ้าน การจาหน่ายผลไม้
และสินค้าพื้นเมือง
 ประเพณีแห่น้าขึ้นโฮง สรงน้าเจ้าพ่อเมืองด้ง เป็นประเพณีที่สาคัญของชาวตาบลบ้านตึก ที่ในอดีต
เป็นที่ตั้งของอาเภอด้ง(ศรีสัชนาลัย) โดยประเพณีดังกล่าวแสดงให้เห็น ถึงชีวิตความผูกพัน
ระหว่างคนกับช้างและเพื่อสักการะเจ้าหมื่นด้ง(ทหารเอกของพระเจ้าติโลกราช ผู้ครองเมืองเชลียง)
สาหรับงานประเพณีแห่น้าขึ้นโฮง สรงน้าเจ้าพ่อเมืองด้งนั้น (คาว่าโฮงในภาษาเหนือ แปลว่า ศาล)
จะเริ่มต้นหลังจากวันสงกรานต์ 7 วัน โดยเจ้าของช้างและควาญช้างจะทาการอาบน้าให้ช้าง จากนั้น
จะมีพิธีบายศรีสู่ขวัญต่อหน้าช้าง และกราบเท้าช้างเพื่อทดแทนบุญคุณที่ทางานหนักมาตลอดปี

4. เชิญชมประเพณี แห่น้าขึ้นโฮง เจ้าพ่อเมืองด้ง
ต.บ้านตึก อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย

 จะเห็นว่าชาวตาบลบ้านตึกส่วนมากจะสวมใส่เสื้อม้อฮ่อมกันซ่ะส่วนใหญ่ อีกอย่าง เพื่อรักษา
ประเพณีดั้งเดิมไว้ให้รุ่นลูกรุ่นหลานได้สืบต่อกันต่อไป เพราะสมัยนี้หนุ่มๆ สาวๆ ส่วนใหญ่จะเข้าไป
ทางานในเมืองกันหมด อาจจะทาให้ประเพณีนี้ลืมเลือนต่อไปภายภาคหน้า ชาวตาบลบ้านตึก
อยากจะอนุรักษ์วัฒนธรรมแบบนี้ไว้ให้ยาวนานที่สุด

5. 

6. 
 ประวัติของเจ้าหมื่นด้ง
เมื่อปีพ.ศ. ๑๙๓๑ พระเจ้าแสนเมืองมา พระเจ้าแผ่นดินเชียงใหม่ เสด็จประพาสป่าล่าสัตว์
ได้หลงทางไปยังป่าบ้านแม่วางไปได้ลูกสาว นายตาบลแม่วางเป็นชายาลับๆ ชื่อว่า“ ศรีวรรณ ”
ต่อมาได้ให้กาเนิดลูกชาย คนหนึ่งชื่อว่า“ ด้ง” เพราะชอบนอนในกระด้ง เมื่ออายุได้ ๑๔ ปี
พญาแสนหลวงผู้เป็นลุงห่าง ๆ ได้นาหนูด้งไปกราบถวายตัวกับพระมารดาของเจ้าแสนเมืองมา
พออายุได้ ๑๖ ปีได้เรียนจบสิ้นทางอักษร ศาสตร์ นิติศาสตร์ธรรมนูญศาสตร์ ด้วยทรงมีพระ
ปรีชาสามารถมาตั้งแต่ทรงพระเยาว์ อีกทั้งได้ศึกษาเพลงอาวุธ ทั้งอาวุธสั้น และอาวุธยาว

7. 
 (ต่อ) เมื่อทรงเจริญพรรษาได้สยุมพร(แต่งงาน)กับนางศรีเมืองลูกสาวพญาสามล้านปี
พ.ศ. ๑๙๕๒ เจ้าเมือง เขลางค์ละกอนนครล้าปางพิลาลัยลง พระบิดาโปรดให้ไปครองเมือง
เขลางค์เมื่ออายุได้ 20 ปีได้ออกรบครั้งแรกกับทัพอยุธยาที่กรุงสุโขทัย ได้รับชัยชนะ
อย่างงดงามอีกทั้งได้ช่วย ชีวิตพระราชบิดา ให้รอดพ้นจาก เงื้อมมือข้าศึก ปีพ.ศ. ๑๙๕๔
พระเจ้าแสนเมืองมาพระราชบิดาสวรรคต พระเจ้าสามฝั่งแกนขึ้นครองราชย์บัลลังก์
เชียงใหม่ได้เกิดการแย่งชิงราชบัลลังก์กันระหว่างราชโอรสต่างพระมารดากันทั้ง ๑๐ องค์
ท้าวลกราชโอรสองค์ที่หกได้จับพระราชบิดาเจ้าสามฝั่งแกนโดยเนรเทศไปไว้ที่เมืองสาด
เขตไทยใหญ่ แล้วสถาปนาตนเองขึ้นเป็นพระเจ้าแผ่นดินพระนามว่า“ พระเจ้าติโลกราช”

8. 
 (ต่อ) ในรัชสมัยนี้กรุงศรีอยุธยากับแผ่นดินเชียงใหม่เกิดแย่งชิงเมืองเชลียงกัน
(ปัจจุบันคือศรีสัชนาลัย)ผลัดกันครอบครองอยู่หลายครั้ง เจ้าหมื่นด้งนครได้รับ
โปรดเกล้าแต่งตั้งให้เป็นแม่ทัพฝ่ายเหนือรบกับทัพกรุงศรีอยุธยา เจ้าหมื่นด้งนคร
ได้รับการโปรดเกล้าให้ครองเมืองเชลียงเพื่อเป็นเมืองหน้าด่านไว้ยันทัพฝ่ายใต้
ที่แห่งนี้คือเมืองด้งนคร (ปัจจุบันอยู่ที่คือเวียงหัวบ้านแม่กระต๋อม ตาบลสระลอย
ซึ่งปรากฏร่องรอยเมืองโบราณอยู่) สองครั้งในระหว่างเดินทัพไปมาหลายครั้งนี้
เจ้าหมื่นด้งนคร ได้สร้างที่พักทัพอันแข็งแกร่งขึ้น

9. 
 (ต่อ) ปีพ.ศ. ๒๐๑๑ พระเจ้าติโลกราชมีรับสั่งให้เจ้าหมื่นด้งนครไปช่วยราชการ
ที่เมืองเชียงใหม่โดยมีหมายให้น้าพระแก้วมรกตไปเชียงใหม่ด้วย พระแก้วมรกตนี้
ตกมาอยู่ในเขลางค์ละกอนเมื่อปีพ.ศ.๑๙๗๙ ประดิษฐานอยู่ในเขลางค์ละกอน
นครล้าปาง ๓๒ ปีในปี พ.ศ.๒๐๑๔ พระเจ้ากรุงศรีอยุธยา และพระเจ้าเชียงใหม่
ทรงมีไมตรีต่อกัน ทรงคืนเมืองเชลียงให้อยุธยา เจ้าหมื่นด้งนครได้ถอยมาตั้ง
เมืองเชียงชื่นเป็นเมืองหน้าด่านติดกับเมืองเชลียง(เมืองเชียงชื่นปัจจุบันคือ
เมืองลอง)

10. 
 (ต่อ) ปีพ.ศ. ๒๐๑๗ ช่วงที่เจ้าหมื่นด้งนครครองเมืองเชียงชื่นพระเจ้าติโลกราช
ทรงทราบข่าวว่าเจ้าหมื่นด้งนครคบหากับออกญากลาโหมขุนนางผู้ใหญ่ฝ่ายทหาร
กรุงศรีอยุธยา มีการไปมาหาสู่กันเสมอเกิดระแวงพระทัยว่าพระปิตุลาเจ้าหมื่นด้งนคร
จะคิดกบฏ จึงมีสาส์นให้มาเข้าเฝ้าที่เมืองเชียงใหม่ เจ้าหมื่นด้งนครได้ปรึกษากับ
พระชายาและพระราชโอรสเจ้าหาญและคณะกรมการเมืองทั้งหมดต่างก็ลงความเห็น
เป็นเอกฉันท์ ร้องขอไม่ให้เจ้าหมื่นด้งนครไปเข้าเฝ้าหากพระเจ้าติโลกราชยกทัพมา
พวกตนจะอาสาตีทัพเชียงใหม่ให้แตกพ่ายหรืออย่างน้อยที่สุดป้องกันเมืองเอาไว้ได้
แต่เจ้าหมื่นด้งนครทรงยึดมั่นในความซื่อสัตย์สุจริตไม่ทาการเยี่ยงกบฏ

11. 
ข้าไท้ธเบศน์ใด ตายเพื่อภักดีโดย
คือคนอยู่เป็นใน ปรโลกนางฟ้าล้อม
ทวยใดเจ้าเกื้อโภค ครั้นบ่ถวิลภักดี
ชีพยืนอยู่แสนปี ตายก็คือได้เข้า
ใดก็ดี ชื่อพร้อม อธิโลก
เลอศอินทร์ ภูมิมี แด่เจ้า
เป็นคู่ตายนา ก่องน้้า นรกกานต์

12. 
 (ต่อ) เมื่อขึ้นไปเข้าเฝ้าที่เชียงใหม่จึงถูกจับประหารโดยไม่มีการสอบสวนความผิด น่าเสียดาย
นักรบฝีมือนาม อุโฆษที่รบชนะมาทุกสารทิศเป็น ที่ครั่นคร้ามในพระปรีชาสามารถ ของอริราชศัตรู
ต้องมายอมแพ้ต่อประกาศิตเจ้าเหนือหัวเพื่อธารงรักษาไว้ซึ่งความสัตย์ยิ่งกว่าชีวิต

13. 

14. 
 ประเพณีแห่น้าขึ้นโฮง สรงน้าเจ้าหมื่นด้งจัดขึ้นที่ตาบลบ้านตึก อาเภอศรีสัชนาลัย
จังหวัดสุโขทัย ซึ่งในอดีตเคยเป็นที่ตั้งของเมืองด้ง(ก่อนจะเปลี่ยนมาเป็นศรีสัชนาลัย
ในปัจจุบัน) ในวันที่ 17 -19 เมษายน ของทุกปีเนื่องจากเชื่อกันว่าวันที่เจ้าหมื่นด้ง
ถูกประหารหลังจากวันสงกรานต์ประมาณ 7 วัน
ในปีนี้ช่วงวันที่ 17 มีกิจกรรม คือกลางวันมีการประกวดไก่ชน กลางคืนมีมหรสพ
วันที่ 18 ตอนเช้ามีการตรวจสุขภาพช้าง ที่ตาบลบ้านตึก
วันที่ 19 ตอนบ่ายแห่ขบวนช้างจากโรงเรียนบ้านตึก (เดิมศาลตั้งอยู่ที่นี่)
เสร็จพิธีมีมวย และมหรสพต่าง ๆ

15. 

16. 
 ชาวต้าบลบ้านตึก อ.ศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย จัดงานอย่างยิ่งใหญ่ ด้วยความร่วมมือร่วมใจ
ของทุกภาคส่วนทีท้าให้งานประเพณี “แห่น้าขึ้นโฮง สรงน้้าเจ้าหมื่นด้ง”อย่างสวยงาม และสร้าง
่
ความประทับใจให้กับประชาชนในหมู่บ้านและต้าบลข้างเคียง แม้จะมีจ้านวนช้าง ร่วมขบวน
จ้านวนเชือกน้อยลง

17. 

18. ขอขอบคุณ

 ผู้อานวยการโรงเรียนบ้านตึก นายสมานทองแจ้น
 คณะครู - นักเรียนโรงเรียนบ้านตึก
 ชุมชนบ้านตึก
และ
 phc62chonburi.com
 siam1.com
 sisatchanalai.com
 sukhothaiphoto.com
 utdhome.com